Tusculanae Disputationes

Cicero, Marcus Tullius

Cicero. M. Tulli Ciceronis. Scripta Quae Manserunt Omnia. Pohlenz, M, editor. Leipzig: Teubner, 1918.

Iam vero motus animi, sollicitudines aegritudinesque[*](Epic. fr. 599 aegritudines] hinc incipiunt codicis V fol. 96. 97, ubi multa iam s. XV non iam legi poterant (nonnulla suppl. Vrec). Ciceronis verba iterum descripsit Vb (saec. XV). cf. praef. ) [*](-que add. G1 ) oblivione leniuntur traductis animis ad voluptatem. non sine causa igitur Epicurus ausus est dicere semper in pluribus bonis esse sapientem, quia semper sit in voluptatibus. ex quo effici putat ille, quod quaerimus, ut sapiens semper beatus sit.

'etiamne, si sensibus carebit oculorum, si aurium?'[*](aurum K) etiam; nam ista ipsa contemnit. primum enim horribilis ista caecitas quibus tandem caret voluptatibus? cum quidam etiam disputent[*](disputarent H disputent ex -em] G1 ) ceteras voluptates in ipsis habitare sensibus, quae autem aspectu percipiantur, ea non versari[*](non versari V3 et b ut X conversari V1 ) in oculorum ulla iucunditate,[*](iocunditate HVb ) ut ea, quae gustemus[*](gestemus V1 ) olfaciamus tractemus audiamus, in ea ipsa, ubi sentimus, parte versentur. in oculis tale nil[*](nihil tale Hs ) fit; animus accipit, quae videmus. animo autem multis modis variisque

p.454
delectari[*](dilectari GV1 ) licet, etiamsi non adhibeatur aspectus. loquor enim de docto homine et erudito, cui vivere est cogitare. sapientis autem cogitatio non ferme ad investigandum adhibet oculos advocatos.

etenim[*](etenim est enim V1 ) si nox non adimit vitam beatam, cur dies nocti similis adimat?[*](iam ... 454, 5 adimat H) nam illud Antipatri Cyrenaici est quidem[*](id quidem Sey. (sed cf. exempla ap. Kühner-Stegmann II, 118, 8. absurda sent. in v. 7 nominativus est).) paulo obscenius, sed[*](sed si V) non absurda sententia est; cuius caecitatem cum mulierculae lamentarentur,

quid agitis?
inquit,
an vobis nulla[*](ulla KR) videtur voluptas esse nocturna?
Appium quidem veterem illum, qui caecus annos multos[*](multos annos KVb ) fuit, et ex magistratibus et ex rebus gestis intellegimus in illo suo casu[*](casu add. Kc ) nec privato nec publico muneri defuisse. C. Drusi[*](G. Drusi s V b ) [*](Gatrusi GRV Gratusi KH) domum compleri a consultoribus solitam accepimus; cum, quorum res esset, sua ipsi non videbant, caecum adhibebant ducem.[*](Appium ... 15 ducem) pueris nobis Cn. Aufidius[*](GN. autfidius X (G.N. G) Gn. Aufifidius sVb ) praetorius et in senatu sententiam dicebat nec amicis deliberantibus deerat et Graecam scribebat historiam et videbat in litteris.

Diodotus Stoicus caecus multos annos nostrae domi[*](domii V (fuit domui ut v.)) vixit. is vero, quod credibile vix esset,[*](esset est et H est Ba. ) cum in philosophia multo etiam magis assidue[*](assidue KRH ads. GV) quam antea versaretur et cum fidibus Pythagoreorum more uteretur cumque ei libri noctes et dies legerentur, quibus in studiis oculis non egebat, tum, quod sine oculis fieri posse vix videtur, geometriae munus tuebatur verbis praecipiens discentibus, unde quo quamque lineam scriberent.[*](Diodotus ... 26 scriberent H) Asclepiadem[*](asclepiaden K) ferunt, non ignobilem Eretricum[*](ignobilem eretricum R1 eretricum exp. et ceterorum suprascr. al. m. (R2) ignobile meretricum GKV (metricum Vb)) philosophum,[*](philosophum s philosophorum X) cum

p.455
quidam quaereret,[*](quaeret G) quid ei caecitas attulisset,[*](adt. K) respondisse,[*](respondisset V) puero ut uno esset comitatior. ut enim vel summa paupertas tolerabilis[*](tollerabilis GV) sit, si liceat quod quibusdam Graecis[*](graecis sR2Vb graeci X) cotidie,[*](cottidie K) sic caecitas ferri facile possit, si non desint[*](desinit K) subsidia valetudinum.[*](valitudinum KR)

Democritus[*](Dem. A 22) luminibus amissis alba scilicet discernere et atra non poterat, at vero bona mala, aequa[*](aqua V1 ) iniqua, honesta turpia, utilia inutilia, magna parva poterat, et sine[*](si X si H1 sine sR2Vb ) varietate colorum licebat vivere beate, sine notione rerum non licebat. atque hic vir impediri etiam animi aciem aspectu[*](aspectu sVbR2 aspectum X (ex -us G1)) oculorum arbitrabatur, et cum alii[*](alii sR2Vb aliis X) saepe, quod ante pedes esset,[*](esset sVb ) [*](essent X) non viderent, ille[*](-rent ille — 458,9 iudicare habet fr. Bodl. (F)) [*](ille FBVrec et b illa X) in [*](in s om. XF cf. nat. deor. 1,54 ) infinitatem omnem peregrinabatur, ut nulla in extremitate consisteret. traditum[*](traditum ex -us G1 ) est etiam Homerum caecum fuisse; at eius picturam, non poësin videmus: quae regio, quae ora,[*](hora V) qui locus Graeciae,[*](greciae in mg. add. G2(?) ) quae species formaque pugnae,[*](formae quae pugna XF corr. s ) quae acies, quod remigium, qui motus hominum, qui ferarum non ita expictus est, ut, quae ipse non viderit, nos ut videremus, effecerit?[*](efficerit KV1 ) quid ergo? aut Homero[*](homerŭ K) delectationem animi ac[*](ac FBs aut X) voluptatem aut[*](aut ante cuiq. add. V2 ) cuiquam docto defuisse umquam arbitramur?[*](arbitramus V)

aut, ni ita se res haberet, Anaxagoras aut hic ipse Democritus agros et patrimonia sua reliquissent,[*](relinquissent GR1H) huic discendi[*](dicendi V) quaerendique divinae[*](divina V1 ) delectationi toto se animo dedissent? itaque augurem Tiresiam, quem sapientem fingunt poëtae, numquam inducunt deplorantem

p.456
caecitatem suam; at vero Polyphemum Homerus cum inmanem ferumque finxisset,[*](finxisset (H?)FsR e corr. Vb fixisset X) cum ariete etiam conloquentem facit eiusque laudare fortunas, quod, qua[*](quod qua quodq; V1 ) vellet, ingredi posset et, quae[*](quaec corr. B1 s quem (quẽ) XF) vellet, attingere.[*](attingeret XF corr. s (de mendo cf. 455, 1; 429, 8 al.) attingere. et recte Lb. ) recte hic quidem; nihilo enim erat ipse Cyclops quam aries ille prudentior.[*](prudentior ille Vb prudentior postea add. R1 )

In surditate vero quidnam est mali? erat surdaster[*](sudaster GRV1 (corr. 1)) M. Crassus,[*](in ...7 Crassus Non. 176, 22 ) [*](erat... Crassus Prisc. GL. 2.114,16 ) sed aliud molestius, quod male audiebat, etiamsi, ut mihi videbatur, iniuria. Epicurei[*](Epicurei s (etiam F) del. (vel operarii subst.) Dav. ) nostri Graece fere nesciunt nec Graeci Latine. ergo hi[*](hic V) in illorum et illi in horum sermone surdi, omnesque item[*](item Urb. 323 (s. XV) Man. id X om. Fs ) nos in is[*](is his X eis F) linguis quas non intellegimus, quae sunt innumerabiles, surdi profecto sumus.

at[*](at FH(?)BR e corr. ) vocem citharoedi[*](citaroedi GV citharędi KH (e)) non audiunt
.[*](aut X) ne[*](ne nec K) stridorem quidem serrae,[*](serrae Fs fere X) tum cum acuitur, aut grunditum,[*](grunditum X Non. grunnitum FR2Vb ) cum iugulatur, suis[*](aut... 15 suis Non. 114,26 ) nec, cum quiescere volunt, fremitum murmurantis maris; et si cantus eos forte delectant, primum cogitare debent, ante quam hi sint inventi, multos beate vixisse sapientes, deinde multo maiorem percipi posse legendis his quam audiendis voluptatem.