De idololatria

Ceterum quid facient serui uel liberti fideles, item officiales sacrificantibus dominis uel patronis uel praesidibus suis adhaerentes? sed si merum quis sacrificanti tradiderit, immo si uerbo quoque aliquo sacrificio necessario adiuuerit, minister habebitur idololatriae. huius regulae memores etiam magistratibus et potestatibus officium possumus reddere secundum patriarchas et ceteros maiores, qui regibus idololatris usque ad finem idololatriae apparuerunt. hinc proxime disputatio oborta est, an seruus dei alicuius dignitatis aut potestatis administrationem capiat, si ab omni specie idololatriae intactum se aut gratia aliqua aut astutia etiam praestare possit, secundum quod et Ioseph r et Daniel mundi ab idololatria et dignitatem et potestatem administrauerunt in ornamento et purpura praefecturae totius Aegypti siue Babyloniae. cedamus itaque succedere alicui posse, ut in quoquo honore in solo honoris nomine incedat neque sacrificet neque sacrificiis auctoritatem suam accommodet, non hostias locet, non curas templorum deleget, non uectigalia eorum procuret, non spectacula edat de [*]( 1 opere A quae tum B utinam quantum sibi quidem A 2 possemus A 3 malis Gel 6 est officium A alia uera opera A 10 caeterum A sic saepius liberti Iwn: liberi AB 11 presidibus A suis om. A 12 mirum quid sacrificantis A 13 uero A aliquos ex alios quos A 15 et potestatibus om. A 18 suborta Gel 19 specif A 22 administrauerint B in ornamento et purpura praefecturae Oehlerus: in ornamento exturae A, in ornamento et purpura extitere B, et in ornamento et purpura e*titere Iwn, in ornamento praefecturae Rig 23 credamus B 24 honore ut in B 26 accomodet A ostias A temporum A 27 spectaculg dat A )

Iam uero de solo suggestu et apparatu honoris retractandum. proprius habitus uniuscuiusque est tam ad usum quotidianum quam ad honorem et dignitatem. igitur purpura illa et aurum ceruicis ornamentum eodem more apud Aegyptios et Babylonios insignia erant dignitatis, quo more nunc praetextae uel trabeae uel palmatae et coronae aureae sacerdotum prouincialium, sed non eadem condicione. tantum enim honoris nomine conferebantur iis, qui familiaritatem regum merebantur. unde et purpurati regum uocabantur a purpura, sicut apud nos a toga candida candidati, sed non ut suggestus ille sacerdotiis quoque aut aliquibus idolorum officiis adstringeretur. nam si ita esset, utique tantae sanctitatis et constantiae uiri statim habitus inquinatos recusassent, statimque apparuisset Danielem idolis non deseruisse nec Belem nec draconem colere, quod multo postea apparuit. simplex igitur purpura illa nec iam dignitatis erat, sed ingenuitatis apud barbaros insigne. quemadmodum enim et Ioseph, qui seruus fuerat, et Daniel, qui per captivitatem statum uerterat, ciuitatem Babyloniam et Aegyptiam sunt consecuti per habitum barbaricae ingenuitatis, sic penes nos quoque fideles, si necesse fuerit, poterit et pueris praetexta concedi et puellis stola, nativitatis insignia, non potestatis, generis, non honoris, ordinis, non superstitionis. ceterum purpura uel cetera insignia dignitatum et potestatum insertae dignitati et potestatibus idololatriae ab initio dicata habent profanationis suae maculam, cum praeterea ipsis etiam [*](3 neque iudicia d. c. a. u. p. ferat, etiam de pecunia Iun 7 appratu A 9 ad add. in mg. A 13 conditione A 14 conferebantur Rig: con- , ferebatur AB is A, his B memorabantur A 16 candida om. A 21 poste A 22 dignitati A erat sed ingenuitatis om. A 23 quemadmodum Pam: quodammodo AB 24 statim B 25 aegyptiam Rig: aegyptum AB 26 fideli A 27 puerilis A puellis Gel: puerilis AB ) [*]( 4* )

Possit in isto capitulo etiam de militia definitum uideri, quae inter dignitatem et potestatem est. at nunc de isto quaeritur, an fidelis ad militiam conuerti possit et an militia ad fidem admitti, etiam caligata uel inferior quaeque, cui non sit necessitas immolationum uel capitalium iudiciorum. non conuenit sacramento diuino et humano, signo Christi et signo diaboli, castris lucis et castris tenebrarum; non potest una anima duobus deberi, deo et Caesari. et virgam portavit Moyses, fibulam et Aaron, cingitur loro et Iohannes, agmen agit et Iesus Naue, bellauit et populus, si placet ludere. quomodo autem bellabit, immo quomodo etiam in pace militabit sine gladio, quem dominus abstulit? nam etsi adierant milites ad Iohannem et formam obseruationis acceperant, si etiam centurio crediderat, omnem postea militem dominus in Petro exarmando discinxit. nullus habitus licitus est apud nos illicito actui adscriptus.

Sed enim cum conuersatio diuinae disciplinae non factis tantum, uerum etiam uerbis periclitetur (nam sicut scriptum est, ecce homo et facta eius, ita, ex ore tuo [*](28] Ioh. 19, 5 (?). Matth. 12, 37. ) [*]( 4 inimica A 5 conuulta A 6 irrogantur Lat et prius om. A tua ex sua A molesta & ibi A 7 euitandumj reliqua in A desunt: post vocem enim euitandum pergitur de minutiloquio aristotilis e. q. s. = de anima 6 9 quod Rig 11 intra Scal 13 quoque Urs 17 portauit Gel: portabit B 18 cingitur Gel: cingetur B agit Gel: aget B 20 bellabit Iun: bellauit B immo B, iam lun 21 quem Gel: quae B 23 exarmando Gel: examinando B 27 sicut et B, et om. Gel )