Epitome Rerum Romanorum

Nihil ergo inter Pharsaliam et Thapson, nisi quod amplior; eoque acrior Caesareanorum impetus fuit, indignantium post Pompeium crevisse bellum; denique, quod alias numquam, ante imperium ducis sua sponte signa cecinerunt.

Strages [*]()a Iuba coepit, cuius elephanti bellorum rudes et nuperi [*]()a silva consternati subito clangore lituorum in suos sese circumegere. Statim exercitus in fugam, nec duces fortiores [*]()quam ut effugerent. Non inconspicua tamen mors omnium.

Iam Scipio nave fugiebat; sed adsecutis hostibus gladium per viscera exegit et, ubi esset quodam requirenti, respondit hoc ipsum, Bene se habet imperator. Iuba cum se recepisset in regiam, magnifice epulatus est postero die cum Petreio fugae comite superque mensas et pocula interficiendum se ei praebuit.

Ille et regi suffecit et sibi, cum interim semesi in medio cibi et parentalia fercula [*](sonabant: sonabat B: sanabant L. ) [*](et primum ante strages add. B. ) [*](nuperi Heinsius: nuper codd. ) [*](fortiores scripsi: fortius codd. )

regio [*]()simul Romanoque sanguine madebant. Cato non interfuit bello. Positis apud Bagradam castris Vticam veluti altera Africae claustra servabat. Sed accepta partium clade nihil cunctatus, [*]()ut sapiente dignum erat, mortem sibi etiam laetus accivit.

Nam postquam filium comitesque ab amplexu dimisit, in noctem lecto ad lucernam Platonis libro, qui in-mortalitatem animae docet, paulum quieti dedit;

tunc circa primam vigiliam stricto gladio revelatum pectus semel iterumque percussit. Ausi post hoc virum medici violare fomentis. Ille passus, dum abscederent, rescidit plagas secutaque vi sanguinis moribundas manus in ipso volnere reliquit, quod ipse bis fecerat.

Quasi numquam esset dimicatum, sic arma rursus et partes, quantoque Africa supra Thessaliam fuit,

tanto Africam superabat Hispania. Plurimum quantum favoris partibus dabat fraternitas ducum et pro uno duos stare Pompeios.

Itaque nusquam atrocius nec tam ancipiti Marte concursum est. Primum in ipso ostio Oceani Varus [*]()Didiusque legati conflixere. Sed acrius fuit cum ipso mari quam inter se navibus bellum, siquidem, quasi furorem civicum [*]()castigaret,

Oceanus utramque classem naufragio cecidit. Quinam ille horror, cum eodem tempore fluctus, [*]()procellae, viri, naves, armamenta [*]()confligerent! Adde situs ipsius formidinem, vergentia [*]()in unum hinc [*](fercula regio: pericula quaeregio B. ) [*](est post cunctatus add B.) [*](Varus: varius B.) [*](civicum: civium B: avicum L. ) [*](fluctus: fluctibus B: fructus NL. ) [*](armamenta: arma et armenta B. ) [*](vergentia; urgentia B. )

Mox circa obsidionem urbium utrimque discursum est, quae miserae inter hos atque illos duces societatis Romanae [*]()poenas dabant. Omnium postrema certaminum Munda.

Hic non pro cetera felicitate, sed anceps et diu triste proelium, ut plane videretur nescio quid deliberare [*]()Fortuna.

Sane et ipse ante aciem maestior non ex more Caesar, sive [*]()respectu [*]()fragilitatis humanae, sive nimiam prosperorum suspectam habens continuationem, vel eadem timens, postquam idem esse coeperat quod Pompeius; et [*]()in ipso proelio, quod nemo umquam meminerat,

cum diu pari Marte acies nihil amplius quam occiderent, in medio ardore pugnantium subito ingens inter utrosque silentium, quasi convenisset et hic [*]()omnium sensus esset, quo usque illud? Novissime [*]()inusitatum Caesaris oculis nefas: