Naturalis Historia

Scintillam visam[*](uisam ego. om. ll.v.δόξας Lydus) e[*](e??? F2.) stella cadere et[*](et RaT) augeri terrae adpropinquantem ac[*](at (lac. ante indicata) D), postquam lunae magnitudine[*](in lunae opzva. G magnitudinem F1Raopva. G) facta sit, inluxisse[*](inluxisset FR1a) ceu nubilo die, dein, cum in caelum[*](caelo (om. in) o) se reciperet[*](recipere F1R1), lampadem factam semel umquam proditur Cn[*](hoc d (?)va.S). Octavio C. Scribonio consulibus. vidit id Silanus[*](lianus Eao. ???anus F1. lucinius p. Licinius Syllanus va.H) proconsul cum comitatu suo.

Fieri videntur et discursus stellarum numquam temere, ut non ex ea parte truces venti cooriantur .

[*](Lyd. ost. 5 p. 18a-c. cfr. Sen. NQ I 14. 13. (Lucian. navig. 9).)[*](procellae opva.G) Existunt[*](ex his (iis v) tune F1Eaopzva.G) stellae et in mari terrisque. vidi nocturnis militum vigiliis inhaerere pilis pro vallo fulgorem[*](fulgorem FRdG. -gurum Eapzv(D)) effigie ea[*](effigie eas D. gies. eae va.G. -gies z); et antemnis navigantium aliisque navium partibus ceu[*](ceu ll.v. an cū?) vocali quodam sono insistunt, ut volucres sedem ex sede mutantes, graves, cum solitariae venere, mergentesque navigia et, si in carinae ima deciderint, exurentes, geminae autem salutares et prosperi[*](prospere a) cursus[*](cuius F1R1a) nuntiae[*](praenuntiae R(?)va.J(D). cfr. XVIII 357), quarum adventu fugari diram illam ac minacem appellatamque Helenam ferunt et ob id Polluci ac Castori[*](accusatori F1Ea. et castori R2ecorr.pva.D) id numen[*](id numen F2dv(J). id nomen rS. is nomina coni.D2Herm. XXXII p. 336) adsignant eosque in mari[*](in mari deos R2E2v. deos in mari d) invocant. hominum quoque capita vespertinis[*](uespertinis horis E2d2vaS(D)) magno praesagio circumfulgent. omnia[*](haec sunt (om. i) omnia et alia y) incerta ratione et in naturae[*](natura y) maiestate abdita.

[*]((3. 4) Beda n. r. 25. — cfr. Aristot. de mundo II p. 392b, 5.) Hactenus de mundo ipso sideribusque: nune reliqua caeli memorabilia. namque et hoc caelum appellavere maiores quod alio nomine aëra[*](aere F1. -rē F2. aethera p), omne quod inani simile vitalem hunc spiritum fundit. infra lunam haec[*](hec (ec in ras.) ao. hoc p.huic D2) sedes multoque inferior, ut animadverto[*](animo aduerto F) propemodum constare, infinitum[*](infinitum uidetur F2) ex superiore natura aëris[*](aetherisD2. cfr. §48), infinitum[*](infinitum et R2dG. om.p. et v) terreni halitus[*](terrenis alitusFeap) miscens utraque sorte confunditur. hinc nubila, tonitrua[*](et tonitrua R2S) et alia fulmina, hinc grandines, pruinae, imbres, procellae, turbines, hinc plurima mortalium mala et rerum naturae pugna secum. terrena in caelum tendentia deprimit siderum vis eademque quae sponte non subeant ad se trahit[*](trahunt pva.H). decidunt imbres, nebulae subeunt[*](subeunt E(?)G), siccantur amnes, ruunt grandines. torrent radii et terram in medium[*](medium Epv. -Iv??? F2in ras. -io m Ra. -io dT. -io mundi D) undique inpellunt, iidem infracti resiliunt et quae potuere auferunt secum. vapor ex alto cadit rursusque [*](rursusque Fdao. -sumque rv) in altum redit. venti ingruunt inanes[*](in inaneD2) iidemque cum rapina remeant. tot animalium haustus spiritum e sublimi trahit, at ille contra nititur, tellusque ut inani caelo spiritum fundit[*](infundit opva.S ultra citra op. -tro citroque H). sic ultro citro commeante natura ut tormento aliquo mundi celeritate discordia accenditur[*](accendatur Eaopva.C). nec stare pugnae licet, sed adsidue rapta convolvitur et circa terram inmenso rerum causas[*](causas ll.v(H). quasi B) globo ostendit[*](globostendit FRa. -bo tendit B), subinde per nubes caelum aliud[*](aliud R2dv. -um r. om.p.an atrum?) obtexens. ventorum hoc regnum. itaque praecipua eorum natura ibi et ferme reliquas complexa eas[*](complexa eas ego. cfr. §67 extr. -xa a sed2ozS. -xas a se Eap. -xa se FR1. -xasse R2. -xa d1v. -xa aeris D) causas, quoniam tonitruum[*](et tonitruum E2v) et fulminum iactus[*](ictus o)

[*]((11-13) Beda n. r. 11. —) Tempestatum imbriumque[*](imbriumque ego. cfr. § 108 init.111 init. rerumque ll.v. siderumque CFW Müller p. 16) quasdam statas[*](statutasF3aopyz (item infra v. 23)) esse causas, quasdam vero fortuitas aut adhuc rationis inconpertae, manifestum est. quis enim aestates et hiemes quaeque in temporibus annua vice intelleguntur siderum motu fieri dubitet? ergo ut solis[*](ergo ut solis Eaopv. ut (et utR)solis (-lus R1) ergo FfRdH) natura temperando intellegitur anno, sic reliquorum quoque siderum propria est cuiusque[*](cuiusque ego. quibusque ll.v. de mendo cfr. p. 156,12) vis et ad suam cuique naturam fertilis. alia sunt in liquorem soluti umoris fecunda, alia concreti[*](concreta F1R1ad) in pruinas aut coacti in nives aut glaciati in grandines, alia flatus[*](flatu dT), teporis[*](teporis F2Ra(Beda)v. temp- F1dTpy. alia tep- E(?)C) alia aut[*](aut ego(et dist.). ut FE1a. autem F3. om.rv) vaporis, alia roris, alia rigoris[*](frigoris y(Beda).om.p). nec vero haec tanta debent existimari, quanta cernuntur, cum esse eorum nullum minus luna tam inmensae altitudinis ratio declaret.[*](Beda n. r. 11. —(21-24) Lyd. ost. 7 p. 26a. cfr. Plin. XVIII 247. Tiro ap. Gell. XIII 9, 4. Cic. nat. deor. II 11. schol. Germ. p. 75, 7 sqq. Serv. geo. I 138. Aen. I 744 (Isid. or. III 70, 12). Ov. fast. V 166. Ampel. 3, 2.) igitur in suo quaeque motu naturam suam exercent, quod manifestum Saturni maxime transitus imbribus faciunt. nec meantium modo siderum haec vis est, sed multorum etiam adhaerentium caelo, quotiens errantium accessu inpulsa aut coniectu[*](coniecta i. collecta a. contactu D2) radiorum exstimulata sunt, qualiter in suculis sentimus accidere, quas Graeci ob id pluvio nomine[*](numus (pronomine) y.add. hyadas BedaE3va. S(D). ὕαδαςF3in marg. De suppresso nomine cfr. § 8. III 151. VI 187. Müller de stilo p. 90) appellant. quin et sua sponte quaedam statisque temporibus, ut haedorum exortus.

[*](Lyd. ost. 7 p. 26a. — Aelian. nat. anim. VII 8 init. — Plin. VIII 152. —) Nam caniculae exortu accendi solis vapores quis ignorat[*](ignoret o)? cuius sideris effectus amplissimi in terra sentiuntur: fervent maria exoriente eo, fluctuant in cellis vina, moventur stagna. orygem[*](origem F2Rava.C. -ien F1. -igam y) appellat Aegyptus feram[*](terram F1R1E1a), quam in exortu[*](ortu y) eius contra stare et contueri tradit ac velut adorare[*](adorari R1. orare y), cum sternuerit. canes quidem toto eo spatio maxime in rabiem agi[*](agit FRd. mittit y) non est dubium[*](nulli dubium est opz).

[*](cfr. Plin. XVIII 266. 267. 227. Varro r. r. I 46. Cic. de div. II 33. Aristot. probl. 20, 21. Lyd. ost. 7 p. 26b. —)

Quin[*](quin F2in ras.dG(D). qui in RE. quin in aov(S). cum in p) partibus quoque signorum quorundam sua vis inest, ut autum nali[*](autum nali dpv. -lis r) aequinoctio brumaeque[*](brumaque E3va.D), cum tempestatibus confici sidus intellegimus, nec imbribus tantum tempestatibusque, sed multis et corporum et ruris[*](ruris F2inras.E2v. ruscis RE1a) experimentis. adflantur alii sidere, alii commoventur statis[*](estatis dT. aest- R. statutis aop) temporibus alvo, nervis[*](uer nis R), capite, mente. olea et populus alba et salices solstitio folia circumagunt. floret[*](floret E(?)v. -res r) ipso brumali die[*](ipsorum alii die (dies F1R)F1Ra) suspensi[*](suspensa E(?)va.S(J)) in tectis arentis herba[*](herbe Taop) pulei[*](pulegi apva.S).[*](Lyd. ost. 7 p. 26b. — Cic. de div. II 33. Augustin. civ. dei V 6. - Plin. XVIII 252. — Lucil. ap. Gell. XX 8, 4. Hor. sat. IV 30. Plin. II 221. XXXII 59. IX 18. 96. XXIX 59. — Aelian. nat. an. II 56. Antig. hist. mir. 124 (136). — Plin. XI 109.) rumpuntur intentae[*](intente vel nitente, d2op. intento d1T) spiritu membranae[*](rumpuntur—membranae del. vult D2). miretur hoc qui non observet[*](observat Eaop) cotidiano experimento, herbam unam, quae vocatur heliotropium, abeuntem solem intueri semper omnibusque

[*](cfr. Sen. NQ II 12, 4. Aristot. meteor. I 9 p. 346b, 24. 30 sqq. — (18) Beda n. r. 32. —) Extra has causas non negaverim exsistere imbres ventosque, quoniam umidam a terra[*](humida terra Ry), alias vero propter vaporem fumidam[*](fumi quandam i. -idam quandam Rück 2 p. 302) exhalari[*](exalariFRap. -re (exha- v) yva. H) caliginem certum est nubesque liquore egresso in sublime aut ex aëre coacto in liquorem gigni. densitas earum corpusque haut dubio[*](dubie (= iae) F1ap) coniectatur [*](coniectatur F2in ras.R2v. -tus y. -ectur R1d1. -ecture d2Eap) argumento, cum solem obumbrent, perspicuum alias etiam urinantibus in quamlibet profundam aquarum altitudinem.

[*](cfr. Sen. NQ II 12, 3. 17. 19. 16. Cic. de div. II 44.) Igitur non eam infitias posse in has et[*](et in has et F1REap(o)) ignes superne stellarum decidere, quales sereno saepe

Simili modo ventos vel potius flatus posse et[*](ex (et ex G)F3yva. S)

[*](Theophr. 1. 1. 26. Sen. NQ V 7, 1. 14, 1.—(16-19) Mela I 39.)Montium vero flexus crebrique vertices et conflexa [*](con plexa d. -xu Ty. -xi z) cubito[*](fubito Faopyzva.B) aut confracta[*](aut con fracta E(?)yv(D). autem fra- a. aut (au F1) fra- rS. anfractu z) in umeros[*](innumeros R2Ty. -sa z) iuga, concavi vallium sinus[*](in p. inde va.H13 dist.S), scindentes inaequalitate[*](inaequa litate dTR2yH. -iter v. aequalitate r. -tem p) ideo[*](scindentes — ideo om.o) resultantem aëra — quae causa etiam voces multis in locis reciprocas facit —, sine fine ventos generant.

iam quidem[*](quidem pyH. -daem i. -dam ll.v(Brot.)) et[*](et ll. H. om.yDal. etiam ov) specus, qualis in Dalmatia[*](dalmatia E1d2y. -tiae E2aopv(D). delmatia F2R1dTS. -tiae r) ore[*](ore-hiatu om.y ora E2opva.S(D)) vasto[*](uasto F2E2dTv. uosto R2. uisto r. iusto op), praeceps[*](in prae ceps R(?)E2va. S) hiatu[*](hyatus a), in quem deiecto levi pondere quamvis tranquillo die turbini similis emicat procella; nomen loco est Senta[*](senita y. secuta i. Senia coni. B e III 40). quin et in Cyrenaica provincia rupes quaedam austro traditur sacra, quam profanum sit attrectari[*](adtrectare R3. contrectari a) hominis manu, confestim austro volvente harenas[*](rapinas E2). in domibus etiam[*](et p) multis[*](multis dR2E(?)pv(D). -to F1R1a. -ta F2fS) madefacta[*](madefacta FR1aS. manu facta rv(J))

Sed plurimum interest, flatus sit an ventus. illos statos[*](status ava.B) atque perspirantes, quos non tractus aliquis, verum terrae sentiunt, qui non aura, non procella, sed, mares[*](sed maris d2R2a. maris sed pva. H) appellatione quoque ipsa, venti sunt, sive[*](qui siue yva. H. q??? siue d. quae siue op) adsiduo mundi[*](non di F1.non (et non a) de R1a)motu[*](motu ego. incitu FRE2opv (S). -to E1a.-tatu dTH. -tato y) et[*](et e y. ex p) contrario siderum occursu nascuntur, sive hic est ille generabilis[*](generalis Rtpy) rerum naturae spiritus huc illuc[*](illuc que Faopva.G) tamquam in utero aliquo vagus, sive disparili[*](disp... (reliquis abscisis) R2. -perili F1.persus p. sperili E1a. -le R1) errantium siderum ictu radiorumque multiformi iactu flagellatus aër, sive a suis sideribus exeunt his propioribus sive ab illis caelo adfixis cadunt[*](cadant FREp.om.a), palam est illos quoque legem habere naturae[*](habere naturae FdRav (S). nat- hab- E(?)pG(J)) non ignotam, etiamsi nondum percognitam.

viginti amplius auctores Graeci veteres prodidere de his observationes. quo magis miror orbe[*](ue (pro orbe)F1Ra.) discordi et in regna, hoc est in membra, diviso[*](diuisa F1ap. -sae R1d2in ras.) tot viris[*](uires F1Ra) curae fuisse tam ardua inventu, inter bella praesertim et infida hospitia, piratis etiam, omnium mortalium hostibus[*](hospitibus F1RE1a), transituros[*](transituros ego. transitus ll.v. de dictione cfr. VIII 3. XI 103. XXXVI 4) fama[*](fama ego. -mae p. -mell.v. ferme C cum Sabellico) terrentibus[*](terrentibus p. tene- ll.v. cfr. XXV 57), ut hodie quaedam in suo quisque tractuex eorum commentariis, qui numquam eo accessere, verius noscat[*](agnoscat a. noscant S cum vet. Dal.) quam indigenarum scientia, nunc vero pace tam festa, tam gaudente proventu rerum[*](rerumll.v. an litterarum?) artiumque principe, omnino nihil addisci nova inquisitione, immo ne veterum quidem inventa perdisci. non erant maiora praemia, in multos dispersa fortunae magnitudine, et ista plures sine

[*](Homer. e 295. — § 119. 120: Aristot. de mundo 4 p. 394b, 19 sqq.; meteor. II 6 p. 363b, 11 sqq. Agathem. 2 (GGm II p. 472). Varro ap. Sen. NQ V 16, 3-6. Vitr. I 6, 4. 10. Gell. II 22, 16. Veget. r. mil. IV 38. Ampel. 5. Beda n. r. 27. Isid. n. r. 37; or. XIII 11, 2. 3. —)

Veteres quattuor omnino servavere per totidem mundi partes — ideo nec Homerus plures nominat —hebeti, ut[*](hebeti ut R2E(?)G. -tius rB. -ti v) mox iudicatum est, ratione; secuta aetas octo addidit nimis subtili atque[*](ad quae R1. et va.S) concisa[*](concisa doB. consc- F1R. -issa rv). proximis inter utramque[*](utraque F2dova.Cex F2dG. ad R2. in r. om.opv) media placuit, ad brevem ex numerosa[*](nume rosam E1 . -rum opva.G) additis quattuor. sunt ergo bini in quattuor caeli partibus, ab oriente aequinoctiali subsolanus, ab oriente brumali vulturnus . illum apelioten[*](apelioten Edv. aphe- p. -then r), hunc Graeci eurum appellant. a meridie auster et ab occasu brumali Africus; notum[*](notum oD. -thum FdE. -thus ap. -ton R(?)v (item infra)) et Liba nominant. ab occasu aequinoctiali favonius, ab occasu solstitiali corus[*](corus Ev. cho- r); zephyrum et argesten vocant. a septentrionibus septentrio, interque eum et exortum solstitialem aquilo, aparctias[*](aparctias v. -rtias dR2. -rteas R1.rcias F2a. -rceas Eop) et boreas dicti.[*]((171, 9 sqq.) Sen. NQ V 17, 5. Gell. II 22, 19. Aristot. meteor. II 6 p. 363b, 24. 25. Theophr. de vent. 62. Strabo I p. 28. Beda n. r. 27. Isid. n. r. 37, 5. ) numerosior

[*](cfr. Plin. XVIII 337. — (8. 9) Colum. XI 2, 21. Plin. XVIII 222. 223. —) Ver ergo aperit navigantibus maria, cuius in principio favonii hibernum molliunt caelum sole aquarii XXV obtinente partem. is dies sextus Februarias ante idus. conpetit ferme et hoc[*](et hoc et (ex a)Fad) omnibus, quos deinde ponam, per singulas intercalationes uno die anticipantibus rursusque[*](rursusque R2E2dS. -sum p. -sumque v. om.r) lustro sequenti ordinem servantibus. favonium quidam a. d. VIII[*](VII va. H e Colum.) kalendas Martias[*](martias ego. mar???c. F. -tii rv) chelidonian vocant ab hirundinis visu, nonnulli vero ornithian[*](orinthian Ea.itiam pva.B), uno et LXX die post brumam ab adventu avium[*](ab aduentu auium post ornithian transpos.D cum U18) flantem per dies VIIII[*](VIII y. VII i). favonio contrarius est quem subsolanum appellavimus.[*](Beda tp. r. 35. Colum. XI 2, 39. — Beda n. r. 11 extr. — (20) Theophr. 1. 1. 11. Colum. 1. 1. 51.) dat aestatem[*](data (-tus zv) est autem (huicadd.v) Eadyzva.S. est autem p.an inchoat aestatem?) exortus vergiliarum in totidem partibus tauri VI[*](VII Beda) diebus ante Maias[*](magias E2. -gi r. Mai S) idus, quod tempus austrinum est, huic vento septentrione contrario. ardentissimo autem aestatis tempore exoritur caniculae sidus sole primam partem leonis ingrediente, qui dies[*](dies F2dpyv. die R2. diu et r) XV ante Augustas[*](augusti dyva. G) kalendas est. huius exortum diebus VIII ferme aquilones antecedunt, quos prodromos appellant.[*](— § 124: cfr. Plin. XVIII 335. Colum. 1. 1. 56. Aristot. meteor. II 5 p. 361b, 35 sqq. Apoll. Rhod. II 526. Gell. II 22, 25. 31.) post biduum autem exortus iidem aquilones[*](aquilones R2v. -n??? R1. -nem y.-nibus r) constantius perflant[*](perflant R2d2pv(S). -nc R1. -ns F2d1Ty. -nos F1Ea.nt his zH) diebus XL[*](XL dTyv. triginta R2pS. om.rH). quos

[*](— § 126: (19) Aristot. meteor. II 6 p. 364b, 13; probl. 26, 1. 29. Theophr. de vent. 37. Gell. II 22, 24. Apul. de mundo 14.) Ventorum[*](uentorum G. -ti etiam FRE1apS. -ti o. -torum etiam (et T)E2dTv(D)) frigidissimi sunt quos a septentrione diximus spirare et[*](et R2E2yG. om.rv) vicinus iis corus[*](chorus (-ros F1) Fra2oy(fere semper)). hi et[*](et om.y) reliquos[*](119) conpescunt et nubes abigunt. umidi Africus[*](auster. affricus o) et praecipue auster Italiae. narrant et in Ponto caecian[*](caician R2.calc- F. cec- R1a. cerran p.cfr. p. 171,2) in se[*](ense ap) trahere nubes. sicci corus et vulturnus, praeterquam desinentes. nivales aquilo et septentrio. grandines[*](gran dine F1R1a) septentrio inportat et[*](ei (pro et) F1R. hei a) corus. aestuosus auster, tepidi[*](trepidit a. -dat F1. ped??? R1) vulturnus et favonius. iidem subsolano sicciores, et in totum omnes a[*](a om.y. & p) septentrione

[*]((18-21) Aristot. meteor. III 1 p. 370b, 28. 371b, 2. Sen. NQ V 12. Apul. de mundo 15. Lyd. ost. 44 p. 170b.) Nunc de repentinis flatibus, qui exhalante terra,[*](interim —15 cuti om.a) ut dictum est, coorti rursusque deiecti, interim[*](interim ll.v(G). iterum p. in terram C cum anon. ap.B(D)) 111 obducta nubium[*](nubium R2v. niui- E2p. nimi- r) cute[*](cuti F1RE1(a)S. ferie p), multiformes exsistunt. vagi quippe et ruentes torrentium modo, ut aliquis placere ostendimus, 112 tonitrua et fulgura edunt. maiore vero inlati pondere incursuque, si late siccam rupere[*](ruperint opva.H. rum- pere nuper e (nuper F2. nuber F1) Fra) nubem, procellam gignunt, quae vocatur a Graecis ecnephias; sin[*](si F2in ras.) vero depresso sinu artius rotati effregerunt[*](effigerunt F1Ea. effregerint pva. S. effug- o), sine igni[*](igne R2(?)d2opv), hoc est sine fulmine, verticem faciunt, qui typhon vocatur, id est vibratus ecnephias

non fit autem aquilonius typhon, nec nivalis[*](nec niuales FR.om.a) aut[*](ac (pro aut) d2op) nive iacente[*](niue iacente (-tem F) FRd1v. niuem iaciens opr) ecnephias. quod si simul rupit nubem exarsitque[*](rumpit.. exardescit que .. habet op) et ignem[*](et ignem (-ne p) F2R2E2dopv. euertiginem r) habuit, non[*](aut non F2R2. ac non fz. aut va. G) postea concepit[*](concipit pz. inc- o), fulmen[*](fulminem (om. est) F1a. -men autem F2) est.[*](—§ 134: cfr. Plut. plac. phil. III 3 p. 893f. — Cic. de div. II 49. — Lucret. VI 426 sqq. Olympiod. ad Aristot. meteor. III p. 86 Idel.) distat a prestere quo flamma ab igni[*](igne pva.H). hic late funditur flatu, illud conglobatur impetu. vertex autem remeando[*](remediando F1R1) distat a turbine et quo[*](et quo ll.G(S). quo dTv. quomodo fH) stridor a fragore, procella latitudine ab utroque, disiecta nube verius quam rupta. fit et caligo beluae[*](belluae R2. nebulae D) similis[*](similis in ego. -lisi F1R1a. -lis e R2. -lisF2E2cum ras.dpv. -li (U21)J) in nube, dira[*](nudire F1R1a. ???E1) navigantibus. vocatur et columna, cum[*](cum R(?)v. con r) spissatus

[*](Lyd. ost. 43 p. 168bc. (Arrian. ap. Stob. eel. phys. 29 p. 610). Beda n. r. 30.) Hieme et aestate rara fulmina contrariis de causis, quoniam hieme densatus[*](densitas aeris y) aër nubium crassiore[*](grassiore Fa. gross- R1) corio spissatur, omnisque terrarum exhalatio rigens ac gelida quicquid accipit[*](accepit F1RTVen.) ignei vaporis exstinguit. quae ratio inmunem Scythiam et circa rigentia a[*](a om.F2y. ad F1R) fulminum casu praestat, e[*](e F2yD. et e opv. et r) diverso[*](diuersa y.cfr. Rück 2 p. 304) nimius ardor Aegyptum, siquidem calidi siccique halitus terrae raro[*](raras R2va.H(S)) admodum tenuesque et infirmas[*](et infirmans F. -mis R1. firmas d2. om.d1TH Brot.) densantur in nubes. vere autem et autumno crebriora fulmina, corruptis in utroque tempore aestatis hiemisque causis, qua ratione crebra[*](crebra sunt F2f) in Italia[*](in italia fulmina d2ova.G), quia mobilior[*](moblior o. mollior py.prob. Rück 2 p. 304 coll. Lydiεὔκρατος σχεδὸν παρὰ πᾶν χωρίον.sed cfr. § 189) aer mitiore hieme et aestate nimbosa semper quodammodo[*](que ego. quoque ll.v) vernat vel autumnat. Italiaeque partibus iis[*](iis dpv. his r), quae a septentrione descendunt[*](descendunt Eaopv(D). discend- F1R1. disced- rG. demendocfr. p. 181,21) ad teporem, qualis est urbis et[*](et om. opva.G) Campaniae tractus, iuxta hieme et aestate fulgurat, quod non in[*](in om.F1RE1a) alio situ[*](situ euenit oz).

[*](— 137: Sen. NQ II 31, 1. Arrian. l. l. p. 608. Lyd. ost. 44 p. 170d. 172a. — Cic. de div. I 18 (v. 23. 24). Obseq. 122.)

Fulminum ipsorum plura genera traduntur. quae sicca veniunt, non[*](non om.y) adurunt, sed dissipant; quae umida[*](humide F2. um???e F1. humore Ra), non urunt[*](urunt ll.v. adu- opy.prob. Rück 3 p. 237), sed infuscant. tertium est quod clarum vocant, mirificae maxime naturae, quo dolia exhauriuntur intactis operimentis nulloque alio vestigio relicto, aurum