Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

conatus est enarrare, sed quasi minime probanda praetermisit et alia nescio quae mimica inculcavit et illud Menandri de vita hominum media sumptum, simplex et verum et delectabile, nescio quo pacto omisit. Idem enim ille maritus senex cum altero sene vicino colloquens et uxoris locupletis superbiam deprecans, haec ait:

  1. Ἔχω δʼ ἐπίκληρον Λάμιαν· οὐκ εἴρηκά σοι
  2. Τοῦτʼ; εἶτʼ ἄρʼ οὐχί; κυρίαν τῆς οἰκίας
  3. Καὶ τῶν ἀγρῶν καὶ† πάντων ἀντʼ ἐκείνης
  4. Ἔχομεν, Ἄπολλον, ὡς χαλεπῶν χαλεπώτατον·
  5. Ἅπασι δʼ ἀργαλέα ᾽στίν, οὐκ ἐμοὶ μόνῳ,
  6. Υἱῷ πολὺ μᾶλλον θυγατρι—Πρᾶγμʼ ἄμαχον λέγεις.
  7. —Εὖ οἷδα.

Caecilius vero hoc in loco ridiculus magis quam personae isti quam tractabat aptus atque conveniens videri maluit. Sic enim haec corrupit:

  1. Sed túa morosane úxor, quaeso, est?-Quám rogas?
  2. Qui tándem?—Taedet méntionis, quáe mihi,
  3. Ubí domum adveni, adsedí, extemplo sávium
  4. Dat iéiuna anima.—Níl peccat de sávio.
  5. Ut dévomas vult, quod potáveris.

Quid de illo quoque loco, in utraque comoedia posito, existimari , manifestum est, cuius loci haec ferme sententia:

Filia hominis pauperis in pervigilio vitiata est.

Ea res clam patrem fuit, et habebatur pro virgine.

Ex eo vitio gravida mensibus exactis parturit.

Servus bonae frugi, cum pro foribus domus et propinquare partum erili filiae atque omnino vitium esse oblatum ignoraret, gemitum et ploratum audit puellae in puerperio enitentis; timet, irascitur, suspicatur, miseretur, dolet.

Hi omnes motus eius affectionesque animi

in Graeca quidem comoedia mirabiliter acres et illustres, apud Caecilium autem pigra istaec omnia et a rerum dignitate atque gratia vacua sunt.

Post, ubi idem servus percontando quod acciderat repperit, has apud Menandrum voces facit:

  1. Ὢ τρὶς κακοδαίμων, ὅστις ὢν πένης γαμεῖ
  2. Καὶ παιδοποιεῖ. Ὡς ἀλόγιστός ἐστʼ ἀνήρ,
  3. Ὃς μήτε φυλακὴν τῶν ἀναγκαίων ἔχει,
  4. Μήτʼ, ἂν ἀτυχήσῃ εἰς τὰ κοινὰ τοῦ βίου,
  5. Ἐπαμφιέσαι δύνατο τοῦτο χρήμασιν,
  6. Ἀλλʼ ἐν ἀκαλύπτῳ καὶ ταλαιπώρῳ βίῳ
  7. Χειμαζόμενος ζῇ, τῶν μὲν ἀνιαρῶν ἔχων
  8. Τὸ μέρος ἁπάντων, τῶν δʼ ἀγαθῶν αὐδὲν μέρος.
  9. Ὑπὲρ γὰρ ἑνὸς ἀλγῶν ἅπαντας νουθετῶ.

Ad horum autem sinceritatem veritatemque verborum an adspiraverit Caecilius, consideremus. Versus sunt hi Caecili trunca quaedam ex Menandro dicentis et consarcinantis verba tragici tumoris:

  1. Is demum infórtunatus ést homo,
  2. Paupér qui educit ín egestatem liberos,
  3. Cuí fortuna et rés ut est continuó patet.
  4. Nam opulénto famam fácile occultat fáctio:

Itaque, ut supra dixi, cum haec Caecilii seorsum lego, neutiquam videntur ingrata ignavaque, cum autem Graeca comparo et contendo, non puto Caecilium sequi debuisse quod assequi nequiret. [*](assequi nequiret, ς; assequiret, ω..)

De vetere parsimonia; deque antiquis legibus sumptuariis.