Res Gestae

Accesserat hoc quoque eodem tempore ad Valentis ceteras laudes, quod cum in aliis ita saeviret infeste, ut poenarum maiores[*](moras (maiores, Her.); aegre, G; maturius vim prae se, Brakman; maturis (lac. 7 letters) ferret, V.) aegre ferret finiri cum morte dolores,[*](dolores Numerium or Numenium, Her.; Pollentianum, G; dolens numen, V.) Numerium tribunum, malitia quendam exsuperantem, eisdem diebus convictum, confessumque quod exsecto vivae mulieris ventre, atque intempestivo partu extracto, infernis manibus excitis, de permutatione imperii consulere ausus est, familiaritatis contuitu, ordine omni mussante, abire iussit, inlaesum, salutem et invidendas opes et militiae statum integrum retenturum.

O praeclara informatio doctrinarum, munere caelesti indulta felicibus, quae vel vitiosas naturas saepe excoluisti! Quanta in illa caligine temporum correxisses, si Valenti scire per te licuisset, nihil aliud esse imperium, ut sapientes definiunt, nisi curam salutis alienae, bonique esse moderatoris,

Apud proconsulem Asiae Dolabellam Smyrnaea mulier subolem[*](mulier subolem, Her. (cf. Gell. xii. 7, 1); materfamilias filium, G; dolabellamyrna (lac. 11 letters) propriam, V.) propriam et maritum venenis necasse confessa, quod filium e matrimonio priore[*](e matrimonio priore, Her.; ex alio matrimonio, Gardt.; eeo, V1; arimonio (ri from li) el, V2) susceptum occiderint,[*](susceptum occiderint, added by Her.; ab eis occisum comperisset, G; V omits.) et comperendinata cum consilium, ad quod res ex more delata est, anceps, quid inter ultionem et scelus statui debeat, haesitaret, ad Areopagitas missa est (Athenienses iudices tristiores), quorum aequitas deorum quoque iurgia dicitur distinxisse. Hi causa cognita centesimo post anno

Post commissa iniquitatibus variis ante dicta, et impressas foede corporibus liberis, quae supervixerant, notas, inconivus[*](inconiuus, Eyssen.; inconniuens, AG; inconuiuus, V.) Iustitiae oculus, arbiter et vindex perpetuus rerum vigilavit attente. Namque caesorum ultimae dirae, perpetuum numen ratione querellarum iustissima commoventes, Bellonae accenderant faces, ut fides oraculi firmaretur, quod nihil impune praedixerat perpetrari.

Dum haec quae supra digesta sunt Antiochiae Parthico fragore cessante, per intestinas dilatantur aerumnas, coetus furiarum horrificus, post convolutos[*](conuolutos, Pet. (cf. xiv. 11, 26); inconuolutos, V.) multiplices casus, ab eadem urbe digressus, cervicibus Asiae totius insedit hoc modo.

Festinus quidam Tridentinus ultimi sanguinis et ignoti, in nexum germanitatis a Maximino dilectus, ut sodalis et contogatus, decernentibus fatis, ad orientem transgressus est, ibique administrata Syria magisterioque memoriae peracto, bona lenitudinis et reverentiae reliquit exempla, unde regere

Audiens autem Maximinum optimo cuique exitialem, obtrectabat subinde actibus eius, ut perniciosis et foedis. Sed cum impie peremptorum exsequiis suffragantibus, ad praefecturam venisse hominem comperisset immeritum, exarsit ad agenda sperandaque similia, et histrionis ritu mutata repente persona, studio nocendi concepto, incedebat oculis intentis ac diris,[*](diris, Her.; rigidis, EAG; ridis, V.) praefecturam autumans affore prope diem, si ipse quoque se contaminasset insontium poenis.

Et quamquam sint multa et varia, quae (ut levius interpretemur) egit asperrime: pauca tamen dici sufficiet, quae sunt nota ac pervulgata, ad aemulationem eorum commissa, quae facta sunt Romae. Ratio enim eadem est ubique[*](ubique, Lind.; ubi, V.) recte secusve gestorum, etiam si magnitudo sit dissimilis rerum.

Philosophum quendam Coeranium, haut exilis meriti virum, ea causa tormentorum immanitate invictum[*](inuictum, Her.; mulcatum. C. F. W. M.; multatum, Pet.; inmanitatem ultum, V.) occidit, quod ad coniugem suam familiariter scribens, id[*](id, NG, del. by Novák; ad, V.) sermone addiderat Graeco: σὺ δὲ νόει καὶ στέφε τὴν πύλην,[*](πύλην, Casaubon, Haupt; τυλην, V.) quod dici proverbialiter solet, ut audiens altius aliquid agendum agnoscat.

Anum quandam simplicem intervallatis febribus mederi leni carmine

In chartis cuiusdam municipis clari, scrutari ex negotio iussis, genitura Valentis cuiusdam inventa est, repellensque calumnias is cuius intererat, cum obiectaretur ei quam ob rem constellationem principis collegisset, fratrem suum fuisse Valentem, dudumque obisse, documentorum plena fide monstrare pollicitus, inexspectato veritatis indicio, laniatis lateribus,[*](lateribus, Kellerbauer; lacer, V, W1AG, Pet.) trucidatus est.

Visus adulescens in balneis admovere marmori manus utriusque digitos alternatim et pectori, septemque vocales litteras numerasse, ad stomachi remedium prodesse id arbitratus: in iudicium tractus, percussus est gladio post tormenta.

Hic[*](hic, Madvig; hinc, Günther; his, V.) et mihi vertenti stilum in Gallias, confunditur ordo seriesque gestorum, inter multa et saeva Maximinum reperiens iam praefectum, qui potestate late diffusa, scaevum imperatori accesserat incentivum, maiestati fortunae miscenti licentiam gravem. Quisquis igitur dicta considerat, perpendat etiam cetera, quae tacentur, veniam daturus, ut prudens, si non cuncta complectimur, quae

Adulescente enim acerbitate, rationum inimica rectarum, trux suopte ingenio Valentinianus, post eiusdem Maximini adventum, nec meliora monente ullo nec retentante, per asperos actus velut aestu quodam fluctuum ferebatur et procellarum, adeo ut irascentis saepe vox et vultus et[*](et, added in G; V omits.) incessus mutaretur et color. Quam rem indicia varia testantur et certa, e quibus pauca sufficiet poni.

Adultus quidam ex his quos paedagogianos appellant, ad observandam venaticiam praedam, Spartanum canem retinere dispositus, ante praedictum tempus absolvit, adsultu eius evadere conantis appetitus et morsu: ideoque necatus ad exitium fustibus, eadem humatus est die.

Praepositum fabricae oblato thorace polito faberrime, praemiumque ideo exspectantem, ea re praecepit occidi diritate pari[*](occidi diritate pari, Haupt; occidi quod, W2AG; occideri adpraei (adp^i), V.) quod pondus paulo minus habuit species ferrea, quam ille firmarat. Epiroten[*](Epirotenremisso, G omits.) aliquem ritus Christiani presbyterum acceptum Octaviano[*](acceptum (from 1, 17) Octauiano, Her.; tem (cf. xxix. 1, 17) Octauianum offensorum (-arum, V2), V.) ex proconsule --- offensarum auctore licet tardius ad sua remisso.[*](remisso, Her.; tardius redire permisso, VA.)

Constantianus

Africanus causarum in urbe defensor assiduus, post administratam provinciam, ad regendam aliam adspiravit, cuius suffragatori magistro equitum Theodosio, id petenti, subagresti verbo pius responderat imperator:[*](responderat imperator, Clark; responderator, V.) Abi, inquit, comes, et muta ei caput, qui sibi mutari provinciam cupit: et hoc elogio perit homo disertus, ad potiora festinans, ut multi.

Claudium et Sallustium, ex Iovianorum numero ad usque tribunatus dignitates , accusabat quidam vilitate ipsa despectus, quod cum imperium Procopius affectasset, aliqua pro eo locuti sunt bona. Cumque nihil quaestiones reperirent assiduae, mandare magistris equitum auditoribus princeps, ut agerent in exsilium Claudium[*](Claudium, added in G after agerent; put after exsilium by Clark; V omits.) et Sallustium pronuntiarent capitis reum, pollicitus quod eum revocabit ad supplicium raptum; hocque ita (ut statutum

Replicatis igitur quaestionibus dense, et quibusdam vi nimia tormentorum absumptis, ne vestigia quidem ulla delatorum reperta sunt criminum. In hoc negotio protectores, ad exhibendas missi personas, de ---[*](lac. after de, Her.; no lac. in V.) fustibus praeter solitum caesi.