De Oratione

Nec ab ira solummodo, sed omni omnino confusione animi libera esse debet orationis intentio de tali spiritu emissa, qualis est spiritus ad quem mittitur. neque enim agnosci poterit spiritu sancto spiritus inquinatus aut tristis a laeto aut impeditus a libero. nemo aduersarium recipit, nemo nisi comparem suum admittit.

Ceterum quae ratio est, manibus quidem ablutis, spiritu uero sordente orationem obire, quando et ipsis manibus spiritales munditiae sint necessariae, ut a falso, a caede, a saeuitia, a ueneficiis, ab idololatria ceterisque maculis, quae spiritu conceptae manuum opera transiguntur, purae alleuentur? hae sunt uerae munditiae, non quas plerique superstitiose curant, ad omnem orationem, etiam cum a lauacro totius corporis ueniunt, aquam sumentes. id cum scrupulosius percontarer et rationem requirerem, comperi commemorationem [*](8] Gen. 45, 24. 9] cf. Eph. 4, 26. ) [*]( 2 iosef A 4 alias AB, Helias D 5 in sup. uers. A 8 pungi fort. etiam A 9 ammonet A 10 an dum D 12 ETIAM OMNI ANIMI CONFVSIONE (CONTVSIONE D) VACVVM ESSE DEBERE (om. D) nec (ne A) ABD contusione D 13 esse debet D, debet esse AB 14 est spiritus ad quem in ras. D emititur D 15 spiritu AB, a spiritu Gel 18 DE LAVATIONE MANWM ABD 20 spirituales D cede D 21 seuitia D beneficiis D idolatria D 22 opere D 23 uere A 24 omnememorationem A a om. AB, Gel 25 ueniunt del. Gel ad aquam D scrupulose AB )

Omnibus licet membris lauet quotidie Israel, numquam tamen mundus est. certe manus eius semper inmundae, sanguine prophetarum et ipsius domini incrustatae in aeternum; et ideo conscientia patrum hereditarii rei nec attollere eas ad dominum audent, ne exclamet aliquis Eseias, ne exhorreat Christus. nos uero non attollimus tantum, sed etiam expandimus, et dominicam passionem modulantes et orantes confitemur Christo.

Sed quoniam unum aliquod attigimus uacuae obseruationis, non pigebit cetera quoque denotare, quibus merito uanitas exprobranda est, siquidem sine ullius aut dominici aut apostolici praecepti auctoritate fiunt. huiusmodi enim non religioni, sed superstitioni deputantur, affectata et coacta et curiosi potius quam rationalis officii, certe uel eo coercenda, quod gentilibus adaequent. ut est quorundam expositis paenulis orationem facere; sic enim adeunt ad idola nationes. quod utique si fieri oporteret, apostoli, qui de habitu orandi docent, comprehendissent; nisi si qui putant Paulum paenulam suam in oratione penes Carpum reliquisse. deus scilicet non audiat [*](24] cf. 2 Tim. 4, 13. ) [*]( 1 Pilatum manus abluisse scripsi: pilati manus abluisse D, om. AB deditione D, dedicationem AB, deditionem Gel 2 dedimus AB, dicimus D 3 ob aliqft D, quod AB 4 lauemus om. AB 7 APO- STROPHE BD, APOSTROFE A cottidie D 9 incrustatae D, cruentatae AB 11 dm A esaias BD exorreat D corr. 12 etiam sup. uers. D 13 et] e Rig, ut Hartelius dominicam passionem Leopoldus: dominica passione ABD, de dominica passione Oehlerus modulantes B, modulatum AD, modulati Oehlerus, modulaturi Hartelius 15 attingimus D 16 pigebat D 17 exprobanda A corr. et siquidem AB sine AB, si D 18 definiunt D, definiuntur fort., deficiunt Hartelius religionis A 20 cohercenda D 21 adaequent. DE EXPOSITIS PENVLIS CPENYLIS A) ABD positis Gel penulis D 23 si om. D oportere D apostoli qui D, apostoliq; A, apostoli quae B 24 penulam D )

Item quod adsignata oratione assidendi mos est quibusdam, non perspicio rationem, nisi quam pueri uolunt. quid enim, si Hermas ille, cuius scriptura fere \'pastor\' inscribitur, transacta oratione non super lectum assedisset, uerum aliud quid fecisset, id quoque ad obseruationem uindicaremus? utique non. simpliciter enim et nunc positum est, cum adorassem et assedissem super lectum, ad ordinem narrationis, non ad instar disciplinae. alioquin nusquam erit adorandum, nisi ubi fuerit lectus. immo contra scripturam fecerit, si quis in cathedra aut subsellio sederit. porro cum perinde faciant nationes adoratis sigillaribus suis residendo, uel propterea in nobis reprehendi meretur, quod apud idola celebratur. eo apponitur et inreuerentiae crimen, etiam ipsis nationibus, si quid saperent, intellegendum. si quidem inreuerens est assidere sub conspectu contraque conspectum eius quem cum maxime reuerearis ac uenereris, quanto magis sub conspectu dei uiui angelo adhuc orationis adstante factum istud inreligiosissimum est? nisi exprobramus deo, quod nos oratio fatigauerit.

Atquin cum modestia et humilitate adorantes magis commendabimus deo preces nostras ne ipsis quidem manibus sublimius elatis, sed temperate ac probe elatis, ne uultu quidem in audaciam erecto. nam et ille publicanus, qui non tantum prece, sed et uultu humiliatus atque deiectus orabat, iustificatior Pharisaeo procacissimo discessit. sonos etiam uocis [*](8] Herm. past. Yis. 5, 1. ) [*]( 1 penulatos AD babylonis D 2 sarabaris Gel: sabaris ABD tiariis D, tyaris AB 3 DE ASSIDENDO POST ORATIONEM ABD assignata D 4 perspici orationem BD quam pueri uolunt. quid enim om. AB 9 sedissem D 10 nos D 13 proinde D uel adoratis ABD; uel del. Gel 14 deprehendi D 16 saperet D 18 cum B, quam A, om. D 19 orationi Iun astante D 22 DE MANIBVS ELATIS ABD commendabimus Oehlerus: commendauimus AD, commendamus B 23 preces A sic semper 24 prius elatis deleri uult Iun elatis. DE VVLTV ne uultu ABD 25 recto D et om. D 26 humilis D 27 discessit. DE SONO VOCIS ABD sono D )

Alia iam consuetudo inualuit. ieiunantes habita oratione cum fratribus subtrahunt osculum pacis, quod est signaculum ; orationis. quando autem magis conferenda cum fratribus pax est, nisi cum operantis oratio commendabilior ascendit, ut ipsi de nostra operatione participent, qua maduerint de sua pace fratri transigendo? quae oratio cum diuortio sancti osculi integra? quem domino officium facientem impedit pax? quale sacrificium est a quo sine pace disceditur? quaecumque oratio. sit, non erit potior praecepti obseruatione, quo iubemur ieiunia nostra celare. iam\' enim de abstinentia osculi agnoscimur ieiunantes. sed et si qua ratio est, ne tamen huic praecepto reus sis, potes domi, si forte, inter quos latere ieiunium in totum non datur, differre pacem. ubicumque autem alibi operationem tuam abscondere potes, debes meminisse praecepti; ita et [*]( 3] Herod. I 47. ) [*]( 1 esse om. AD 2 audimur D 3 phythii A 4 dš D 5 imo om. AB 6 coeti D abys. sic A 7 refer D 10 in mg. m. s. XII- XIII ueraciter namque orare est. amaros in copunctione gemitus et incomposita uerba resonare Nota gg (— Gregorius) in moral. libro D 11 DE OSCVLO ABD 13 quanto D 14 operantis oratio scripsi: operationis. cum oratio D, oratione AB, oratio Rig, operationis tempore oratio Oehlerus, operati(one orati)onis, cum oratio Hartelius ascendit. Ut H. Kellnems 15 participes Urs qua maduerint D, quam auderent AB, iam audeant Urs, quam adiuuerint Hartelius 16 transigendo Oehlerus: transigend D, transigendus A, transigere B, transigent Kellnerus 18 disceditur D, receditur AB oratio AB, ratio D, operatio Rig 21 praecepto reus sis D, praeceptore ussis A, praeceptor tu sis B 22 domi. Si f. i. quos latere ieiunium (scil. datur), in Kellnerus si om. B in om. D 24 debea D )

Similiter et de stationum diebus non putant plerique sacrificiorum orationibus interueniendum, quod statio soluenda sit accepto corpore domini. ergo deuotum deo obsequium eucharistia resoluit an magis deo obligat? nonne sollemnior erit statio tua, si et ad aram dei steteris? accepto corpore domini et reseruato utrumque saluum est, et participatio sacrificii et executio officii. si statio de militari exemplo nomen accepit (nam et militia dei sumus), utique nulla laetitia siue tristitia obueniens castris stationes militum rescindit. nam laetitia libentius, tristitia sollicitius administrabit disciplinam.

De habitu uero dumtaxat feminarum uarietas obseruationis effecit post sanctissimum apostolum nos uel maxime nullius loci homines impudenter retractare, nisi quod non impudenter, si secundum apostolum retractemus. de modestia quidem cultus et ornatus aperta praescriptio est etiam Petri, cohibentis eodem ore, quia eodem et spiritu, quo Paulus, et uestium gloriam et auri superbiam et crinium lenonem operositatem.