Res Gestae

His tamen auditis, etiam illi quos antegressos rettulimus, ducente Sintula, cum eo iam securi Parisios revertuntur: edictoque ut futura luce cuncti convenirent in campo, progressus princeps ambitiosius solito, tribunal ascendit, signis aquilisque circumdatus et vexillis, saeptusque tutius[*](tutius, T2, Val.; totius, V.) armatarum cohortium globis.

Cumque interquievisset paulisper,[*](paulisper, Damsté; Fletcher would tr. interquievisset and paululum; paululum, V.) dum alte contemplatur praesentium vultus, alacres omnes visos et laetos, quasi lituis verbis (ut intellegi possit) simplicibus incendebat:

Res ardua poscit et flagitat, propugnatores mei reique publicae fortes et fidi, qui mecum pro statu provinciarum vitam saepius obiecistis, quoniam Caesarem vestrum firmo iudicio ad potestatum omnium columen sustulistis, perstringere pauca summatim, ut remedia permutatae rei iusta[*](rei iusta, G; re rustra, V; re in tuta, V3.) colligantur et cauta.

Vixdum adulescens specie tenus purpuratus (ut nostis), vestrae tutelae nutu caelesti commissus, numquam a proposito recte vivendi deiectus sum, vobiscum in omni labore perspicuus, cum dispersa gentium confidentia, post civitatum excidia, peremptaque innumera hominum milia, pauca quae semiintegra sunt relicta cladis

Id sane nec praetermitti est [*](est aequum, added by G; oportet by Brakman, est by Pighius; V omits.) taceri, quod cum prope Argentoratum illuxisset ille beatissimus dies, vehens quodam modo Galliis perpetuam libertatem, inter confertissima tela me discurrente, vos vigore ususque diuturnitate fundati, velut incitatos torrentes, hostes abruptius inundantes, superastis ferro , vel fluminis profundo submersos, paucis relictis nostrorum, quorum exequias honestavimus, celebri potius laude quam luctu.

Post quae opinor tanta et talia, nec posteritatem tacituram de vestris in rem publicam meritis, quae gentibus cunctis plene iam cognita sunt, si eum[*](iameum, added by Her.; plene quem, without lac., V; si plene, G.) quem altiore fastigio maiestatis ornastis, virtute gravitateque, siquid adversum ingruerit, defendatis.

Ut autem rerum integer ordo servetur, praemiaque virorum fortium maneant incorrupta, nec honores ambitio praeripiat clandestina, id sub reverenda consilii vestri facie statuo, ut neque civilis quisquam iudex, nec militiae rector, alio quodam praeter merita suffragante, ad potiorem veniat gradum, non sine detrimento pudoris, eo qui pro quolibet petere temptaverit discessuro.

Hac fiducia spei maioris animatus inferior miles, dignitatum iam diu expers et praemiorum,

Statimque ne turbandae dispositioni consultae, tempus saltem breve concederetur, pro actuariis obsecravere[*](obsecrauere, G; observare, V.) Petulantes et Celtae, recturi quas placuisset provincias, mitterentur; quo non impetrato, abiere nec offensi nec tristes.

Nocte tamen, quae declarationis Augustae praecesserat diem, iunctioribus proximis rettulerat imperator, per quietem aliquem visum, ut formari Genius publicus solet, haec obiurgando dixisse: Olim Iuliane vestibulum aedium tuarum observo latenter, augere tuam gestiens dignitatem, et aliquotiens tamquam repudiatus abscessi[*](abscessi, NT2, Eyssen.; abcesse, V.) : si ne nunc quidem recipior, sententia concordante multorum, ibo demissus et maestus. Id tamen retineto imo[*](imo, CG; inme, V; in meo, B; intimo, Her. Officers of the army, who received the provisions from the contractors and delivered them to the soldiers; and kept the accounts; see also xv. 5, 3, note.) corde quod tecum non diutius habitabo.