Epitome Rerum Romanorum

GERMANIAM quoque utinam vincere tanti non putasset! Magis turpiter amissa est quam gloriose adquisita.

Sed quatenus sciebat patrem [*]()suum C. Caesarem bis transvectum ponte Rhenum quaesisse bellum, in illius honorem concupierat facere provinciam; et factum erat, si barbari tam [*]()vitia nostra quam imperia [*]()ferre potuissent. [*](Cotisonis: gotisoni B. ) [*](dilata: deleta B: dilatata L. ) [*](patentibus: iacentibus B.) [*](patrem: patroni B.) [*](barbari tam: barbaricam B.) [*](quam imperia om. B. )

Missus in eam provinciam Drusus primos domuit Vsipetes, inde Tencteros [*]()percurrit et Catthos. Nam Marcomannorum spoliis et insignibus quendam editum tumulum in tropaei modum excoluit.

Inde validissimas nationes Cheruscos Suebosque et Si-cambros pariter adgressus est, qui viginti centurionibus in crucem actis hoc velut sacramento sumpserant bellum, adeo certa [*]()victoriae spe, ut praedam in anticessum pactione [*]()diviserint. [*]()Cherusci equos,

Suebi aurum et argentum, Sicambri captivos elegerant; sed omnia retrorsum. Victor namque Drusus equos, pecora, torques eorum ipsosque praedam divisit et vendidit;

et praeterea in tutelam provinciae praesidia atque custodias ubique disposuit per Mosam flumen, per Albin, per Visurgin In Rheni quidem ripa quinquaginta amplius castella direxit. Bormam et Gesoriacum [*]()pontibus iunxit classibusque firmavit.

Invisum atque inaccessum in id tempus Hercynium saltum patefecit. Ea denique in Germania pax erat, ut mutati homines, alia terra, caelum ipsum mitius molliusque solito videretur.

Denique non per adulationem, sed ex meritis, defuncto ibi fortissimo iuvene, ipse, [*]()quod numquam alias, senatus cognomen ex provincia dedit. [*](Tencteros: cenceros B. ) [*](certa: certae B. ) [*](in anticessum pactione: ante pactionem B: inantices-sum L. ) [*](diviserint: diviserunt B: dividerent L. ) [*](Gesoriacum: caesoria cum B: gesogiam cum N: genoso niam cum L.) [*]( ipse Perizonius: ipsi codd. )

Sed difficilius est provincias obtinere quam facere;

viribus parantur, iure retinentur. Igitur breve id gaudium. Quippe Germani victi magis quam domiti erant, moresque nostros magis quam arma sub imperatore Druso suspiciebant;

postquam ille defunctus est, Vari Quintilli libidinem ac superbiam haud secus quam saevitiam odisse coeperunt. Ausus ille agere conventum, et in Catthos [*]()edixerat, quasi violentiam [*]()barbarorum lictoris virgis et praeconis voce posset inhibere.

At illi, qui iam pridem robigine obsitos [*]()enses inertesque maererent equos, ut primum togas et saeviora armis iura viderunt,

duce Armenio [*]()arma corripiunt; cum interim tanta erat Varo pacis fiducia, ut ne prodita quidem [*]()per Segestem [*]()unum [*]()principum coniuratione commoveretur.

Itaque inprovidum et nihil tale metuentem ex inproviso adorti, cum ille—o securitas—ad tribunal citaret, undique invadunt; castra rapiuntur,

tres legiones opprimuntur. Varus perditas res [*]()eodem quo Cannensem diem Paulus et fato est et [*]()

animo secutus. Nihil illa caede per paludes perque silvas cruentius, nihil insultatione barbarorum intolerabilis, praecipue tamen in causarum patro- [*](in Catthos (vel Chaucos) edixerat Rossbachius: incauto sedixerat B: incastos sedi rexerat N: incastris se direxerat L: incautius edixerat Halmius. ) [*](violentiam: vinolentia B. ) [*](obsitos Rehd.: oblitos BN.) [*](Armenio NL: ar meno B. ) [*](prodita quidem Iahnius: perdita quidem aut prodita B. ) [*](Segestem L: segentem B.) [*](unum: unius B. ) [*](perditas res N: perdi castra B. ) [*]( Paulus et fato est et N L: diem potuisse fassus est ex B. )

nos. Aliis oculos, aliis manus amputabant, uni os obsutum, recisa prius lingua, quam in manu tenens barbarus tandem ait vipera sibilare desisti.

Ipsius quoque consulis corpus, quod militum pietas humi abdiderat, effossum. Signa et aquilas duas adhuc barbari possident, tertiam signifer, prius quam in manus hostium veniret, evolsit mersamque intra baltei sui latebras gerens in cruenta palude sic latuit. Hac clade factum, ut imperium, quod in litore Oceani non steterat,[*]()in ripa Rheni fluminis staret.