Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Felicitas ita eminuit, ut ipsis quodammodo cervicibus Fortunae aliquamdiu bonae gubernatricis evectus,[*](evectus, G; vectus, Bent.; event, V.) victoriosis cursibus difficultates superstaret immensas. Et postquam ex occidua plaga digressus est, quoad fuit in terris, quievere nationes omnes immobiles, ac si quodam caduceo leniente mundano.

Liberalitatis eius testimonia plurima sunt et verissima, inter quae indicta sunt tributorum

v2.p.510
admodum levia, coronarium indultum, remissa debita multa, diuturnitate congesta, aequata fisci iurgia cum privatis, vectigalia civitatibus restituta cum fundis, absque his quos velut iure vendidere praeteritae potestates, quodque numquam augendae pecuniae cupidus fuit, quam cautius apud dominos servari existimabat, id aliquotiens praedicans, Alexandrum Magnum, ubi haberet thesauros interrogatum, apud amicos benivole respondisse.

Digestis bonis quae scire potuimus, nunc ad explicanda eius vitia veniamus, licet dicta sint carptim. Levioris[*](levioris, Lind.; lenitores, V (lenioris, V2.) ingenii, verum hoc institute rectissimo temperabat, emendari se cum deviaret a fruge bona permittens.

Linguae fusioris, et admodum raro silentis, praesagiorum sciscitationi nimium[*](nimium, Clark; nimiae, EBG; nimia, V.) deditus, ut aequiperare videretur in hac parte principem Hadrianum, superstitiosus magis quam sacrorum legitimus observator, innumeras sine parsimonia pecudes mactans, ut aestimaretur (si revertisset de Parthis), boves iam defuturos, Marci illius similis Caesaris, in quem id accipimus dictum:

  1. οἱ βόες οἱ λευκοὶ Μάρκῳ τῷ Καίσαρι χαίρειν.
  2. ἄν πάλι νικήσῃς, ἄμμες ἀπωλόμεθα.
v2.p.512

Vulgi plausibus laetus, laudum etiam ex minimis rebus intemperans appetitor, popularitatis cupiditate, cum indignis loqui saepe affectans.

Verum tamen cum haec ita[*](ita, added by Her.; V omits.) essent, aestimari poterat (ut ipse aiebat), vetus illa , quam offensam vitiis hominum, Aratus extollit in caelum, eo imperante redisse rursus ad terras, ni quaedam ad arbitrium agens, interdum ostenderet se dissimilem sui.

Namque et iura condidit non molesta, absolute quaedam iubentia fieri vel arcentia, praeter pauca. Inter quae erat illud inclemens, quod docere vetuit magistros rhetoricos et grammaticos Christianos, ni[*](ni, Lind.; ne, V.) transissent ad[*](ad, added by Rittershus, Val.; a, G; VEB omit.) numinum cultum.