Naturalis Historia

lamnas[*](dist. ego.) duci[*](duci et hv. a. S.)in[*](in ego. om. ll. v. cfr. XXVII 91. XXVIII 123.XIV 55. II 5 et XXXVII 149. II 91 al.) speciem[*](fpeciem BJ. -cula rv(D).)vitri[*](uitri ego. fieri ll. v. (possit etiam conici lamnas diei in speciem fieri: cfr. § 58. II 100).) non nisi ex optimo[*](optuma B1. -tima B2.)

Est[*](est ego. sed ll. v.) natura mira[*](mira est R(?)hv. a. S.) imagines reddendi, quod repercusso aëre atque in oculos regesto fieri convenit. eadem[*](eodem B1.) vi sic[*](ui sic ego. uifi B. nisi r. uis S. ui hv.) in speculi[*](speculis hv. a. S.) usu[*](post usu punctum posuit S.) polita crassitudine paulumque propulsa dilatatur in[*](in om.VRd.) inmensum magnitudo imaginum. tantum interest , repercussum illum excipiat an respuat.[*](cfr. Senec. nat. qu. I 5, 5. 14.) quin etiam pocula ita figurantur expulsis[*](expulfif ll. G(S). exsculptis dTv(H). -ultis h.) intus crebris ceu speculis, ut[*](ut om.B.) vel uno intuente totidem[*](populus totidem VRdhv. a. S.) populus imaginum fiat[*](fiant B1.). excogitantur et monstrifica, ut in templo Zmyrnae dicata[*](di- cata Bhv. dicta r.). id evenit[*](id uenit R. adue- V.) figura materiae. plurimum[*](plurimum BS. -umque rv(D).) refert concava sint et[*](plana e B2. om. v.a.G.) poculi modo an parmae Threcidicae[*](thraecidi- cae (trae- V) BVS. om. v. a. G.), media depressa an elata, transversa an obliqua[*](oblita Vd.), supina an[*](an om.R.) infesta[*](infefta BRS. festa VdhVen. recta v. inferna D.), qualitate excipientis figurae torquente venientes umbras;[*](med.: cfr. Plin. XXXIV 160.) neque enim est aliud illa imago quam digesta claritate[*](clari- tate ll. v(S). -tas C.) materiae[*](materiae Bhv. -ia et r.) accipientis umbra[*](umbra Se coni.J. -ram ll. v.). atque ut omnia de speculis peragantur in hoc loco, optima aput maiores fuerant[*](fiebant dThv. a. G.) Brundisina[*](brindisina VRd.), [*](dist. v. a. D. cfr. XXXIV 160. )stagno[*](stanno hC.) et aere mixtis. praelata sunt argentea; primus fecit Pasiteles[*](passi- teles R. praxi- hv. a. S. cfr. § 156.) Magni Pompei aetate. nuper credi coeptum certiorem imaginem reddi auro opposito aversis.

Tinguit[*](tingunt R.) Aegyptus argentum, ut in vasis Anubim[*](anubem Vdhv. a. S. -be R.)

[*](cfr. Plin. supra § 46.—Cic. off. III 20, 80.)Miscuit denario triumvir Antonius[*](triumuiratione onus VRd.) ferrum[*](ferro B.), miscent[*](mifcent BVTS. -tur Rd(?)H. -cuit hv.) aera[*](aeri hv. a. H.) falsae monetae[*](falsa moneta VR.), alii[*](alii & ego. -ia R. -iae BVJ. -ii d. -ii e hv.) et ponderi[*](ponderi U(D). -re BRhv(J). -rae V. -ra d.cfr. XIII 99.) subtrahunt, cum sit iustum LXXXIII e libris signari. igitur ars[*](aris Vd.) facta denarios probare, tarn[*](tamen VR.) iucunda plebei lege[*](plebei lege BS. lege plebi RdC. lege (e lege hv) plebe Vhv.), ut Mario Gratidiano vicatim[*](grati uictatim (-totim R2) R.) totas[*](totaf Bhv(S). -ta rH(D).) statuas dicaverit. mirumque, in hac artium[*](uina B.) sola vitia discuntur et falsi[*](falsum hv. a. G.) denarii spectatur[*](spectantur R.) exemplar pluribusque[*](plurisque D.) veris denariis[*](denarif BD.) adulterinus emitur.

Non erat apud antiquos numerus ultra centum [*](& BG. est rC. id (hic v) et hv.) milia; itaque et hodie multiplicantur[*](multiplicantum R. -atum V. -atur (om. haec) hv. a. C.) haec, ut decies[*](ut decies Vdhv. und- R. guide (-deo B2) effe B.) centena[*](centena milia R(?)hv. a. S.) aut saepius dicantur. faenus hoc fecit nummusque percussus, et sic quoque aes alienum etiam nunc[*](etiam nunc ego. -mnum Bhv. et tan tum r.)

[*](Liv. XXXIX 22, 8 (XXXVIII 60, 9. XXV 12, 14). II 33, 11. Val. Max. IV 4, 2.) Populus R. stipem spargere coepit Sp[*](sp. dhv. p. B. si V1R. sub V2.). Postumio Q[*](Q. om.B.). Marcio[*](mraricio B1.) cos.; tanta abundantia[*](abundantia om.hv. a. G.) pecuniae[*](pecunia Rhv. a. G) erat, ut earn conferret[*](comferre B.) L. Scipioni, ex qua[*](quo a B1. quo B2. aqua h.) is[*](his V.) ludos fecit. nam quod Agrippae Menenio sextantes aeris in funus contulit, honoris id necessitatisque propter paupertatem Agrippae, non largitionis esse duxerim[*](duxerim BS. dix- rv. cfr. nov. luc. p. 100.).

[*](cfr. Martial. ep. IV 39. Isid. XX 4, 8.) Vasa ex argento mire[*](mire BdTS. -rae r. -ra hv.) inconstantia[*](inconstantiae VR.) humani ingenii variat nullum genus officinae diu probando. nunc Furniana[*](firmiana dThH Brot.), nunc Clodiana, nunc Gratiana[*](cratiana V. crot- Rh.)—etenim[*](ut enim V.) tabernas

[*](Plutarch. apophth. p. 199.) Triginta duo libras[*](libras XXXII VRdhv. a. S.) argenti Africanus sequens heredi reliquit[*](relinquit B.) idemque, cum de Poenis triumpharet, IIII[*](IIIIll. S. quattuor. milia hv(H). quater millies G.) CCCLXX[*](CCCLxx BS. -LXXX rH. CCCCLXX hv.) pondo transtulit. hoc argenti tota Carthago ha buit illa terrarum[*](ter- rarum ll. v. imperii terrarum U. sed cfr. XV 76. (V 76). saltem terrar ū imperii, ut IV 33. 39. X 49.) aemula, quot[*](quot RH. quod rv(D). quodquod d.) mensarum[*](nunc in mensarum hv. a. H. ) postea[*](est (pro postea) din ras.hv. a. H.) apparatu victa! Numantia quidem[*](quidam V. et hv. a. H.) deleta[*](delata R. dil- V.) idem Africanus in triumpho militibus[*](militibus om.BS.) $X$[*]($X$ VIIB. XVII milia pondo hv. a. H.) VII dedit[*](dedit om.B.an recte? ut scribatur in triumpho XVII (sc. trans- tulit). cfr. etiam § 148.). o viros illo imperatore dignos, quibus [*](an fuerit?) hoc satis fuit! frater eius[*](Fabius P.) Allobrogicus[*](allo- broicus VRd.) primus omnium pondo mille habuit, at Drusus[*](attrufuf B2. atr- B1.) Livius in tribunatu plebei[*](plebei BS. -bis rv.) X[*](x VRdTH. $X$ B. XI milia hv. an $X$). [*](cfr. Plin. XVIII 39. Liv. epit. XIV. Val. Max. II 9, 4. Gell. IV 8, 7. XVII 21, 39.—Val. Max. IV 3, 7. Plutarch. Aem. Paul. 28. (Val. Max. IV 4, 9).)nam propter quinque[*](quinque ll. v. x (pro v) Freinshemius (U) ex Livio, Val. Max., Gellio. cfr. XVIII 39.) pondo notatum a censoribus triumphalem

[*]((cfr. Tertull. de pallio p. 119).) Paulo enim ante haec factae[*](factae BU. -ta rv.) sunt lances[*](lancer BU. -esque rv.) e[*](et VR.) centenis libris argenti, quas tune super CL[*](CL BS. clemens V. dem- R. quingentas din ras.hv.) numero fuisse Romae constat multosque ob[*](ob eaf B2dhv. adbeaf B1. habea R. ab ea V. .... ea O.) eas proscriptos[*](scriptos V.) dolo concupiscentium . erubescant[*](erube- scunt R.) annales, qui bellum civile illud talibus vitiis inputavere; nostra aetas fortior fuit. Claudii

[*](Plutarch. Tib. Gracch. 2 p. 825.) Nec copia argenti tantum furit[*](furit BBrot. -ruit (P)H. fuerit rG. -rat hv.) vita[*](uitae hv. a. H.), sed valdius[*](ualdius BU. -lidius rv. cfr. XXXIV 178.) paene[*](poe- nae v. a. G.) manipretiis[*](manupr&iif B. -tium G. metii (-tu v) precium hv.cfr. XXXIV 37.), idque iam pridem, ut ignoscamus nobis. delphinos quinis[*](quinos O.) milibus[*](milibus uncis inclusit J.) sestertium[*](sestertium H(U). -iis (-is R) ll. v(SJ). sester... O.) in libras emptos C. Gracchus habuit, L. vero Crassus orator duos[*](duo V.) scyphos[*](scyhos V. scyos R.)

[*](mon. Ancyr. 4, 51. Suet. Aug. 52.—Appiani Mithr. 116.—cfr. Plin. supra § 40.) Argenti usum[*](usus (om. in) R. 2 temporum BS. in temp- rdTO. in hv.) in statuas primum divi Augusti temporum adulatione[*](adulatione (-nem v. a. H)temporum hv. a. S.) transisse[*](trafiffe B1. tranftuliffe B2.) falso existimatur. iam enim triumpho Magni Pompei reperimus translatam Pharnacis, qui primus regnavit in Ponto, argenteam statuam, item Mithridatis Eupatoris[*](eupatris R. -ri V.) et currus[*](curruuf B1D.) aureos argenteosque.[*](cfr. Senec. ep. XIII 1, 6. Stat. silv. I 5, 48.) argentum succedit aliquando et auro[*](aureo B.) luxu[*](luxu B. -xus hv. luctuf B. -cius r.) feminarum[*](eminarum Rd. aem- V.) plebis compedes[*](compedef Bhv. concedens r.) sibi[*](fibi BS. sibi ex eo rv(D).) facientium[*](facientum R.), quas induere aureas mos[*](mons V.) tritior[*](tritior B1VRdDal. tristior B2hv(U).) vetet[*](uetat hv. a. S.). vidimus et ipsi[*](et in ipsi VR.) Arellium[*](arellium BG. aureli- rB1. ualeri- B2. laleri- h. ial- v.) Fuscum motum[*](montum B1.) equestri ordine[*](ordinem B1.) ob insignem calumniam[*](calumniam om.VRB.), cum celebritatem[*](celebritatem B(Verc.)S. -ate rv.) adsectarentur [*](assectationem (B. expectarentur v) v. a. G.) adulescentium scholae, argenteos[*](argen- teof BS. ex argento rv.) anulos habentem. et quid haec attinet colligere, cum capuli militum ebore[*](ebore Bhv. bere R. hore O. bor V1. del.V2.) etiam fastidito[*](fastidio OdLugd. Dal.) caelentur[*](fcaelentur B1.) argento, vaginae catellis[*](catellif BS. catill- rOv(H). ba- B.), baltea lamnis crepitent, iam vero paedagogia[*](paedagogi B2. -ogis (praem. a) hv.a.G. cfr. 40.) in transitu[*](ad transitum hv. a. S.) virilitatis custodiantur argento, feminae laventur et nisi argentea solia fastidiant, eademque materia et cibis et probris[*](pro- prif B1.) serviat?[*](Quintil. inst. or. V 9, 14. Val. Max. IV 4, 3.) videret haec Fabricius et stratas argento mulierum balineas ita, ut vestigio locus non sit, cum viris lavantium! Fabricius, qui bellicos[*](bellicos OVRd. -cofof Bhv.) imperatores[*](imperat VR.) plus quam pateram et salinum habere ex argento vetabat, videret[*](uideref B.) hinc dona fortium[*](furtium B1.) fieri aut in haec[*](heu Bhv. hos V2. haec r.) frangi! heu mores, Fabrici nos pudet!

[*](Cic. Verr. IV 18, 38.) Mirum auro[*](auro BS. -rū r. in auro hv.) caelando neminem inclaruisse, argento multos. maxime tamen laudatus est Mentor[*](mentor Bhv. me- rito r.), de quo supra diximus. quattuor paria ab eo omnino[*](uasorum (pro omnino) Thiersch.) facta[*](7,127) sunt, ac iam[*](an at iam?) nullum extare dicitur Ephesiae[*](aepesi O.) Dianae templi[*](templum Bhv. a. H.) aut[*](aut ll. H. iacet hv.) Capitolini[*](capi- tolium hv. a. H.) incendiis[*](incendii B2.).[*](cfr. XXXIV 84. Paus. V 17, 4. I 28, 2. Athen. XI 19 p. 782b. Martial. ep. VIII 51, 1. Cic.Verr. IV 14, 32.) Varro se[*](se et S e coni. J. f& B. ex O. et rv.) et aereum signum[*](sinum Havet (revue de philol. VIII 2 (1885) p. 146).) eius habuisse scribit[*](fcribit BS. -ipsit rv.). proximi ab eo in[*](in BG. om. rv.) admiratione Acragas[*](agragaf (adgr- R1) B2VR.) et Boëthus[*](boetus Rv. a. C (item infra).) et Mys[*](mis R.) fuere. exstant omnium opera hodie in insula Rhodiorum, Boëthi apud Lindiam Minervam, Acragantis[*](acra- gantis dhv. agr- ll.) in templo Liberi patris in ipsa Rhodo Centauros [*](Bacchae Centaurique v. a. S.) Bacchasque caelati[*](chelati B.) scyphi[*](scyphis R. in scy- hv. a. S.), Myos[*](mios VR.) in eadem aede[*](aede et Thv. a. S.) Silenos[*](filenof BS. -nus rv.) et Cupidines[*](cupidine d. -do hv. a. G.). Acragantis[*](agragantif B. acragentis V.om.hv. a. G.) et venatio[*](uenatus dTH.) in scyphis magnam[*](magna fama dTv. a. G(H).) faram habuit[*](habuit BG(S). est d.om. rv(H).).[*](cfr. Plin. XXXIV 47. 71. XXXVI 36.—anthol. Gr. I 106, 16 (Planud. IV 248).—cfr. Plin. XXXIV 84. 85. 90. Athen. XI 19 p. 782b. Plin. XXXVI 33. XXXV 136. XXXVI 39. Cic. de div. I 36, 79. Plin. XXXIV 91.) post hos[*](hoc B.) celebratus est Calamis[*](calamif & BG. om. rv. et om. SJ.), et Antipatro qui[*](anti- patro qui ego. -ter quoq, BS(D). -ter quoque qui U. -ter quinque r. -ter quique d2in ras.hv.) Satyrum in phiala[*](pialū R.) gravatum somno conlocavisse [*](lac. egoindicavi; excidit Diodorus: cfr. XXXIV 85. Oehmichen stud. Plin. p. 161.) verius quam caelasse dictus est ..., Stratonicus mox Cyzicenus, Tauriscus[*](tauriscus haG. -icius d. -icus VRv. laurif cuif B.). item Ariston[*](afrifton B. auriston V1.) et Eunicus[*](eunicus aG. elin- B. un- rd. onychus hv.) Mitylenaei [*](mytileni d (-ne v. a. G). mityl- R. -til- Va.) laudantur[*](laudantur dhG(J). -datur BVRav(U).) et Hecataeus[*](ecataeuf B. haec ad eius R.) et circa Pompei Magni aetatem

In argenti et auri metallis nascuntur etiamnum[*](etiamnunc Vdv. a. G.) pigmenta, sil[*](fil BB. fit r. fic dVen. fit hv.) et caeruleum. sil[*](fil BC cum B. fit r. fit d. quod hv.) proprie limus est. optimum ex eo quod Atticum[*](anticum VR.) vocatur, pretium in pondo[*](post (pro pondo) V.del. C.) libras $X$[*]($X$ II (Gron.) H. XII ll. XXII h. (X. XII B). XXXII v.) II; proximum marmorosum[*](mor- morofum B1. marmoro sub VRd. -rosum sub hv. a. H) dimidio Attici pretio.

[*](Diosc. V 106. Vitruv. VII 11, 1. Th. lap. 55.) Caeruleum harena est. huius genera tria fuere antiquitus: Aegyptium[*](aegypt' R.) maxime[*](maxime BS. quod ma- rv(D).) probatur[*](probatum BSJ.); Scythicum[*](fcithicum B.)mox[*](mox ego. cfr. 156. hoc ll. v. an potius umore, ut XXXV 187 (vel natiuum hoc e Theophr.)?) diluitur facile et, cum[*](& cum BS. cum r. cumque hv.) teritur[*](facile—teritur om.R.), in quattuor colores mutatur, candidiorem nigrioremve et crassiorem tenuioremve [*](& (om.hv)craffiorem tenuioremue (-que B) Bhav(S), om. rH.); praefertur huic etiamnum[*](etiamnum hv. -unc ll. J.) Cyprium. accessit his Puteolanum et Hispaniense, harena ibi confici[*](con- ficio R.) coepta. tinguitur autem omne[*](omni V. om???ia R.) et in sua[*](et in fua ll. v. an cum ifati (fua orto e fau=fati)? de mendo cfr. XXVI 39, de re XX 59. (XXII 2). Diosc. II 215.) coquitur herba bibitque sucum. reliqua confectura eadem quae chrysocollae.

Ex caeruleo fit quod vocatur lomentum,[*](cfr. Plin. XXXV 49.—Vitruv. VII 11, 1. Isid. XIX 17, 14.) perficitur id lavando terendoque[*](terendoque B(a?)S. -oue rv.). hoc est caeruleo candidius[*](candiduf B1.). pretia eius $X$ X[*]($X$ x H.. xx ll. x dT. XXIII hv.) in libras[*](libra Vrav. a. C.), caerulei $X$[*]($X$ VIII H. XVIII ll.hv. VIII dT.) VIII. usus in creta; calcis inpatiens. nuper accessit et Vestorianum[*](nestorianum hv.a. H.), ab auctore[*](actore V. ha- R.) appellatum. fit[*](& (pro fit) B.) ex Aegyptii[*](aegypti BVD.) levissima parte; pretium eius in libras[*](in libras om.VRdTS.) $X$[*]($X$ i H. xi ll. x. xi Brot. XL hv.) I. idem[*](ideo B. id est R.) et Puteolani usus, praeterque[*](praeter q.??? B2.) ad fenestras;[*](cfr. Plin. XXXV 46. (Diosc. V 107).—Vitruv. VII 14, 1. Diosc. V 106.) cylon[*](cylon BS. cyllon dT. cylonon V. cynolon R. cyanon Brot. e coni. Durandi. coclon h. coelon V.) vocant.—Non pridem adportari et Indicum coeptum est, cuius pretium $X$[*]($X$ VII S. XVII ll. XVIII dT. x. VIII H. XVII in libras hv.) VII. ratio in pictura ad[*](avt (pro ad) B2.) incisuras[*](incifura B.), hoc est umbras dividendas[*](diuidenda (-eda V1) sublimine VR.) ab lumine.— Est et vilissimum[*](uiliffimum BG. util- rdTO. subtil- hv.) genus lomenti, quod[*](quod BhS. quondam r. ....dam O. quidam B. quod dant v.) tritum[*](adtritum B2D. trit.. O.) vocant[*](uocant B(ad?)B.om. rhv (in horum archetypo videtur scriptum fuisse quoduocant tritum; inde quondam tritum).), quinis assibus aestimatum.

Caerulei sinceri experimentum in carbone ut flagret; fraus viola arida[*](arida B1.) decocta in aqua sucoque per linteum[*](lintium B1. lenteum R (fere semper).) expresso in cretam Eretriam. vis in medicina ut purget ulcera; itaque et emplastris adiciunt, item causticis. teritur[*](interitur R.)[*](dist. ego coll. Diosc.) autem[*](autem om.hv. a. H.) difficillime[*](diffi- cillime fil (ffil B1) BC. -llime sile hv. -llime dT. -lem est r.).[*](Diosc. V 108.)—Sil in medendo leniter[*](leuiter hv. a. S.) mordet adstringitque[*](acftringitq, B1. asft- B2.) et[*](& Bhv. om. r.) explet ulcera. uritur in fictilibus , ut prosit.

Pretia rerum, quae usquam posuimus, non ignoramus alia aliis[*](in allis hv. a. S.) locis esse et omnibus paene mutari annis[*](mutari annif BS. annis mut- rv(D).), prout navigatione[*](nauigationes hv. a. S.) constiterint[*](constituerint VRd.) aut ut[*](ut om.R.) quisque mercatus[*](mergatuf B1. mercatus—4 aliquis om.R.) sit aut aliquis praevalens manceps[*](mancipiif B2.) annonam flagellet, non obliti Demetrium a[*](a BG. om. rv. ) tota Seplasia[*](feplafia BG. s& lasia r. sell- a. hellade B. -dia v.) Neronis principatu accusatum apud consules; poni tamen necessarium fuit quae plerumque erant[*](erat B.) Romae, ut exprimeretur auctoritas rerum.

[*](cfr. Isid. XV 5, 3. Paul. Diac. s. v. dirutum aeire (p. 69).) Proxime dicantur aeris metalla, cui et in usu proximum[*](proxime BaG(S). -mo Re corr. -ma VdThv(H).) est pretium, immo vero ante argentum ac paene etiam ante aurum Corinthio, stipis[*](ftipif Bhv. stirpis r.) quoque auctoritas, ut diximus. hinc aera[*](aerea B1.) militum, tribuni aerarii[*](aerari B1D.) et aerarium,[*](33,43,138) obaerati[*](oberrati Va.), aere[*](et aere R(?)H. ab aere hv.) diruti[*](dicti hv. a. H.). docuimus quamdiu populus Romanus aere tantum signato usus esset: et[*](sit. sed et H.) alia[*](alia re ego. alia ll. v. alta coni. J. an potius alio, ut XIV 145, vel alias?)re vetustas[*](33,42 sqq.) aequalem urbi auctoritatem eius declarat[*](declar& Rd. -raret VTh(v. a. H praem. cum).), a rege Numa[*](regnum a B.) collegio tertio aerarium[*](aerarium BS. -iorum rv(D).) fabrum instituto[*](inftitutof B.).

[*](cfr. Plin. infra § 100. 117. Isid. XVI 20, 2. 3. Aristot. h. a. V 19 § 106 p. 552b. Antig. hist. mir. 84 (90).) Vena quo dictum est modo foditur[*](effoditur hv. a. S.) ignique[*](dignique B.) perficitur . fit et e lapide aeroso, quem vocant cadmean[*](cadmean B1J. -mian B2. -meam rS. -miam hv. cfr. § 4. 100.), 32,[*](32,95 sqq) celebri trans[*](celebri tranf BS. -ritas rv.) maria[*](maria BTS. -iam Va. in aria R. in asia dv.) et quondam in Campania, nunc[*](nunc & BS. nunc rv(J).) et in Bergomatium[*](bergomatium Bv. perg- r.) agro extrema parte Italiae; ferunt[*](italiam efferunt R.) nuper etiam[*](& Bahv. om. r.) in Germania provincia repertum.

fit et ex alio lapide, quem[*](quēquē VR.) chalcitim[*](chalciten hv. a. S. -ceitem d. -cheitem V. -chettem R.) appellant in Cypro, ubi prima aeris[*](fuit aeris v. a. S. ueteris h.) inventio, mox vilitas praecipua reperto in aliis terris praestantiore[*](praestantiorem a. -oref B.) maximeque aurichalco[*](aurichal- cho V.), quod praecipuam bonitatem admirationemque diu optinuit nec reperitur longo iam tempore effeta[*](effect V1Ra.) tellure. proximum bonitate fuit Sallustianum [*](faluftianum B2Vv. a. C.) in Ceutronum[*](ceutronum B (ceu in ras.) B(J). cfr. XI 240. III 135. ceuir- V1. ee uir- V2R. ebur- d2 (eb in ras.). cubur- h. Centr- v(Dal.)D.) Alpino tractu, non longi[*](longe B.) et ipsum aevi, successitque ei[*](ei BG. et rv.) Livianum in Gallia. utrumque a metallorum dominis appellatum, illud ab amico divi Augusti, hoc[*](dist. Ven. cfr. Madvig adv. crit. II 529.) a coniuge. velocis defectus[*](defectuuf B1D.) Livianum quoque; certe admodum exiguum invenitur. summa[*](fummae B.) gloriae[*](gloria hv. a. S. cfr. XXXIII 89.) nunc in Marianum[*](mari anxum V.) conversa, quod et Cordubense dicitur. hoc a Liviano[*](aluiano VR.) cadmean[*](cadmian B2. -meā R. -miam h v. a. S.) maxime sorbet et aurichalci bonitatem[*](bonitate V.) imitatur in sestertiis dupondiariisque[*](dupundiarifque B1V1D. dipon- B2V2.), Cyprio suo assibus contentis. et hactenus[*](haec tenuf B.) nobilitas in aere naturalis[*](an naturali? cfr. XXXIII 86. 119. X 198; aliter XXXI 74. XXXIII 62.) se[*](sed R.) habet.

Reliqua genera[*](genere R.) cura[*](cura BS. cum r. om.h. artificio v.) constant, quae suis locis

[*](Florus I 32, 7 (II 16). Isid. XVI 20, 4. Seneca de brev. vitae 12.—cfr. Quintil. XII 10, 3.)Ex illa autem antiqua gloria Corinthium maxime laudatur . hoc casus miscuit Corintho, cum caperetur, incensa , mireque circa id multorum adfectatio[*](et adfecta- tio V.) furit[*](furit S e coni. J coll. XXXIII 147. fuerit ll. fuer.. O. fuit hv.), quippe cum tradatur non alia de causa Verrem, quem M[*](quem M. BS. quem ahv. om. rO.). Cicero damnaverat, proscriptum[*](pro- fcriptu B.) cum eo[*](cum eo BaG(S). eum eum R. eum //// V. eum dO. esse hv(Brot.).) ab Antonio, quoniam[*](quoniam J. qn???m B. quam r. quam quod hv. quam quoniam coni. S.) Corinthiis cessurum se ei negavisset. ac[*](ac BaS. at rv.) mihi maior pars[*](ars VR.) eorum simulare eam scientiam videtur ad segregandos[*](segreganda VR. -dum d2in ras. h.) sese[*](si se VR. se dhv. a. S.) a ceteris magis quam intellegere aliquid ibi suptilius ; et hoc paucis docebo[*](tacebo V. staccho R.). Corinthus capta est olympiadis CLVIII[*](clvili B. CLVI Vdv. a. H.) anno tertio, nostrae[*](noftra B.) urbis DCVIII, cum ante haec[*](hęc B.om. rG. in hv.) saecula[*](saeculo v. a. Dal. defiiffent B2. dediss- VR.) fictores nobiles esse desissent, quorum isti[*](ista Rh(?)H.) omnia signa hodie Corinthia appellant. quapropter[*](cum propter VR.) ad

Antiquissima aeris gloria Deliaco fuit, mercatus[*](mercatuuf B1D.) in[*](dist. S cum U.) Delo celebrante[*](co celebrante V. concel- Rdhv.a.S(J).) toto orbe, et ideo cura officinis. tricliniorum pedibus fulcrisque[*](pulchrisque V.) ibi prima aeris[*](aeris om.R.) nobilitas, pervenit deinde et ad[*](& ad BaS. ad rv.) deum simulacra effigiemque hominum et aliorum animalium.

[*](extr.: cfr. Plin. infra § 49.) Proxima laus[*](dist. S.) Aeginetico[*](aegeinetico B.) fuit, insula et[*](et om.Bv. a. G(S).) ipsa eo[*](eo ego. est ll. v(J). om.dG. aere S.)

[*](Varro rer. div. VIII ap. Macrob. III 4, 2.) Privatim Aegina candelabrorum superficiem dumtaxat elaboravit, sicut Tarentum scapos. in iis[*](iif B1v. hiif B2. his rC.) ergo iuncta commendatio officinarum est. nec pudet tribunorum militarium salariis emere, cum ipsum nomen a[*](a RdahOv (J). e V.om.BS.) candelarum lumine[*](nomine Bh.) inpositum appareat. accessio[*](acceffio BaG. ....esio O. -ensio rv.) candelabri talis fuit Theonis[*](theonif BaOG. heo- V. haeo- R. dionis h. ut auctor est Dion v.) iussu[*](iussum VO. iussu praeconis om.B.) praeconis Clesippus fullo[*](fulgo VRd.) gibber[*](gibber & BhS. -ere rG. -er H. -ere et v.) et praeterea et alio[*](& albo B1. alios h. alio v.a.G.) foedus aspect, emente id Gegania HS L???;[*](L???; BS. L vel quinquaginta rv.). eadem ostentante in[*](in BV(S). om. rG.) convivio empta[*](empta RhD. -tam B1. emtam V. empta//in d. -tum B2v.) ludibrii causa[*](caufam B1) nudatus atque inpudentia[*](inpudentia (ut p- VR) ll. v (S). impote- G.) libidinis receptus in torum[*](thorum B2. totum VRv. a. B.), mox in testamentum, praedives[*](prae diuif B2.) numinum vice illud[*](luminum B.) candelabrum coluit et hanc Corinthiis fabulam adiecit, vindicatis tamen moribus[*](morbuf B1. -bif B2.) nobili sepulchro, per quod aeterna supra terras Geganiae dedecoris memoria duraret. sed cum esse nulla Corinthia candelabra constet, nomen id praecipue in his celebratur, quoniam Mummi[*](nummi VR.) victoria Corinthum quidem

[*](Isid. XVI 20, 11. Liv. XLV 42, 2. Festus p. 178, 4–8. Ovid. Fasti VI 277.—Plutarch. Camill. 12 init.) Prisci limina etiam ac valvas in templis ex aere factitavere. invenio et a Cn[*](a cn. Rdv. ac. CN. B1. a. GN. B2. a con???. V.). Octavio, qui de Perseo rege navalem triumphum egit, factam porticum duplicem ad circum Flaminium[*](flamineum R.), quae Corinthia[*](corintha B.) sit appellata a capitulis aereis[*](uefte B.) columnarum, Vestae quoque aedem ipsam Syracusana [*](furacufana/// B1. fir- B2 (item infra). syracusanam VR.) superficie tegi placuisse[*](placuiffe Bhv. -sset raO.). Syracusana sunt in Pantheo capita columnarum a M. Agrippa posita. quin etiam privata opulentia eo modo usurpata est. Camillo inter crimina obiecit[*](obicit VRh.) Spurius Carvilius[*](caruilluf B1.) quaestor, ostia quod aerata[*](oftia quod aerata BU. quod (quo Va) aerata (erat V1) ostia (ho- a) rav.) haberet[*](haber& B2e corr.Vrav. //e//& B1.) in domo.[*](L. Piso et Valer. Antias (Peter hist. Rom. fragm. p. 85.175). Liv. XXXIX 6, 7. Diodor. XVI 26, 5.) nam triclinia aerata abacosque et monopodia Cn. Manlium[*](manilium Vrav. a. G.) Asia devicta primum invexisse [*](inuexisset V1. -enisse R(?)Dal.) triumpho suo, quem duxit anno urbis DLXVII[*](DLXVI B.), L.[*](heredef BS. -dem dhv. -de a. h. VO. b. R.) Piso auctor est, Antias quidem heredes L. Crassi[*](quidem L. Crassum hv. a. S.) oratoris multa etiam triclinia aerata vendidisse. ex aere factitavere[*](& ego. a V1. ac Bcod. Poll. U. om. rv(D)) et cortinas tripodum[*](tropeodum O1. -podum O2. triumphodum V1), nomine et Delphicas, quoniam[*](quod BUJ.) donis[*](donis Vrdhav(D). erat B. aeratae U. eae J. ludis cod. Poll. locus nondum sanatus.) maxime Apollini[*](apollini U cum J. -nis ll. V.) Delphico[*](del- phico BU. -ci rv.) dicabantur[*](dicebantur VraVen.). placuere et lychnuchi[*](lychnuci R. luch- Vd.) pensiles in delubris aut arborum mala ferentium modo lucentes, quale[*](quale B2VraG(SD). -lef B1. -lis dhv(UJ). qual. O.) est in templo Apollinis

[*](Liv. II 41, 10. Val. Max. V 8, 2.—cfr. Plin. XXXV 182.) Transiit[*](transit Vv.a.G. cfr. XXXIII 131.) deinde ars vulgo ubique ad effigies deorum. Romae simulacrum ex aere factum Cereri[*](cereri B(a?)v. caereri O. ceteri r.) primum reperio ex peculio Sp. Cassi, quem regnum adfectantem pater ipsius interemerit[*](interemerit BS. -rat rv.). transiit[*](tranfit BVD.) et a diis ad[*](ad om.VR.) hominum statuas atque imagines[*](imaginem VR.) multis modis. bitumine[*](bituminef B.) antiqui[*](antiqua V.) tinguebant[*](pingebant v.a.H.) eas, quo magis mirum est placuisse auro integere[*](integre Vd.). hoc nescio an Romanum fuerit inventum; certe etiam nomen non[*](nomen non BU. cfr. § 65. XXX 49. romae non rv(D). romae nomen S.) habet vetustum[*](uetuftum BS. -statem rv(D).).[*](cfr. Paus. VI 18, 7.—Plin. infra § 70. (86).) effigies hominum non solebant exprimi nisi aliqua inlustri[*](industri V. -iae d.) causa perpetuitatem merentium[*](uictoriam V.), primo sacrorum certaminum victoria maximeque Olympiae, ubi omnium, qui vicissent, statuas dicari mos erat, eorum vero, qui ter ibi superavissent ex membris ipsorum similitudine expressa, quas iconicas[*](yconicaf B2.) vocant. Athenienses nescio an primis omnium[*](primi fomnium B. -mi omnium dhv. a. S.) Harmodio et Aristogitoni tyrannicidis[*](tyrannidif B2.) publice posuerint statuas. hoc actum[*](autum V. auctum R.) est eodem anno, quo et Romae reges pulsi. excepta deinde res est a toto orbe terrarum humanissima ambitione, et in[*](& in BadTS. et iam Rv. aetiam V. et O.) omnium municipiorum foris statuae ornamentum esse coepere propagarique[*](propagarique (-quę B2) BU. prorog- rv(JD). cfr. XV 49. XXXV 4. VII 188.) memoria hominum et honores legendi aevo basibus[*](uasibus V2Rd. uassi- V1.) inscribi, ne in sepulcris tantum legerentur. mox forum et in domibus privatis

Togatae effigies antiquitus ita[*](ista V2R. sta V1. statuae dhv. a. G.) dicabantur. placuere et nudae tenentes hastam ab epheborum[*](ephdeborum B1.) e[*](e BadG. a r. om.hv.) gymnasiis [*](gymnicis v. a. G.) exemplaribus; quas Achilleas vocant. Graeca ???res[*](res est hv. a. S.) nihil[*](ad VO.) velare, at contra Romana ac militaris thoraces[*](thoracas VRdhv. a. S. tor- O.) addere. Caesar quidem dictator loricatam sibi dicari in foro suo passus est. nam Lupercorum[*](luper VR.) habitu[*](habitum B.) tam noviciae[*](nouite R.) sunt quam[*](quod VR.)[*](eodem R(?)v. a. S.) quae nuper prodiere[*](prodiere Bdv. -idere r Ven.) paenulis indutae. Mancinus eo habitu sibi statuit, quo deditus fuerat.[*](extr.: cfr. Liv. XXXVIII 35,4.) notatum ab auctoribus et[*](est hv. a. S.) L. Accium[*](actium hv. a. H. Attium SUJ.) poetam in Camenarum aede maxima forma statuam sibi posuisse, cum brevis admodum fuisset. equestres utique[*](utique BaG(S). utriq. O. utique (itaq; R) uero VR. uero dThv(H).) statuae Romanam celebrationem habent[*](aegrecif B1. -ręcif B2.), orto sine dubio a Graecis exemplo. sed illi celetas [*](celetas V1aB. cael- B. celitas R. -latas V2hv.) tantum dicabant in sacris victores, postea vero et qui bigis vel[*](uel BaOhv. uel qui rdT.) quadrigis vicissent; unde[*](unde om.BS.) et nostri[*](nostris G.) currus nati[*](nati del. G.) in iis[*](iif Bv(S). hiif B2. his rC(U).), qui triumphavissent. serum hoc, et in iis non nisi a divo Augusto seiuges, sicut[*](sicut et v. a. S. aut Sellers.) elephanti.

[*](Liv. VIII 13, 9. Florus I 5,10 (111). Nonius s.v. Maeniana (p. 65 M). Liv. ep. XVII.) Non vetus et bigarum celebratio in iis[*](iif B1v(S). hiif B2. is V. his rC.), qui praetura functi curru vecti essent per circum; antiquior columnarum , sicuti[*](sicut RdOhv. a. S.) C. Maenio[*](menio Ov. a. H.), qui devicerat priscos Latinos,

ex iis[*](iis v. if B1. his rC.) Romuli et Tatii[*](& tatii BaS. aetati r. est hv.) sine tunica, sicut et

[*](Strabo IX 1, 20 p. 398. Diog. Laert. V 75.)Columnarum ratio erat attolli[*](attolli Bdv. tolli rD. cfr. XIX 139.) super[*](supra Vdhv. a. S.) ceteros mortales, quod et arcus[*](arcuuf B1D.) significant novicio invento. primus tamen honos coepit a Graecis, nullique arbitror plures statuas dicatas quam Phalereo[*](phalera eo B1.) Demetrio Athenis, siquidem CCCLX[*](CCCXL BT.) statuere, nondum anno hunc numerum dierum excedente, quas mox laceravere. statuerunt et Romae[*](& romae BaS. romae enim r. -mae etiam hv.) in omnibus vicis tribus Mario Gratidiano[*](gratiabano Vd. -bona R. gratiano a.), ut diximus, easdemque[*](33,132) subvertere Sullae[*](fulae B1. fillae B2.) introitu.

[*](Liv. II 13, 11. Seneca dial. VI 16, 2. Dion. Hal. V 35.) Pedestres sine dubio Romae fuere in auctoritate longo tempore; et[*](et om.R(?)v. a. S) equestrium tamen origo perquam vetus est, cum feminis etiam honore communicato Cloeliae[*](cloeliae B1Tav. clel- B2 (item infra). cocl- r.) statua equestri, ceu[*](ceo V. cae O R.) parum esset toga[*](togra B1.) eam cingi, cum Lucretiae [*](ingretiae VR1. incre- R2.) ac Bruto, qui expulerant reges, propter quos Cloelia inter obsides fuerat[*](fuerant V.), non decernerentur[*](decernentur V.).[*](extr.: Plutarch. Popl. 19 p. 107.) hanc primam[*](prima VR.)

[*](L. Piso ann. VII (Peter hist. Rom. fragm. p. 85).) L. Piso prodidit M. Aemilio C[*](C. Bdahv (G). CC. r. & C. B.). Popilio iterum[*](iterum BS.IIVa. II Rdhv.) cos[*](ac V.)[*](ftuaf B.). a censoribus P. Cornelio Scipione M. Popilio statuas circa forum eorum, qui magistratum gesserant[*](gesserunt VR(?)G.), sublatas omnes[*](omnes v. -nis ll. S. ) praeter eas, quae populi aut senatus sententia[*](sententiā R.) statutae[*](statuae VR.) essent, eam vero, quam[*](quam BhVerc. quae Vdav. que R.) apud aedem Telluris statuisset sibi Sp. Cassius, qui regnum adfectaverat, etiam conflatam a[*](a om.VR.) censoribus. nimirum in ea quoque re[*](rem VR.om.a.) ambitionem [*](ambitioni v. a. S. cfr. § 40.) providebant illi viri.[*](cfr. Plutarch. C. Gracch. 4 p. 836.) exstant Catonis in censura vociferationes[*](ftatuaf romanif BS. romanis statuas rdaD. (statuas ponunt post prouinciis hv).) mulieribus statuas Romanis in provinciis poni; nec tamen potuit inhibere, quo minus Romae quoque ponerentur, sicuti Corneliae Gracchorum matri, quae fuit Africani prioris[*](proprif B.) filia. sedens huic posita soleisque

[*](med.: Macrob. I 9, 10. Lydus de mens. 4, 1.) Fuisse autem statuariam[*](ftatuarum BU.) artem familiarem Italiae quoque et vetustam[*](uetusta VRd.), indicant[*](indicat h.) Hercules ab Euandro sacratus, ut produnt, in foro boario, qui triumphalis vocatur atque per triumphos vestitur habitu triumphali, praeterea Ianus geminus[*](praeter aianus genus V.) a Numa rege dicatus[*](delatuf B.), qui pacis bellique argumento colitur digitis ita figuratis, ut CCCLXV[*](CCCLV H Brot. cum v.a.G.) dierum[*](uncos ego posui. cfr. Bergk I 27.) nota [aut[*](aut BS. om. rv(D).) per significationem anni temporis] et aevi esse[*](aeui esse B(a?)S. acuisse O. aeui se rv.) deum indicent[*](indicent BS. -icet r. -itet O. -icaret v.). signa quoque Tuscanica per terras[*](terrasq. O.) dispersa[*](dispersa sa V1. -rsa cesa V2R.) quin[*](quin D. quae (que V2) ll.Ov. om. a. quae quin UJ.) in Etruria factitata[*](factita// B1. facta B2.) sint[*](fint BU. om. rOv.), non est dubium. deorum tantum putarem ea fuisse, ni[*](ni BOv. enim R. aenim V. ut a.) Metrodorus Scepsius, cui[*](fui VR.) cognomen a[*](aom.VRv. a. G.) Romani[*](romanif B.) nominis odio inditum[*](CXXX R. c et x hv. a. G. duo millia G.) est, propter MM statuarum Volsinios expugnatos[*](expugnatas a. -ulsatos V2d. -to V1R. pulsatos hv. a. G.)

Similitudines exprimendi quae prima fuerit origo, in ea, quam plasticen[*](plasticen dhv. -cem VRa. -ce B.) Graeci vocant, dici convenientius[*](35,151 sqq) erit; etenim prior[*](peior V.) quam statuaria fuit. sed haec ad infinitum effloruit, multorum voluminum opere[*](operi B1SJ.), si quis plura[*](pluras V. -res dhv. a. G.) persequi velit;[*](cfr. Plin. XXXVI 115. Liv. ep. LII. Frontin. strat. IV 3,15.) omnia enim quis possit? M. Scauri[*](cauri B.) aedilitate signorum MMM in scaena[*](III in senatu VRd.) tantum[*](tantum om.h.an fuere, tantum?) fuere temporario [*](temporario tantum hBergkI 27.) theatro. Mummius Achaia devicta replevit urbem[*](urbem ipse (om.h) excessit non hv. a. S.), non relicturus filiae dotem; cur enim non cum excusatione ponatur[*](ponatur Bav. conatur V. -aretur dh. concitus R.)? multa et Luculli invexere. Rhodi[*](r hodie B1. rhodii B2.) etiamnum [*](etiamnunc VRdT.)III[*](IIIego. tria milia hv.LXXIII BdTD. LXXIII r Ven. (an pluf -IIIvel ??? XII?)) signorum esse Mucianus ter cos. prodidit, nec pauciora Athenis, Olympiae, Delphis superesse creduntur. quis ista mortalium persequi possit aut quis usus noscendi intellegatur? insignia[*](infigna B.) maxime et aliqua de causa notata voluptarium sit[*](sic VRh.) attigisse[*](attingisse V. -igisset a.) artificesque celebrates nominavisse [*](nonminauisse VO2.), singulorum quoque inexplicabili[*](inexplicabile R. -plebili a.) multitudine, cum[*](ad DCX hv. a. H.) Lysippus MD opera fecisse prodatur[*](prodatur BaG(S). datur VdT. dicatur R(?)H. tradatur hv.), tantae omnia artis, ut claritatem possent dare vel singula: numerum apparuisse defuncto eo, cum thesaurum[*](thenfaurum BVD.) effregisset heres[*](here V. ere d. heros a.); solitum[*](solutum VRdh.) enim ex manipretio[*](manupretio RdT. inani (im- mani v)pr- B2v.a.G. cfr. §, 45. XXXIII 147. XXXV 148.) cuiusque signi denarios seponere aureos singulos.

Evecta[*](euectas V1R. -tio a.) supra humanam fidem ars est successu[*](fucceffum B1a. -ccensu R.), mox[*](uox B1.) et audacia. in[*](& BaG. et in (inde R) r. etiam v.) argumentum success[*](fucceffuuf B1D. -ccensus R.) unum exemplum adferam, nec deorum hominumve[*](hominumue BaG(S). -num uel r. -nisue dTH. nec hominum v.) similitudinis expressae. aetas nostra vidit in Capitolio, priusquam id novissime conflagraret[*](conflagrauit V(?)G.) a Vitellianis incensum, in cella Iunonis canem ex aere volnus suum lambentem, cuius eximium miraculum et indiscreta[*](discreta VRd.) veri[*](uiri V.) similitudo non eo solum intellegitur , quod ibi[*](ubi Vda.) dicata[*](dicatus hv. a. G.) fuerat, verum et[*](et noua v. a. S.) satisdatione; nam quoniam[*](nam quoniam BS. nouam a. nam rv.) summa nulla par videbatur, capite tutelarios cavere pro[*](eo hv. a. G.) ea institutum[*](instituti hv. a. S.) publice[*](publicae B. -ci hv. a. S.) fuit.[*](Strabo VII 6, 1 p. 319.) audaciae innumera sunt exempla. moles quippe excogitatas[*](excogitas V1. exagitatas a.) videmus statuarum[*](statuas O.), quas colossaeas[*](coloffaeaf BaJ. -sseas (-seas V) rdTOH. -ssos hv. cfr. § 78. 54. XXXV 51. XXXVI 26. XXXVII 75.) vocant, turribus pares. talis est in Capitolio Apollo, tralatus a M.[*](M. om.Vh.) Lucullo ex Apollonia Ponti[*](ponte V. -tio a.) urbe, xxx cubitorum, D[*](D ll.TaD. quingentis de h. -tis H. ta O1. a O2. CL V. L Overbeck misc. arch. p. 6.) talentis factus[*](factis VR.);[*](Strabo VI 3, 1 p. 278. Lucil. ap. Non. s. v. cubitus (p. 201 M).—Plutarch. Fab. Max. 22 extr.) talis in campo Martio Iuppiter, a[*](a Bhv(U). aulo rdTaO. a diuo H cum Gron.) Claudio[*](cl. B.) Caesare dicatus, qui devoratur[*](qui ideo uocatur pom- peianus a v. a. S.) Pompeiani theatri vicinitate; talis et Tarenti factus a Lysippo, XL cubitorum. mirum in eo quod[*](inequod B1. in equo B2.) manu, ut ferunt, mobilis[*](nobilis a. mobiles V. moles v. a. B.) ea ratio[*](ratione B2hv. a. B(U).) libramenti est, ut[*](ut hman. Dal. v(U). om. ll. G(J). cfr. § 47.) nullis convellatur procellis. id quidem providisse[*](an et prouidisse?) et artifex dicitur modico intervallo, unde maxime flatum opus erat frangi,

[*](cfr.Liv.X 38,3.)Factitavit colossos[*](colosos R (semper fere).) et Italia. videmus certe Tuscanicum Apollinem in bibliotheca templi Augusti quinquaginta pedum a pollice, dubium aere mirabiliorem an pulchritudine [*](pulchritudinem V. 22 est (pro e) VRa.). fecit et Sp. Carvilius Iovem, qui est in Capitolio, victis Samnitibus sacrata lege pugnantibus e[*](est (pro e) Vra.) pectoralibus eorum ocreisque et galeis. amplitudo tanta est, ut conspiciatur

[*](Quintil. inst. or. VI 3, 98.)Signis, quae vocant Corinthia, plerique in tantum capiuntur, ut secum circumferant, sicut Hortensius orator sphingem Verri reo ablatam, propter quam Cicero illo iudicio in altercatione[*](altercationem B.) neganti ei, aenigmata se intellegere, respondit debere[*](habere VR.), quoniam sphingem domi haberet. circumtulit et Nero princeps Amazonem, de qua dicemus, et[*](82) paulo ante C. Cestius consularis[*](consularis Laris Fröhner mus. Rhen. 47 p. 292.) signum[*](signum uncis inclusit U. an sphingem (vel lacuna)?), quod secum[*](quam BU.) etiam in proelio habuit. Alexandri quoque Magni tabernaculum sustinere traduntur solitae[*](solita V.) statuae, ex quibus duae ante Martis Ultoris aedem[*](aedem Bhv. -dis r.) dicatae sunt, totidem ante regiam.

Minoribus simulacris signisque innumera prope artificum multitude nobilitata[*](a nobilitate VR.) est, ante omnes tamen Phidias [*](iouem Va.) Atheniensis love Olympio[*](olympio BS. cfr. § 54. XXXVI 18. -piae Rdahv(D). -phiae V.) facto ex ebore quidem et auro, sed et ex[*](et ex aC. ex BVdhv. om.R.) aere signa fecit. floruit autem olympiade LXXXIII, circiter ccc urbis nostrae annum[*](annum VRU(D). cfr. XIV 73. 97. XVI 144. anno.m. B. anno dahv(J).), quo[*](quo Bhv. quod rda.) eodem tempore aemuli eius fuere Alcamenes, Critias, Nesiotes[*](nefiotef B S.nestotes r. -ocles v.), Hegias, et deinde olympiade LXXXVII Hagelades[*](hagellades VR. haleales a. Age- lades v. a. U. cfr. § 55. 57.), Callon[*](gallon VR.), Gorgias Lacon; rursus[*](rurfuf—phradmon BS. om. r. polycletus h. -tus phradmon (-agmon B) v.) LXXXX Polyclitus, Phradmon, Myron[*](myro V. miro R (fere semper).),

[*](extr.: Lucian. imag. 4. 6.)Ita distinctis celeberrimorum aetatibus insignes raptim

[*](cfr. Plin. supra § 49. VII 127. XXXVI 18.—Pausan. V 10, 2. I 24, 5. 28, 2. Strabo IX 1, 16 p. 396.—cfr. Pausan, VII 22, 9.)Phidias praeter Iovem Olympium, quem nemo aemulatur , fecit ex[*](et ex v. a. S.) ebore[*](aebore B.) aeque[*](aeque ll. v. an auroque?) Minervam Athenis, quae est in Parthenone[*](partenonia (-ias V)VRv. a. B. ) stans[*](ftanf BRv (S). trans V. astans B.), ex aere vero praeter Amazonem[*](amozonem B.) supra dictam Minervam tam eximiae pulchritudinis, ut formae cognomen acceperit[*](accepit V.). fecit et cliduchum[*](cliduchum hB. -cur ll. clyducum d. -dicum v.) et aliam Minervam, quam Romae Paulus Aemilius ad aedem Fortunae Huiusce Diei[*](huiufce diei (die dT) BdTS. cfr. § 60. -usce modi ei r. -usque diei H. om.hv.) dicavit[*](dedicauit hv. a. S.), item duo signa, quae Catulus in eadem aede[*](aede fuit h. aede posuit v. a. S.), palliata et alterum colossicon nudum[*](post nudum excidisse fere primus scientia aeris fundendi inclaruisse coni. Brieger coll. § 56. 46.), primusque artem toreuticen[*](fore uticen// B.) aperuisse[*](apparuisse VR.) atque demonstrasse merito iudicatur[*](iudicatus R.).

Polyclitus Sicyonius[*](sicionib; R.),[*](Lucian. philopseud. 18. Cic. Brut. 86, 296. Lucian. de saltat. 75.) Hageladae[*](hegeladae R. agelade V. -dae TH. -dis hv. cfr. § 49.) discipulus, diadumenum fecit molliter iuvenem[*](iuuenum VRd.), centum talentis nobilitatum, idem et doryphorum[*](dorophorum Vd. dorofo- R.cfr. § 86.) viriliter puerum. fecit et[*](et del. U (puncto ante fecit sublato).) quem canona

[*](Cic.Verr. IV 60, 135. anthol. Pal. IX 717. 718 al.—Lucian. philopseud. 18. Quintil. II 13, 10.—anthol. Pal. VII 190.)Myronem Eleutheris natum, Hageladae[*](ageladae (-de V) VRdTH. -dis hv. cfr. § 49. 55.) et ipsum discipulum , bucula maxime nobilitavit celebratis versibus laudata , quando alieno plerique ingenio magis quam suo commendantur. fecit et canem[*](canem ll. v. Ladam Benndorf. cfr. anthol. Gr. IV 185. Catull. 55, 25.) et discobolon et Perseum[*](perfeum BS. -sea rv.) et pristas[*](priscas h. cristas v. a. B. (cfr. XXXVI 26). pyctas Löschke obs. archaeol. nr. 4. (Murray class. review 1887 I 3).) et Satyrum admirantem tibias et Minervam,

[*](Pausan. VI 4, 3. 4. 2,10. 13, 1. 18, 1. 13, 7.—cfr. anthol. Gr. IV 180. 294 (Plan. IV 112).—Athenaeus I 34 p. 19c.)Vicit[*](et V.) eum Pythagoras Reginus[*](regi- nuf BhD. rhe- rv. cfr. XII 7 (M).) ex Italia pancratiaste Delphis posito; eodem[*](eundem v.a. S. eodem uicit del. U.) vicit et Leontiscum[*](leontifcum ll. S (ut sit suam Leon- tisci statuam). -tius cum hv. -tius qui B. -tinus qui H. an Leontiscum suum? cfr. § 69. 71. XXXV 92.). fecit et stadiodromon [*](ftadia dromon BV.)[*](dist. U.) Astylon[*](aftulon B.), qui Olympiae ostenditur, et Libyn[*](libyn B (C) e Paus. lybin BdVen. lipin V. lympin R. iolpum h. -pis v.), puerum tenentem tabellam[*](ta-bellam BG. -llas rv.) eodem loco et mala ferentem nudum, Syracusis autem claudicantem, cuius ulceris dolorem sentire etiam spectantes videntur, item Apollinem serpentemque eius sagittis configi[*](configi S e coni. J. -git B. -fici rv.de structure cfr. XXXV 144.), citharoedum[*](citharoedē R.), qui Dicaeus[*](deceus V. dircaeus v. a. B.) appellatus est, quod[*](quod BG. quoniam rv. cfr. §14.), cum Thebae ab Alexandro caperentur, aurum a fugiente conditum sinu eius celatum esset. hic primus[*](primum VRd.) nervos et venas expressit capillumque diligentius. [*](cfr. Diog. Laert. VIII 46.)—Fuit[*](famiuf Bv. san???ius Rh. samnius V. initiiu R.) et alius Pythagoras Samius, initio pictor, cuius

Lysippum Sicyonium Duris[*](duris Bv. dux r.) negat ullius[*](ulliuf BS. tull- r(v add. affirmat post discipulum).) fuisse discipulum , sed primo aerarium fabrum[*](fabrum om.B1SU coll. XVI 23. cfr. § 1. Vitruv. II 7, 4.) audendi[*](audenti R.) rationem cepisse[*](cepiffe BH. coep- rv.) pictoris[*](picturis VRd.) Eupompi[*](euponpi V. itupompi R.) responso[*](responsio VRd.). eum[*](eo B.) enim interrogatum , quem sequeretur antecedentium, dixisse monstrata[*](monftrata BS. demo- rv.) hominum multitudine[*](multitudinem V.), naturam ipsam imitandam esse, non artificem. plurima ex omnibus signa fecit, ut diximus, fecundissimae[*](fecundiffime BVen.) artis, inter quae[*](interque RhBrot.) destringentem[*](distringentem Vdhv. a. Brot. distin- R.) se, queen[*](37) M. Agrippa ante[*](anthe B.) Thermas suas dicavit, mire gratum Tiberio principi. non quivit temperare sibi in eo, quamquam imperiosus sui inter initia principatus, transtulitque[*](transtulitque Bv. -lit qui r.) in cubiculum alio[*](alio ibi (sibi h) dhv. a. S.) signo substituto, cum quidem tanta pop. R. contumacia fuit, ut[*](ut BV2dS. ui r. ut (om.h) magnis hv.) theatri clamoribus reponi apoxyomenon[*](apoxuomenon V. adapyoxyom- B.) flagitaverit[*](flagitauerat R. flaget- V.) princepsque, quamquam adamatum , reposuerit. nobilitatur Lysippus[*](lyfippif B.) et temulenta[*](temulenta Bhv. -tia r.) tibicina et canibus ac venatione, in primis vero quadriga cum[*](quadriga cum B1dhv. -gatum B2. -garum r.) Sole[*](folē B2.) Rhodiorum. fecit[*](fecit—21 orsus post remanentibus (p. 185, 2) transponi voluit Bergk I 4 sqq.) et Alexandrum Magnum multis operibus[*](horfum V.), a pueritia eius orsus, quam statuam inaurari iussit Nero princeps[*](principis VR.) delectatus admodum illa; dein, cum[*](cum pretio Rhv. -tiuo B2. cum praeti (-tii V2) V. compretiū B1. pretio d.) pretio perisset[*](operiff& B1d. -ris et Vh.) gratia artis, detractum est aurum, pretiosiorque

Filios et discipulos reliquit laudatos artifices Laippum[*](laippum BdS. -psum r. Lahippum v(Brot.). Dah- H. cfr. § 52. 87.), Boëdan[*](boedan BVS. baeda ait R. bedan d. -dam hv.cfr. § 73.), sed ante omnes Euthycraten[*](eutfcratem R.). quamquam is constantiam potius imitatus patris quam elegantiam austero maluit genere quam iucundo placere. itaque optume expressit Herculem Delphis et Alexandrum Thespiis[*](thefpiis S e coni. J. -pif BD. -pim r. -pin hv.) venatorem et[*](et BS. thespiadas VR. et thesp- dG. -dum hv.) proelium equestre, simulacrum[*](simulacrum om. G.) ipsum[*](ipfum BS. om. rv.) Trophoni[*](troponi VRd.)

Artifices, qui compositis voluminibus condidere haec, miris laudibus celebrant[*](celebrant et v. a. S.) Telephanen[*](telephanen S. (-nem G). thel- B. telaph- hv. elaph- r.) Phocaeum[*](phocaeum BS. -ceum rv.), ignotum alias[*](lac. indicavi cum CFW Müllero p. 21 oppidi parvi. nomen excidisse suspicante. in VRdThv. a. S(D).), quoniam .... Thessaliae[*](thessaliae BS. -lia rdThv (D).) habitaverit et ibi[*](&ibi BS. ibi VdT. ubi R(?)H. (ubi ante habi- tauerit hv).) opera eius latuerint; alioqui[*](alioquin B2Vdv. a. H. aliquin R.an atqui? cfr. II 163. XVII 20.) suffragiis ipsorum aequatur Poly-o clito[*](polyclito S. -tuf B. -tū r. -leto dhv.), Myroni, Pythagorae[*](pythagoraei B2.). laudant eius Larisam[*](larissam dhv. a. S. lasi- R.) et Spintharum [*](fpintharum BH cum B2. -narum rv.a.B(G). -irarchum B1.) pentathlum[*](pentanthlum B. penthalū R.) et Apollinem[*](apollonē R.). alii non hanc ignobilitatis fuisse causam, sed quod[*](quod BS. quo V.om.R. quoniam dhv.cfr. § 14.) se[*](e R.) regum Xerxis atque Darei officinis[*](officini VRh.) dediderit[*](dederit B.), existimant.

[*](cfr. Plin. XXXVI 39. Cic. Verr. IV 2, 4.)Praxiteles quoque, qui[*](qui ego. om. ll. v. an quamquam pro quoque (scriptum olimq???; q???;.),ut § 84?) marmore felicior, ideo et clarior fuit[*](fuerit VR.)[*](& BS. om. rv.), fecit tamen et ex aere pulcherrima opera: Proserpinae raptu, item[*](item B2dhv. idem r.cfr. § 64. 75. 76. 82. 89.) catagusam[*](catagusam B. (-glysam v). -usa VRd. -ussam h. caftagufam B.) et Liberum patrem[*](patrem BS. -em et rv(D).), Ebrietatem

[*](cfr. Plin. XXXVI 16.—Pausan. I 23, 2. Plutarch. de garr. 8. Polyaen. strat. VIII 45.)Alcamenes[*](alcamenef BB. alchim- Vd. alchym- R. acham- v.), Phidiae discipulus, et marmorea fecit, sed[*](sed B. et rv.) aereum pentathlum[*](petathlum Vd. -alum v. a. B.), qui vocatur encrinomenos; at[*](at B2Rdv. ad rD.) Polycliti

[*](cfr. Polyb. XXXII 27 (25), 4.—cfr. Plin, XXXIII 155.)Plures artifices fecere Attali[*](attali om.B.) et Eumenis[*](eumenef B.) adversus Gallos proelia, Isigonus[*](Epigonus A Michaelis. cfr. § 88.), Pyromachus[*](phyromachus v. a. Lugd.), Stratonicus[*](ftratonichuf B. 8 boethi BhC. -eti Rv. -eoti V.), Antigonus , qui volumina condidit de sua arte. Boëthi, quamquam argento melioris[*](meliorif BG. -ores r. -or v.), infans eximium[*](eximiū, ego. -mie Rdhv(D). -miae V. fex anno (annif B2) B (ortum ex eximio: cfr. § 106. XXXII 37. XXIX 56. XIX 121). ulnis U cum Hauptio. ex animo J. sexennis O Jahn. annosum (γέροντα) Büchelerad Herodae mim. IV 31 (idem olim ui annisus). ui annosum R Meister Herodae mim. p. 99 n. 1. ui Kalb. amplexando Traube.) anserem strangulat. atque ex omnibus, quae rettuli, clarissima quaeque in urbe[*](in urbe Bv(S). om. rH(D).) iam sunt dicata a Vespasiano principe in templo Pacis aliisque eius operibus, violentia[*](uiolentia Bv. -tis d. -ti r.) Neronis in urbem[*](urbem Bv. -be r.) convecta et in sellariis domus[*](domuuf B1D.) aureae disposita.

[*](cfr. Plin. infra § 87.—(Tatian. c. Graec. 55 p. 120. Lucian. dial. meretr. 8, 3).—Pausan. VI 3, 6. 17, 7.—cfr. Plin. XXXIII 156. XXXV 58. supra § 84. )Praeterea sunt aequalitate celebrati artifices, sed nullis operum suorum praecipui: Ariston, qui et argentum caelare [*](celari VR.) solitus est, Callides[*](callides ll. S (D). -icles U. -iades H. -ias G. callases hv.), Ctesias[*](ctefiaf BRdH. ete-Vh. cle- B. de- v.), Cantharus Sicyonius, Diodorus[*](diodoruf BS. dionysiodorus (dyonis- V) rv(J- -sodorus hG. dionysius, diodorus D. (dyonis ortum ex gemi). (nato icyonius).), Critiae[*](critae B.) discipulus, Deliades[*](diliades R.), Euphorion, Eunicus[*](eunichus R.)

[*](cfr. Plin. supra § 81. XXXV 107. 80. (Pausan. VI 1, 6). C. I. Gr. I add. p. 911 nr. 370 B. Plin. XXXVI 38. Tatian. c. Graec. 55 p. 119.)Nunc percensebo eos, qui eiusdem generis opera fecerunt , ut Apollodorus, Androbulus, Asclepiodorus, Aleuas[*](aleuas v. -euuas ll.) philosophos[*](philosophos hv. -phuf Bd. -pus r.), Apellas[*](apellas hv(G). appellas VRd. -at B. an- helas C cum B.) et adornantes[*](adornantef BD. adora- rv.) se[*](sed V.) feminas[*](fe VD.om. rv.), Antignotus[*](antignonus h. -gonus v. a. S.) et[*](& BdG. et lucta- tores rv(D). cfr. v. 8.) perixyomenum[*](peroximenum VR. periox- d. -xyomenon v. a. B.) tyrannicidasque supra dictos, Antimachus[*](antimachus—8 nobilef Bv. om. r.),[*](72) Athenodorus feminas nobiles, Aristodemus[*](aristodam VR. -damus d.) et luctatores[*](& eluctatoref B.) bigasque[*](bitasque R.) cum auriga, philosophos, anus[*](annuf B. anuus D.), Seleucum regem. habet gratiam suam huius quoque doryphorus[*](dorophorus Vd.cfr. § 55.).[*](cfr. Pausan. IX 16,2. Plin. XXXVI 24. XXXV 54. 155. Pausan. V 17, 3. 4. VI 7,1. 9. 12, 6. 16, 5. Diog. Laert. IX 49. C. I. Gr. nr. 725.)—Cephisodoti [*](chepisodoti V. cephissodoti hH. -dori v. cfr. 50. 52. 74.) duo fuere: prioris est[*](priorif eft BG. -res et (ut R1) r. e priore est v.) Mercurius Liberum patrem in[*](in om.VRd.) infantia nutriens; fecit et contionantem manu elata —persona in[*](in VRhv. uel B.) incerto est—; sequens philosophos fecit. Colotes[*](colotef BH cum B2. -tas C. -lytes r. celetas B1. coclites v.), qui cum Phidia Iovem Olympium fecerat, philosophos , item Cleon et Cenchramis[*](cenchramis ll. v. -mus Overbeck.) et Callicles[*](callicles hB. cali- B. galli- V1Rv. -ces V2.) et Cepis[*](cepif BS. -phis rv.), Chalcosthenes[*](calcoftenef B. caecosthenes Overbeck.) et comoedos et athletas, Daippus[*](daippus S. -psius R. dippuf B. diaippus d. -ipus Vh. dahippus v.) perixyo-[*](et p.194,1 perixyomenon B. pexom-B1. pexiom-B2. perlayom- Vdh. perlasom- R. pella iom- v. paralyom- Brot.)

[*](Vitruv. IV 1 10. Pausan. I 26, 7.—extr.: cfr. Plin. VII 113.)Ex omnibus autem maxime cognomine insignis est Callimachus, semper[*](sup R.) calumniator, sui nec fine habentis[*](habens v. a. S) diligentiae[*](diligentia VR.), ob id catatexitechnus[*](catatexi- technus S. calatex- B. catotex- r. cacizotech- v e Paus. (texi- technos B).) appellatus, memorabili[*](memorabili BhH. -lis rv.) exemplo adhibendi[*](adhibendi & BS. -dis r. -di dC. -dae v.) et curae modum. huius sunt saltantes Lacaenae, emendatum opus, sed in quo gratiam omanem diligentia[*](diligentiam Vh.) abstulerit. hunc quidem[*](quidem BVhv(S). -dam Rd(?)C.) et pictorem fuisse tradunt . non aere captus[*](captos Vdh.) nec arte, unam tantum Zenonis[*](zezonis R.)

In mentione statuarum est et una non praetereunda, quamquam auctoris[*](auctorif Bdv. -res r.) incerti, iuxta rostra, Herculis tunicati, sola eo[*](fola eo BS. -leo dT. suleo r. Eleo v. Oetaeo Brot. cum Turnebo.) habitu Romae, torva face sentiensque[*](fentienfque BS. -ientique r. -teque v.) suprema tunicae[*](tunicae BS. -ca r (praem. in v).). in hac tres sunt tituli: L. Luculli[*](luculli v. -cilli B. -cullu r.) imperatoris de manubiis[*](manubis V1. -nibus dh. -nib. illif B.), alter: pupillum Luculli filium ex S. C.[*](f. c. Bhv. se r.) dedicasse, tertius: T. Septimium[*](septiomū R.) Sabinum aed. cur. ex privato in publicum[*](publicē R.) restituisse. tot certaminum tantaeque dignationis simulacrum id fruit.

[*](Isid. XVI 20, 5–8.) Nunc praevertemur[*](preuertemur R. reuer- V2dv. a. S. cfr. XXVIII 123.) ad differentias[*](differentias V2dav. -tia V1. -tiae R. -tiam Bh.) aeris[*](aerif Bdv. eris a. sacris V1Rh. -ras V2.) et mixturas . in Cyprio [coronarium[*](coronarium—14 ductile av (S). om. ll.dThH. nec Isid. habet.) et regulare est utrumque ductile] coronarium tenuatur[*](tunuatur B1.) in lamnas[*](lamna VR. -minas av. a. S.), taurorumque felle tinctum[*](cinctum R.) speciem auri in coronis histrionum praebet, idemque in uncias additis auri scripulis[*](scripulum R. scrupulis d(?)v. a. S.) senis praetenui pyropi[*](pyropi—22 regulare est om.a.) brattea[*](brattea Bv (S). -atia VR. -actea Verc.) ignescit. regulare et in allis fit metallis, itemque[*](idemque Vv. a. C.) caldarium. differentia quod caldarium funditur[*](funditua B. -tus R.) tantum, malleis fragile[*](fragili B.), quibus regulare obsequitur ab aliis ductile appellatum, quale omne Cyprium[*](cipirum R.) est. sed et in ceteris metallis cura distat a caldario; omne enim diligentius purgatis igni vitiis excoctisque regulare est.[*](Isid. XVI 20, 9.)—In reliquis

id quoque[*](id quod Vhv. a. G.) notasse non ab re est, aes omne frigore[*](aefme- frigore B1.) magno melius fundi.—Sequens temperatura[*](temperatur VR.) statuaria est eademque tabularis hoc modo: massa proflatur in primis, mox in proflatum additur tertia portio aeris collectanei, hoc est ex usu[*](ex fuco empti B.) coempti. peculiare in eo condimentum attritu[*](attritu Bhv. atritum a. arietu r.) domiti et consuetudine nitoris veluti mansuefacti. miscentur et plumbi[*](plumbi Bdv. plurimi r. -mi et a.) argentarii pondo duodena ac selibrae[*](fex librae B2d. librae a.) centenis proflati[*](proflati—p. 198, 1 uocant om.a.).[*](Isid. XVI 20, 2.)—Appellatur etiamnum[*](etiamnune VTv. a. G.) et formalis temperatura aeris tenerrimi, quoniam nigri plumbi decima portio additur et argentarii vicesima, maximeque ita colorem bibit,

[*](Isid. XVI 20, 9. 1.) Aera extersa[*](ex terra V. extera ah.) robiginem celerius trahunt[*](tradunt VR.) quam neglecta[*](nec lecta B.), nisi[*](hi fi B.) oleo perunguantur. servari ea optime in[*](in om.R.cfr.nota ad XIX 115 (vol. III p. 495)) liquida pice tradunt. usus aeris ad perpetuitatem monimentorum [*](monentorū B.) iam[*](tam V.) pridem tralatus est tabulis aereis, in quibus publicae constitutiones inciduntur.