De Cain et Abel
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Prima (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.1). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1896.
Disce nunc quemadmodum unusquisque moneatur, ne se ipse auctorem suorum putet bonorum. ne dicas inquit in [*]( D ) corde tuo: uirtus mea et potentia mea fecit mihi uirtutem hanc magnam, sed in mente habebis dominum deum tuum, quoniam ipse dat uires, ut facias uirtutem. unde bene apostolus quasi legis interpres non gloriabatur in uirtute sua, sed minimum se apostolorum esse dicebat et quicquid esset gratiae diuinae esse non meriti sui nihilque nos habere quod non acceperimus. quid enim [*]( 1 Philo de sacr. 13 (172, 17; I 224, 2 C.) 8 Fhilo de sacr. 14 (172, 23; I 224, 6 C.) 9 Deut. 8, 11-14 18 Philo de sacr. 14 (172, 30; I 224, 11 C.) 23 Deut. 8, 17 sq. Philo de sacr. 14 (172, 33; I 224, 13 C.) 28 I Cor. 15, 9 sq. 30 I Cor. 4, 7 ) [*]( 9 dedit legem P 16 cQpletus B cum repletus V 29 quidquid B (c s. d pr.) )
ille quoque qui se iustificat ne infletur cordis sui tumore; et ipse accepit salubre mandatum in huiusmodi sententiam resultante oraculo: ne dicas in corde tuo, cum consumere coeperit dominus deus [*]( F ) tuus gentes illas a conspectu tuo, dicens: propter iustitiam meam induxit me dominus possidere terram istam: sed propter iniquitates gentium harum extirpabit illos dominus a facie tua. non propter iustitiam tuam nec propter aequitatem cordis tui intrasti possidere terram istam, sed propter iniquitatem gentium disperdet eos dominus a conspectu tuo et restituet testamentum suum, quod iurauit patribus uestris. testamentum perfecta dei gratia est; nihil enim inperfectum dat deus, perfecta autem uirtus est et opera uirtutis. testamentum autem dicitur quo defertur bonorum hereditas. merito et testamentum dicitur et diuinum, cum ea quae uere bona sunt adtestatione mandatorum caelestium conferuntur. et testamentum dicitur, quo- : [*]( 197 A ) niam sanguine dedicatum est, uetus in typo, nouum in ueritate. quo testamento diuinae gratiae pignus tenemus, quia sic [*]( 6 Philo de sacr. 14 (172, 39; I 225, 2 C.) 8 Deut. 9, 4 et 5 18 Philo de sacr. 14 (172, 47; I 225, 7 C.) 19 Philo de sacr. 14 (173, 1; I 225. 8 C.) 25 Ioh. 3, 16 Rom. 8, 32 ) [*]( 9 consumere a consumare .AA\'P consGmare cet. 11 dS M 12 harum S nt2 BM\'P illarum V horum S ml cet. extirpabit Scripsi . (jaoXedpsuosi cod. Alex.) exstirpauit BV extirpauit cet. 14 post tuam add. non propter bonitatem tuam B a cordis ... iniquitatem om. M 15 fort. intras tu (ob EIOICOOSOYJ LXX) 16 disperdet Sml V dispersit P disperdidit P disperdit Sm2 cet. 18 uris m2 ex nris S 21 et diuinum ... dicitur om. V (in quo et merito) 22 uera M )
Prima igitur uoti gratia est celeritas solutionis. denique[*]( B ) Abraham filium suum ad holocaustum iussus offerre non post dies ut Cain optulit, sed exsurgens mane strauit asinam suam et adhibuit secum duos pueros et Isaac [*]( C ) filium suum et concidens ligna ad holocaustum surgens abiit et uenit ad locum quem ei dixerat deus die tertia. primo aduerte immolaturi studium maturum atque festinum, ut mora expectationis non esset nisi donec audiretur oraculum, deinde ut sterneret asinam suam, obsequium omne ipse susciperet et sacrificio necessaria praepararet, duabus quoque fidei uirtutibus comitantibus hostiam suam duceret, de potestate dei certus et de bonitate securus. [*]( D )
quod autem ait die tertia, uel quod continua esse debeat et perpetua deuotio — tripertitum est enim tempus, praeteritum, praesens et futurum, quo admonemur quod nec praeteritorum beneficiorum dei uel praesentium uel futurorum inrepere ulla debeat obliuio, sed tenax gratiae memoria perseuerare et oboedientia non deesse — uel quia is qui sacrificat in unum splendorem, unam lucem debeat credere trinitatis; ei enim [*]( E ) qui fideliter sacrificat dies lucet, nox nulla est. sic et in Exodo Moyses ait: uiam trium dierum ibimus et immolabimus domino deo nostro. sed etiam alibi cum [*]( 3 Rom. 8, 32 5 Philo de sacr. 15 (173, 10; I 225, 15 C.) Quaest. I 60 7 Gen. 22, 3 sq., cf. Philo de sacr. 15 (173, 11; I 225, 15 C.) 25 Exod. 3, 18 ) [*]( 1 deus dilexit B Monac. 2549 6 abraam M abraham A (h s. w.) 7 optulit SAA\'P\' V obtulit cet. 10 ei] enim M dixerit S (a s. i alt.) 11 immolaturi AA\' et m2 SP* immolantis BM\' immolationis V immolatur MP et ml SP\' 14 sacrificia B necessario P 18 trip!itum S (i pr. ex e m2) 22 is PV his S (h eras.) AM\' (h exp.) cet. 23 splendore MM\' 25 uiam om. M )
Adhuc cognosce celeris studia deuotionis. cucurrit inquit [*]( B ) et accepit uitulum unum tenerum et bonum et dedit puero et festinauit facere eum. ubique inpigra [*]( 1 Gen. 18, 2 sq. 6 Gen. 18, 6 Philo de sacr. 15 (173, 13; I 225, 17 C.) 7 Phil. de sacr. 15 (173, 19; I 226, 3 C.) 8 Esai. 40, 12 13 Matth. 24, 41 16 Ioh. 8, 56 23 Gen. 18, 7 ) [*]( 1 habrahae A 2 abraam M habraham A 6 uni M 7 inmensos M 8 et 9 manu M 9 perfecta M perfecta ei B 10 interiori A\' 12 mo- Jet M\' (i s. e) cet. 15 adsumetur ... derelinquetur p. adsumitur ... derelinquitur libri (Uindob. 758 -quitur ex -quetur) 16 et om. A\'B abraam M habraham AA\' abraham (alt.) ... qui credit om. BY abraam M abraham P (ha s. «. m2) 17 credit M\' credidit cet. 23 celeris SMAA\' celerius cet. 24 unum om. B Monac. 2549 25 puerii S (con\'. rn2) M-)
cito igitur hoc quaere, anima, ut cito etiam audias, sicut audiuit et Iacob: quid est hoc quod tam cito inuenisti, fili? et ille [*]( E ) secundum dogma respondit: quod tradidit dominus deus [*]( 2 Sap. 16, 28 3 Luc. 19, 5 8 Luc. 19, 9 13 Exod. 12, 11 Philo de sacr. 17 (174, 26; I 227, 14 C.) 17 Philo de sacr. 17 (174. 35; I 227, 16 C.) 20 Philo de sacr. 17 (174, 38: I 228, 6 C.) 21 Gen. 27, 20 23 Gen. 27, 20 ) [*]( 2 et 3 ortu M 2 ratione MP peruenias M 3 zacchee B zachee P (e pr. s. u.) M\' zacheae cet. 4 festina A\' 6 a 8. u. m2 M 8 eum pi (l ill s. e) 12 quod] quia B praeuenientis fuit P (f in2 in ras.) Monac. 14399 p. praeuenientis saeuit S (a bis exp.) AA\' praeuenienti seuit MP4 et ml M\' praeuenientis est B et m2 M\' praeuenientis (is ex i m4) seuit (se w4 in ras.) V praeuenienti seruit Monac. 2549 13 celeritate uotum suum B 14 pasca B 15 non addidi 17 pasca JiP pascha P\' (h s. ft. m2) 18 pasca B 22 hoc est B, hoc om. A\' Monac. 2549 )
At uero Pharao, qui opinionibus uanis et inanibus studium [*]( B ) inpendebat suum ranis repleta Aegypto sonum inanem rerum [*]( 1 Psalm. XXXII 9 Philo de sacr. 18 (175, 13; I 228, 19 CJ 8 Philo de sacr. 18 (175, 18; I 229, 2 C.) 4 Ioh. 5, 17 5 Philo de sacr. 18 (175, 19; I 229, 8 C.) I Cor. 15, 28 6 Hebr. 4, 12 9 Num. 11, 23 11 Ioh. 14, 23 13 Exod. 17, 6 Philo de sacr. 18, (175, 37; I 229, 14 C.) 14 Ioh. 1, 48 15 Ioh. 1, 26 18 Philo de Bacr. 18 (175, 38; I 230. 2 C.) 23 Philo de sacr. 19 (176, 7; I 230, 9 C.) ) [*]( 2 dni B (n eras.) ds M\' 7 acutus (corr. m2) SP 8 et pr.] ac P 9 pater dS BPM\'P\' V 11 enim est 31, fort. recte 17 illic scripsi. nisi forte ilico scribendum est ibi Monac. 2549 in deo Uindob. 758 ideo S (antea tdcp eras.) cet. 21 adest erat et ubi om. M 23 farao SMB 24 somnum S )