Res Gestae

Affirmant aliqui physicorum, in subiectis septentrioni spatiis cum hiemes frigidae cuncta constringunt, magnitudines nivium congelare, easque postea vi flagrantis sideris resolutas, fluxis umoribus nubes efficere gravidas, quae in meridianam plagam Etesiis flantibus pulsae, expressaeque tepore nimio incrementa ubertim suggerere Nilo creduntur.

Ex Aethiopicis imbribus, qui abundanter[*](qui abundanter, Bent.; qui abundantes, G; qua ludantes, V.) in tractibus illis per aestus torridos cadere memorantur, exundationes eius erigi anni temporibus asserunt alii praestitutis: quod utrumque dissonare videtur a

Opinio est celebrior alia, quod spirantibus Prodromis, perque dies quadraginta et quinque, Etesiarum continuis flatibus repellentibus eius meatum, velocitate cohibita, superfusis fluctibus intumescit; et reluctante spiritu controverso adulescens in maius, hinc vi reverberante ventorum, inde urgente cursu venarum perennium, progrediens in sublime, contegit[*](contegit or integit, Her., Clark, c.c.; sublimem tegit, V.) omnia, et humo suppressa, per supina camporum speciem exhibet maris.

Rex autem Iuba, Punicorum confisus textu librorum, a monte quodam oriri eum exponit, qui situs in Mauritania despectat oceanum, hisque indiciis hoc proditum ait, quod pisces et herbae et beluae similes per eas paludes gignuntur.

Aethiopiae autem partes praetermeans Nilus nominum diversitate decussa,[*](decursa, BG; decussa, V (restored by Corn.).) quae ei[*](ei, vulgo; eum, G; et VEB.) orbem peragranti nationes indidere complures, aestuans[*](aestuans, vulgo; G omits; etans, V; exultans, sugg. by Novák, cf. xiv. 8, 3; xv. 11, 14.) inundatione ditissima, ad cataractas (id est praeruptos scopulos[*](id est praeruptos scopulos, regarded as a gloss by Reinesius.) ) venit, e quibus praecipitans, ruit potius quam fluit: unde Atos olim accolas usu aurium fragore assiduo deminuto, necessitas vertere solum ad quietiora[*](ad quietiora, G in epist. Froben.; ad editiora, G in ed.; atque diciora, V.) coegit.

Exinde lenius means, per ostia septem,

Oriens autem inde (ut dictum est) propellitur e paludibus ad usque cataractas, insulasque efficit plures, quarum aliquae ita porrectis spatiis[*](spatiis, Bent.; agris, Pet.; porrectus aquis, V.) dicuntur extentae, ut singulas aegre tertio die relinquat.

Inter quas duae sunt clarae, Meroe et Delta, a triquetrae litterae forma hoc vocabulo signatius appellata. Cum autem sol per Cancri sidus coeperit vehi, augescens ad usque transitum eius in Libram,[*](After libram V2 adds a second eius in margin, put after diebusque by BG, deleted by W2A.) diebusque centum sublatius fluens, minuitur postea, et mitigatis ponderibus aquarum, navibus antea pervios equitabiles campos ostendit.

Abunde itaque luxurians ita est noxius, ut infructuosus, si venerit parcior: gurgitum enim nimietate umectans diutius terras culturas moratur agrorum, parvitate autem minatur steriles segetes. Eumque nemo aliquando extolli cubitis altius sedecim possessor optavit. Et si inciderit

Exuberat Aegyptus etiam pecudibus multis, inter quas terrestres sunt et aquatiles, aliaeque humi et in humoribus vivunt, unde ἀμφίβιοι nominantur. Et in aridis quidem capreoli vescuntur et bubali et spinturnicia omni deformitate ridicula, aliaque monstra quae enumerare[*](enumerare, C. F. W. M.; dinumerare, Novák; nunc d., Her.; numerare, V, Heilm.) non refert.

Inter aquatiles autem bestias, crocodilus ubique per eos tractus abundat, exitiale quadrupes malum, assuetum elementis ambobus, lingua carens, maxillam superiorem commovens solum, ordine dentium pectinato, perniciosis morsibus quicquid contigerit pertinaciter petens, per ova edens fetus anserinis similia.

Utque armatus est unguibus, si haberet etiam pollices, ad evertendas quoque naves sufficeret viribus magnis: ad cubitorum enim longitudinem octodecim[*](xviii. A; decem, V2 (from ecbecem, V), WBG; sedecim, suggested by Clark.) interdum extentus, noctibus quiescens per undas, diebus humi vaporatur[*](vaporatur, Erfurdt, Haupt, Novák; versatur, Val.; veperatur, V2 (from vituperatur, V.)) confidentia cutis, quam ita validam gerit, ut eius terga cataphracta vix tormentorum ictibus perforentur.

Et saevientes semper eaedem ferae (quasi pacto foedere quodam castrensi), per septem caerimoniosos dies mitescunt, ab omni saevitia desciscentes, quibus

Praeter eos autem, qui fortuita pereunt morte, alii dirumpuntur suffossis alvis[*](alvi, Salmasius, Lind.; alvis, E2BG; alveis, V.) mollibus serratis[*](serratis, Gardt.; certis, V3EBG; sertis, V.) ferarum dorsualibus cristis,[*](cristis, Salmasius; crustis (V2, from crussis, V).) quas delphinis similes nutrit fluvius ante dictus, alii exitio intereunt tali.

Trochilus avicula brevis, dum escarum minutias captat, circa cubantem feram volitans blande, genasque eius irritatius titillando pervenit ad usque ipsam viciniam gutturis. Quod factum contuens enhydrus,[*](enhydrus, Salmasius; hydrus hicheumonis, V.) ichneumonis genus, oris aditum penetrat alite praevia patefactum, et populato ventre, vitalibus dilancinatis erumpit.

Audax tamen crocodilus monstrum fugacibus; ubi audacem senserit, timidissimum; et in terra acutius cernens, per quattuor menses hibernos, nullo vesci dicitur cibo.

Hippopotami quoque generantur in illis partibus, ultra animalia cuncta ratione carentia sagacissimi, ad speciem equorum bifidos[*](bifidos unguis habentes, Clark; bifidas habentes ungulas, Lind.; unguii habentes omitted by V.) unquis habentes, caudasque breves, quorum sollertiae duo interim ostendere documenta sufficiet.

Inter arundines celsas, ut squalentes nimia densitate, haec belua cubilibus positis, otium pervigili studio circumspectat, laxataque copia, ad segetes depascendas egreditur. Cumque iam coeperit redire distenta, aversis vestigiis distinguit tramites multos, ne unius

Item cum aviditate nimia extuberato ventre pigrescit, super calamos recens exsectos femora convolvit et crura, ut pedibus vulneratis cruor egestus sagina[*](sagina distentum, G; inadestemtum, V.) distentum faciat levem: et partes saucias caeno oblinit quam diu in cicatrices conveniant plagae.

Has monstruosas antehac raritates in beluis, in aedilitate Scauri vidit Romanus populus primitus, patris illius Scauri, quem defendens Tullius imperat Sardis, ut de familia nobili ipsi quoque cum orbis terrarum auctoritate sentirent, et per aetates exinde plures saepe huc ducti, nunc inveniri nusquam possunt, ut coniectantes regionum incolae dicunt, insectantis multitudinis taedio ad Blemmyas migrasse compulsi.