Naturalis Historia

Pliny, the Elder

Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor

[*]((20. 514, 1) Varro I 64. Diosc. I 140. Isid. XVII 7, 69.)[*]((4) Th. C I 19, 3. 5. (VI 8, 1. 5). — (14) Th. ib. 4. - Cato 65. Col. 1 6, 18.) Oliva constat[*](oliua constat MJ. -uae (-ue DF1G) constant (-trant F) rv) nucleo, oleo, came, amurca. sanies

haec est eius amara; fit ex aquis, ideo siccitatibus minima[*](minimi M. -me F1), riguis copiosa. suus quidem olivae sucus oleum est, idque praecipue ex inmaturis intellegitur[*](intellegitur MJ. -imus rv), sicut in[*](in ego. om. 11. de v. cft. § 29. 39. 43. 94. 95. 105. IX 78. 106. 141 al.) omphacio docuimus . augetur oleum ab[*](ab Mv(J). ad rH(D)) arcturi exortu[*](exortu v(J). -tum ll.H(D)) in[*](in a. d. MJ. in ad DFG. /// ad d. ad Eav. del. G. a. d. H(D)) a. d. XVI kal.[*](12,130) Oct., postea nuclei increscunt et caro. tum[*](tum ego luc. p. 128. cum ll.va.D) si etiam[*](si etiam MD. siti et Ea. sici & r. sitienti v) copiosi[*](copiosi imbres ego 1. 1. copio- siores M. imbres copiosi rva.D) imbres accessere, vitiatur oleum in amurcam. huius color olivam[*](in imum Ea) cogit nigrescere, ideoque incipiente nigritia minimum amurcae, ante eam nihil est[*](est ego (et dist.). et ll.v. cfr. § 14. 15). error hominum falsus existimantium maturitatis initium quod est vitii proximum, deinde quod oleum crescere olivae came arbitrantur[*](arbitrantur v. -amur ll.S), cum sucus omnis in corpus abeat[*](habeat FdEa) lignumque intus grandescat. ergo tum maxime rigantur; quod ubi cura multisve[*](multisue GT(P)Brot. -ti siue DF. -ta siue Eav) imbribus accidit , oleum absumitur nisi consecuta serenitate quae corpus extenuet. omnino enim, ut Theophrasto placet, et[*](et ll.S. om.dT. est v) olei causa calor[*](calor est dTJ. -ores DGS. -oris F. -or Eav) est[*](et in Ddva.D), quare in torcularibus etiam ac[*](ac D2D.a D1FGd. in Eav) cellis[*](macellis va.B) multo igni quaeritur. [*](Th. ib. 4. C I 20, 3. — (20) Cato 144. Col. XII 52,9. Geop. IX 17, 6.) tertia est culpa in parsimonia[*](paffimonia F. parci- SJ), quoniam propter inpendium decerpendi expectatur ut decidant[*](decidant D2D. -at rv) olivae[*](oliuae DFdD. -ue G. -ua Eav). qui medium temperamentum in hoc servant, perticis decutiunt cum iniuria arborum sequentisque anni damno. quippe olivantibus lex antiquissima fuit: oleam ne stringito[*](stringito dv. instr- D2. sir- r) neve verberato. [*](Varro I 55, 2. 3. Geop. ib.) qui cautissime agunt, harundine[*](harundinem DFG) levi ictu

nec adversos percutiunt ramos. sic quoque alternare fructus cogitur decussis germinibus, nec minus si[*](si/// Ev. sit a. sic r) expectetur ut cadant[*](cadant ego. -at ll.v) ; haerendo enim ultra suum tempus absumunt venientibus alimentum et[*](et D2v(D). ut rS) detinent locum. argumentum est quod nisi ante favonium collectae novas vires resumunt et difficilius cadunt.

[*](cfr. Varro I 24, 1. 2. Col. V 8, 3. 4. 6.) Primae[*](primae ego n. luc. p. 21. (cfr. has v. 9). prima ll. G. -mum v) ergo ab autumno colliguntur[*](colligitur v) vitio operae[*](operae G. -re ll. v), non naturae[*](na- tura Eava.G), posia[*](posia (a in ras.) cui d2v(S). possia cui DIFG. posse ac ui Ea. pausia cui D2Verc. (passim)) cui plurimum carnis, mox orchites cui olei, post radius[*](radius G. -ios v. -ias (et ad marg. regiae) D2. regias r). has enim ocissime occupatas[*](occupatos F1. -pat estas (aestas v) Eava. G(S)), quia sunt tenerrimae, amurca cogit decidere. differuntur[*](differentur D1FG) vero etiam in Martium mensem callosae, contra umorem pugnaces ob idque minimae[*](minime FEa), Licinia, Cominia[*](cuminia DFG), Contia, Sergia, quam Sabini regiam vocant, non ante favonii adflatum nigrescentes[*](nigrescentes v. -tis ll.D), hoc est a. d. VI id. Feb.[*]((18) Cato 64. (Col. XII 52, 18. 19).) tunc arbitrantur eas maturescere, et quoniam probatissimum ex iis[*](his ll.D) fiat oleum, accedere etiam ratio pravitati videtur feruntque frigore austeritatem[*](austeritatem MD. sterili- r. cfr. luc. p. 102) fieri, sicut copiam maturitate[*](maturitate v. -atem ll), cum sit illa bonitas non temporis, sed generis tarde putrescentiun in amurcam. similis error collectam servandi in tabulatis nec prius quam sudet premendi , cum omni mora[*](hora Eava.G) oleum decrescat, amurca augeatur. itaque vulgo non amplius senas libras singulis modiis exprimi dicunt. amurcae mensuram nemo agit, quanto ea copiosior reperiatur in eodem genere diebus adiectis.[*](Th. C VI 8, 5. 3. (H II 2, 12).)[*]((4) Th. C VI 8, 7.) omnino invictus[*](inuictus MJ. in uictu (uita v) rv) error et[*](et ll.D. est v) publicus tumore[*](tumor M) olivae crescere oleum

existimandi[*](existimantium (om. cum) Eava.J) , cum[*](nec MJ. cum rv) praesertim nec magnitudine[*](magnitudinem M) copiam olei constare[*](non constare va.J) indicio sint quae regiae vocantur, ab[*](ab om.Ea) aliis maiorinae [*](maio- rinae MG. -na et r. -nae et v), ab[*](ab i M) aliis babbiae[*](babbiae MJ. bambiae rv. phauliae B e Th.), grandissimae[*](gratissimae E1) alioqui, minimo suco[*](dist. ego luc. p. 37 n. 21). et in Aegypto carnosissimis olei exiguum, Decapoli vero Syriae perquam parvae, nec cappari[*](cappari Mv. capari d. appari (apa- E) r) maiores, carne tamen commendantur . [*]((7.8) Martial. I 43, 8. V 78, 19. — (8) Col. XII 49, 3. 50, 1–3. 51, 2. Geop. IX 28, 1. — (9) Col. XII 49, 8. 50, 5. Pallad. XII 22. Athen. IV 133a. Geop. IX 33, 3. Isid. XVII 7, 67 extr. — (11) Col. XII 49, 2. 5.) quam ob causam Italicis transmarinae praeferuntur in cibis, cum oleo[*](olei M. ul/// F1) vincantur, et in ipsa Italia ceteris Picenae[*](primum G2) et Sidicinae. sale illae privatim condiuntur[*](condiuntur MD2v (J). -ian- tur rS) et ut reliquae[*](reliqua DFG) amurca sapave, nec non aliquae oleo suo et[*](et ll.v(S). del. B(J)) sine arcessita[*](arcessita MBrot. accers- B. arcesita F. arte sita (sua v) Eav) commendatione purae innatant, colymbades[*](co- lumbades M. colim- FEaVen.). franguntur eaedem[*](eadem F1Ea) herbarumque viridium sapore condiuntur. fiunt et praecoques[*](prae- coques M. -oces rv. cfr. n. luc. p. 54) ferventi aqua perfusae quamlibeat[*](quamlibeat MJ. -bet rv) inmaturae ; mirumque dulcem sucum olivas bibere et alieno sapore infici. purpureae sunt et[*](et om.MJ) in iis[*](in his (is M) ut (& F1) MDFGdG. his ut EaB. in iis et in v), ut uvis, in nigrum colorem transeuntibus posiis[*](possis M. pausiis D2. posiae (paus- Verc.) Eava.S) . sunt et superbae praeter iam dicta genera. sunt et praedulces, per se tantum siccatae uvisque passis dulciores, admodum rarae in Africa et circa Emeritam Lusitaniae. [*]((2) cfr. Col. XII 51, 3.) oleum ipsum sale vindicatur a pinguitudinis [*](pinguidinis E1. -uedinis az) vitio. cortice[*](concise E. -sę azva.B) oleae conciso odorem accipit. medicatio [*](medicatio (-ita- M) ll.v(S). -cati B) alias[*](alias B. alia (-io F1) v(S)) ut vino; palati gratia nulla est nec tam numerosa

differentia: tribus ut plurimum bonitatibus[*](bonitatis EaVen.) distat. odor in tenui argutior, et is[*](his F2) tamen etiam in optimo[*](optimo MG. -me DFG. -ma Eazv) brevis.

[*](Diosc. I 30. cfr. Pl. XXIII 80–82. — (6) Pl. XXVIII 50. (Varro I 55, 4). — (8) Dion. Hal. VI 13 p. med. — (9) Paul. Festi 192, 4. (cfr. Verg. G III 21. Pl. infra 125). — (10) Paus. I 27, 2. V 15, 3. Lucian. Anachars. 9. Geop. IX 1,4.)

Oleo natura tepefacere corpus et contra algores munire, eidem fervores capitis refrigerare. usum eius ad luxuriam[*](adiunxerim uerteres M) vertere Graeci, vitiorum omnium genitores, in gymnasiis publicando: notum est magistratus honoris eius octogenis sestertiis strigmenta olei vendidisse. oleae honorem Romana maiestas magnum perhibuit[*](praebuit E(?) va.S) turmas equitum idibus Iuliis ea[*](ea ego. ex ea (er M) ll.v) coronando, item minoribus triumphis ovantes. Athenae quoque victores olea coronant, Graecia[*](graecia MJ. -ci rS. -ci uero v) oleastro Olympiae.

[*](Cato 6, 1. 2. (Varro I 24, 1. 2).) Nunc dicentur Catonis placita de olivis. in calido[*](concalido M. caldo Cato) et pingui solo radium maiorem, Sallentinam[*](sallentinam MJ. sale- rv), orchitem[*](orcitem MFCato. cfr. § 4), posiam[*](pusiam F. poseam Cato), Sergianam[*](sergianam MCato v. segreg- r), Cominianam[*](cominianam Mv (J). comm- FE2a. comminiam E1. Comi- S. Colminianam Cato. -miniam Varro), albiceram[*](albiteram M. -icerem Cato) seri iubet adicit15 que[*](dist. ego) singulari prudentia: quam earum in iis[*](in iis MCato B(J). in his D2. infimis D1v. in finis (-nes Ea) r. in fini- timis G. in fingulis d2T(P)S) locis optimam esse dicent[*](dicent Cato. -cens M, -cunt Ea. -cant rv), in frigido autem et macro Liciniam. pingui enim[*]((om. enim) autem E. -tem et a) aut ferventi vitiari[*](uitiari eius MD2d2in ras. v(J). -iari eris F2G. -iari///is D1. -i/////ris F1. -iaberis Ea. -iari S) eius oleum arboremque ipsa[*](ipsa M. -am rv. cfr. n. luc. p. 52) fertilitate[*](fertilitatē F) consumi, musco[*](musco MD2v. -co eo D1(?). mus eo r) praeterea et[*](et ll.v(D). om. Bas.) rubore[*](rubore MD. rob- rv. rubro B e Cat.) infestari. [*]((1) Cato 7, 4. — (3) ib. 65, 1. 2. — (6) ib. 64, 2.)spectare oliveta in favonium loco exposito solibus censet,

nec alio ullo modo laudat.