Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

Animalium, quae terrestria appellavimus hominum quadam consortione degentia, indicata natura est. ex reliquis[*](8,1) minimas esse volucres convenit. quam ob rem prius aequorum, amnium stagnorumque[*](regnorumque FR1a) dicentur.

[*]((10) cfr. Pl. II 7.) Sunt autem conplura in his maiora etiam terrestribus . causa evidens umoris luxuria. alia sors alitum quibus vita pendentibus. in mari autem, tam late supino mollique ac fertili nutrimento, accipiente[*](accipienti Fa) causas genitales e[*](e C. om. ll. v) sublimi semperque pariente natura pleraque etiam monstrifica reperiuntur , perplexis et[*](et v. set (sed Ea) ll) in semet aliter atque aliter nunc flatu nunc fluctu convolutis seminibus atque principiis, vera ut fiat vulgi opinio, quicquid nascatur in parte naturae ulla, et in maria esse[*](inesse S errore) praeterque multa quae nusquam alibi. rerum quidem, non solum animalium, simulacra inesse[*](inesse R2E2v(D). esse rG) licet intellegere intuentibus uvam, gladium, serras, cucumin[*](cuccumin F. -mi/// R. coc- cumin a) vero et colore et odore similem, quo minus miremur equorum capita in[*](in om.Fa ) tam parvis[*](paruis v. -rcis R. barbis Fa) eminere cocleis.

[*](Sol. 52, 42. 41. cfr. Ael. XVI 12. XVII 6 extr.) Plurima autem et maxima animalia in Indico mari, ex quibus ballaenae quaternum iugerum, pristes ducenum cubitorum, quippe ubi locustae quaterna cubita impleant , anguillae quoque in Gange amne tricenos pedes. sed

in mari beluae circa solstitia maxime visuntur.[*](Strabo XV 725 extr. Diod. XVII 106, 6. 7. Arr. Ind. 30, 1–6. Curt. X 1, 12.) tune illic[*](illuc EaD) ruunt turbines, tune imbres, tune deiectae montium iugis procellae ab imo vertunt maria pulsatasque ex profundo beluas cum fluctibus[*](uel ubas Fa) volvunt tanta[*](tanta ut alias ego. et alias tanta ll. v) , ut alias thynnorum[*](thynnorum C. tinn- ll) , multitudine, ut Magni Alexandri classis haut alio modo quam 5 hostium acie obvia contrarium agmen adversa fronte derexerit [*](derex R1. -xit F. di- rexit a): aliter sparsis[*](sparsis ll.v. an delendum? cfr. U 188) non erat evadere. non voce, non sonitu, non[*](an non fragore sed ictu?) ictu, sed fragore terrentur nec nisi ruina turbantur. Cadara[*](Cara a) appellatur Rubri maris paeninsula ingens; huius obiectu vastus efficitur sinus, XII dierum et noctium remigio enavigatus Ptolemaeo regi, quando nullius aurae recipit[*](recepit EaH) afflatum[*](affla- tum E2v(D). fla- rS) . huius loci quiete praecipue[*](praecipue dS. -puę DFR. -pua Eav(D)) ad inmobilem magnitudinem beluae adolescunt.[*](cfr. Pl. VI 95. 97. 109. (VII 30). — Strabo XV 720 extr. 726. Arr. Ind. 29,16. 30, 8. 9. cfr. Ael. XVI 18. Strabo XV 691.) Gedrosos, qui Arabim[*](Arbin B) amnem accolunt, Alexandri Magni classium praefecti[*](praefecto ava. G) prodiderunt in domibus fores maxillis beluarum facere, ossibus tecta contignare, ex quibus multa quadragenum[*](quadrigenum aL) cubitorum longitudinis reperta. exeunt et pecori similes beluae[*](belua et ibi Fa) ibi in terram pastaeque radices fruticum remeant et quaedam equorum , asinorum, taurorum capitibus, quae depascuntur sata.

[*](Sol. 52, 42. cfr. Strabo III 145. — (25) Ael. XIII 20.) Maximum animal in Indico mari pristis[*](pistrix R2S) et ballaena est, in Gallico oceano physeter, ingentis columnae modo se attollens altiorque navium velis diluviem quandam eructans, in Gaditano oceano arbor, in tantum vastis dispansa [*](dispensa FR1a) ramis, ut ex ea causa fretum numquam intrasse credatur . apparent et rotae appellatae a similitudine, quaternis

distinctae hae[*](hae D. he F2Ea. e F1. om.Rv) radiis[*](rudiis F. rodiis a), modiolos earum oculis duobus utrimque claudentibus.

[*]((6) cfr. Paus. IX 21, 1. Ael. XIII 21.) Tiberio principi nuntiavit Olisiponensium[*](olisipolensium FRa) legatio ob id missa, visum auditumque in quodam specu concha canentem Tritonem qua noscitur forma. et Nereidum falsa[*](falsa opinio zva.G) non est, squamis modo hispido corpore etiamn qua[*](quae a. in qua (quo v) E2va.G) humanam effigiem habet[*](habent a(E?)v). namque haec in eodem spectata litore est, cuius morientis etiam cantum[*](cantum EazD. canitum DF. gann- R(?)v) tristem accolae audivere longe, et Divo Augusto legatus Galliae conplures in litore apparere exanimes Nereidas scripsit.[*]((18) Ael. XV 2 init.) auctores habeo in equestri ordine splendentes, visum ab iis in[*](in v. om. ll. D. cfr. § 8. 12) Gaditano oceano marinum hominem toto corpore absoluta similitudine; ascendere eum[*](eum G(S). cum ll. om.zv(H)) navigia nocturnis temporibus statimque degravari quas insederit partes et, si diutius permaneat, etiam mergi. Tiberio principe contra Lugdunensis[*](lugudiniensis F.cfr. IV 107 extr.) provinciae litus in[*](in RG. om. rv(D)) insula [*](insula fimul G. -larim ut R. -larim et DF. -larū ut Ead. -la Rumu D. -larum v) simul trecentas[*](tre- centas v. recentes ll) amplius beluas reciprocans destituit oceanus, mirae varietatis et magnitudinis, nec pauciores in Santonum litore interque reliquas[*](reliquas R (?)v. -quos r) elephantos et arietes candore tantum cornibus adsimulatis, Nereidas vero multas. [*]((24) Sol. 34, 2. 3. cfr. Pl. V 69. 128.) Turranius prodidit expulsam beluam in Gaditana[*](gadi- tanec F. -neę a. -no R2S) litora[*](litore R2S), cuius inter duas pinnas[*](pinnas v. pennas ll.D) ultimae caudae cubita sedecim fuissent , dentes eiusdem CXX, maximi dodrantium mensura, minimi semipedum. beluae, cui dicebatur exposita fuisse Andromeda, ossa Romae apportata ex oppido ludaeae[*](iudae F. -de a) lope[*](ioppe aC) ostendit inter reliqua miracula in aedilitate sua M. Scaurus

longitudine pedum XL, altitudine costarum Indicos elephantos excedente, spinae crassitudine sesquipedali.

[*]((6) cfr. Paul. Festi p. 180, 10.) Ballaenae et in nostra maria penetrant. in Gaditano oceano non ante brumam[*](bruma FR) conspici eas[*](es F. as a) tradunt, condi[*](candi FR. Ga- a) autem statis[*](estatis F2R2E2. aest- dzva. G(D). cf. n. luc. P. 101) temporibus in quodam sinu placido et capaci, mire[*](mire R2v. re FR1a) gaudentes[*](gaudentes Rv. -tis rS) ibi parere. hoc scire orcas, infestam iis beluam et cuius imago nulla repraesentatione exprimi possit alia quam carnis inmensae dentibus truculentae. inrumpunt ergo in secreta ac vitulos[*](catulos coni. H) earum aut fetas[*](fetus R(?) EazBrot.) vel etiamnum gravidas lancinant morsu incursuque[*](incursuque E2v (H). -rseque RE1a. -rsaeque DF. -ssaeque G) ceu Liburnicarum rostris[*](rostris E2v. -tros r. -tro coni. S) fodiunt. illae ad flexum inmobiles, ad repugnandum inertes et pondere suo oneratae, tune quidem et utero graves pariendive poenis invalidae, solum auxilium novere in altum profugere et se[*](si FR1a) tuto[*](tuto ego. tute R2. toto (-te R1)rv) defendere[*](defendere E2v (J). defun- r. diffun- dS) oceano. contra orcae occurrere laborant seseque opponere et caveatas[*](caueatas R(?)H. cauatas Eaz. cauetas r. cau- tium v) angustiis trucidare, in vada urguere, saxis inlidere. spectantur ea proelia ceu mari ipso[*](ipso Eav. -sa DF. -si R(?)Dal.2) sibi irato, nullis in sinu ventis, fluctibus vero ad anhelitus ictusque quantos nulli turbines volvant[*](uoluunt Rd2G(SJ)). orca et in portu Ostiensi visa est oppugnata a Claudio principe. venerat[*](ueneratu Fa. uen///atū R. -erat tune va.S) tum exaedificante eo portum, invitata naufragiis tergorum advectorum e Gallia, satiansque se per conplures dies alveum in vado sulcaverat, adtumulata[*](attumulata dzS. accu- ava. Brot.) fluctibus in tantum, ut circumagi nullo modo posset et, dum saginam[*](saginam v. -genā (-na R) ll) persequitur in litus fluctibus propulsam[*](propulsam (coni. S) emineret D. -sa emineret R2G. -nente v. -sa meminerit (emin-R1)r) , emineret dorso multum super[*](super Fdazv. -pra r(?)G2. cfr. VIII 179. V 7. XXIV 173)

aquas carinae vice[*](uice v(J).-cē ll. S(D)) inversae[*](uersae R) . praetendi[*](protendi Fava.G. cfr. § 29) iussit Caesar plagas multiplices inter ora portus profectusque ipse cum praetorianis cohortibus populo Romano spectaculum praebuit, lanceas congerente milite e navigiis adsultantibus, quorum unum mergi vidimus reflatu beluae oppletum unda.

[*]((6) Ar. I 5 init.; P IV 13, 697a 25. 18. — (13) Ar. VIII 2 init.; P ib. 16. 17.) Ora ballaenae habent in frontibus ideoque summa aqua[*](aque (aquae ad) anatantes (ann- a) FRda. aqua adna- zva. G) natantes in sublime nimbos efflant. spirant autem confessione omnium et paucissima alia in mari, quae internorum viscerum pulmonem habent, quoniam sine eo spirare animal nullum putatur. nec piscium branchias habentes[*](habentes v. -tis ll.S) anhelitum reddere ac[*](reddere ac v. redditur ac ll. -turos coni. J) per vices recipere existimant quorum haec opinio est, nec multa alia genera etiam branchiis carentia , in qua sententia fuisse[*](fuiss& F.an fuisse et?) Aristotelem video et multis persuasisse doctrina[*](doctrina DFRTS. -nam Eazv(D). -nae B) insignibus[*](insignibus U 189. indig- DF. -gni////s R. -gnius J. indaginibus Eav(D). cfr. n. luc. p. 95).[*]((19) cfr. Cic. ND II 27.) nec me protinus huic opinioni eorum accedere haut dissimulo, quoniam et pulmonum vice alia[*](aliis va.S) possint[*](possint aD. -ssunt R2S. possint (-ssunt R1v) alia rv) spirabilia[*](spirabilias Fa. -ralia R2. sper- R1) inesse viscera ita volente natura, sicut et[*](et E2v(D). om. rS) pro sanguine est multis alius umor. in aquas quidem penetrare[*](penetrale FRa (item 20)) vitalem hunc halitum quis miretur, qui etiam reddi ab his eum cernat et in terras quoque, tanto spissiorem naturae partem[*](partem Ev. artem r) , penetrare argumento animalium quae semper defossa vivunt, ceu talpae?[*]((1. 2) Ar. VIII 2, 589b 9. — (3) cfr. Pl. II 109.) accedunt apud me certe efficacia[*](efficatia ut E2in ras. (v). effici aut (haut a) r) ut credam, etiam[*](etiam om.ava. G) omnia in aquis spirare naturae suae sorte, primum saepe adnotata piscium aestivo calore quaedam anhelatio et alia[*](alias in coni. Dal.) tranquillo velut oscitatio, ipsorum[*](ipsarum DFR)

quoque, qui[*](que qui d2 (recte?). qui d1) sunt in adversa opinione, de[*](de E2v. sed r) somno piscium confessio[*](confessio v. -sso ll) — quis enim sine respiratione somno locus?—, praeterea bullantium aquarum sufflatio lunaeque effectu concharum quoque corpora augescentia. super omnia est quod esse auditum et odoratum piscibus non erit dubium, ex aēris utrumque[*](utrique Fa) materia. odorem quidem non aliud quam infectum aëra intellegi possit[*](posse Rva. H). quam ob rem de his opinetur ut cuique libitum erit.[*](Ar. I 5 init.; P IV 13, 697a 16. Ael. V 4. (cfr. Sol. 12, 5). — (11) Ar. VI 12, 566b27. Ael. IX 50.) branchiae non sunt ballaenis nec delphinis . haec duo genera fistula[*](fistula ego. -lae ll. -lis v) spirant, quae ad pulmonem pertinet[*](pertinet ego. -nent ll.v) , ballaenis a fronte, delphinis a dorso[*](dorso (DE?)v. -su ll) . et vituli marini, quos vocant phocas[*](focas FR2a. foras R1), spirant ac dormiunt in terra; item testudines, de quibus mox plura.

[*](35 sq.)

[*](Ar. IX 48, 631a 21–30. VIII 2, 591b 25. (cfr. Pl. infra § 78). Ael. XII 12. Sol. 12, 3. 4. 3.) Velocissimum omnium animalium, non solum marinorum, est delphinus[*](delphinus sed ocior R2va. G. delfino socior[ū lucre] Fa) , ocior volucre, acrior[*](acrior (DRE?)zv(H). ocrior Fa. ocior G) telo, ac nisi multum[*](///multum R. tumu- Fa) infra rostrum os illi foret[*](forea FR. -ret a ad.an foret &?) medio paene in ventre, nullus piscium celeritatem eius evaderet. sed adfert moram providentia[*](inprouidentia FR1a) naturae, quia nisi resupini atque conversi non corripiunt, quae causa[*](causae praecipuae FR) praecipue velocitatem eorum ostendit . nam cum[*](cum E2in ras. v(D). q; r. qui J) fame conciti[*](concitq; F. -itiq; a. -itati dTzva. G) fugientem in vada ima persecutipiscem diutius spiritum continuere, ut arcu[*](arcu R(?)v(D). arcum E2. arce r. arte J) missi[*](emissi R(?) va.J) ad respirandum emicant tantaque[*](tantaque ui Ev. -taqui (-que R2)r) vi exiliunt, ut plerumque vela navium transvolent.[*](Ar. IX 48 extr. VI 12,566b 19. 7. 16–19. 22–26. Ael. X 8. V 4. Sol. 12, 3. 4. 5.) vagantur[*](uagantur R2T (Salm.) H. cfr. Sol. et VIII 86. ag- R1. oag- DF. uento aguntur (-unt v) Eav. agunt G) fere[*](uere ava. G. uero z) coniugia; pariunt

catulos decimo mense aestivo tempore, interim[*](interdum zva.G) et binos. nutriunt uberibus, sicut ballaena, atque etiam gestant fetus[*](fetos R1. -tas R2. foetos F) infantia infirmos; quin et adultos diu comitantur magna erga partum caritate. adolescunt celeriter, X annis putantur ad summam magnitudinem pervenire. vivunt et tricenis, quod cognitum praecisa cauda in experimentum. abduntur tricenis diebus circa canis ortum occultanturque incognito modo, quod eo magis mirum est, si spirare in aqua[*](aqua F.om.R) non queunt. solent in terram erumpere, incerta de causa, nec statim tellure tacta[*](tactu FR1) moriuntur multoque ocius fistula clausa. [*](Ar. II 10, 503a 2. IV 9, 535b 32 sq. VIII 2, 589b 9. Sol. 12, 4. 5.)lingua est iis contra naturam aquatilium mobilis, brevis atque lata, haut differens suillae[*](uillę F. -lle a) . pro voce gemitus humano[*](huma- nus F. -nis a) similis, dorsum repandum, rostrum[*](rostrum v. om. ll) simum. qua de causa nomen simonis omnes miro modo agnoscunt maluntque ita appellari.

[*](Plut. SA 36, 984c. Ael. II 6. Sol. 12, 6.) Delphinus non homini[*](homini G. -nis ll. v) tantum amicum animal, verum et musicae arti, mulcetur symphoniae cantu[*](cantu et R(?)va.D), set praecipue hydrauli sono. hominem non expavescit ut alienum, obviam navigiis venit, adludit[*](adludit D(?)E2v. -uit r. cfr. § 26) exultans, certat etiam et quamvis plena praeterit vela.[*](Sol. 12, 7. 8. cfr. Ael. VI 15 extr. Apion ap. Gell. VI 8, 2.)[*]((5) Sol. 12, 5.) Divo Augusto[*](augusto R2G. autem (aū) r (add. Augusto v)) principe Lucrinum lacum invectus pauperis cuiusdam puerum ex Baiano Puteol os[*](Puteolos v. -lis ll) in ludum litterarium[*](litterarum R1zva.Bas.)itantem[*](itan- tem v. sta- ll) , cum meridiano immorans [*](immorans v. memo- ll. an morans?) appellatum eum simonis nomine saepius fragmentis panis, quem ob iter[*](ob iter J. obiter ll.S. ob id v) ferebat, adlexisset, miro amore dilexit.

pigeret referre, ni res Maecenatis et Fabiani[*](Fabiani (P)H. flaui- ll. v. cfr. Sol.) et Flavi Alfii multorumque esset[*](ē (proeet) Fa) litteris mandata. quocumque diei tempore inclamatus a puero, quamvis occultus atque abditus , ex imo[*](eximio F1a) advolabat pastusque e manu praebebat ascensuro dorsum, pinnae[*](pinnae R(?)v. pennae rD) aculeos[*](aculeo F2) velut vagina condens, receptumque Puteolos per magnum aequor in ludum ferebat simili modo revehens pluribus annis, done morbo extincto puero subinde ad consuetum locum ventitans tristis et maerenti similis ipse quoque, quod nemo dubitaret, desiderio expiravit. [*](cfr. Plin. ep. IX 33,2 sq. Sol. 12, 9.) alius intra hos annos Africo[*](in africo E2va.S(D). at cfr. § 63. 68 al.) litore Hipponis Diarruti[*](Diarrhyti B. dia- rutis (dir- a) ll. -ritis v. cfr. V 23) simili modo ex hominum[*](hominis R2G) manu vescens praebensque se tractandum et adludens nantibus inpositosque[*](in- positoque FR1a) portans unguento perunctus a Flaviano proconsule Africae et sopitus, ut apparuit , odoris novitate fluctuatusque similis exanimi[*](et animi Fa) caruit hominum conversatione ut iniuria fugatus per aliquot menses, mox reversus in eodem miraculo fuit. iniuriae potestatum[*](potestatum v. -tem ll) in hospitales ad visendum venientium Hipponenses[*](hypponienses a) in necem eius conpulerunt.[*](Sol. 12, 10. 11. Hegesid. FHG IV p. 422. Duris fr. 17 Mü. ap. Athen. XIII 606c. cfr. Plut. SA 36, 984e. Ael. VI 15.) ante haec similia de puero in laso urbe memorantur, cuius amore spectatus longo tempore, dum abeuntem in litus avide sequitur, in harenam invectus expiravit. puerum Alexander Magnus Babylone Neptunio[*](Neptuni va.S) sacerdotio praefecit, amorem ilium numinis propitii fuisse interpretatus . in eadem urbe Iaso Hegesidemus scribit et alium puerum Hermian nomine similiter maria perequitantem[*](perexequi- tantem Fa), cum repentinae procellae fluctibus exanimatus esset, relatum[*](ē sed selatum (ela- a) Fa), delphinumque causam[*](causam v. -sa ll. an causā se?) leti fatentem non reversum in maria

atque in sicco expirasse[*](expirasse v. spi- ll) .[*](Th. ap. Gell. VI 8, 2. Ar. IX 48 init. Antig. Car. 55 (60). Herod. I 23. 24. Paus. III 25, 7. Ael. II 6. XII 45. Gell. XVI 19. Sol. 12, 12. —) hoc idem et Naupacti accidisse Theophrastus tradit. nec modus[*](neci modos Fa.an nec ē modus?) exemplorum: eadem Amphilochi[*](amphiloci a. -luci F) et[*](et R(?)v. om. r) Tarentini de pueris delphinisque narrant. quae faciunt ut credatur, Arionem quoque citharoedicae artis, interficere nautis in[*](in R2v. om. r) mari parantibus ad intercipiendos eius quaestus[*](quo aestus FRa) , eblanditum uti[*](ut R(?)va.D) prius caneret cithara, congregatis cantu delphinis cum se iecisset in mare, exceptum ab uno Taenarum[*](Taenarium H Brot.) in litus pervectum.

[*](cfr. Ael. II 8.) Est provinciae Narbonensis et in Nemausiensi[*](Nemausiensi B. -se (DE?)D. -musiense ll. -si v) agro stagnum Latera[*](latera ll. H (coll. Mela ll 80 castellum Latara). laterra d2G. -terna E2v(D)) appellatum, ubi cum homine[*](hominē FR. -nes ava.G) delphini societate piscantur. innumera vis mugilum stato tempore angustis faucibus stagni in mare[*](mari FRa) erumpit observata aestus reciprocatione . qua de causa praetendi non queunt retia, eaque[*](eaque ego. aeque R(DE?)H. e quę F. quae av) moles[*](mo- les EazD. -lem rv) ponderis nullo[*](ullo C) modo toleretur[*](toleretur coni. S. tolle- DFaD. -lletur R. tolerent d2v. -ratura E2in ras.zH), etiamsi non sollertia insidietur tempori. simili ratione in altum protinus tendunt , quod[*](quod R(?)v. quo r) vicino gurgite efficitur[*](afficitur E1a. effigitur E2) , locumque solum pandendis[*](pandendis v. -ntis (-ntes F)ll) retibus[*](rebus DFR1) habilem effugere festinant. quod ubi animadvertere piscantes — concurrit autem multitudo temporis gnara[*](ignara a. -re F) et magis etiam voluptatis huius avida — totusque populus e litore quanto potest clamore conciet simonem[*](simone R)in[*](in ego. om. ll.J. ad v) spectaculi eventum[*](in euentum J), celeriter delphini exaudiunt desideria aquilonum flatu[*](flat E2d2v. -tū r) vocem prosequente, austro vero[*](nero E2v(D). om. rS) tardius ex

adverso referente; set tum quoque inproviso in auxilium advolare[*](aduolare properant ego. -lant properare (-aret DF2. -pa- raret F1)ll.H. -lant. propere v(D). de dictione cfr. XII 112. XV 52. XXXII 3) properant. apparet acies, quae protinus disponitur in loco, ubi coniectus[*](coniecta zva.G) est pugnae.[*](pugnae (Pellicerius) H. -na ll.v) opponunt[*](opponunt (-te E1) ll.v(H).-nente E2G) sese ab alto trepidosque in vada urgent: tum piscatores circumdant retia furcisque[*](furisque Fa) sublevant. mugilum nihilo minus velocitas transilit: at illos excipiunt delphini et occidisse ad praesens contenti cibos in victoriam differunt. opere proelium fervet, includique retibus[*](se retibus RSJ) se fortissime urgentes gaudent[*](gaudeant FR1) ac, ne id ipsum fugam hostium stimulet, inter navigia et retia natantesve [*](natantisue F. nantesue D) homines ita sensim elabuntur, ut exitus[*](exitus Eav. -tum r H (ortum ex -tuuf)) non aperiant[*](aperiant R2TH. appe- DFd2. appareant Rd1E2a. -rent E1. -reat v). saltu, quod est alias blandissimum iis[*](is (DE?)D. his Rv. om.Fa), nullus conatur evadere, ni summittantur sibi retia. egressus protinus ante vallum proeliatur. ita peracta captura quos[*](quos E2v. quo r) interemere[*](in- terim ere Fa) diripiunt. sed enixioris operae quam in unius diei praemiuni[*](praemii Fa) conscii sibi opperiuntur[*](operiuntur Fa (passim) va. G) in posterum nec piscibus tantum, sed et intrita panis e vino[*](et uino Fa. ac uino va.G) satiantur.

[*]((18) Mucian. fr. 17 Brunn. — (21) Ar. IX 48 init. Ael. V 6. Sol. 12, 12.) Quae de eodem genere piscandi in Iasio[*](Iasio S. latio ll. Iassio B) sinu Mucianus tradit, hoc differunt, quod ultro[*](ultro v. -tra ll) neque inclamati praesto sint partesque e manibus accipiant et suum quaeque cumba[*](cumba (cym- G) e E2G. cum hae DF. cumae E1. cum//// R. cū a. cubantes zv) e delphinis socium habeat, quamvis noctu et ad[*](ad E2v. om. r) faces. ipsis[*](ipsius Fa) quoque inter se publica est societas. capto a rege Cariae alligatoque in portu ingens reliquorum convenit

multitude maestitia quadam, quae posset[*](posset v. -ssit ll. cfr. VIII 59) intellegi, miserationem petens, donec dimitti rex eum iussit. quin[*](qui nec Fa) et parvos semper aliquis grandior[*](grandi- or v. -ore ll) comitatur ut custos, conspectique iam sunt defunctum portantes, ne laceraretur a beluis.

Delphinorum similitudinem habent qui vocantur thursiones[*](thursiones J. -icines FRa. tursiones B. tor- v). distant[*](discant Fa) et tristitia quidem[*](quidam R1. quad- R2S D. cfr. vol. 1 p. 543 ad II 247) aspectus[*](aspectus E2v (D). -tatus rS) — abest enim illa lascivia —, maxime tamen rostris canicularum maleficentiae[*](maleficentiae G. -tia R. -cien- tia Fa) adsimulati.

[*](Agatharch. 47 (GGm I p. 139). Diod. III 21, 3 sq. (Ael. XVI 14. 17). — (10) cfr. Pl. VI 91. 109. — (15. 16) Ar. VIII 2,590b 7–9.) Testudines tantae magnitudinis Indicum mare emittit, uti[*](uti D. ut in ll. ut v) singularum superficie habitabiles casas integant atque inter insulas Rubri praecipue maris his navigent[*](nauigient a. -gant G) cumbis . capiuntur multis quidem modis, sed maxime evectae in summa pelagi antemeridiano tempore blandito, eminente toto dorso per tranquilla fluitantes[*](fuit tantesque (-tasq; a) Fa), quae voluptas libere spirandi in tantum fallit oblitas sui, ut solis vapore siccato cortice non queant mergi invitaeque fluitent opportunae venantium praedae. ferunt et pastum[*](pastum R(?)v. -tu r) egressas noctu avideque saturatas lassari atque, ut remeaverint matutino, summa in aqua obdormiscere; id prodi stertentium[*](sterrentium F. stere- R1. terre- a) sonitu. turn adnatare tacite[*](tacite ego. om. ll. v) leniterque[*](leniterque (coni. H)J. -ter D. leuiterque (quae Fa) ll.v) singulis ternos; a duobus in dorsum verti, a tertio laqueum inici supinae atque ita e[*](e dH. et ll. ex D. ad (terram) v) terra a pluribus trahi. in Phoenicio[*](Phoenicio v. -ceo ll.D) mari haut ulla difficultate capiuntur ultroque veniunt stato[*](statuto adzva. Bas.) tempore anni in amnem Eleutherum effusa multitudine.

[*]((3) Ar. ib. 3–7. — (4) Ar. V 33, 558a 4–7. 11–14. Plut. SA 33, 982b. Ael. VH I 6. — (8) cfr. Ael. XV 19. Oppian. hal. I 522.—) Dentes non sunt testudini, set rostri margines acuti, superna parte inferiorem claudente pyxidum modo. in mari conchyliis[*](concliuis F1. -cylis F2. -cilis a (passim)) vivunt, tanta[*](tanta — commi- nuant post 2 modo (e coni. S) pon. J D, at cfr. Ar.) oris duritia, ut lapides comminuant, in terrain egressae herbis. pariunt ova avium ovis similia ad centena numero eaque defossa extra aquas et cooperta [*](exempla nata FR1a)terra, pavita hac[*](pauita hac ego.ac pauita (-to a) ll.v. cfr. p. 161,1) pectore et complanata, incubant noctibus. educunt fetus[*](fetos R1. foe-F) annuo spatio. quidam oculis[*](oculi Fa) spectandoque ova foveri ab iis putant, feminas coitum fugere, done mas festucam aliquam[*](faestu cameli quam Fa) inponat aversae.[*]((11) cfr. Pl. VI 173. —) Trogodytae cornigeras habent, ut in lyra adnexis cornibus latis, sed mobilibus, quorum in natando remigio se adiuvant; chelium[*](chelium C Müller. -lyon H. celtium ll.G. -inum v. cfr. VI 173) id vocatur, eximiae[*](eximiae v. -mia ll) testudinis, sed rarae. namque scopuli praeacuti Chelonophagos[*](caelonophagos FR. cel- a) terrent, Trogodytae autem, ad[*](ad E2v(D). om. rS. cfr. § 86. (aliter § 36. VIII 93)) quos adnant[*](adnant FRdS. amant a. adnatant (E2?)v(D)), ut sacras adorant. sunt et terrestres, quae ob id in operibus chersinae[*](cersinę F. cercine a) vocantur, in Africae desertis, qua parte maxime sitientibus harenis squalent, roscido, ut creditur, umore vi- >ventes. neque aliud ibi animal provenit.

[*](cfr. Pl. XVI 233. XXXIII 146. 144.) Testudinum putamina secare in laminas lectosque et repositoria iis vestire Carvilius Pollio instituit, prodigi et sagacis ad luxuriae instrumenta ingenii.

[*]((2) cfr. Pl. XXXII 108. —) Aquatilium tegumenta plura sunt. alia corio et pilo integuntur[*](pilo integuntur G (cfr. § 41). pilinteg- DFR. pilis teg- Eav(D) pilis integ- dTzBrot.) ut vituli et hippopotami, alia corio tantum ut delphini, cortice ut testudines, silicum duritia[*](duritia ut E2v. -ri aut (ut a) r) ut ostreae

et conchae, crustis ut locustae, crustis et spinis ut echini, squamis ut pisces, aspera cute ut squatina, qua lignum et ebora poliuntur, molli ut[*](ut v. om. ll) murenae, alia nulla ut polypi[*](polyti F. -liti Ra).

[*](Ar. I 5 init. VI 12, 566b 27. 31. (V 2 extr.) 567a 1–12. Pint. SA 34, 982d. Ael. IX 9.—) Quae pilo vestiuntur, animal pariunt, ut pristis, ballaena[*](ballenę FBa) , vitulus. hic parit in terra, pecudum more secundas [*](se- cundas E2(P) H. -da r. -dos z. -do v) partus reddit. initu[*](initu zv(J). inito (in //// R1) ll. in coitu R2SD) canum modo cohaeret; parit nonnumquam [*](nonnumquam R (?)H cum P ex Ar. numq- rv) geminis plures, educat mammis fetum. non ante duodecimum diem deducit in mare, ex eo subinde adsuefaciens . interficiuntur difficulter nisi capite eliso. ipsis in sono[*](in somno B) mugitus—unde nomen vituli—, accipiunt tamen [*](dist. ego)disciplinam vocemque[*](uoceque R(?)v) pariter et iussu[*](uisu R(?)v. risu D. nisu Müller em. II p. 4) populum salutant incondito fremitu, nomine vocati respondent.[*]((13) cfr. Ar. II 1,498a 31. —) nullum animal graviore somno premitur. pinnis, quibus in mari utuntur, humi quoque vice pedum serpunt. pelles eorum etiam detractas corpori sensum aequorum retinere tradunt semperque aestu maris recedente inhorrescere, praeterea dextrae pinnae[*](pen- nae (DE?)D) vim soporiferam inesse somnosque[*](somnoque Fa) adlicere subditam capiti.—[*]((18) Ar. I 4, 489b 2. 6, 490b 25. —)

Pilo carentium duo omnino animal[*](animalia R2dTS) pariunt, delphinus[*](del- phinis FR1a) ac vipera.

[*](genera a) Piscium species sunt LXXIIII[*](CXLIIII coni. H coll. XXXII 142. cfr. Birt p. 162), praeter crustis intecta , quae sunt XXX. de singulis alias dicemus; nune enim naturae tractantur insignium.

[*](32,142 sq.)

[*]((23–p. 172, 1) Ar. VIII 30, 607b 32.(2) cfr. Ael. XII 29. —) Praecipua magnitudine thynni[*](tynnii F. tymni R (item infra). thinni a (sic passim ll)). invenimus [*](uetustum Birt p. 146 ex Ar. (sed ad pepen- disse supple unum))[*](quinque H ex varia lect. ap. Ar.) talenta XV pependisse, eiusdem caudae latitudinem duo cubita

et palmum. fiunt[*](funt va.S) et in quibusdam amnium[*](amnibus R2V. animā F) haut minores , silurus in Nilo, isox[*](isox S ex Hesych. ixox DFR1E1. exos R2. esox G. esos E2v) in Rheno, attilus in Pado, inertia pinguescens ad mille aliquando libras, catenato captus hamo nec nisi boum iugis extractus. atque[*](atqui va.S minimus piscis va.S) hunc minimus, appellatus clupea[*](culpea R. clopea a), venam quandam eius in faucibus mira cupidine appetens morsu exanimat.[*]((9) cfr. Ael. XIV 25. — (10) Mela II 6. Sol. 15, 1. —) silurus grassatur, ubicumque est, omne animal appetens, equos innatantes[*](natantes G) saepe de- [*](dist. H) mergens. praecipue in Moeno Germaniae[*](germaniae amne R2zv. -nia eademne r) amne protelis boum et in Danuvio[*](da- nubio ll.va.S) marris[*](marris H. mario zG. -ri ll.v) extrahitur, porculo marino simillimus . et in Borysthene memoratur praecipua magnitudo , nullis ossibus spinisve intersitis, carne praedulci.[*]((16) cfr. Ctes. ap. Ael. V 3. Sol. 52, 41. —) in Gange Indiae platanistas vocant, rostro delphini et cauda[*](cauda Eav. -dam r), magnitudine autem XVI[*](XV Eva.S. XI a) cubitorum. in eodem esse Statius Sebosus haut modico miraculo adfert vermes, branchiis binis sex[*](sex (Salm.) H e Sol. sexa- ginta ll.v (ortum e numero LX pro Ex)) cubitorum, caeruleos, qui nomen a facie traxerunt. his tantas esse vires, ut elephantos ad potus[*](potum va.S) venientes mordicus comprehensa manu eorum abstrahant.

[*](Ar. V 9 extr. — (19) Ar. VIII 13, 598a 26 sq. V 10 extr. (Athen. VII 319a). — (20) Ar. VI 17, 571a 16–19. 11. (Sostrat. ap. Athen. VII 303b). — (21) cfr. Paul. Festi p. 207.) Thynni mares sub ventre non habent pinnam. intrant e magno mari Pontum verno tempore gregatim, nec alibi fetificant. cordyla[*](cordila R. -dula a) appellatur[*](appellantur .. 21 comitantur H Brot.) partus, qui fetas redeuntes in mare autumno comitatur; limosae[*](limiosę F. -se a) vero[*](uere (P)H) aut[*](aut e ll. H.av) e luto pelam ydes[*](pelamides ll. va.S (passim)) incipiunt vocari et, cum annuum[*](annū F. anni a) excessere tempus,

thynni.[*]((2. 5. 7) Xenocr. alim. aqu. 35. Athen. VII 315de. VIII 356f. III 118a. cfr. Pl. XXXII 146. —) hi membratim caesi cervice et abdomine commendantur atque clidio, recenti dumtaxat et tum quoque gravi ructu[*](ructu v. ruptu ll). cetera parte plenis pulpamentis sale adservantur. melandrya[*](melandria FRaVen.) vocantur quercus assulis similia. vilissima ex his quae caudae proxima, quia pingui carent, probatissima quae faucibus. at in alio pisce circa caudam exercitatissima[*](exerci- tissima G. exquisit- Cornelissen). pelamydes in apolectos[*](apolectos aB. apel- r. cfr. XXXII 150) particulatimque consectae in genera cybiorum[*](ciborum (cibio- F2) Fazva.B. cfr. ib. 146) dispertiuntur.

[*](Ar. VI 17, 571a 19 —22.— (12) VIII 19, 601b 18. 13, 598a 27 sq. 597a 22. (Ael. XV 3. Plut. SA 30, 980a). —) Piscium genus omne praecipua celeritate adolescit, 49 maxime in Ponto. causa multitudo amnium dulces inferentium aquas. amiam vocant cuius incrementum singulis diebus intellegitur. cum thynnis haec[*](hae G) et pelamydes in Pontum ad dulciora pabula intrant gregatim suis quaeque ducibus, et primi omnium scombri, quibus est[*](est D (?)G. et rv) in aqua sulpureus[*](sulfureus a. sulph- va.S) color [*](colos F), extra qui ceteris. Hispaniae cetarias hi replent, thynnis non commeantibus.

[*](Ar. VIII 13, 598b 1. 19–21. 8. 25. (Ael. IX 42. Plut. SA 29, 979fd. Athen. VII 301e. 303c. Isid. XII 6,14). — Strabo VII 320. Tac. A XII 63.) Sed in Pontum nulla intrat bestia piscibus malefica praeter vitulos et parvos delphinos. thynni dextera ripa[*](ripā Fa ) intrant, exeunt laeva. id accidere existimatur, quia dextro oculo plus cernant, utroque natura hebeti. est in euripo Thracii[*](Thracii v. tracidi (-iti E2) ll) Bospori[*](bosphori ll.va. Brot. (passim)), quo Propontis Euxino iungitur, in ipsis Europam Asiamque separantis[*](separantis d2v. -ratis ll) freti angustiis saxum miri candoris, a vado ad summa perlucens, iuxta Calchedonem[*](calchedonem RH. chalche- F. calce- a. chalce- v(S). item infra. cfr. V 150)

in iatere Asiae. huius aspectu repente territi semper adversum [*](aduersus Fazva.B) Byzantii promunturium, ex ea causa appellatum Aurei Cornus, praecipiti petunt agmine.[*]((9) Ael. II 15. Clitarch. ap. Athen. VII 284d. Ovid. hal. 100. —) itaque omnis captura Byzantii est, magna Calchedonis penuria, M[*](M Rzv(H). in r. DC (aut D) B e IV 76. V 150) passibus medii interfluentis euripi. opperiuntur[*](operiuntur Fa) autem aquilonis flatum[*](flatu a) , ut secundo fluctu exeant e Ponto, nec nisi[*](post nisi add. ex Ar. infantes P, parui Birt p. 150. an pusilli, ut XXXII 146?) intrantes portum[*](portum (Lipsius ad. Tac. ann. XII 63) H. pontum ll. v) Byzantium[*](byzanti//// RS. -tii va.H(J)) capiuntur. bruma non vagantur; ubicumque [*](ubi cum Fa) deprehensi, usque ad aequinoctium ibi hibernant. iidem saepe navigia velis euntia comitantes mira quadam dulcedine per aliquot horarum spatia et passuum milia a gubernaculis spectantur, ne tridente quidem in eos saepius iacto territi. quidam eos, qui hoc e thynnis faciant, pompilos [*](pomphilos FRava. B(Brot.). cfr. Ael. NA II 15πόμφυλον) vocant.[*]((13.16) Ar. VIII 13,598a 24. — (17.20) ib. 598b 12. 15. (cfr. Pl. III 128). — (23) ib. 599b 10–16. 9. VI 17, 571a 7.8) multi in Propontide aestivant[*](aestiuant B. -tuant ll.v) , Pontum non intrant; item soleae[*](soleae v. -leme ll) , cum rhombi[*](rhombii F. chobii a) intrent, nec saepia est, cum lolligo reperiatur[*](reperiatur v. -antur ll); saxatilium turdus et merula desunt, sicut conchylia, cum ostreae abundent. omnia autem hibernant in Aegaeo. intrantium Pontum soli non remeant trichiae — Graecis enim[*](enim in R(?)v) plerisque nominibus uti par erit, quando aliis atque aliis eosdem[*](eos- dem v. eiusd- ll) diversi appellavere tractus—, sed hi soli in[*](in om. va.S) Histrum [mare] subeunt et ex eo subterraneis eius venis in IIadriaticum mare[*](uncos ego posui. mare ll (prave praeceptum ex v. 21). amnem E2v. (e mari Birt p. 151)) defluunt, itaque et[*](et om.R(?)va.S) illic descendentes nec umquam subeuntes e mari visuntur.

Thynnorum captura est a vergiliarum exortu ad arcturi

occasum. reliquo tempore hiberno latent in gurgitibus imis, nisi tepore[*](tepore R(?)B. temp- rv et om.Fa) aliquo evocati aut pleniluniis. pinguescunt et in tantum, ut dehiscant. vita longissima iis[*](tis F.om.a. his R(?)v) bienni[*](bienniū R2. -io va.S).

[*]((4–7) Ar. VIII 19,602a 25. (V 31 extr.). Athen. VII 302bc. — (8) Isid. XII 6, 26. —) Animal[*](animal Eav. -lem DF. -liū R) est parvum scorpionis effigie, aranei magnitudine . hoc se et thynno[*](thinno E2. hicno (li- a) r) et ei qui gladius vocatur, crebro delphini magnitudinem[*](magnitudinē v. -ine ll) excedenti, sub pinna adfigit[*](adficit F. aff- a) aculeo tantoque infestat dolore, ut in[*](in B. om ll.v) naves saepenumero exiliant. quod et alias faciunt aliorum vim[*](uim om.Fa) timentes mugiles maxime, tam praecipuae velocitatis, ut transversa navigia interim superiaciant[*](superiaciant ego. -ctant ll. -ctent (DE?)v. cfr. VII 21) .

[*](Suet. Aug. 96. Appian. b. c. V 100.—) Sunt[*](sunt — auguria R2G. om. rv. (in hac — auguria post praescita pon.szv)) et in hac parte naturae auguria, sunt et piscibus praescita. Siculo bello ambulante in litore Augusto piscis e mari ad pedes eius exilivit[*](exsiliuit dS. -il.luut R. exiluit r. -liit v), quo argumento vates respondere, Neptunum patrem adoptante tum sibi Sexto Pompeio — tanta erat navalis rei gloria —, sub pedibus Caesaris futuros qui maria tempore illo tenerent.

[*](Ar. V 5, 540b 16. — IV 11, 538a 20. VI 13, 567a 27. Ov. hal. 108. — (19) Ar. VIII 13, 598a 29. IX 2 init.— (20) Ar. VIII 19, 602b 5.)[*]((1) ib. 15, 600a 7. — (3) ib. 19, 601b 9. 10.14. —) Piscium feminae maiores quam mares. in quodam genere omnino non sunt mares, sicut erythinis[*](erythinis v ex Ar. erosth- R. aresth- E2. arasth- DF. arash- E1. aras- a) et channis[*](et channis S. et canis (cha- G) E2G. om. r. et chromibus v); omnes enim ovis gravidae capiuntur. vagantur gregatim fere cuiusque generis squamosi. capiuntur ante solis ortum: tum maxime piscium fallitur visus. noctibus quies[*](quies set D. -es et R(?)H. qui esset r. quidem v. cfr. Ar.) , set inlustribus

aeque quam die cernunt. aiunt et si teratur[*](teratur R(?)H cum P ex Ar. ite- r. iteretur v) gurges interesse capturae; itaque plures secundo tractu capi quam primo. gustu olei maxime, dein modicis imbribus gaudent alunturque. quipped et harundines, quamvis in palude prognatae[*](pro- gnatane F1. -ta F2Ra), non tamen[*](tameri F1. -eris R1) sine imbre adolescunt, et alias ubicumque pisces in eadem aqua adsidui[*](adsui F1. assui a) , si non adfluat[*](appluat B), exanimantur.

[*](ib. 29. 30. Ael. IX 7. — (10) Ar. ib. 602a 9. — (11) ib. 15, 599b 2. 26. cfr. IX 37, 620b 21. 30. Ael. XIV 3 extr. —) Praegelidam hiemem omnes sentiunt, sed maxime qui lapidem in capite habere existimantur, ut lupi, chromis[*](chromis S. -mes G. choromis R. -ra- mis DF. -rami Ea. coracini v. cfr. Ar.), sciaena[*](schiaena F. -iena Ra. sciena v. -nae G. -iaenae H) , phagri[*](phagri S ex Ar. coll. XXXII 113. pa- ll.v) . cum[*](cumas per Fa) asperae hiemes fuere, multi caeci capiuntur. itaque his mensibus iacent speluncis conditi, sicut in genere terrestrium retulimus, maxime hippurus et[*](8,126 sq.) coracini, hieme non capti[*](captis F1Ra. capi va.G) praeterquam statis[*](statis F2G. esta- ad. aesta- Ev. -atutis DF1. statu-R) diebus paucis et isdem semper, item[*](item ll.v(S). om. Dal.) murena et orphus, conger, percae et saxatiles omnes. terra quidem, hoc est vado maris excavate, condi per hiemes torpedinem, psettam[*](psettam H ex Athen. VII 330b. psitt- B. pystom a. -ton r. pistam v), soleam tradunt.

[*](Ar. VIII 15, 599b 31. (cfr. Ael. IX 38. Athen. VII 315e). — (19) Ar. ib. 20 init. 15, 600a 4. cfr. Pl. II 107.) Quidam[*](quidam Ev. qued- a. quaed- r) rursus aestus inpatientia mediis fervoribus sexagenis diebus latent, ut glaucus, aselli, auratae. fluviatilium silurus caniculae exortu sideratur, et alias semper[*](semper (-per per Fa) ll. H..om v) fulgure[*](fulgure (DE?)B ex Ar. -gore dTzv. -gere FRa) sopitur; hoc et in maria accidere cyprino putant. et alioqui totum mare sentit exortum eius sideris, quod maxime

in Bosporo apparet[*](appare F) . alga[*](salga ll. algae va.H) enim et pisces superferuntur, [*](que om.Rva.H(S))omniaque ab imo versa.

[*](Ar. VIII 2, 591b 3. — (5) Ar. V 5,541a 19. Ael. I 12. —) Mugilum natura ridetur in metu capite abscondito totos se occultari credentium. isdem tam incauta[*](tam incauta R2dS. tam intauta FR1. tamen tanta av) salacitas[*](falacitas C. facili- ll.v) , ut in[*](ut in E2v. ut r) Phoenice[*](phenice a. phoenicoe E) et in[*](et in E2av. et i r) Narbonensi provincia coitus[*](coetus F. cet- a.) tempore e[*](e om.F1a) vivariis marem linea longinqua per os ad branc hias[*](branchias v. drancias E1a. brantias F2E2. brachia R2. rantias r) religata[*](feligata Fa) emissum in mare eademque linea retractum feminae sequantur ad litus rursusque[*](rursūq; ad) feminam mares[*](mare F1a) partus tempore.

[*](: Nigid. ap. Macrob. III 16, 7. — Apion ap. Athen. VII 294f, — Macrob. ib. 5. —) Apud antiquos piscium nobilissimus habitus acipenser , unus omnium squamis ad os versis contra quam in nando[*](minando F1a) meant, nullo nunc in honore est, quod equidem[*](equidem ego e Macrob. quid- ll.v. cfr. A Lu- dewig p. 22) miror[*](minor Fa) , cum sit rarus[*](perrarus Macrob.) inventu. quidam eum elopem vocant.

[*](Nep. exempl. fr. 10 Pet.— § 62: cfr. Enn. fr. 166 Vahl. ap. Apul. apol. 39. — Ar. II 17, 508b 11 VIII 2, 591b 22. 591a 14: P III 4, 675a4. Ael. 11 54. Ov. hal. 18. Isid. XII 6, 30.) Postea praecipuam auctoritatem fuisse lupo et asellis Nepos Cornelius et Laberius poeta[*](poetae a) mimorum tradidere. luporum laudatissimi qui appellantur lanati a candore mollitiaque carnis. asellorum duo genera, callariae[*](callariae B ex Athen. VII 315f sq. et Hesych. calliri R. coll- r. collyri v(J). cfr. XXXII 146) minores et bacchi[*](bacchi B ex Athen. ib. et 306e. brachi ll.v), qui non nisi in alto capiuntur, ideo praelati prioribus. at in lupis in amne capti praeferuntur.

[*]((2) Macrob. III 16, 10. —) Nunc principatus scaro datur, qui solus piscium dicitur ruminare herbisque vesci atque[*](atque om.Rd(?)va. D) non aliis piscibus,

Carpathio maxime mari frequens. promunturium Troadis [*](t??? (pro Ti.) F.om.a.)Lectum numquam sponte transit[*](transiit R) . inde advectos Tiberio Claudio principe Optatus e libertis eius[*](e libertis eius G(D). -tius R. elipertius (-tus a) rv(H)) praefectus classis inter Ostiensem et Campaniae oram sparsos disseminavit, quinquennio fere cura[*](fere cura dD. fera cure (-rae F) Fa. fere(?) curae (-re R) r. -ra est v) adhibita, ut capti redderentur mari. [*](cfr. Col. VIII 16, 9. —) postea frequentes inveniuntur Italiae litore[*](in litore C), non antea ibi capti, admovetque[*](admouitque va.D) sibi gula sapores piscibus satis et novum incolam mari dedit, ne quis peregrinas aves Romae parere miretur. proxima est mensa iecori[*](iecori H coll. § 143. pec- (pecc- R. poc- a) ll.z. generis v) dumtaxat mustelarum, quas, mirum dictu, inter Alpis quoque lacus Raetiae Brigantinus aemulas marinis[*](murenis R2E2z) generat.

[*]((13) Macrob. III 16, 9. — (17) Ar. VIII 2, 591a 12. —) Ex reliqua nobilitate et gratia maxima est et copia mullis[*](mollis F2a), sicut magnitude modica, binasque libras ponderis raro admodum exuperant nec in vivariis piscinisque crescunt . septentrionalis[*](septetrionales FR) tantum hos et proxima occidentis parte gignit[*](non gignit E2G) oceanus. cetero[*](cetera azva. G) genera eorum plura; nam et[*](et (post carne) om.R(?)Bas.) alga vescuntur et ostreis et limo et aliorum piscium carne, et [*](an inferiore?)barba gemina insigniuntur inferiori labro. lutarium[*](lutarium F1dv. lutarar- r) ex iis vilissimi generis appellant;[*](Ael. II 41. — Ar. ib. 591b 19. — (21) Athen. VII 325e. cfr. Sen. NQ III 18, 4. — Fenest. fr. 16 Pet. — (23) Ael. X 2.) hunc semper comitatur sargus nomine alius piscis et caenum fodiente eo excitatum devorat pabulum. nec litorariis[*](litoraris a. -alis (-alis his F2E2) r. -alibus v) gratia. laudatissimi conchylium sapiunt. nomen iis Fenestella a colore mulleorum[*](mulleorum R(?)B. molleo- DF. mollio- Eazv) calciamentorum datum putat[*](putant Fa) . pariunt ter annis[*](anno. his va.S) ; certe totiens

fetura apparet.[*](Sen. ib. 17, 2. 18, 1. —) mullum expirantem versicolori quadam et numerosa varietate spectari proceres gulae narrant, rubentium squamarum multiplici mutatione pallescentem, utique[*](utique v. utri- ll) si vitro[*](uitro v. ultro REa. -ros DF) spectetur inclusus. M[*](M. om.Fa ). Apicius, ad omne luxus[*](omnem luxum va.G(J)) ingenium [*](ingenium ll.v(G). -nio B. in ganea J)natus[*](natus (coni. H) J. maius ll.zv(D). mirus B) , in sociorum garo[*](garoriam F1. -ouā a. -onnam F2) — nam ea quoque res cognomen invenit— necari[*](an necare?) eos praecellens[*](prae- cellent F1a) putavit atque e [*](dist. ego)iecore eorum allecem[*](allecem F2R2. -egem F1R1. adlegem a. ale- cem (DE?) v. cfr. XXXII 127) excogitare.

[*](Macrob. III 16, 9. Ter- tull. de pallio 5. (cfr. luven. 4,15. Suet. Tib. 34). — (12) Cato ap. Gell. XI 2, 5 (Iord. p. 97, 2). —) Provocavit — id enim est facilius dixisse quam quis vicerit — Asinius Celer e consularibus hoc pisce prodig os[*](prodigos ego. -gus ll.v) omnes[*](omnes ll.D. om. v)Gaio[*](Gaio S. C. ll. Caio G. Claudio zv) principe unum mercatus HS[*](HS D. R. ll. Romae zS. om. v)VIII[*](VIIIF. VIII rD. octo milibus v. septem mil- Macrob.) mullum[*](mullum (mulum R) ll. milibus D. nummum v). quae[*](que Fa. mullus aeque va.C) reputatio[*](reputatio F2C. -ione rv) aufert traversum animum ad contemplationem eorum, qui in conquestione luxus coquos[*](coquos RBrot. cocos rv(D)) emi singulos pluris[*](pluris v. -res ll) quam equos quiritabant[*](queritabant (qrit- R1) Raz. querebantur va.C) . at nunc[*](ad hunc ad. adhuc va.C) coci trium horum[*](trium horum (vel equorum) Reinesius. -umphorum ll.v) pretiis parantur et coquorum[*](coquorum RBrot. quo corum F. coco- Ea(D?)v (D)) pisces, nullusque prope iam mortalis[*](mortales F) aestimatur[*](aestimatur (DE?) v. existi- (-antur F) FRa) pluris quam qui peritissime[*](peritissimi a) censum domini mergit.[*](Mucian. fr. 31 Brunn.)[*]((2) Martial. XIII 85. Athen. VII 309a. — Col. VIII 16, 9. Ov. hal. 110. (Pl. XXXII 148). — (3) Ov. hal. 121. Athen. VII 321e. VIII 356a. —)

mullum[*](Nullum Fa) LXXX librarum in mari Rubro captum Licinius Mucianus prodidit, quanti mercatura eum[*](mercatur aeum luxoria F) luxuria suburbanis litoribus inventum?

Est[*](est om.F2Rva.G) et haec natura, ut alii alibi pisces principatum optineant, coracinus in Aegypto, zaeus[*](zaeus Birt p. 177. zeus ll. v. cfr. XXXII 148), idem faber appellatus, Gadibus, circa Ebusum salpa, obscenus alibi[*](alibi et qui nus om.R. et om.a) et qui nusquam percoqui possit nisi ferula verberatus; in Aquitania salmo fluviatilis marinis omnibus praefertur.

[*]((7) Ar. II 13, 505a7. 504b29. — (8) Ar. III 11 extr. —) Piscium alii branchias[*](bran- cias ll (passim)) multiplices habent, alii simplices , alii duplices. his aquam emittunt acceptam ore[*](in ore az). senectutis indicium squamarum duritia, quae non sunt omnibus similes. duo lacus Italiae in radicibus Alpium Larius et Verbannus[*](Verbanus va.S. cfr. ll 224) appellantur, in quibus pisces omnibus annis vergiliarum ortu existunt squamis conspicui crebris atque praeacutis, clavorum caligarium effigie[*](efficie Ra. -ciae F), nec amplius quam circa eum mensem[*](eā mense (-sem R) FRa) visuntur.

[*](cfr. Paus. VIII 21, 2. (Athen. VIII 332cf. Ael. IX 36). —) Miratur et Arcadia suum exocoetum, appellatum ab eo quod in siccum somni causa exeat. circa Clitorium [*](clitorum R) vocalis hic traditur et sine branchiis, idem aliquis Adonis dictus.

[*](Th. fr. 171, 3. 5 Wim. Athen. VIII 332b. Mir. ausc. 71.) Exeunt in terram et qui marini mures vocantur et polypi et murenae, quin et in Indiae fluminibus certum genus piscium ac deinde resilit. nam in[*](nam in G2. nam ll.v) stagna et amnes transeundi[*](trans- eundi G2 (J). -unti DF1R. -unt in F2S. -unt Eadzv. cfr. XVII 12) plerisque evidens ratio est, ut tutos fetus edant, quia non sint ibi qui[*](que (pro qui) F1a) devorent partus fluctusque minus saeviant . has intellegi ab iis causas servarique temporum vices[*](uices v. uis Ea. ius r)

magis miretur, si quis[*](que om.a) reputet quoto cuique hominum nosci uberrimam esse capturam sole[*](solet Fa) transeunte piscium signum.