Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*](Sol. 1, 62–64. — (10) Ar. VII 4, 584a2 sq. — (12) Ar. ib. 584a13. — (15) ib. 583b4. — (19) ib. 585a27. 587a4. — (21) Gell. III 16, 24.) A conceptu decimo die dolores capitis, oculorum vertigines[*](uertiginis F.om.a) tenebraeque, fastidium in cibis, redundatio stomachi indices sunt hominis inchoati. melior color[*](colos dSJ) marem ferenti et facilior partus, motus in utero quadragensimo die. contraria[*](contra o) omnia in altero sexu, ingestabile onus, crurum et inguinis levis[*](leui F1au) tumor[*](humor o), primus autem XC[*](XCC R1. CX F1) die motus. sed plurimum[*](plurimis F1.-mi a) languoris[*](laboris oz) in utroque sexu capillum[*](capillo E2D. sed cfr. XXX 101) germinante partu et in plenilunio, quod tempus editos[*](edi- tus F1. et eductos a) quoque infantes praecipue infestat. adeoque incessus atque omne quicquid dici potest in gravida refert, ut salsioribus cibis usae carentem [*](carentes oz) unguiculis partum[*](partum om.F1a. -tus oz) edant et, si respiravere, difficilius enitantur[*](enitatur F1a) . oscitatio quidem in enixu[*](enix F1. -xa a1) letalis est, sicut sternuisse [*](sternuisse F2ov. -utasse R2z. renuisse, F1R1a) a coitu abortivum.

[*]((3) Ar. VIII 24, 605a1. —)Miseret atque etiam pudet aestimantem[*](putet aestimante F1a) quam sit frivola[*](friuo F1a) animalium superbissimi[*](superuis si a. -uisi F1) origo, cum plerisque[*](plerumque R(?)va. D) abortus causa odor[*](odor ab o. -rum a) a lucernarum fiat extinctu[*](ex- tinctū Fa). his principiis nascuntur tyranni, his carnifex animus! tu qui corporis viribus fidis, tu qui fortunae munera amplexaris et[*](amplexaris et ov. -ri sed F1R1. -ris sed F2R2a) te ne alumnum quidem eius existimas,[*]((9) Val. M. IX 12 ext. 8. —) sed partum, tu[*](tu F2Rov(S). Tum F1. tamen au. tu tamen H) cuius imperatoria[*](impera- toria U 154. semper tinctoria (inct- D2) ll.uoH. -per uictoria (in ui- v) dTv) est mens[*](tumens ov. -mes ll.S) , tu qui te deum credis aliquo successu tumens, tanti[*](tanti D1FE2u (Rh) G. -te R1E1. ante R2a. tantine D2D. -ti tamen ov. -ti tum z) perire potuisti! atque[*](atqui ozva. G) etiam hodie minoris potes, quantulo serpentis ictus[*](ictus R2v. -tu ro) dente aut etiam, ut Anacreon poeta, acino uvae passae, ut Fabius Senator praetor, in lactis haustu uno pilo strangulatus. is demum profecto vitam aequa lance pensitabit, qui semper fragilitatis humanae memor fuerit.

[*](Ar. VII 8, 586b6. cfr. Pl. X 183. — Gell. XVI 16,1. Nonius p. 557 M. cfr. Quintil. I 4,25. — (13–17. p. 17,3–5) Sol. 1, 65. 66.) In pedes procidere[*](procire R1. -cedere R2oSol.va.D) nascentem contra naturam est, quo[*](e (ex zC) quo ozva.(Rh)G) argumento eos appellavere Agrippas ut aegri partus [*](aegri partus F2EaS. -re partus DF1Rv. -re partos E2oSol.C(D). (ab aegro partu Nonius)), qualiter et[*](et del.Eva.S) M. Agrippam ferunt genitum, unico prope felicitatis exemplo in omnibus ad hunc modum genitis. quamquam [*](dist.va.D) is quoque adversa pedum valitudine, misera iuventa, exercito aevo inter arma mortesque[*](mortes- que DFR2G. -tēque Eau. -tisque (U 155)D. ostes qua R1 (?). hostesque dT. -tesque et ad mortem v) ac noxia[*](ac noxia ego. -xio R2. ad noxia F2E1G. -xi F1. -xio DR1E2au. obnoxio zv(S). adeo noxio D) accessu[*](accessu DF1REav(S). successu F2G. (loc. desperatuts)), infelici [*](infeci F1. interfici a) terris[*](terri F1) stirpe omni[*](omnis a), sed per utrasque Agrippinas maxime,

quae[*](q; F1a) Gaium[*](graiū a. Caium va.S) , quae[*](q; F1a. quaeque F2R2z. et va.S) Domitium Neronem principes genuere totidem faces generis humani,[*](Agrippina fr. 2 Peter. —) praeterea brevitate aevi, quinquagensimo uno raptus anno in tormentis adulteriorum coniugis socerique praegravi[*](praegrauis F1Ra) servitio, luisse augurium praeposteri [*](praeposteria (-ra a. -riaa u) talis F1au. -ri ortus zSol.va.(Rh)G) natalis existimatur. Neronem quoque[*](quippe o), paulo ante principem et toto principatu suo hostem generis humani, pedibus genitum scribit parens eius Agrippina. ritus[*](ritus coni. H. ritu ll.ov) naturae hominem capite[*](capite hominem va.S(J)) gigni, mos est pedibus efferri.

[*](Nonius p. 556. 557 M. Quintil. ib. Jul. Par. epit. de praen. 6. 4. —) Auspicatius[*](auspi- catus F1a) enecta[*](enecata oz) parente gignuntur, sicut[*](sicut F2R2E2oSol. v. sie D. sic rD) Scipio Africanus prior natus primusque[*](primūque F1a) Caesarum a caeso[*](o caeso F1. ob ceso a. obscesum o) matris utero[*](ute- rum o) dictus, qua de causa et Caesones appellati. simili modo natus et Manilius[*](manilius DFREv(H). mafil- o. manl- aoaB), qui Carthaginem cum exercitu intravit .

Vopiscos appellabant e geminis qui retenti utero nascerentur altero interempto abortu. namque maxima, etsi rara, circa hoc miracula existunt.

[*](Ar. VII 4, 585a3–6. 11–21. Sol. 1, 60. 61.) Praeter mulierem pauca animalia coitum novere gravida; unum quidem[*](quēque (pro quidem) R) omnino aut alterum superfetat. extat in monimentis[*](monumentis avaS. mume- F1) et medicorum[*](etiam medicorum va.S) et quibus talia consectari curae fuit uno abortu duodecim[*](duodecī F2C cum Budaeo ex Ar. duo dici F1. duo dicit Rda. duo ov) puerperia[*](pperia F1) egesta. sed ubi paululum temporis inter duos conceptus intercessit[*](coptuus F1 intercesserit a), utrumque[*](uterque ozva. H) perfertur [*](perfectus Ea. est perf- ozva. G) , ut in Hercule et Iphicle fratre eius apparuit[*](apparuerit F1Ra) et in ea quae gemino partu alterum marito similem alterumque

adultero genuit, item in Proconnesia ancilla, quae eiusdem diei coitu alterum domino[*](domino — alterum om.F1) similem[*](similem om.a), alterum procuratori eius, et[*](et om.Fa) in alia, quae[*](aliaq. F1. aliaq. quae F2. alia quae unum ov. cfr. Müller em.I p. 12) iusto partu quinque mensum alterum edidit, rursus in alia, quae septem mensum[*](et 4 mensium F2ova.S) edito puerperio insecutis in[*](in del.F2R2v. III D) mensibus geminos enixa est.

[*](Ar. V 116, 585b28–33. 586a2–11. G I 17, 721b 38. 18, 722a10. Antig. Car. 112 (121. 122). Sol. 1, 78. 79.) Iam[*](dist. va.S) illa vulgata sunt[*](sunt ego. est DF1Eav. et F2D. om.R (?)Bas.): varie[*](uarie v. -ria ll.S) ex integris truncos gigni, ex truncis integros; eadem[*](eademque F2E2va.S(D). dist. ego an signaque?) parte truncos, signa quaedam [*](dist. ego) naevosque et cicatrices etiam regenerari, quarto[*](quartu DF1. tertio P ex Ar.) partu Dacorum[*](dacorum (aco- F1)ll.ov(G). aliquorum B. auorum coni. P. (loc. corr.)) originis[*](originis sc. homini) nota[*](nota// F. -tae R. -tat ad) in brachio reddita[*](red- dita (abl. abs.) ego. -tur ll.ov. -tum (sc. esse hominem) Müller em. Ip. 11 commate posito cum seqq. (accepimus) iungens)

(in Lepidorum gente tres, intermisso ordine, obducto membrana oculo[*](oculos F1a) genitos accepimus); similes quidem alios avo, et ex geminis quoque alterum patri, alterum matri, annoque post genitum maiori[*](maior F1a) similem fuisse ut geminum; quasdam sibi similes semper parere, quasdam viro, quasdam nulli, quasdam feminam [*](feminu F1a) patri, marem sibi. indubitatum exemplum est Nicaei[*](nicei aova. G. Niciae U 156) nobilis pyctae[*](pyctae G. pictae ll. -toris oz. poetae v bizanti Fao) Byzanti geniti[*](genti R), qui, adulterio Aethiopis nata matre nihil a ceteris colore differente, ipse avum regeneravit[*](in auum degenerauit ova.(Rh)G) Aethiopem[*](aethiope F2. -op/// F1).

Similitudinum[*](similitudinem F1R1) quidem inmensa[*](in- mensa (Pellicerius) J. in menta DF1R1. -te F2R2Eav) reputatio est et in qua credantur multa fortuita pollere, visus, auditus, memoria[*](audite (-tus F2) memoriae Fau) haustaeque imagines sub ipso conceptu. cogitatio etiam

utriuslibet animum subito[*](subito ov. sibi ll) transvolans effingere similitudinem aut miscere existimatur, ideoque plures[*](pluris F) in homine quam in ceteris omnibus animalibus differentiae, quoniam velocitas cogitationum animique celeritas et ingenii varietas multiformes [*](multiformis FS. multis fo- a) notas inprimit[*](inprimit EaTov(D). -mat F2RH. -mae D. -ma/// F1. an inprimūt?), cum ceteris animantibus inmobiles [*](Val. M. IX 14 ext. 1. 14, 1. Sol. 1, 80. 81. (Sallust. ap. Suet. gramm. 15. Lucan. VIII 678. PL. XXXVII 14.) —)sint animi et similes[*](similis Faz) omnibus singulis[*](singulis DF1E1a. -li F2. -lisque R (?)v. -lique E2ozD) in suo cuique[*](cuique om.oz) genere[*](genus Fa). Antiocho regi Syriae e plebe nomine Artemo[*](artemius o. -mus z) in tantum similis fuit, ut Laodice[*](laodicię F2. -docie oa) coniunx regia necato iam Antiocho mimum per eum commendationis regnique successionis peregerit . Magno Pompeio Vibius[*](uib; F1a) quidam e plebe et Publicius etiam servitute liberatus indiscreta prope specie fuere similes , illud[*](illū a) os probum[*](mos probum a. probum os o) reddentes ipsumque[*](ipsum qua F1a) honorem eximiae frontis[*](an relicinae frontis? cfr. XXXVII 14) .[*](Val. M. IX 14, 2. 3. 4. Quintil. VI 3, 57. Sol. 1, 81. Suet. Caes. 59. Plut. Caes. 52. cfr. Pl. XXI 10. XXXV 8.) qualis causa patri quoque eius Menogenis coci[*](oci F1 socii F2) sui cognomen inposuit, iam Strabonis a specie oculorum[*](oculorum nomen zva. G) habentis[*](habentis ll.uv (H) J. -ti zG (Brot.)) vitium imitato item[*](imitato item ego. -tata et in ll. G (Brot.). -tata. Et v(H)) servo; Scipioni Serapionis[*](Scipioni in seruo Serapione va.G (H)) indiderat[*](indiderat coni. S. inerat ll. is erat (Rh) G(Brot.). om. v(H)) suarii[*](fuari F2 (Rh)G(Brot.). fu- Eau. fuafi D. -afĪ F1. uictimarii v (H)) negotiatoris vile mancipium[*](uili mancipio va. G(H)). eiusdem familiae Scipioni [*](scipionis F2. -num R)[*](Cneum va. G(H)) post eum nomen[*](cognomen va.D) Salvitto[*](saluitto (-uto R1) ll. S. Salutio R3B. -unto v. cfr. XXXV 8) mimus[*](minus F1va.B. -nius F2) dedit, sicut Spinther[*](sphinter F2R2. -iter F1R1au) secundarum[*](secunda horum F1au. (Secundanus retiariusque va. G)) tertiarumque Pamphilus[*](apilus F1. Pamphylius va.Bas.) collegio Lentuli et
Metelli consulum, in quo perquam[*](per que Fa) inportune[*](in fortunae F2) fortuitum hoc quoque[*](quę (pro quoque) R) fuit, duorum[*](deorum F1a) simul consulum in scaena[*](in ocenas F1 incenas a) imagines cerni.[*](Val. M. IX 14,5. Sol. 1,81. 82. 83. 82. —) e diverso L. Plancus[*](plangus Fa) orator histrioni[*](histioni F1a. -trionis R) Rubrio[*](rubri Ea) cognomen [*](cognomen Eav. nom DFR) inposuit, rursus Curioni[*](curieni Fa) patri Burbuleius itemque Messalae censorio Menogenes, perinde histriones. Surae quidem[*](equidem o) proconsulis etiam rictum[*](rictum Sol.v(J). -tus F2oS. -tu r) in loquendo intractionemque [*](contractionemque F2d2va.S(D). cfr. Rück Rob. 1 p. 249) linguae et sermonis tumultum, non imagine[*](imagine do) modo, piscator quidam in Sicilia reddidit. Cassio Severo, celebri oratori[*](oratori. om. rv; huc transpos. D. cfr. vol. I p. 526. spuria putat Momms. Sol.Ip. XXIX. LXVI n.), Armentari[*](as mentari a. mentari F1) murmillonis[*](murmillonis EaD. mir- rv) obiecta similitudo est. [modo[*](modo — 12 senatorem F2inseruit post) in Iunia[*](Iunia (vel Annaea) D mus. Rhen. XVIII p. 231. ea F2) domo Gallionem a[*](a D. om.F2) Castellano liberto non discernebat [*](discernebat F2 (sc. similitndo). -bant D), nec a Sannio[*](Sannio D. sanio F2) mimo Paride cognominato Agrippinum[*](Agrippinum (U mus. Rh. l. l. p. 528) D. agrinu F2. -no F3) senatorem[*](senatorē F2D. -ri F3).][*](Sol. 1, 84–86.) Toranius[*](toranius ov. thor-F2R. hor-F1a) mango[*](magno F2ao. M. va.H) Antonio iam triumviro eximios forma pueros, alterum in Asia genitum, alterum trans Alpis, ut geminos vendidit: tanta unitas erat. postquam deinde sermone puerorum detecta fraude a furente increpitus Antonio est, inter alia[*](aliam Rau) magnitudinem preti conquerente[*](conquerente (Rh) G. conquir- ll.o. requir- v) (nam ducentis erat mercatus[*](erat mercatus (merga- F) ll.ov (S). mercatus erat oaBas.) sestertiis), respondit versutus ingenii mango[*](magno Faova.C), id[*](ob id va.S) ipsum se tanti[*](danti a. //anti F1. tante R) vendidisse, quoniam non esset mira[*](eo///// F1. horum uno au) similitudo in ullis eodem utero editis; diversarum quidem gentium natales tam concordi figura reperire[*](reperire F1RauS. -iri F2ov(J)) super
omnem esse taxationem; adeoque tempestivam admirationem intulit, ut ille proscriptor animus[*](proscriptu sanimus F1. -tura nimiis au), modo et contumelia[*](contumeliā Fau) furens, non[*](maius ava.(Rh.)G) aliud in[*](et in ozv) censu magis ex[*](ex ll.u(Rh)G.) fortuna sua duceret.

[*](Ar. VII 6, 585b9. 13. 17. 20. 24–26. Sol. 1,59. — (8) Suet. Calig. 7. — (11) cfr. Tac A XIII 1.) Est quaedam privatim dissociatio corporum, et inter se steriles[*](steri- les G. -relis F. -rilis aov(D). sper- R), ubi cum aliis iunxere se,[*](iunxere se ego. (se iun- Rh.) -xere ll.ov) gignunt, sicut Augustus et Livia. item alii[*](liuia F2ov. lilia R. lul- F1. iul- DEa) aliaeque[*](aliae alii quae F) feminas tantum generant aut mares, plerumque et alternant, sicut Gracchorum[*](graechorum F1. greco- a) mater duodeciens et Agrippina Germanici noviens. aliis sterilis est iuventa[*](inuenta Ro), aliis semel in vita datur gignere. quaedam non perferunt[*](perferunt F2Rv. parerunt DF1. pariunt Eao) partus, quales[*](aequales F2), si quando medicina et cura[*](et cura REov. et tu- DFa. naturam D) vicere, feminam fere gignunt. Divus Augustus in reliqua exemplorum raritate neptis suae nepotem vidit genitum quo excessit anno, M. Silanum[*](silanium Fa), qui, cum Asiam obtineret post consulatum Neronis principis successione, veneno eius interemptus est. Q[*](Q. v. Quē ll). Metellus Macedonicus, cum sex liberos relinqueret, XI nepotes reliquit, nurus vero generosque et omnes, qui se patris appellatione salutarent, XXVII. in act is temporum Divi Augusti invenitur duodecimo consulatu eius L.que[*](L. que om.R) Sulla[*](sylla Fuva.Brot. silla Ra) collega a. d. [*](a. d. R(?)H.d.ru. ad v) III. idus Aprilis C. Crispinium [*](crispiniulm EaD. -num rv) Hilarum ex ingenua plebe Faesulana cum liberis VIII, in quo numero filiae duae fuere, nepotibus XXVII[*](XXVIII RS), pronepotibus XVIII[*](XIIX DFED. XIX dTauS. XII/// R. XXIX v), neptibus VIII[*](VIIII va.H), praelata[*](praelata (D?)aC(D). -luta F1dTE. pro- lata F2R (?)H. praealta v) pompa tum[*](tum R. cumrv) omnibus , in[*](in TPellicerius, sine Ra. his in F2in ras. v) Capitolio immolasse.

[*](Ar. VII 5, 585b 2. Val. M. VIII 13 ext. 1. Sol. 1, 59. — Gell. XIII 20, 8. 14. Plut. Cato 24. Aur. Vict. v. ill. 17, 9. — cfr. infra § 156. —) Mulier post quinquagensimum annum non gignit, maiorque pars XL profluvium genitale sistit. nam in[*](in v. om.ll. e oz) viris Masinissam regem post LXXXVI annum[*](annos FaTova. G) generasse filium, quem Methimannum[*](methimannum F2o. -timanum RS. -atnum F1. metmatnaū a. -tymatnum DE. -annum D. Methymathnum v. Mathumannum Sol. (Methymnus Val.))appellaverit, clarum est, Catonem censorium octogensimo exacto e[*](e om.a) filia Salonis[*](Salonii va.S) clientis sui. qua de causa aliorum eius liberum propago Liciniani sunt cognominati[*](cognominati sunt RS), hi Saloniani, ex quis Uticensis fuit. nuper etiam L. Volusio Saturnino in urbis praefectura[*](praefectus F1a) extincto notum est e[*](est e J. ē ll.uv) Cornelia Scipionum gentis Volusium Saturninum , qui fuit consul, genitum[*](gentium F1a) post LXII annum. et usque ad LXXV apud ignobiles vulgaris[*](uulgares Fa) reperitur generatio.

[*](Sol. 1, 54. — Ar. G IV 7, 775b25 sq. cfr. Pl. X 184. (Fest. p. 141, 20.) —) Solum autem animal menstruale mulier est[*](est E2ov. si r); inde unius utero quas appellaverunt[*](appellauere dTao. -arunt va.S) molas. ea est caro informis , inanima[*](uanima R1. ////an- F1), ferri ictum et[*](ē (pro et) F1a) aciem respuens. movetur sistitque et menses, ut[*](et menses ut ego. menses et ut ll.oS. -ses ut et v) partus, alias letalis, alias una[*](et alias uno a) senescens , aliquando[*](aliquanto ova. B) alvo citatiore[*](citatiore C. -ior ll.ov) excidens[*](excidens F2v. exced- ro.cfr. procidere § 45 init.). simile quiddam et viris in ventre gignitur, quod vocant scirron[*](scirron B. scyron aov. sciron r), sicut Oppio Capitoni praetorio viro.[*](Sol. 1, 54–56. cfr. Pl. XXVIII 77–80.) sed nihil facile reperiatur[*](reperietur oz. -ritur dTva.G) mulierum profluvio magis monstrificum. acescunt superventu musta[*](osta F1d1. ora a. musta orta oz), sterilescunt tactae[*](sterilescunt tactae (R?)B (-nt lacte v). -riliscunt (-con// E1. -con a) iactae (-te a) Ea. -cunt oz. -relis ctiactae D. -relis ct//actae F. -rilescunt contactae D) fruges, moriuntur insita, exuruntur hortorum

germina, fructus[*](et fructus ova. S) arborum, quibus insidere[*](insidere ll.ov(J). insed- G. incid- anon. ap. Dal.), decidunt, speculorum fulgor aspectu ipso[*](ipse F1a) hebetatur, acies ferri praestringitur , eboris[*](eborisquc ova.S) nitor, alvi apium[*](apum dva. H) moriuntur[*](emoriuntur va.D), aes etiam[*](etiam & d. et o) ac ferrum robigo[*](rubigo R(?)aova.S) protinus corripit[*](corrumpit dTozva. B) odorque dirus aera, et[*](aera et E2ov. aera F2D. aet DF1. et rH) in rabiem aguntur gustato[*](gustato (R?)ov. -tatu DFE. -tu a) eo canes atque insanabili veneno morsus inficitur[*](infigitur F2ova.G) .[*]((9) Tac. H V 6. —) quin et[*](quin et R(?)ov. qui et (et in a) r) bituminum sequax alioqui[*](alioqui Fda. -uin r(?)ov) ac[*](ae F1. at ad. et ova. G) lenta natura[*](an materia? cfr. § 66. XI 2. XXXVI 198) in lacu[*](lacū Ra) Iudaeae[*](iudaae F1. iudę R. iuda a uo- catur om.o), qui vocatur Asphaltites[*](asphaltites (aspa- o) ov. -ides F2. -ites et E2. -ite et r), certo tempore anni supernatans non quit[*](nequit ava. H) sibi avelli, ad omnem contactum [*](lac. ego. indicavi; excidit e uestis panno: cfr. XXVIII 80) adhaerens praeterquam filo..., quem[*](quem (quonem R1) ll.o. quod v) tale virus infecerit[*](et infecerit R1d. ///inf- F). etiam formicis, animali minimo[*](animaliū immo (minimo F2) esse Fa), inesse sensum eius ferunt abicique[*](abiique F1. alii- a) gustatas[*](gustatas E2oB. gest-F2RE1v(H). uast- r. cfr. Welzh. p. 16) fruges nec postea repeti.[*](Ar. VII 2, 582b 1. 4. 13. 19–21. G II 4, 738b 4. — Nigid. fr. 110. 111 Swob.) et hoc tale tantumque omnibus tricenis diebus malum in muliere [*](mulierē FR) existit et trimenstri spatio largius, quibusdam vero saepius mense, sicut aliquis[*](aliquibus ova.S) numquam. sed tales non gignunt, quando haec est generando homini[*](homini F2ov. -nū r) materia, germine e[*](germine e ozS. -ine ae E2. -inae Fd. -ine r. -inis e v. semine e B ex Ar.) maribus[*](maribus F2R(?)v. matri- E2. matrici- oz. mori-r) coaguli modo hoc[*](hoc o(R?)v. hic r) in sese[*](sere F1. sere re a. sese re o) glomerante[*](glomerat F. -atur a), quod deinde tempore ipso animatur corporaturque. ergo cum gravidis fluxit, invalidi aut non vitales partus eduntur[*](seduntur Fa) aut saniosi[*](faniosi R(?)v. famosi ro), ut auctor est Nigidius; —

[*]((3) Ar. G II 7, 747a9. —)

(Idem lac[*](dist. ego. cfr. U 157. laci a. lacti d) feminae non

corrumpi alenti[*](alanti F1a) partum, si ex eodem viro rursus conceperit, arbitratur) — incipiente autem hoc statu aut[*](stato aut F. -tu atque o) desinente conceptus facillimi traduntur. fecunditatis in feminis praerogativum [*](praerogatiuū ll (sc. signum). -iuam v) accepimus[*](accipimus F1Raz) inunctis medicamine oculis salivam infici[*](infigi F1R1a).

[*](Ar. VII 10,587b 14. Gell. III 10, 12. Cens. DN 7, 4. — (9) Sol. 1, 70. —) Ceterum editis primores septimo mense gigni dentes[*](gentes F1R1a) priusque in supera[*](an superna, ut v. 18?) fere[*](fere om.a) parte, haud dubium est, septimo eosdem decidere anno aliosque suffici, quosdam et cum dentibus nasci, sicut M'[*](m. FR. M. aova.H) . Curium, qui ob id Dentatus cognominatus est, et Cn[*](c//n??? F. cū a. cōn. R. ionsulem o). Papirium Carbonem, praeclaros viros. in feminis ea res inauspicati fuit exempli[*](exemplū F1a) regum temporibus. cum ita nata esset Valeria[*](uarię F1a) ,[*]((15) Ar. G IV 4,773a15. Ar.X 4,636b 1. — (17) Val. M. 8 ext. 12. Sol. 1, 70. (cfr. Paul. Festi p. 148,12.)) exitio civitati in quam[*](qua F1a) delata esset[*](esse F1Ra) futuram[*](futurum ava.H) responso haruspicum vaticinante, Suessam[*](sessam Fa) Pometiam[*](pāetiam F2) illa tempestate florentissimam[*](tempestatem (-ate F) florentissima FRa) deportata est, veridico [*](uiridico F1. uerissimo a) exitu[*](dist. J. cfr. Noltenp. 16 exito F1. -ilio z) consecuto.— (Quasdam concreto genitali gigni infausto omine Cornelia Gracchorum mater indicio est) — aliqui vice dentium continuo osse gignuntur, sicuti Prusiae regis Bithynorum[*](bythinorum F. bi- thi- R. -niorum a. Bithyniorum va.S) filius superna parte oris.[*]((1) Ar. P III 1, 661b 16. —) dentes autem in tantum[*](tantum om.a) invicti sunt ignibus, ut[*](in ... ut ego. om. ll.v) nec crementur[*](cremantur o(R?)v) cum reliquo corpore, iidemque flammis indomiti cavantur[*](cauentur F1. cane oa) tabe pituitae . candorem trahunt[*](tradunt F1Ra) quodam medicamine. usu atteruntur multoque prius[*](prius Sabell. (sc. quam atte- rantur). primum ll. v) in aliquis[*](aliquas a. -quibus va.D) deficiunt. nec cibo tantum et

alimentis necessarily, quippe vocis sermonisque regimen primores tenent, concentu quodam excipientes ictum linguae serieque[*](serięque F2. -ique R. -iqui F1a) structurae atque magnitudine[*](magnitudinē FR) mutilantes mollientesve[*](mollientisue F1a. molientisue va.H) aut hebetantes verba et, cum defuere, explanationem omnem adimentes.[*]((7) Ar. II 3,501b22. - Sol. 1, 71. cfr. Pl. XI 167. —)quin[*](qui et F1a) et augurium in hac esse creditur parte. triceni bini viris adtribuuntur[*](tribuuntur a. adtribuunt F2) excepta Turdulorum gente: quibus plures fuere, longiora promitti vitae putant spatia. feminis minor numerus: quibus in dextra parte gemini superne a canibus cognominati, fortunae blandimenta pollicentur [*](pollicetur Fa), sicut in Agrippina Domiti Neronis matre; contra in laeva.[*]((11) cfr. Iuven. 15, 140. — (14) Sol. 1, 72. Aug. CD XXI 14. —) — (Hominem[*](hominem— 12 non est videntur ad § 69 extra. post parte oris pertinere) prius quam genito dente cremari mos gentium non est) — sed mox plura de hoc[*](de hoc om.F1a), cum membratim[*](11,160 sqq.) historia decurret[*](decurret v. -rrat R2. -rra R1. -rrit r).

Risisse eodem die quo genitus esset[*](die cognitus esset (esse F1) F1a. die R1) unum hominum[*](hominū F. -nem R(?) aov. cfr. § 137. XI 252) accepimus Zoroastren[*](zoroastroen F. -rastren a. -roe- stren o); eidem cerebrum ita palpitasse, ut inpositam repelleret manum, futurae praesagio[*](praesagia F1Ra) scientiae.

[*](Ar. G 118, 725b23. — (19) Sol. 1, 90. Aug. CD XV 9. cfr. Pl. II 236.) In trimatu suo cuique[*](quoque F1a) dimidiam esse mensuram futurae[*](futurae ll. Brot. ftature o. -rae v(H). -uere L) certum est. in plenum autem cuncto mortalium generi minorem in dies fieri propemodum observatur rarosque [*](rarusque F1a. raros o) patribus proceriores, consumente ubertatem[*](ubertatē F2Rozv(H). -ate F1aL) seminum exustione, in cuius vices nunc vergat aevum. in Creta[*](in Creta —p. 26, 1 tradunt F2E2ozv. om. r) terrae [*](in creta E2ozv. merita in crementa F2) motu rupto monte inventum est corpus stans XLVI cubitorum

, quod alii Orionis, alii Oti[*](Oti zG. otio F2. osii E2o. Etionis v) esse[*](fuisse va. D) tradunt[*](tradunt E2ozv. arbitrabantur F2D. -rantur G) .[*](Herod. I 68. Gell. III 10, 11. Sol. 1, 90. — Hom. E 301. M 383 al. (cfr. Nep. ap. Gell. XVII 21, 3. Vell. I 5, 3.) Iuven. 15, 69. — Cic. ap. Col. III 8, 2. Sol. 1, 89. (Joseph. ant. XVIII 4, 5.)) Orestis[*](orestri F1E) corpus oraculi iussu refossum VII cubitorum fuisse monumentis [*](monimentis (DE?)oS) creditur. iam vero ante annos prope[*](prope om.a) mille[*](mill/// F1. in illis a) vates ille Homerus non cessavit[*](cessant Fa) minora corpora mortalium quam prisca conqueri. Naevii[*](Naeuii (Neuii F2) — habitum F2E3v. om. r. (an habitam?)) Pollionis amplitudinem annales non tradunt, sed quia populi concursu paene sit interemptus , vice prodigii habitum. procerissimum hominum[*](hominem ava. H. cfr. p. 25,14) aetas nostra Divo Claudio principe Gabbaram[*](gabbarum F2Sol.v. -bborum r) nomine ex Arabia advectum novem pedum et totidem unciarum vidit.[*](Varro ant. rer. hum. Ifr. 6 Mirsch. — (17. 18) cfr. Fabian. ap. Sen. cons. ad Marc. 23, 5.) fuere sub Divo Augusto semipede addito, quorum corpora eius miracali gratia in conditorio[*](ingratia (///gr- F2) in FRa) Sallustianorum[*](sallustianorum R(?)C. salu- rv) adservabantur[*](seruabantur a) hortorum; Pusioni[*](pusioni E2Sol.v(D). pos- rH) et Secundillae erant nomina. eodem praeside minimus homo duos pedes et palmum Conopas[*](conopas ll.v maropas F2supra- scr. scopas coni. B) nomine in deliciis luliae[*](Iuliae om.a) neptis eius[*](fuisse a) fuit, et mulier Andromeda, liberta Iuliae Augustae. Manium Maximum et[*](et om.Fa) M. Tullium[*](tullio R) equites Romanos binum cubitorum fuisse auctor est M.Varro, et ipsi vidimus in loculis adservatos. sesquipedales gigni, quosdam longiores, in trimatu inplentes vitae cursum, haud ignotum est.

[*]((20–p.27, 2) Sol. 1, 95.) Invenimus in monumentis[*](monimentis oSJ) Salamine Euthymenis[*](Euthymenis H. euthim- FRoC. eutim- av) filium in tria cubita triennio adcrevisse[*](adcreuisse FR2EaD. accre- o. adore- DR1. adole- v) , incessu tardum,

sensu hebetem, puberem etiam[*](et iam puberem ova.S) factum, voce robusta, absumptum [*](adsumptam F1. ass- a) contractione membrorum subita triennio circumacto . ipsi non pridem vidimus eadem ferme omnia praeter pubertatem in filio[*](filii (om. in) a) Corneli Taciti, equitis Romani Belgicae Galliae rationes procurantis. ἐκτραπέλους[*](ectrapelos DB. &tra- F2. ecta- Rv. ex- ta- a. &ta- F1E) Graeci vocant eos; in Latio non habent nomen[*](nomen non habent ad).

[*]((7–9) Sol. 1, 93. cfr. Vitr. III 1, 3. — (13) Sol. 1, 95.) Quod sit homini spatium a vestigio ad verticem, id esse pansis[*](pansis DF1RES. passis F2aG. sparsis (pa- d1)dTozv) manibus inter longissimos digitos observatum est, sicuti vires[*](uires quibusdam ova.G. septeres F1da) dextra[*](dextera aDal.) parte maiores, quibusdam aequas[*](equales o) utraque, aliquis[*](aliquibus ova. S) laeva manu praecipuas, nec id umquam in feminis; mares praestare pondere et defuncta viventibus corpora omnium animalium et dormientia vigilantibus; virorum cadavera supina fluitare, feminarum prona, velut pudori defunctarum parcente natura.

[*]((15–17) Sol. 1, 74.) Concretis quosdam ossibus ac sine medullis vivere accepimus[*](accipimus F1Ra (Fels p. 66 n. 1)). signum eorum esse nec sitim[*](sitē F) sentire nec sudorem emittere, quamquam et voluntate scimus[*](sciamus dTova.G) sitim victam equitemque[*](equitem qui Rda) Romanum lulium Viatorem e Vocontiorum[*](uacontiorum F2) gente foederata in pupillaribus annis aquae[*](aquae F2v(D). qua D1. aqua roS) subter cutem fusae[*](fusę F2v (D). Furae DE1. -re F1Ra. fusa R2S. fuste E2. fuisse o) morbo prohibitum umore a medicis naturam fecisse[*](uicisse Dcolt. § 58) consuetudinem [*](consuetudine F2E2ova. S (D)) atque in senecta caruisse potu[*](potus ad). nec non et alii multa sibi imperavere.

[*](Lucil. ap. Cic. fin. V 92. Tusc. III 31. (Macrob. II 1, 6.) Sol. 1, 72. 73.) Ferunt Crassum[*](uocamus aT. uoca//// F1), avum Crassi in Parthis interempti, numquam risisse, ob id Agelastum vocatum, sicuti[*](sicut R (?)H) nec flesse

multos. Socratem clarum sapientia eodem semper visum[*](uisu o) vultu nec aut[*](haut F1. om.oz) hilaro magis aut turbato. exit hic animi[*](animo Fa) tenor aliquando in rigorem quendam torvitatemque[*](turbidita- temque o) naturae[*](4 nature dure R) duram et inflexibilem affectusque[*](affectusque F2E2ov. eff- r) humanos adimit, quales ἀπαθεῖς[*](apathis F2. -thes v. -tis F1d. -tes R. aptis a. affatis o) Graeci vocant, multos eius generis experti, — quod[*](quodque R(?)v) mirum sit — auctores maxime[*](maximae F) sapientiae,[*](Sol. 1, 73. — (9–11) ib. 74.) Diogenen Cynicum , Pyrrhonem[*](pirrhone a. pirro- o), Heraclitum, Timonem, hunc quidem etiam in totius odium[*](odii o) generis humani evectum. sed haec parva[*](parua ll.ov(H). + prauae F2G) naturae insignia in multis varia cognoscuntur, ut in Antonia Drusi numquam expuisse, in Pomponio consulari poeta non[*](non ll.D. nunquam (R?)ov) ructasse.— (Quibus natura[*](natura v. -rae ll) concreta sunt ossa, qui sunt rari admodum, cornei vocantur) —

[*](Sol. 1, 75. 76. Varro ant. rer. hum. I fr. 7 Mirsch.) Corpore vesco[*](uesco F2E2B. -cos v. ///escos F1. vasto F3. utesco R. -cos DEa. neruosus esse z. -uosi esse produntur (om. seqq. ad 20 tralatum)o), sed eximiis viribus Tritanum[*](tritanum E2v(D) -annum H e Sol. tributanum (-tco nū F)r), in[*](dist. va. H) gladiatorio ludo Samnitium armatura celebrem, filiumque eius militem Magni Pompei et rectos et traverses[*](transuersos Rava.J) cancellatim [*](cancellatim av. cancill- r) toto corpore habuisse nervos, in brachiis etiam manibusque , auctor est Varro[*](Varro in B e Sol.) prodigiosa[*](prodiosa F1. -igiosarum J e Sol.) virium relatione[*](relatione F2R2Sol. B(D). ela- EadTzv(H). fela- r) atque etiam hostem ab eo ex provocatione dimicante[*](dimicante F2E2va.S (D). sed cfr. Sol.) inermi dextera [*](dextra R(?)va.D) * superatum et postremo correptum * uno digito[*](uno digito coll. Sol. huc transposui; post dtxtera exhibent 11. v) * in castra tralatum[*](talatum F1. transl- Rdava.D). at[*](ac F1. ad Ea. An D. Aulus o. A. va.H) Vinnius[*](Iunius v a.H) Valens meruit in praetorio Divi

Augusti centurio, vehicula vini[*](uini ego. tum a. cum rv) culleis[*](culeis va.D) onusta, donec exinanirentur , sustinere solitus, carpenta adprehensa una manu retinere, obnixus[*](obnixa z. -xo va. G) contra nitentibus[*](renitentibus o (prob. Rück Rob. I p. 252)) iumentis, et alia mirifica facere, quae insculpta monumento eius spectantur[*](expectantur Fa).[*](Varro ib. fr. 8. — (11) cfr. Sol. 1, 76. Philostr. vit. Ap. Tyan. IV 28.)Idem[*](idem (Sabell.) J. ideo ll. v) M. Varro: Rusticelius[*](Rusticelius D. -cellus ll. v) , inquit, Hercules appellatus mulum[*](dist. va.H(D)) suum tollebat, Fufius[*](fuuius F. fufius adva.D) Salvius duo centenaria pondera pedibus, totidem manibus et ducenaria duo umeris contra scalas ferebat. nos quoque vidimus Athanatum nomine prodigiosae ostentationis quingenario thorace plumbeo indutum cothurnisque quingentum pondo calciatum per scaenam ingredi. Milonem[*](Milonem J. C. mil- ll.v(H). Crotoniatam Mil- B. –oniensem Mil- S e Sol.) athletam, cum constitisset, nemo[*](nemo (pro modo) F2E2d2v. ni d1) vestigio[*](e uestigio a) educebat, malum tenenti modo digitum corrigebat.

[*](Herod. VI 106. Sol. 1, 98. cfr. PL. II 181. — (19) Sol. 1, 98)[*]((1) Val. M. V 5, 3.) Cucurrisse MCXL[*](MCLX Rva. G) stadia[*](stadios ab Fa. -ias ich R1) ab Athenis Lacedaemonem biduo Philippidem[*](Phidippidem Salm.) magnum erat, donec Anystis[*](Anystis Sol. H. Anistis G. canistis F2R. -sti F1a. -stius v) cursor Lacedaemonius et Philonides Alexandri Magni a Sicyone Elim uno die MCCCV[*](MCCCV FaS. -II Tv. ///CCC////R. MCC B e Sol. add. stadia (DE?)v) cucurrerunt. nunc quidem in circo quosdam CLX passuum tolerare non ignoramus nuperque Fonteio et Vipstano[*](uipstano (-siano F2) ll. Brot. Vpistano o. Vpit- z. Vipsano (-nio GH)v) cos. annos[*](anno a) VIII genitum[*](genitum puerum Sol.ov a. S(J). cfr. luc. p. 39 sq. Mü ller stil. p. 75, § 25) a meridie ad vesperam[*](uesperum Sol.ova. G)LXXV passuum cucurrisse. cuius rei admiratio ita demum solida perveniat[*](perueniet F2zva. G(HD)), si quis cogitet nocte ac[*](ac die R(?)v. ad diem r) die

longissimum iter vehiculis Tib[*](tib. EaD. tibi DR1d. trib; F2in ras.E2R2. tribus Ti- berium v. cfr. mus. Rhen. XVII p. 235. 531). Neronem emensum festinantem ad Drusum fratrem aegrotum in Germaniam[*](germania F1. -nia in ad1va.S. -niam in d2TH) . ea[*](eo dC) fuerunt[*](ducenta F1a)CC passuum.

[*](Cic. acad. II 81. Sol. 1, 100. — Varro ant. rer. hum. I fr. 9 Mirsch. Val. M. I 8 ext. 14. Strabo VI 267. Ael. VI XI 13. Sol. 1, 99. — (10) Sol. 1, 100. Cic. acad. II 120. Varro LL VII 1. IX 108. cfr. PL. XXXVI 43.) Oculorum acies[*](a////es F1. aciem a) vel maxime fidem excedentia invenit exempla[*](exemplo F1. -pli a) . in nuce inclusam Iliadem[*](iliadā a. -da Rd(?)va.D) Homeri carmen in membrana scriptum tradit[*](tradidit Fva.S) Cicero. idem fuisse qui pervideret [*](peruidere F1Ra)CXXXV passuum. huic et nomen M. Varro reddit[*](reddi- dit va.S,): Strabonem vocatum[*](uocatur F1. -cat a); solitum autem Punico bello a Lilybaeo Siciliae promunturio, exeunte classe e[*](e om.va.H. ae F1. a Sol.oz) Carthaginis portu, etiam numerum navium[*](nauigium F) dicere. Callicrates ex ebore formicas et alia tam parva fecit animalia, ut partes eorum a ceteris cerni non possent[*](possent F2Rv. -ssint r) . Myrmecides[*](mirmeci- des F2. merm- F1RdavaB) quidem[*](quidam va. H(D)) in eodem genere inclaruit quadriga[*](quadrige R. -gam ad. a quo quadr- va.J) ex eadem materia, quam musca integeret alis, fabricata[*](fabricat/// R. -tam adva.J) et nave[*](naue (coni. S)J. -uē ll.v) , quam apicula[*](apiculae F1. -le Rda) pinnis absconderet [*](ab- sconderēt a. -re (abco- F1)F1R).

[*](Cic. ND II 6. Val. M. I 8, 1. Flor. III 3,19–21. II 12,14. 15. Plut. Aem. Paul. 25.) Auditus unum exemplum habet[*](habetur o) mirabile proelium , quo[*](quo (quod a) hybaris F1a. quo Larissa o) Sybaris deleta[*](delata F1a) est, eo die quo gestum erat auditum Olympiae. nam fama[*](fama ego. nuncii JD. om. ll. v. (cfr. Flor. rumor). intellegunt auditae H, exemplum Müller em. I p. 14) Cimbricae victoriae Castoresque[*](cursoresque au2. -ores quique (del. deinde qui) Rh. -ores Castoresque U. Castorumque Müller) ,

Romam[*](Romam coni. Rh (Müller). -ani ll. v) qui Persicam victoriam ipso die quo contigit nuntiavere , visus et numinum fuere praesagia.

[*](cfr. Pl. XXXIV 72. — (6) Val. M. III 3 ext. 4.) Patientia corporis, ut est crebra sors calamitatium [*](calamitatum ava.S), innumera documenta peperit, clarissimum in feminis Leaenae meretricis[*](meretrices F1a. -cis exemplum z), quae torta non indicavit Harmodium et Aristogitonem tyrannicidas, in viris Anaxarchi, qui, simili de causa cum torqueretur, praerosam dentibus linguam unamque spem indicii in tyranni[*](tyrannos Rdva. B) os expuit.

[*](Val. M. VIII 7 ext. 16. (Xen. Cyrop. V 3, 46.) Sol. 1, 108. 109. — Cic. Tusc. I 59. Sen. controv. I praef. 19. — (14) cfr. Pl. XXV 6. Quintil. XI 2, 50. Gell. XVII 17, 2. Aur. Vict. v. ill. 76.) Memoria necessarium maxime vitae bonum cui praecipua fuerit, haut facile dictu[*](dictum o) est, tam multis eius gloriam[*](gloriam eius aova.S) adeptis. Cyrus rex omnibus in exercitu suo militibus nomina reddidit, L. Scipio populo Romano, Cineas[*](cireas R. cyneas Faova. L) Pyrrhi[*](phyrrhi F. pirri ao) regis legatus senatui et equestri ordini Romae postero die quam advenerat. Mithridates, duarum et viginti gentium rex, totidem linguis iura dixit, pro contione[*](contionis FR) singulas sine interprete adfatus.[*](Cic. Tusc. I 59. de or. II 360. 351. Sol. 1, 109.)Charmadas[*](Charmadas H e Cic. carm- ll. v Charmidas B) quidem[*](quidem dTs. -dam ll. v, cfr. Ludewig p. 74) in Graecia quae[*](qua F1. quot a) quis exegerat[*](exe- gerat F2G. -rit ll.v(J). exigeret (vet. Dal.) S) volumina in bibliothecis legentis modo repraesentavit . ars postremo eius rei facta et inventa est a Simonide melico[*](medico dozva.B), consummata a[*](a om.Fa) Metrodoro Scepsio, ut nihil non isdem[*](hisdem F2o. ///dem F1)[*](facile F2z)verbis redderetur auditum.[*](Sol. 1,110. — (3) Hieron. chron. ad 01. 197, 3.(22) Val. M. I 8 ext. 2.) nec aliud est aeque fragile in homine: morborum et casus iniurias[*](iniurias R(?)v. -ria rD) atque etiam metus sentit[*](sentiens va.S) , alias particulatim, alias universa[*](uniuersa F2R(?)v. cuersa F1. sunt (s???) uersa a). ictus lapide oblitus

est litteras[*](litteras d(?)v. -ris ll) tantum; ex praealto tecto lapsus matris et adfinium propinquorumque[*](propinqui eorumq; F1d1a) cepit oblivionem, alius aegrotus [*](dist. ego)servorum, etiam sui vero nominis Messala Corvinus orator. itaque saepe deficere temptat[*](temptate (om. ac) F1a) ac meditatur vel quieto corpore et valido. somno quoque serpente amputatur[*](amputatur F2T(P)H. -utat REau. -ut & F1. computat v), ut inanis mens quaerat ubi sit loci.

[*]((11) Sol. 1, 107.— (16) ib. 106. — (19) ib. 107. —) Animi vigore praestantissimum arbitror genitum [*](genitum ll. H(J).> -tum C. v. -tum Gaium S. gaium o. gentium a3) Caesarem dictatorem, nec virtutem constantiamque nunc commemoro nec sublimitatem omnium capacem quae caelo continentur, sed proprium vigorem celeritatemque quodam igne volucrem[*](uolucru a. -cru R. -cr/// F1). scribere aut[*](et (pro aut) ova.H) legere, simul dictare et audire solitum accepimus, epistulas vero tantarum rerum quaternas[*](quaternas ll.oaSol. v. -nis o) pariter dictare [librariis[*](dictare ll.uSol. dictare librariis F2R2D. librariis dictare E2ov. add. aut — 14 septenas F2R2E2ov) aut, si nihil[*](nichil o. nil F2) aliud ageret, septenas[*](septenas C. -nis F2R2v. -nas (-nis E2) dictare E2o.uncos posui cum Salm., HJ, Momms.)]. idem signis conlatis bis et[*](bis et ego e Sol. om. ll. v) quinquagiens dimicavit [*](dimi- cauerat R3va.J), solus M. Marcellum transgressus, qui undequadragiens dimicavit. nam praeter civiles victorias undeciens centena[*](centena Sol. H. -tum (om.R1)ll.v. C Bas.) et nonaginta duo milia hominum occisa proeliis ab eo non equidem in gloria posuerim, tantam etiam[*](etiamsi D. sed cfr. VIII 4. (an vero et incoactam?)) coactam humani generis iniuriam, quod ita esse confessus est ipse[*](est et ipse F2) bellorum civilium stragem non prodendo.[*]((21) cfr. Plut. Pomp. 45. — (23) Sol. 1,107.)

lustius Pompeio Magno tribuatur DCCCXLVI[*](DCCCXLVII adT) naves piratis ademisse: Caesari proprium et peculiare sit[*](fit a.om.o. fuit va. G.(an est aut erit?)) praeter supra dicta clementiae insigne, qua usque ad paenitentiam

omnes superavit. idem magnanimitatis perhibuit exemplum, cui comparari non possit[*](posset R) aliud.[*]((5) Sen. De ira II 23, 4. Dio XLIII 13, 2.) spectacula[*](spectacula — 4 est om.R1)[*](spectaculū au. specula F2. spe///// F2) enim[*](enim F2v. ///// F1. in au.om.R2) edita effusasque opes aut operum magnificentiam in hac parte enumerare[*](an numerare?) luxuriae faventis est[*](est om.F1au) : illa fuit[*](fu//// F1. fit au) vera et incomparabilis invicti animi sublimitas, captis apud Pharsaliam[*](pharsa- liam R(?)v. -lia r) Pompei Magni scriniis epistularum iterumque apud Thapsum Scipionis concremasse ea optima fide atque non legisse.