Naturalis Historia

Est ibi et spina similis, sed deprehensa vel lucernis igni protinus transiliente.

Nunc[*](non FEa) eas exponemus[*](exponemus MRsS. -nam rv), quas mirata est Alexandri Magni victoria orbe eo patefacto.

[*](Th. IV 4, 4. (I 7, 3). cfr. Pl. VII 21. Strabo XV 694. Curt. IX 1, 10. Diod. XVII 90, 5. Arrian. h. Ind. 11, 7.— (18–20. 384, 3) Sol. 52, 47.— (cfr. Th. C II 10, 2).) Ficus ibi eximia[*](eximia MRsD2F2D. exilia rv. -ili J) pomo[*](pomo MRsJ. -ma F2E2zS (add. habet v). pimo r), se[*](sui MMadvig l. l.) ipsa semper serens[*](ferens RsFv (Bas.). ferens EzC. (a lac.). heret M2. eret M1. heres Madvig). vastis diffunditur ramis, quorum imi[*](imi MRsF2G.om r. r. pondera zv) in terram[*](terra Rs) adeo curvantur , ut annuo[*](ann////o F1. a nouo E) spatio infigantur novamque sibi progeniem[*](progeniem M. propaginem rv) faciant circa parentem in orbem[*](orbem RsF2G. -be M. -bes Ev. -bis DF1) quodam opere topiario. intra saepem eam aestivant pastores, opacam pariter et munitam [*](munitam MRsF2v. -tas r) vallo arboris, decora specie subter intuenti[*](/////uenti F1. id ue- E) proculve fornicato ambitu. superiores eiusdem rami in excelsum emicant[*](euocant Rs. -olant S errore)[*](sexaginta (pro -genos) ll.v. an XL? c fr. Th.) silvosa multitudine, vasto[*](uasto—20 latitudo om.Rs) matris corpore, ut LX passus pleraeque[*](pleraeque Mv (S). -rique r H) orbe colligant, umbra vero bina[*](bino E.spat. vac. inM) stadia[*](stadio periant (par- E2) F1E) operiant. foliorum latitudo peltae effigiem[*](effigie F2) Amazonicae habet;

[*]((5–7. 10–12) Th. IV 4, 5.) Maior alia pomo et suavitate praecellentior, 5 quo sapientes Indorum vivunt. folium alas avium imitatur, longitudine[*](longitu- dinem MRs) triun cubitorum, latitudine[*](latitudine MEav. -nem r) duum. fructum cortice emittit[*](emittit G. mi- ll. v (H)) admirabilem suci[*](sicut Rs) dulcedine[*](dulcedine MF2v. -nem r. add. et tanta ma- gnitudine J), ut uno quaternos satiet[*](satiet MRsF2v. -ient D2E2a. -ien r). arbori nomen palae, pomo arierae[*](arierae Mone. -ere M. -ene DFEa. -enae v. aritate Rs. cfr. index). plurima est in Sydracis[*](sidracis F. Syndracis C coll. VI 92), expeditionum Alexandri termino. est et alia simi- 10 lis huic, dulcior pomo[*](poma F1Ea) , sed interaneorum[*](inter- aneorum F2v. inter (om.Rs) arane- r) valetudini[*](ualetudini v. -ne (-nē Ea) ll) infesta[*](infesta edixerat F 2B. -sta dix- D2v. -ste dix- r). edixerat Alexander ne quis[*](ne quid ac minus Rs) agminis sui id pomum attingeret.

[*](Th. IV 4, 7. 8.— ) Genera arborum Macedones narravere maiore ex parte sine nominibus. est et terebintho similis cetera, pomo amygdalis, minore tantum magnitudine, praecipuae suavitatis, 15 in Bactris utique. hanc aliqui terebinthon[*](terebinthum Eava.S) esse proprii generis potius quam similem ei putaverunt. sed unde vestes lineas faciunt, foliis moro[*](moro D2F2v. odore Rs. mollo D1F1. -lli E. -llis a) similis, calyce[*](calice FEava.C) pomi[*](pomy FE. -mpi a) cynorrhodo[*](cinorhodo F2E. cino////F1. cy- norcho a) . serunt eam in campis, neque[*](nec va.s (J)) est gratior vinearum[*](uinearum P coll. Th. ullarum D2F2 (D). uilla- r H) prospectus . 20

[*](Th. IV 4, 11. Diosc. 11 188. Sol. 52, 50. 51. Isid. XVII 8, 8.) Oliva Indiae sterilis praeterquam oleastri fructus

Piperis arborem iam et Italia[*](italiam Rs) habet[*](habet RsF2v.om. r), maiorem myrto nec absimilem. amaritudo[*](amaritudine Ea. -nem z) grano[*](grano—10 simi- litudo om.Rs) eadem quae piperi musteo[*](musteo aB. -theo DFE. myrteo v. mur- D. cfr. n. luc. p. 22) credatur esse: deest tosta[*](costa F1E1a) illa maturitas ideoque et rugarum colorisque similitudo. adulteratur iunipiri[*](iunipiri RsJ. -peri rv (D)) bacis mire vim trahentibus; in pondere quidem multis modis[*](in - modis RsF2v.om. r).

[*](cfr. Diosc. I 171.)[*]((16) Diosc. I 132.) Est etiamnum in India piperis granis[*](granis ll. v. -ni Ven. cfr. n. luc. p. 23) simile quod vocatur caryophyllon[*](caryophyllon (Min ind.) S. gar- G. caro- phillon Rs 1. garioph- Rs 2. -phylon v. -fyllon F. -fillon E1. -filon E2. -filū a), grandius fragiliusque. tradunt in Indica loto[*](Indica loto (Oudendorp) J. -ca toto d2. -co loco RsD2F2. -cato r. -co luco v) id gigni. advehitur odoris gratia. fert et spina[*](spina RsF2G. in spinis rv(H). in spina J) piperis similitudinem praecipua amaritudine, foliis[*](magnitudine folii Rs) parvis densisque cypri modo, ramis trium cubitorum, cortice pallido , radice lata lignosaque, buxei coloris. hac[*](hanc Rs. haec C) in aqua cum semine excocta[*](excocta RsS.cfr. Diosc. -cepta rv) in aereo -vase medicamentum fit, quod vocatur lycion[*](lycion ea spina F2B. -one (licyone Rs) aspina rv).[*]((3) Pl. XXIV 125) ea spina et in Pelio monte nascitur adulteratque [*](adulteraque F1E1a) medicamentum, item asphodeli[*](asphodeli v. -dyli M. espodileno Rs. apodeli r) radix aut fel bubulum aut apsinthium[*](ab- sintium FE. absen- Rs) vel rhus[*](rus FEa) vel amurca. aptissimum[*](abtissimum F. absinthium Ea. -thium (Lycium B) aptissimum va.s) medicinae

[*](Diosc. I 111. Ps-Arrian. per. M. Erythr. 8.— (8) Diosc. II 104. Strabo XV 694 init. Ps-Arrian. ib. 14. Varro ap. Isid. XVII 7, 58. Sol. 52, 48. cfr. Sen. ep. 84, 4. Lucan. III 237.) Et macir[*](machir Rsva.) ex India advehitur, cortex rubens radicis magnae, nomine arboris suae. qualis sit ea incompertum habeo. corticis melle decocti usus in medicina ad dysintericos[*](dysen- tericos FEava.S) praecipuus habetur.

Saccaron[*](sccaron Mv. saccha- H. sactra- Rs. sacta- r) et Arabia fert, sed laudatius India. est autem mel in harundinibus collectum, cummium[*](commium F1E1a. gumm- E2va.S (passim)) modo candidum , dentibus fragile, amplissimum nucis abellanae magnitudine [*](magnitudinem F1Ea), ad medicinae tantum usum.

[*](34: Th. IV 4, 12.13. Strabo XV 722 extr. 723. (Aristobul. ap. Arr. anab. VI 22, 4. 7. 8).) Contermina Indis gens Ariana[*](ariane MJ. arriana EaDal.) appellatur, cui spina[*](cuius pina F1Ea. -us spina F2va.S) lacrima[*](lacrima MRsJ. -arum rv) pretiosa murrae[*](myrrae FEava.S) simili[*](similia Rs. -lis va. D. om.M), difficili[*](difficili MD.om. rvaccessus Rs) accessu propter aculeos [*](lac. coni. J coll. Th.; exciderunt fere magnitu- dinem non excedens (cfr. § 23)) adnexos[*](adnexos (Fels p. 56) D. -nixos M. anxio rv). ibi et frutex pestilens, . . . raphani, folio lauri, odore equos invitans[*](inuitans M. -ante (uita- E2) rv), qui[*](quae M) paene equitatu orbavit Alexandrum primo[*](dist. va. Bas. cfr. Th.) introitu. quod et in Gedrosis accidit item laureo[*](laureo MRsS. lario F1Ea. lauri F2. -rino v) folio.[*]((1) Onesicr. fr. 3 Mü.) et ibi spina tradita est, cuius liquor adspersus oculis caecitatem inferret[*](inferret (Chiffl.) S. -feret Rs 1D1F1. -fer M. -fert rv) omnibus animalibus, nec non et herba praecipui odoris, referta minutis[*](reperta minutas M) serpentibus, quarum ictu

[*](Diosc. I 80. Isid. XVII 8, 6.— (10) Ps-Arrian. per. m. Erythr. 37 extr.) Vicina est Bactriana[*](bactriana Mv (D). -nae Fa. -ne ES), in qua[*](uicina—qua b (post duab.) om. Rs) bdellium[*](bdelium M. bidell- F) laudatissimum [*](laudatissimum (-ma Rs) MRsJ. nominat- rv). arbor nigra[*](nigra M. -ra est RsVen. (S). est nigra rv (HD)), magnitudine oleae, folio roboris, fructu caprifici[*](caprificis FEa). ipsi[*](ipsa M1. -sis F.om.Eava.S) natura quae[*](naturaque RsFva.S) cummi. alii brochon appellant[*](brochon appellant alii om.M)[*](brochon Rs 2v. -cchon Rs 1. -con F. prochon a. -con Ez. (blochon Diosc.)), alii malacham[*](malachan Rs. -chram va. H) , alii maldacon[*](madelcon Diosc.), nigrum vero et in offas convolutum[*](conuo- luto M) hadrobolon[*](adrobolo Rs. hadrobolum Eva.Bas.). esse autem debet tralucidae[*](translucidae E2. -dum va.s) simile cerae, odoratum et, cum frietur[*](frietur MRsS. -ictur D1F1. -icetur F2. -icatur rv), pingue, gustu amarum citra acorem. in sacris vino perfusum odoratius. nascitur et in Arabia Indiaque et Media ac Babylone. aliqui peraticum vocant ex Media[*](per (. . r M) media MRs. per Mediam SJ) advectum. fragilius[*](fra- gilius MRsS. facil- rv (alac.)) hoc et crustosius amariusque[*](que-13 umidius om.F1Eva.G), at Indicum umidius et cumminosum[*](gumminosum MF2Brot. -narum Rs. -mmosum v). adulteratur amygdala nuce, cetera eius genera cortice et scordasti[*](scordasti MRsv. scorti r)—ita vocatur arbor aemulo[*](emula F2va.G(S)) cummi[*](& F2 commi F1E1 (alac.) .um. M. gummi E2va.S. gommis F2) —, sed deprehenduntur[*](de- prehendunt RsS. depraenduntur FE) semel quod[*](semel quot M. quod (et add.F2) semel RsF2v. quod esse mel r) dixisse et in ceteros[*](ceteras Ea) odores satis[*](satis est MD. sed cfr. XIII 31. VII 32. XVIII 36. (XXIII 39)) sit, odore, colore, pondere, gustu, igne[*](igni Rs). Bactrio[*](bractrio F1. Bactriano va.s) nitor siccus[*](sucus Rs. sicus F1. secus F2. suus P) multique candidi ungues, praeterea

[*](Th. IV 7, 5. 6. C II 5, 2. Aristobul. ap. Arr. anab. VI 22, 6. 7. (Megasth. ap. Antig. Car. 132 (147). Plut. qu. nat. I 911d).) Gentes[*](dist. ego) supra dictas Persis attingit. Rubro mari, quod ibi Persicum[*](an Persicum sinum? cfr. 13) vocavimus, longe in terrain[*](terrain MJ. -rra rv) aestus[*](aestuus FaD. -tiiuus E) agente[*](agents F2),[*](6,108) mira arborum natura. namque erosae[*](aerosae F2Dal. (errore). -ssae F1Ea) sale, invectis[*](inuictisque (om. ectis derel) M) derelictisque similes, sicco litore radicibus nudis polyporum modo amplexae steriles arenas spectantur. eaedem[*](aeaedem M1F. ead- Ea) mari adveniente fluctibus pulsatae resistunt inmobiles; quin et pleno aestu operiuntur totae, adparetque rerum argumentis asperitate aquarum illas ali[*](illas ali MD2av. milla salus Rs. illa soli r). magnitudo miranda est, species similis unedoni[*](unedonlis Fva.H. unde donis Ea), pomum amygdalis extra, intus contortis nucleis.

[*](Th. IV 7, 7. Herod. III 106 extr. Strabo XV 694 med. Nearch. ap. Arrian. h. Ind. 16, 1. (cfr. Pollux VII 75).) Tylos[*](tylo Rs. Hylos F1Ea) insula in eodem sinu est, repleta silvis qua spectat orientem quaque et ipsa aestu[*](quae. . . quaeque. . . aestuariis M) maris perfunditur [*](pro- funditur FEa). magnitudo singulis arboribus fici, flos suavitate[*](suauibatem (om. sqq. -16 asperitatem) Rs) inenarrabili , pomum lupino simile, propter asperitatem intactum omnibus animalibus, eiusdem insulae[*](an in insulae?) excelsiore[*](excelsiore v. -res Rs. -effiore r) suggestu lanigerae arbores, alio modo quam Serum: his folia infecunda, quae ni minora[*](quae nimiora Ea) essent, vitium poterant[*](pouerat Rs) videri. ferunt mali cotonei amplitudine cucurbitas, quae maturitate ruptae ostendunt lanuginis pilas, ex quibus vestes pretioso linteo faciunt.[*](cfr. Pl. XIX 14.)[*](Iuba fr. 58 Mü.—(4) Th. IV 7,8.)

arborem[*](arborem ego ex ind. -res ll. v) vocant gossypinum[*](gossypinum Rs (Min ind.) S. gossymp- r. -nos H. -ssampinum z. -nos v), fertiliore[*](feitilione F. -ores va. G)

[*](cfr. Th. IX 7, 3. —(17) Diosc. I 15. Ps-Arrian. per. M. Erythr. 39.) Vicina[*](uicinatis Rs. -na his rv(D). -nitas S)iis Arabia[*](ara- biae RsSJ) flagitat quandam[*](quando Rs) generum distinctionem , quoniam fructus[*](fructus Rs. -tus is (iis v) r D) constant[*](constant RsS. -at rv. cfr. ind.) radice, frutice, cortice, suco, lacrima, ligno, surculo, flore, folio, pomo.

radix et folium Indis in[*](in RsS. et r. est et z. est v) maximo[*](maxime Rs) pretio.

Radix costi gustu fervens, odore eximia[*](eximia Rs. -miae DF. -mio Eav), frutice alias inutili. primo statim introitu amnis Indi in Patale insula duo eius[*](eius RsD2d2S.D1F. /// d1. sunt. Est a. sunt eius (e//// E1) Ev) genera: nigrum et, quod melius, candicans. pretium in libras $X$ VS.[*](X. VS D. XVI. S Rs. XVI rv. X. V S)

[*](Diosc. I 6. (cfr. Aristobul. ap. Arr. anab. VI 22, 5. Isid. XVII 9, 3).) De folio nardi plura dici par est ut principali[*](prin- cipalis Ea) in unguentis. frutex est gravi et crassa radice, sed brevi ac

[*](Diosc. I 9. cfr. Pl. XXI 30. Isid. XVII 9, 7.— (18) cfr. Pl. XXI 134.) Nardi vim[*](nardi uim Rsv. -diū F. -dum Eaz) habet et asarum, quod et ipsum aliqui silvestre nardum appellant. est autem[*](appellantes autem FE1a) hederae[*](edere FEa. -rae va.s) foliis, rotundioribus tantum mollioribusque[*](an minoribusque? cfr. Diosc. (n. luc. p. 19 n. 6)), flore purpureo, radice Gallici[*](galli Rs) nardi, semine[*](semine RsS. semen B. si- mile rv) acinosum[*](acinorum JD. cfr. n. luc. p. 18. (an acino fimili?)), saporis calidi ac vinosi[*](uinosi RsVerc. uen- rv), in montibus[*](montibus in FEava.S) umbrosis bis anno florens[*](florens RsS. -ent r. -et v). optimum in Ponto, proximum in Phrygia, tertium in Illyrico. foditur, cum folia amittere[*](amittere ego. mi- ll.v. cfr. vol. III p. 492 ad XVI 246) incipit, et in sole siccatur, celeriter situm[*](sucum Eaz) trahens ac senescens. inventa nuper et in Threcia[*](Threcia J. tre- D1F. trechia d. grecia Rs. tracia r. Thra- v) herba est cuius folia nihil ab Indico nardo distant.

[*](Diosc. I 14.) Amomi uva[*](Diosc. I 14.— (7) cfr. Verg. B 4, 25. ammomi iuba FEa) in usu est ex[*](ex coni. Dal. om. ll.v) Indica vite[*](a uite JD) labrusca, ut[*](aut ut J)

[*](Diosc. I 5.) Simile his et nomine et frutice cardamomum, semine oblongo. metitur, eodem modo in[*](modo et in va.s) Arabia. quattuor eius[*](eius RsD2v. ē D1F. sunt Ea) genera: viridissimum ac pingue, acutis angulis contumax frianti[*](frianti Brot. fricant Rs. -nti rv)—hoc[*](quod (pro hoc) va.s) maxime laudatur—, proximum e[*](e RsBas. eu r. eius v) rufo candicans, tertium[*](tercius FEa) brevius atque nigrius, peius[*](nicarius peior FEa) tamen varium et facile tritu[*](ritum Rs) odorique parvi, qui vero[*](uero RsdS. -ros D1F. -rus D2EaG (D). [quod] uerius v. an in uero?) costo vicinus[*](uicinius va. G) esse debet. hoc et apud Medos nascitur. pretium optimi[*](optime Ea. -tume F) in libras $X$ III.[*](XIII S. XIII Rs. XII rv)

[*]((394, 1–8) Sol. 33, 5. 6.— Th. IX 4, 2. Diosc. I 81. cfr. Agatharch. M. Erythr. 97. 99. Diod. II 49, 1. III 46, 3. Strabo XVI 778. Pl. VI 154. 155. 161.) Cinnamomo proxima gentilitas erat, ni prius Arabiae

Principalia ergo in illa tus atque[*](atque ll.S. et v) murra[*](murra Rs. myrrae F. mirrę a. mirae E. myrrha v. (an murra. ē haec?)), haec et cum Trogodytis communis, tura praeter Arabiam nullis ac ne Arabiae quidem universae. in medio eius fere sunt Atramitae [*](atramitae E(?)v. astra- RsD2aD. stra- D1F.cfr. § 69. VI 155. Sol.), pagus Sabaeorum capite regni Sabota in monte excelso , a quo octo mansionibus distat regio eorum turifera[*](turiferus Rs) Sariba[*](sariba D2EaD. -bu D1F. arabiaRs 2e corr. Sol. saba Tv) appellata[*](appellatur FdTas); hoc significare Graeci mysterium dicunt. spectat ortus[*](spectat ortus D2G. -ta portus Rs. -tatur tuus (tus E. thus ad) r. -tans ortus v) solis aestivi, undique rupibus invia et a dextera [*](rupibus - dex- tera Rsv.om. r) mari[*](maris Eava.H) scopulis inaccesso[*](inaccessa va.H). id solum e rubro lacteum traditur.[*]((15).Th. IX 4, 2. 8.) silvarum longitude est schoeni[*](choeni FEa (passim). schoenorum va. H)XX, latitudo dimidium eius. schoenus patet Eratosthenis ratione stadia XL, hoc est p. V???, aliqui XXXII[*](XXII Rsva.G) stadia singulis schoenis dedere . attolluntur colles alti, decurruntque et in plana arbores sponte natae. terram argillosam esse convenit, raris fontibus ac nitrosis.[*]((19) Th. ib. 5.— (21) Sol. 33, 6. 7.) attingunt et Minaei[*](Minaei B. -nei D2d2. -nent Rs. minmei D1. minimei Fd1. -mey a. -me E. -niei v), pagus alius, per quos evehitur uno tramite angusto. hi primi[*](hi primum Rs. ipprimi F) commercium turis fecere maximeque exercent, a quibus et Minaeum dictum est. nec praeterea Arabum alii turis arborem vident , ac ne horum quidem omnes, feruntque[*](feceruntque r)III[*](IIIS. III Rs. om. r. MMM G. CCC v) non[*](nunc Rs) amplius esse familiarum quae[*](que FEa) ius[*](ius Ev. eius DFa. plus Rs. tus D) per successiones id sibi[*](id esse sibi RsS) vindicent [*](uim dicent Rs); sacros vocari ob id nec ullo congressu feminarum

Nec arboris ipsius quae sit facies constat. res in Arabia gessimus et Romana arma in magnam partem eius penetravere, Gaius etiam Caesar Augusti filius inde gloriam petiit[*](petit FE (alac.)), nec tamen ab ullo, quod equidem sciam, Latino arborum earum[*](earum DFEv (H). etiam RsL) tradita est facies.[*](Th. IX 4, 2. 7. 8.— Iuba fr. 51 Mü. Sol. 33, 8. Strabo XVI 782.) Graecorum exempla variant [*](ca- reant E): alii folio piri, minore dumtaxat et herbidi coloris[*](colores Rs), prodidere , alii lentisco similem subrutilo folio[*](folio ll. v (S). om. Dal.), quidam terebinthum esse, et hoc visum Antigono regi allato frutice. Iuba rex iis voluminibus, quae scripsit ad C[*](G. FE). Caesarem Augusti filium ardentem fama Arabiae, tradit contorti esse caudicis, ramis aceris maxime Pontici, sucum amygdalae modo emittere[*](emitteret Fda), talesque in Carmania apparere et in Aegypto satas[*](satas (D?) v. -ta ll) studio[*](stadio Fd1) Ptolemaeorum[*](ptolaemeorum FE1. ptolomae- E2ava.Verc. (D). cfr. § 76) regnantium.[*]((17) Ta. IX 4, 2 extr. 9.) cortice lauri esse constat; quidam[*](quidem a.ee qu- E1) et folium simile dixere: talis certe[*](certe talis Ea) fuit arbor Sardibus[*](Sardibus v. ardi- FE. arbi- a), nam et Aiae reges serendi curam habuerunt. qui mea aetate legati[*](legati v. laetica F. let- Ea) ex Arabia venerant[*](uenerunt v), omnia incertiora fecerunt, quod iure miremur, virgis etiam turis ad nos commeantibus, quibus credi potest matrem quoque teretem[*](teretem D2G (D). -te r. -te et zH. -te r. et v) enodi fruticare trunco.

[*]((1) Sol. 33, 8.— (4) Th. IX 4, 4.5.) Meti semel anno solebat minore occasione vendendi ; iam[*](iam D2v. uiam r) quaestus alteram vindemiam[*](uindemiam Verc. uid- D3. uiam rv) adfert. prior atque

[*](Diosc. I 77. Th. IX 4, 2. Sol. 33, 9. Diod. V 41, 6.) Murram[*](myrram FEadva.S (semper)) in isdem silvis permixta[*](permixta DFdG. -tam Eav (Brot.)) arbore[*](arbore F2dG. -rē rv (Brot.)) nasci tradidere aliqui, plures separatim, quippe multis locis[*](in locis va.s) Arabiae gignitur, ut apparebit in generibus. convehitur et ex[*](69 sq.) insulis[*](insulis G. iluis E1. siluis rv (D)) laudata, petuntque eam etiam ad Trogodytas Sabaei transitu maris. sativa quoque provenit[*](peruenit E), multum silvestri praelata. gaudet rastris atque ablaqueationibus, melior radice refrigerata.

[*](Th. IX 4, 3.7.8. Iuba fr. 50 Mü. So.33, 10.) Arbori altitudo ad quinque cubita, nec sine spina, caudice duro et intorto, crassiore[*](cruris coni. Dal. e Th. (ἤ κνημοπαχές)) quam turis, et ab radice etiam quam reliqua sui parte. corticem levem similemque

[*]((6–8) Diod. V 41, 6. Th. IX 4, 10. Diosc. I 77. Athen. XV 6880. Suid. s. v. σκακτή. Sol. 33, 9.) Inciduntur bis[*](binis E2) et ipsae isdemque[*](ipsae iisdemque v. -sas (-sae E2) denique ll) temporibus, sed a radice usque ad ramos[*](ramos v. ramum D2. ram D1F. aram E.an ramorum?) qui valent. sudant autem sponte prius quam incidantur[*](incidatur Fd) sta;cte[*](stacte E1adD (cfr. Fels p. 65). -tē DF. -tę E2. -ten v) dicta[*](dicta E2va.D), cui nulla praefertur. ab hac sativa[*](satiua v. stat- FE. stact- a) et in silvestri quoque melior aestiva. non dant ex murra portiones deo, quoniam et apud alios nascitur; regi tamen Gebbanitarum[*](gebba- nitarum Eadv (D). gaebba- DF. geba- C (item infra). cfr. § 63) quartas partes eius pendunt. cetero passim a vulgo coemptam in folles conferciunt[*](confertiunt FE. ccnuert- a. confarciunt va. H), nostrique unguentarii digerunt[*](dge- runt E1. id ger- E2a) haud difficulter odoris atque pinguedinis argumentis.

[*](Diosc. I 77.— (16) Ps-Arrian. par. M. Erythr. 24 extr.)

Genera complura: Trogodytica silvestrium prima, sequens[*](Erythraea sequens et va. G) Minaea[*](Mi- naea B. -nea D3. in eaom. v), in qua[*](in qua. G. in aqua (qua B) stactea v et om. SJ) et Atramitica[*](astramitica ll. D. cfr. § 52) est et Gebbanitica[*](et gebba- nitica av (J). et gaebb- r. om. G) et Ausaritis[*](austaritis E. auser- (ausir- C) va. Bas.) Gebbanitarum[*](gaebbanitarum ll) regno, tertia Dianitis, quarta collaticia [*](Caucalitia coni. He Diosc.), quinta Sambracena[*](sambracena E2S. semb- rv. cfr. infra et VI 78) a civitate regni Sabaeorum mari proxinia, sexta quam Dusaritim[*](Dusaritim Bas. cfr. Steph. Byz. s. v.δουσαρήet Hesych. dusyr- DF. syr- a. dusir- EJ. durisitin v) vocant. est et candida uno

[*]((1) Th. VI 4, 9.— (4. 5) Diosc. I 90. 51 extr. Isid. XVII 7, 51. 8, 7.)

Ergo transit in mastichen[*](mastichen G. -cen ll (passim). -cem v), quae et ex alia spina fit[*](fit v. fit ll) in India itemque in Arabia; lainam[*](lainam ll. (Salm.) Brot. lamam v) vocant. sed mastiche[*](ma- stichen M) quoque gemina est, quoniam et in Asia Graeciaque

[*](Herod. III 112. Diosc. I 128. — (12. 13) cfr. Sol. 27, 48. —) Arabia etiamnum[*](etiam nunc MJD) et ladano gloriatur. forte casuque hoc et iniuria odorum[*](odorun. MD. -ris C. -res rv) fieri plures tradidere, caprasque[*](capras quae M. -prisque Ea. -ras va.S) maleficum alias frondibus animal, odoratorum vero fruticum adpetentius[*](adpetentius MG. exp- v. et petentibus r), tamquam intellegant[*](intellegat MD. sed cfr. vol. V p. 487 ad XXXII 59) pretia, carpere[*](cafpere FE1. cap- E1a.om. H Brot. errore) germinum caules praedulci liquor turgentes[*](torrentes M) destillantemque[*](distillantemque F2Eava.S) ab iis[*](is MD. his r C) casus mixtura[*](mixturā E) sucum inprobo barbarum villo abstergere. hunc glomerari pulvere[*](puluere G. -rem 11 (praem. in) v), incoqui sole, et ideo in ladano caprarum pilos esse. sed hoc non alibi fieri quam in Nabataeis [*](nabatae his FE1a), qui sunt ex Arabia contermini Syriae.[*](Diosc. I 128. cfr. Pl. XXVI 47.) recentiores ex auctoribus storbon[*](storbon MJ. strob- rv. stobolon zS) hoc vocant traduntque silvas Arabum pastu caprarum infringi atque ita sucum villis inhaerescere, verum autem ladanum Cypri insulae[*](insulae MG. -lā Ead. -la DF (piaem. in) v) esse, ut obiter quaeque genera odorum dicantur, quamvis non terrarum ordine. similiter

[*](Th. IV 7, 2. 1. (efr. Strabo XVI 777. Pl. XXIII 72. Cels. V 19 init.). — (4) cfr. Pl. XIII 139. —) In Arabia et olea dotatur lacrima, qua medicamentum [*](quam dicamentum F1E1a. qua indis medi- dTS) conficitur Graecis[*](a graecis E2) cnhaemon[*](enbemon E. inb- a. inbaenon F) dictum, singulari effectu[*](effectum M. ex fectu F) contrahendis vulnerum cicatricibus. in maritimis hae fluctibus aestuque operiuntur, nec bacae nocetur, cum constet in foliis salem relinqui.

[*](cfr. Pl. XXIV 102. (Diosc. I 104). Claud. fr. 3 Peter. —) Haec sunt peculiaria Arabiae, et pauca praeterea communia alibi dicenda, quoniam in iis vincitur. peregrinos ipsa mire[*](miros M. mirę E1a. -rrę E2. myrrae zva.G) odores et ad cxteros petit: tanta mortalibus suarum rerum satias[*](satias MJ. satietas av. saci- r. cfr. V 6. X 172. XIII 130. (VIII 209)) est alienarumque[*](aliarumque M) aviditas. petunt igitur in Elymaeos arborem bratum[*](brathum M. -tam Ea. bru- tam va. H), cupresso[*](cypresso ll) fusae[*](fuse E. fuisse a. russae M) similem, exalbidis ramis, iucundi odoris accensam et cum miraculo historiis Claudi Caesaris[*](caesaris claudi historiis M) praedicatam[*](praedicata FEa). folia eius inspergere potionibus Parthos tradit; odorem esse proximum cedro fumumque eius contra ligna alia[*](alio M) remedio. nascitur ultra Pasitigrim[*](phasin tigrim M. -rinique va.B) finibus[*](in finibus E2va.D) oppidi[*](op- pido M) Sostratae[*](Sostratae ego coll. VI 136. sostrae MD. soytrae F. scy- rv(J). Sittacae B scanchro MdJ. -ntro a. -nthro v.) in monte Scanchro[*](schantro r. Zagro B e VI 131. (cfr. VI 136 chasiro vel castro ll)). petunt et in Carmanos[*](carmanios M. charmonos FEa) arborem[*](arbore F1Ea) stobrum[*](stobrum FTS. isto- M. istrobum E. ystr- a. str- v) ad suffitus, perfusam vino palmeo accendentes[*](accendentes FC. actend- M. acced- Eav). huius odor redit[*](redit Mv. reddit r) a camaris ad solum, iucundus[*](iocundos FEa), sed adgravans capita, citra dolorem tamen; hoc somnum aegris quaerunt.[*]((404, 3) Iuba fr. 52 Mū. — Herod. III 97.) his commerciis

Non sunt eorum cinnamomum aut casia, et tamen felix appellatur Arabia, falsi et ingrati[*](falsi (-so v) et ingrati Mzv(J). -sa et ingrata r G) cognominis, quae hoc acceptum superis[*](super his FEa) ferat, cum plus ex eo inferis debeat. beatam[*](beatam MD2B. -tum v. tam D1. am r) illam fecit hominum[*](illa.. hominem va.B) etiam in morte luxuria[*](luxurię E. -rie a) quae dis intellexerant genita inurentium[*](inurentium MD2D. ure- r S. adhibens urendis v) defunctis.[*]((1. 2) cfr.Pl. praef. § 11. (Sen. benef. I 6, 3). —) periti rerum adseverant[*](adseuerant D2G. adstuer- DF1. adsuer- M. adstruer- F2. astruxer- E. -erunt v) non ferre tantum annuo fetu, quantum Nero princeps novissimo Poppaeae[*](Poppaeae (Budaeus) G. -ppae DF. pompae Mv. puppę E) suae die concremaverit. aestimentur post ea toto orbe singulis annis tot funera acervatimque congesta honori cadaverum quae dis per[*](dispersa Ea) singulas

[*](Herod. III 111. Ar. IX 13 extr. Ael. XVII 21. Antig. Car. 43 (49).Pl. X 4. 97. — (13) Herod. III 110. Th. IX 5, 2. —) Cinnamonum et casias[*](cassias F2passim) fabulose[*](fabulosae F. -sa va.H) narravit antiquitas princepsque[*](princepsue FEva.S. (alac.)) Herodotus avium nidis et privatim phoenicis, in quo situ[*](siti Ea) Liber pater educatus esset, ex inviis rupibus arboribusque[*](arborum M) decuti carnis[*](cauernis M) quam ipsae inferrent[*](ipsae inferrent Mv. ipse inferet r. -rret dTzD) pondere aut[*](et (pro aut) M) plumbatis;agittis, item casiam[*](casia M) circa paludes, propugnante unguibus ciro vespertilionum genere aligerisque serpentibus, his commentis augentes rerum pretia.[*](Herod. III 113 init. Diod. III 46, 4. - (20) cfr. Sol. 30, 30. — (21) cfr. Pl. VI 168.) comitata vero fabula est ad meridiani solis repercussus inenarrabilem quendam unversitatis halitum e tota[*](et tota M. & uta F) paeninsula existere tot generum aurae[*](aure Fa. autrę E1. aura e S. -ris va. G) spirante concentu[*](concentu Mv (J). -eptum r S), Magnique Alexandri classibus Arabiam primum odoribus[*](.....m odoribus M. odore pri- mum rva.D) nuntiatam[*](nunciatū F) in altum[*](in eptum M). omnia falsa, si quidem cinnamomum idemque cinnamum nascitur in Aethiopia Trogodytis conubio permixta. hi[*](hii M. in E. ii va.) mercantes id a conterminis[*](cum (com F1) terminis FEa) vehunt per maria vasta ratibus , quas neque gubernacula regant[*](regant D2v. fecant D1. rexant Ea. rexeant F1. fexant F2d) neque remi trahant vel

[*](cfr. Th. IX 5, 2. Sol. 30, 30. — (15) Sol. 30, 31. Th. ib. extr. —) Ipse frutex duum cubitorum altitudine amplissimus palmique minimus, quattuor digitorum crassitudinis[*](grassitudinis FE2a. gross- E1), station a terra VI digitis surculosus, arido similis, cum viret, non odoratus, folio origani, siccitate[*](siccitate v. -ati ll) gaudens, sterilior imbre, caeduae[*](ceduę F. caeu duę E3. ceu dirae va.G) naturae. gignitur in planis[*](in planis D2v. om. r) quidem, sed densissimis in vepribus rubisque, difficilis collectu. metitur non nisi permiserit deus. lovem hunc intellegunt aliqui, Assabinum illi vocant. XLIIII boum caprarumque et arietum extis impetratur[*](impetratur.v. -eratur ll) venia caedendi, non tamen ut[*](ut ll.D. aut v) ante ortum solis aut post occasum liceat[*](liceatD2D. -cet rv). sarmenta hasta dividit sacer- dos deoque partem ponit, reliquum mercator[*](mercatur FE1a) in massas[*](massas E2zH. na- v. assas r) condit [*](condidit F. abscondit a). est et[*](est et v. est D2D. et r) alia fama cum Sole dividi ternasque partes fieri, dein sorte gemina[*](gemina EaH. -ia F.germina zv. cremia G) discerni quodque Soli cesserit relinqui ac sponte conflagrare.[*](Th. IX 5, 1. Sol. 30, 30. —)[*]((6) Diosc. I 13. —) praecipua bonitas virgultorum tenuissimis

Frutex et casia[*](casia v. -ię ll) est iuxtaque cinnami campos nascitur , sed in montibus crassiore[*](crassiore v. -ri S. grass- FEa) sarmento, tenui cute verius quam cortice, quem contra[*](conteri zva.Bas.) atque in cinnamo[*](cannamo F.cfr. § 98) diximus labare[*](diximus labare ego luc. p. 21. lab- dix- M. labare D1FS. lauare D2Ea. leuari v. liuere D)[*](92) et exinaniri pretium est. amplitudo frutici trium cubitorum, colos triplex: cum primum emicat, candidus pedali mensura, dein rufescit[*](rubescit Eava. S. cfr. § 116. IX 109. XI 118. 167. XIV 35) addito semipede, ultra nigricans.[*]((8) Diosc. I 12. — (8–11) Th. IX 5, 3, —) haec pars maxime laudatur ac deinde proxima, damnatur vero candida. consecant surculos longitudine[*](longitudinem FE1 (a lac.)) binum digitorum, mox praesuunt [*](praeiciunt M) recentibus coriis quadripedum ob id interemptarum, ut putrescentibus vermiculi lignum[*](uermiculus nigrum M) erodant et excavent corticem [*](cortice E2), tutum[*](totum M. tuto E2) amaritudine[*](amaritudinem FE).[*](cfr. Diosc. I 12. —) probatur recens maxime et quae sit odoris longissimi[*](longissimi M.cfr. n. luc. p. 39. mol- liss- rv) gustuque[*](gustuue FEava.H) quam minime[*](minime M.cfr. luc. p. 89. maxi- rv) fervens potiusque [*](potiusque ll.D. -ius quam B. -ius v) lento tepore leniter mordens, colore purpurae, quaeque plurima minimum ponderis faciat, brevi tunicarum fistula atque[*](et (pro atque) Eva.D. (alac.)) non fragili. ladam[*](ladam Mv(S). -dan/// dT. -dant DF. laudant E. lactam C) vocant talem barbaro nomine. alia est balsamodes, ab odore[*](aba odore Ea. abad- F) simili appellata, sed amara ideoque utilior medicis, sicut nigra unguentis. pretia nulli diversiora , optimae[*](optumae MS. -time E (Ven.). -timi rv) in libras $X$ L, ceteris $X$ V.

[*]((19) cfr. Diosc. I 12.)[*]((1) cfr. Pl. XVI 136. Col. III 8, 4. — (5) Diosc. I 23. Ps-Arrian. per. m. Erythr, 8 extr. —)

His adiecere[*](adiecere MD. addidere rv mangones Mv. -oriis r) mangones quam Daphnidis[*](daphnidis MJ. -phanidis (-dos E) r. -phnoiden C. -des v) vocant, cognominatam isocinnamon[*](isocanamon F. -cananom E) , pretiumque ei faciunt[*](faciunt Mv. -iant r) $X$ CCC. adulteratur styrace et propter similitudinem corticum[*](corticem FE1. -ce va.G) laurus

Ex confinio casiae cinnamique[*](caseae cannamque ei FE) et cancamum ac tarum invehitur, sed per Nabataeos[*](nabasa eos FEa) Trogodytas[*](Trogodyticas M. -tasque va.G), qui consedere [*](con- sedere MVerc.(J). -sideret r. -re v(C)) ex Nabataeis.

Eo comportatur et serichatum et gabalium, quae intra se consumunt[*](consumunt v. -mit ll) Arabes, nostro orbi tantum nominibus cognita, sed cum[*](cum v. eum ll cinnamū E2) cinnamo casiaque[*](cassiaque F2E1) nascentia. pervenit tamen aliquando serichatum et in unguenta additur ab aliquis[*](aliquibus va.S(D)). permutatur in libras $X$ VI.

[*](Diosc. IV 157. Th. IV 2, 6. (Martial. XIV 57).) Myrobalanum Trogodytis et Thebaidi[*](thebaidis E2) et Arabiae, quae[*](que Fa. an qua?) Iudaeam ab Aegypto disterminat, commune est, nascen s id[*](nascens id ego. -entib. ll. -ens v) unguento, ut ipso nomine[*](nomine D2v. -ni r) apparet, quo item indicatur et glandem esse. arbor[*](arbor ē ego. -orē a. -orem (-ore D2D) ll. -ris B. -ri v) est heliotropio[*](theliotropio F. eli- a), quam dicemus[*](22,57) inter herbas, simili folio, fructus magnitudine abellanae nucis. ex his in Arabia nascens Syriaca appellatur et est candida, contra in Thebaide[*](thebaiden F. -dē a) nigra. praefertur illa bonitate olei quod exprimitur, sd copia Thebaica. inter haec Trogodytica vilissima est. Sunt qui Aethiopicam his praeferant, glandem nigram nec[*](ac C) pinguem[*](pinguem v. -gue DFa. -guę E. (glande nigra ac pingui coni. Dal.)), nucleoque gracili, sed liquore qui exprimitur odoratiore[*](odoratiore D2D. -ori v. -oris a. -or. is E. -onis r), nascentem in campestribus. Aegyp-

[*](Diosc. I 148. Sol. 32, 36. —)

Myrobalano in[*](myrobalancin in E1a. -lani in E2) unguentis similem proximumque usum habet palma in Aegypto quae vocatur adipsos, viridis, odore mali cotonei[*](atonei Ea), nullo intus ligno. colligitur aut umno[*](autumno ego e Diosc. (τῆς κατὰ τὴν ὀπώραν ἀκμῆς). aut enim FEa. ////enim Dd. autem v) paulo ante quam incipiat maturescere. quod si relinquatur , phoenicobalanus vocatur et nigrescit vescentesque inebriat. myrobalano pretium in libras $X$ II.[*](II MJ. bini RsG. -nis r. -nas v) institores et faecem unguenti hoc nomine appellant.

[*](Th. IX 7, 1. 2. Sol. 52, 52. —) Calamus quoque odoratus in Arabia nascens[*](nascitur M) communis Indis[*](Indis — omnes om.Rs) atque Syriae est, in qua vincit omnes[*](omnis ll.S). a nostro maria CL[*](CL MRsF2B e Th. Ci F1E. (alac.). C D2v. 0 D1) stadiis inter Libanum montem aliumque ignobilem (non, ut quidam existimavere, Antilibanum[*](antelibanum MD2. cfr. V 77. 80) ) in convalle modica iuxta lacum, cuius palustria aestate siccantur , tricenis ab eo stadiis calamus et iuncus odorati[*](odorate Ea. -rat F) gignuntur . saneenim dicamus et de iunco, quamvis alio herbis dicato[*](tantum P) volumine, quoniam tamen hic unguentorum materia[*](21,120) tractatur.[*](Th. IX 7, 2. Diosc. I 17.) nihil ergo a ceteris sui generis differunt aspectu[*](aspectus FEa), sed calamus praestanti[*](praestanti MD. -ior rv. cfr. luc. p. 91) odore[*](odori M) statim e longinquo invitat,

[*]((10–17) Diosc. III 88. — (10. 12) Sol. 27, 47. —) Discessimus a terris oceanum spectantibus ad convexas [*](conuexa M) in nostra maria. ergo Aethiopiae subiecta Africa[*](africa e M) hammoniaci lacrima[*](lacrimam va.J. an lacrimas, ut XI 14. XX, 254?) stillat in harenis[*](inhaerens M) suis; inde nomen[*](nomen ego. -mine ll.v) etiam Hammonis oraculo, iuxta quod gignitur arbore[*](arbore (Fels p 44) D. -orē MRs. -or rv) quam metopon[*](metopona Rs. -pion va.S e Diosc. cfr. § 123. criumetopon D2. me- lopos Sol.) appellant[*](appellat Rs. uocant va.S), resinae modo aut cummium[*](commium FE1a. gumm- E2. -mmi va.S). genera eius duo: thrauston[*](thlauston B e Diosc. ranstron M. thas- mum thon Rs. traston rv) masculi turis similitudine[*](similitudine Mv. -nem r), quod maxime probatur[*](pzrobatum M), alterum pingue et resinosum, quod phyrama[*](phyrama B e Diosc. -ram M. -ranma Rs. pyram r. -ama v) appellant . adulteratur harenis velut nascendo adprehensis; igitur quam minimis[*](quamuis minim Rs) glaebis probatur et quam purissimis. pretium optimo[*](optimo MRsS. -mū r. -mi v) in libras asses XXXX.

[*]((18. 412, 1. 4) Diosc. I 20. cfr. Pl. XVI 33.) Sphagnos[*](sphagnos (index) B e Diosc. sfagnos a. sphacnos FE. spagnos Rsv. -achnos M) infra eos situs in Cyrenaica provincia

[*](cfr. Diosc. I 124. (165).Pl. XXIII 90. XXIV 74. —) Cypros in Aegypto est arbor, ziziphi foliis, semine coriandri, candido, odorato. coquitur hoc in oleo premiturque postea, quod cypros vocatur. pretium ei in libras $X$ V. optimum e Canopica in ripis Nili[*](nili MRsv. li r) nata, secundum Ascalone Iudaeae, tertium in[*](in ego. om. ll.v. cfr. § 133. VIII 226. XIII 4. 5. 10. 33. XV 82. XIX 94. (CFW Müller p. 21)) Cypro insula. odoris suavitas [*](suauitate va. J) quaedam[*](quaedam MJ(et dist.). Quid- rv) . hanc esse dicunt arborem quae in Italia[*](italiam Fa) ligustrum[*](ligostrum FEa) vocetur.[*](Diosc. I 19. cfr. Pl. XXIV 111. 112. — (17–19) Ar. probl. 12, 3. cfr. Th. C VI 17, 7. Pl. XVII 39.XXI 39. — (20) cfr. Th. de od. 57.) in eodem tractu aspalathos[*](aspal//- thus E2 (item v. 18. 19)) nascitur [*](in — nascitur om.Rs), spina[*](spinae Rs) candida magnitudine arboris modicae, flore rosae. radix unguentis expetitur. tradunt in quocumque frutice curvetur arcus caelestis, eandem quae[*](eandemque Fa. -que que E) sit aspalathi suavitatem odoris exsistere; sed si[*](si om.Mva. H) in aspalatho, inenarrabilem quandam. quam quidam[*](quam (so. spinam) M.om. rv) erysisceptrum[*](erytrisceptrum M. emerysi- DFEa. eum erysi- Rs (?)v. eriscepton vel iriscepton Salm. p. 282aD ex Hesych.) vocant, alii sceptrum[*](uocant —sceptrum om.Rs). probatio[*](que om.Rs) eius[*](eius MRG. est rv) in colore rufo vel igneo tactuque spisso et