Res Gestae

Festinavit (ut mandatum est) Doryphorianus magnis itineribus Romam, et inter administrandi[*](administrandi, Val.; scrutandi, Pet.; minandi, Brackman; interandi, V.) initia, magna quaeritabat industria, qua vi senatorem perspicui generis interficeret, iuvantibus nullis. Cognitoque eum iam pridem repertum, in villa propria custodiri, ipse tamquam capita[*](capita, V, rest. by Her.; caput, G.) sontium Aginatium,[*](Aginatium, added by Her.; V omits.) pariterque[*](pariterque, Val.; perque, VA.) Anepsiam horrore medio[*](horrore medio, Val.; horrorem, G; horrorem et, V.) tenebrarum audire disposuit, quo tempore hebetari solent obstrictae terroribus mentes: ut inter innumera multa, Aiax quoque Homericus docet, optans perire potius luce, quam pati formidinis augmenta nocturnae.

Et quoniam iudex, quin immo praedo nefandus, ad id solum quod promisit intentus, cuncta extollebat in maius, iusso sub quaestione[*](quaestione, added by Her. (cf. xv. 5, 13); sub aginatio, V.) Aginatio statui,

Denique cum iam contigua morti tormenta ancillae voces expressissent obliquas, indicii fide parum plene discussa, Aginatius ad supplicium duci pronuntiatur[*](pronuntiatur, EA; pronuntiatus, Lind.; pronuntiatum, VG.) abrupte, nec auditus cum magnis clamoribus appellaret nomina principum, sublimis raptus occiditur, pari sententia Anepsia interfecta. Haec agitante (cum adesset) perque (cum procul ageret) Maximino, funera urbs deploravit aeterna.

Sed vigilarunt[*](uigilarunt, Her. (cf. 6, 25); accelerarunt, G; ut celarunt, V.) ultimae dirae caesorum. Namque ut postea tempestive dicetur, et idem Maximinus sub Gratiano intoleranter se efferens, damnatorio iugulatus est ferro, et Simplicius in Illyrico truncatus,[*](truncatus, EA; trucidatus, W2G; trunnatus, V; truonatus, V2.) et Doryphorianum pronuntiatum capitis reum, trusumque in carcerem Tullianum,[*](in carcerem Tullianum, Haupt; in carcere Tulliano, G; trusum queret tulliano, V.) matris consilio, princeps exinde rapuit, reversumque ad lares per cruciatus oppressit immensos. Verum unde[*](uerum unde, Her., Novák (cf. xxx. 4, 22); munde, V.) huc fleximus revertamur. Is urbanarum rerum status, ut ita dixerim, fuit.

At Valentinianus magna animo concipiens et utilia, Rhenum omnem a Raetiarum exordio, ad usque fretalem Oceanum, magnis molibus communiebat, castra extollens altius et castella, turresque assiduas per habiles locos et opportunos, qua Galliarum extenditur longitudo: non numquam etiam ultra flumen aedificiis positis, subradens barbaros fines.

Denique cum reputaret munimentum celsum et tutum, quod ipse a primis fundarat auspiciis, praeterlabente Nicro nomine fluvio, paulatim subverti posse undarum pulsu immani, meatum ipsum aliorsum vertere cogitavit, et quaesitis artificibus peritis aquariae rei, copiosaque militis manu arduum est opus aggressus.

Per multos enim dies compaginatae formulae e[*](formulae e, Her.; fornae c, G (c.c.); formosae, coneteque, V.) roboribus, coniectaeque in alveum, fixis refixisque aliquotiens prope ingentibus , fluctibus erectis confundebantur, avulsaeque vi gurgitis interibant.

Vicit tamen imperatoris vehementior cura, et morigeri

His ac[*](His ac, C. F. W. M.; ac, V.) talibus laetus exsultansque exin, quae[*](exin, quae, Pet.; exultansque, EAG; lac. indicated by Her. (cursu pravo); exsul quae, V.) pro anni et temporis statu utilia[*](statu utilia, Pet. (statu, G); tutela, EA; tudila, V.) conducerent[*](conducerent, Pet.; conducens, V.) rei publicae studium[*](studium, Gronov; studio, Pet.; trudiun, V.) habuit, ut officio principis congruebat.[*](congruebat, V; congrue agebat, Pet.) Ratusque aptissimum ad id quod deliberabat implendum, trans Rhenum in monte Piri (qui barbaricus locus est) munimentum exstruere disposuit raptim. Utque celeritas effectum negotii faceret tutum, per Syagrium notarium, postea praefectum et consulem, Aratorem monuit ducem, ut dum undique altum[*](altum, Gronov ex cod. Fauchetii; actum V.) esset silentium, id arripere conaretur.