Epistulae

Tot pulcherrima opera, quae singula inlustrare urbes singulas possent, una nox stravit, et in tanta pace quantum ne bello quidem timeri potest accidit. Quis hoc credat ? Ubique

Omnibus fortuna, quos publice adflixit, quod passuri erant, timere permisit. Nulla res magna non aliquod habuit ruinae suae spatium; in hac una nox interfuit inter urbem maximam et nullam. Denique diutius illam tibi perisse quam perit narro.

Haec omnia Liberalis nostri adfectum inclinant [*](inclinant cod. Harl.; inclinandum BA.) adversus sua firmum et erectum. Nec sine causa concussus est; inexpectata plus adgravant; novitas adicit calamitatibus pondus, nec quisquam mortalium non magis quod etiam miratus est, doluit.

Ideo nihil nobis inprovisum esse debet. In omnia praemittendus [*](praemittendus later MSS.; permittendus BA.) animus cogitandumque non quidquid solet, sed quicquid potest fieri. Quid enim est, quod non fortuna, cum voluit, ex florentissimo detrahat ? Quod non eo magis adgrediatur et quatiat, quo speciosius fulget ? Quid illi arduum quidve difficile est ?

Non una via semper, ne tota quidem incurrit, modo nostras in nos manus advocat, modo suis contenta viribus invenit pericula sine auctore. Nullum tempus exceptum est; in ipsis voluptatibus causae

Eligit aliquid novi casus, per quod velut oblitis vires suas ingerat.

Quidquid longa series multis laboribus, multa deum indulgentia struxit, id unus dies spargit ac dissipat. Longam moram dedit malis properantibus, qui diem dixit; hora [*](hora Gruter; horam BA.) momentumque temporis evertendis imperiis sufficit. Esset aliquod inbecillitatis nostrae solacium rerumque nostrarum, si tam tarde perirent [*](tam tarde perirent later MSS.; tanta reperirent BA.) cuncta quam fiunt [*](fiunt later MSS.; finiunt BA.) ; nunc incrementa lente exeunt, festinatur in damnum.

Nihil privatim, nihil publice stabile est; tam hominum quam urbium fata volvuntur. Inter placidissima terror existit nihilque extra tumultuantibus causis mala, unde minime exspectabantur, erumpunt Quae domesticis bellis steterant regna, quae externis, inpellente nullo ruunt. Quota quaeque felicitatem civitas pertulit ?

Cogitanda ergo sunt omnia et animus adversus ea,

Exilia, tormenta morbi, [*](morbi BA; morbos later MSS.) bella, naufragia meditare. [*](meditare later MSS.; meditari BA.) Potest te patriae, potest patriam tibi casus eripere, potest te in solitudines abigere, [*](abigere Matthiae; abicere BA.) potest hoc ipsum, in quo turba suffocatur, fieri solitudo. Tota ante oculos sortis humanae condicio ponatur, nec quantum frequenter evenit, sed quantum plurimum potest evenire, praesumamus animo, si nolumus opprimi nec illis inusitatis velut novis obstupefieri; in plenum cogitanda fortuna est.

Quotiens Asiae, quotiens Achaiae urbes uno tremore ceciderunt ? Quot oppida in Syria, quot in Macedonia devorata sunt ? Cypron quotiens vastavit haec clades ? Quotiens in se Paphus corruit ? Frequenter nobis nuntiati sunt totarum urbium interitus, et nos inter quos ista frequenter nuntiantur, quota pars omnium sumus ?

Consurgamus itaque adversus fortuita et quicquid inciderit, sciamus non esse tam magnum quam rumore iactetur.

Civitas arsit opulenta ornamentumque provinciarum, quibus et inserta erat et excepta, uni tamen inposita et huic non latissimo [*](latissimo Buecheler; altissimo BA.)

Non tantum manu facta labuntur, nec tantum humana arte atque industria posita vertit dies; iuga montium diffluunt, totae desedere regiones, operta sunt fluctibus quae procul a conspectu maris stabant. Vasta vis [*](vasta vis Haupt; vastavit BA.) ignium colles, per quos relucebat, erosit et quondam altissimos vertices, solacia navigandum ac speculas, ad humile deduxit. Ipsius naturae opera vexantur et ideo aequo animo ferre debemus urbium excidia.

Casurae stant. [*](casurae stant Haupt; casum exstant BA.) Omnes hic exitus manet, sive interna vis flatusque praeclusa via violenti pondus, [*](sive pondus H. Mueck; sive preclusa violenti pondus MSS.) sub quo tenentur, excusserint, sive torrentium impetus [*](impetus added by Buecheler.) in abdito vastior obstantia effregerit, sive flammarum violentia conpaginem soli ruperit, sive vetustas, a qua [*](a qua Erasmus; in qua BA.) nihil tutum est, expugnaverit minutatim, sive gravitas caeli egesserit populos et situs deserta corruperit. Enumerare omnes fatorum vias longum est. Hoc unum scio: omnia mortalium

Haec ergo atque eiusmodi solacia admoveo Liberali nostro incredibili quodam patriae suae amore flagranti, quae fortasse consumpta est, ut in melius excitaretur. Saepe maiori fortunae locum fecit iniuria. Multa ceciderunt, ut altius surgerent. Timagenes felicitati urbis inimicus aiebat Romae sibi incendia ob hoc unum dolori esse, quod sciret meliora surrectura quam arsissent.

In hac quoque urbe veri simile est certaturos omnes, ut maiora certioraque quam amisere restituantur. [*](restituantur Buecheler, who thought it the reading of BA, which is more probably restituant, according to Hense.) Sint utinam diuturna et melioribus auspiciis in aevum longius condita! Nam huic coloniae ab origine sua centensimus annus est, aetas ne homini quidem extrema. A Planco deducta in hanc frequentiam [*](in hanc frequentiam later MSS.; in hac frequentia BA.) loci opportunitate convaluit, quot tamen gravissimos casus intra spatium humanae senectutis tulit. [*](tulit added by Buecheler.)

Itaque formetur animus ad intellectum patientiamque sortis suae et sciat [*](sciat later MSS.; sciant BA.) nihil inausum esse fortunae, adversus imperia illam idem habere iuris quod adversus imperantes, adversus urbes idem posse quod adversus homines. Nihil horum indignandum (unnecessarily) emend to read centesimus septimus. But Seneca was using round numbers.

Non est quod nos tumulis metiaris et his monumentis, quae viam disparia praetexunt; aequat omnes cinis. Inpares nascimur, pares morimur. Idem de urbibus quod de urbium incolis dico: tam Ardea capta quam Roma est. Conditor ille iuris humani non natalibus [*](natalibus later MSS.; non talibus BA.) nos nec nominum claritate distinxit, nisi dum sumus. Ubi vero ad finem mortalium ventum est, "discede," inquit, "ambitio! omnium, quae terram premunt, siremps [*](siremps Cuiacius; seremiles B; sere miles A.) lex esto." Ad omnia patienda pares sumus; nemo altero fragilior est, nemo in crastinum sui certior.

Alexander Macedonum rex discere geometriam coeperat, infelix, sciturus, quam pusilla terra esset, ex qua minimum occupaverat. Ita dico: infelix ob hoc, quod intellegere debebat falsum se gerere cognomen. Quis enim esse magnus in pusillo potest? Erant illa, quae tradebantur, suptilia et diligenti intentione discenda, non quae perciperet vesanus homo

Hoc puta rerum naturam dicere: " ista, de quibus querelis, omnibus eadem sunt. Nulli dare faciliora possum, [*](possum Buecheler; possunt BA.) sed quisquis volet, sibi ipse [*](ipse Haase; ipsi BA.) illa reddet faciliora." Quomodo ? Aequanimitate. Et doleas oportet et sitias et esurias et senescas, si tibi longior contigerit inter homines mora, et aegrotes et perdas aliquid et pereas.

Non est tamen quod istis, qui te circumstrepunt, credas; nihil horum malum est, nihil intolerabile aut durum. Ex consensu istis metus est. Sic mortem times quomodo famam. Quid autem stultius homine verba metuente ? Eleganter Demetrius noster solet dicere eodem loco sibi esse voces inperitorum, quo ventre redditos crepitus. "Quid enim," inquit, "mea, [*](mea susum B corr.; mea refert susum B; meas refert usum A.) susum isti an deosum sonent ? "

Quanta dementia est vereri, ne infameris ab infamibus ? Quemadmodum famam extimuistis sine causa, sic et illa, quae numquam timeretis, nisi fama iussisset. Num quid detrimenti faceret vir bonus iniquis rumoribus sparsus?

Ne morti quidem hoc apud nos [*](nos later MSS.; vos BA.) noceat; et haec malam olitionem habet. Nemo eorum, qui illam accusant, [*](accusant later MSS.; accusat BA.) expertus est.