De idololatria

Plane impensius respondebo ad excusationes huiusmodi artificum, quos numquam in domum dei admitti oportet si quis eam disciplinam norit. iam illa obici solita uox, non habeo aliud quo uiuam, districtius repercuti potest: uiuere ergo habes? quid tibi cum deo est, si tuis legibus uiuis? tum quod et de scripturis audent argumentari, dixisse apostolum: ut quisque fuerit inuentus, ita perseueret, possumus igitur omnes in peccatis perseuerare ex ista interpretatione. nec enim quisquam nostrum non peccator inuentus est, cum Christus non alia ex causa descenderit quam peccatorum liberandorum. item eundem praecepisse dicunt secundum suum exemplum, uti manibus suis unusquisque operetur ad uictum. si hoc: praeceptum ab omnibus manibus defenditur, credo et fures balneares manibus suis uiuere et ipsos latrones manibus agere quo uiuant, item falsarios utique non pedibus, sed manibus operari malas litteras, histriones uero non manibus solis, sed totis membris uictum elaborare. pateat igitur ecclesia omnibus, qui [*]( 1] Es. 44, 8—9. 5] Es. 44, 20. 7] Ps. 115, 8. 18] 1 Cor. 7, 20. 23] 1 Thess. 4, 11. ) [*]( 4 pronunciatio A bis qua in B 6 terra] errant Patn 6 uti Iun 9 suffiat A 13 respondebimus B 15 eam] eius Iun 17 si tuis A, sit uis B uiiuisj A, om. B vulgo 19 distinctionem correxi 20 interpraetatione A enim A non habere videtur, om. B 23 ut B manibus del. Scal 24 suis om. B unusque A 26 balneares Oehlerus, balneatores AB, balnearios Gel, et aleatores Rig )

Si nulla lex dei prohibuisset idola fieri a nobis, nulla uox spiritus sancti fabricatoribus idolorum non minus quam cultoribus comminaretur, de ipso sacramento nostro interpretaremur nobis aduersas esse fidei eiusmodi artes. quomodo enim renuntiauimus diabolo et angelis eius, si eos facimus? quod repudium diximus iis, non dico cum quibus, sed de quibus uiuimus? quam discordiam suscepimus in eos, quibus exhibitionis nostrae gratia confiteris? uerbo destruere quod facto struis? unum deum praedicare qui tantos efficis? uerum deum praedicare qui falsos [*]( 18] Ex. 20, 1. ) [*]( 1 tolerant scripsi: tolerantur AB 4 exeare AB 5 praestruebatur B derogationem Iun, Scal, Rig 6 aduersaria Wissowa 8 quem] quod B 14 dummodo ut [un 15 pro uirgula punctum ante bene posui 16 prius et AB, ut Oehlerus, qui Pam post. et add. Iun 17 indixit Rig: interz dixit AB, interduxit Iwn 22 nobis, si nulla uox Lat 27 his B ) [*]( 3* )

Ad hanc partem zelus fidei perora!bit ingemens: Christianum ab idolis in ecclesiam uenire, de aduersaria officina in domum dei uenire, attollere ad deum patrem manus matres idolorum, his manibus adorare, quae foris aduersus deum adorantur, eas manus admouere corpori domini, quae daemoniis corpora conferunt? nec hoc sufficit. parum sit, si ab aliis manibus accipiant quod contaminent, sed etiam. ipsae tradunt aliis quod contaminauerunt. adleguntur in ordinem ecclesiasticum artifices idolorum. pro scelus! semel Iudaei Christo manus intulerunt, isti quotidie corpus eius lacessunt. o manus praecidendae ! uiderint iam, an per similitudinem dictum sit: si te manus tua scandalizat, amputa eam. quae magis amputandae, quam in quibus domini corpus scandalizatur?

Sunt et aliae conplurium artium species, quae, etsi non contingunt idolorum fabricationem, tamen ea, sine quibus idola nil possunt, eodem crimine expediunt. nec enim differt, an extruas uel exornes, si templum, si aram, si aediculam eius [*](23] Matth. 18, 8. ) [*]( 1 aitq: uidam A sed B, et A ob aliquam Iwn: obliquam Bmg, aliquamAB, ob aliam Gel 2 debeat A, debebat B 4 possit A odoris jBmg 6 illis ... libus om. A 8 numen B, nomen A 11 uerba tota die uulgo in principio cap.7 legwntur: correxi 12 Christum Bmg 13 aduersarii Rig 15 adornantur Iwn, operantur Wissowa 16 daeminiis A 17 signum interrogationis posui 18 contaminent B, contaminant A ipsi Urs etradunt A corr. 22 uiderint Gel: uiderit AB sit om. A 23 ampute eam A 26 nil om. B. )