Epistolae Septem

Pseudo-Sulpicius Severus

Severus, Sulpicius. Sulpicii Severi libri qui supersunt (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 1). Halm, Karl, editor. Vienna: Gerold, 1866.

Huiusmodi Deus quaerit ornatum et animam taliter compositam concupiscit. memento te Dei filiam dici, secundum quod ait: audi. filia, et uide. sed et tu ipsa, quotienscumque Deum patrem nominas, Dei te filiam esse testaris. ergo si Dei filia es, uide ne quid eorum facias, quae Deo patri incongrua sunt, sed age omnia quasi filia Dei. cognosce quomodo huius saeculi nobilium filiae se gerant, quibus adsuescant moribus quibusue se disciplinis instituant. tanta in quibusdam uerecundia est, tanta grauitas , tanta modestia, ut ceterorum hominum ritum intuitu humanae ingenuitatis excedant, et ne quam honestis parentibus suis per lapsum suum infamiae inurant notam, alteram sibi quodam modo inter homines consuetudinis studeant facere naturam. et tu ergo originem tuam respice, genus: intuere, gloriam nobilitatis aduerte. agnosce te non hominis tantum, sed et Dei filiam et diuinae natiuitatis nobilitate decoratam. ita te exhibe. ut in te caelestis natiuitas appareat et ingenuitas diuina clarescat. sit in te noua grauitas, honestas admirabilis , stupenda uerecundia, mira patientia, uirginalis incessus et uerae pudicitiae habitus, sermo semper modestus et suo in tempore proferendus, ut quisquis te uiderit, admiretur et dicat: \'quae haec nouae inter homines grauitatis patientia est? quae pudoris uerecundia, quae honestatis modestia, quae maturitas sapientiae ? non est ista humana institutio nec disciplina mortalis. caeleste mihi aliquid in terreno corpore redolet. puto quod [*]( 4, Pe. 44. 11. ) [*]( 1 malo V et ed. Vall. || suauissimo CV: snauissimae Rb 3 ornamentum F 4 quod ait ARV: illud C 6 filia dei CV 7 patri JLRF: om. C )j sint CH 8 cognosce — ergo (u. 14) om. A )) filiae se nobilitum (sic) V )j se om. R, C ante saeculi habet 9 se OMt. Y )! in OM. R 11 ne quam 2!F: nequaquam C 12 per lascituam infamiae F || infamiae ow..R (j notam inurant C 13 studeant facere R: fecere ed. roN. et V, facientes C 14 et tu origine tua te crede non hominis tantum mediis omissis F 15 non hominis tantum (tantum esse C) sed — decoratam C*F: non hominis sed Dei filiam — decoratam H, non hominibus sed et (et otn. A) dei dininitatis nobilitate decoratam AR 17 appareat ed. Vall. et V: sca pareat R, pareat ACH, pateat b j) et J!: ut AV, etut C 19 nere RV )) habitus et sermo JJ! 20 quisque B 21 nouae JJRF: nona C 23 sapientiae ARY: om. C )) institatione disciplina H 24 rpdolet ARV: refulget C jj puto enim quod habitat A )

245
habitet in quibusdam hominibus Deus\'. et cum te Christi famulam esse cognouerit, maiore stupore tenebitur et cogitabit qualis ille sit dominus, cuius talis ancilla est.

Si uis ergo esse cum Christo et partem habere cum Christo, Christi tibi exemplo uiuendum est, qui ab omni malitia et nequitia ita fuit extraneus, ut ne inimicis quidem uicem redderet, quin potius et pro ipsis oraret. nolo enim eas animas Christianas existimes, quae aut fratres aut sorores non dico oderunt, sed quae proximos toto corde et conscientia coram Dei testimonio non diligunt, cum Christianis Christi similitudine inimicos etiam amare necesse sit. si sanctorum cupis habere consortium, a malitiae et nequitiae cogitatu pectus emunda. nemo te circumueniat, nemo fallaci sermone seducat. nonnisi sanctos et iustos et simplices et innocentes et puros caelestis aula suscipiet: nullum apud Deum habet malitia locum. ab omni nequitia et dolo mundum esse necesse est qui cupit regnare cum Christo. nihil tam contrarium, nihil tam exsecrabile Deo quam aliquem odisse, aliquem uelle laedere, nihil tam probabile quam omnes amare. quod Propheta sciens testatur docens: qui diligitis Dominum, odite malum.

Vide ne in aliquo humanam gloriam diligas, ne et tua inter illos portio computetur, quibus dictum est: quomodo uos potestis [*]( 18. Ps. 96, 10. 21. Joan. 5, 44. ) [*]( 1 Christi famulam JjRV: filiam Christi C 2 maiori CF [) tenebitur CH: teneatur ARV )j cogitabit H: cogitet ACRV, cogitat C corr. )) ait ille D. cuius taUs et ancilla A 4 ergo om. A )) esse cum Christo et AH: om. CRY j) partem habere RV: habere partem CH (cum Christo p. habere jl) 5 et nequitia CH: oMt. ARV II ita om. R 6 externus F II ut ne — emunda (u. 12) om. A )) ne ed. Vall. et -H: nec CRV 7 enim ut eas C II existimes esse C 9 conscientia JB: conscientia munda F, conscientiae C )) Dei H: Dco CRY )) testimomooM. V II eam— necesse sit deest in V 11 malitia 2! 12 nemo fallaci CBF: nemo tc fallaci AH 13 et iustos CH: om. ARV 14 suscipit et A, suscipiat R, sed corr. 1 M. )] locum habet malitia C )) nequitiae F 15 necesse est esse V et cd. Vall. j) nihil- Domini (p. 246, 4) om. A 16 aliquem R: alterum CF 17 uelle R: uelle uel C, uel F 18 sciens R V : prospiciens C 19 malum num B (maligTium corr. tn. 2) 20 ne in ali∗co R, ne aliquam C )) necet R (sed c punct.), et om. F 21 portio inter illos C || quomodo potestis querere gloriam dei gloriam ab hominibus quaerentes V )

246
credere, gloriam ab inuicem quaerentes et de quibus per Prophetam dicitur: auge eis mala, auge mala gloriosis terrae, et alibi: confundimini a gloriatione uestra, ab obprobrio in conspectu Domini. nolo enim illas respicias, quae saeculi, non Christi sunt uirgines, quae propositi sui et professionis inmemores gaudent in deliciis, in opibus delectantur et corporeae nobilitatis origine gloriantur: quae si pro certo Dei filias se esse crederent, numquam post diuinos natales nobilitatem admirarentur humanam nec gloriarentur in patre quolibet honorato: si patrem Deum se habere sentirent, nobilitatem carnis non amarent. quid tibi, o stulta, in generis nobilitate blandiris et conplaces ? duos homines [m exordio fecit Deus, ex quibus totius humani generis silua descendit: mundanam nobilitatem non naturae aequitas praestitit, sed cupiditatis ambitio. certe omnes per diuini lauacri gratiam aequales efficimur , et nulla inter eos potest esse discretio, quos natiuitas secunda generauit, per quam tam diues quam pauper, tam liber quam seruus, tam nobilis quam ignobilis Dei efficitur filius, et terrena nobilitas splendore caelestis gloriae obumbratur et nusquam omnino iam comparet, dum qui retro in saecularibus honoribus inpares fuerant, caelestis et diuinae nobilitatis gloria aequaliter uestiuntur. nullus ibi [*]( 2. ls. 26, 15 secundum Lxx. 3. Jerem. 12, 13 sec. Lxx. ) [*]( 1 abJB: ad C 3 alibi RV: om. C )) confundimini 2!: confundemini F, confundentem C, confundantur b )) a om. V )) gloriacatione C 4 et ab obprobio C 5 quaeAR: nec quae C, nec F !) sui immemore professionis recordantur sed gaudent F 6 et corp. — credunt (p. 247, 6) OMt. A 7 corpore JB j) nobilitatis in ungino C, nobilitatis hac (ac eory.) in uirginitate R II pro certo CF: proccrte R, profecto H et ed. Vall. )t filias esse se 7, filia esse R 8 crederent Numquam R 9 humanam. Nam nec R 10 nobilitatem c. n. amarent ed. Vall. et H: om. CRY 11 o stultaoM. jH, o om. R || in generis nobil. H: om. CBV )) blandiris et CH: plaudis et F, plaudissent R 12 fecit ab exordio deus If, in exordio OM. JR, M<M inclusimus II deus fecit V 13 praestat C 14 certe — efficimur RV: om. C )) gratiam F: gramen R (abiit gram in gra!&) 15 inter nos F )) discretio potest esae C 16 generaret V 18 caelestia gloriae CJX: caelesti V 18 obumbratur R F: adumbratur CJ? ) et OMt. C j) nusquam R corr. M numquam 20 caelestia et R: caelesti (7, caelesti gloria obumbrantur et F )t diuinae nobilitatis gloria By: diuinae gloriae nobilitate CR tj uestiantur aequaliter C )) nullus iam ignobilitati H )
247
iam ignobilitatis locus, nec degener quisquam est, quem diuinae natiuitatis sublimitas ornat, nisi apud illos, qui non putant humanis caelestia praeponenda. aut si putant, quam uanum est ut se illis in minoribus praeferant, qeos sibi in maioribus paressciunt, et quasi infra, se positos in terra existiment quos sibi aequales in caelestibus credunt. tu autem, quaecumque Christi, non saeculi uirgo es, omnem praesentis uitae gloriam fuge, ut eam quae in futuro promittitur consequaris.

Contentionum uerba et animositatis causas deuita, discordiarum quoque et litium occasiones subterfuge. nam si iuxta Apostoli doctrinam seruum Domini litigare non oportet, quanto magis Dei ancillam, cuius quo uerecundior est sexus, animus debet esse modestior. linguam a maliloquio cohibe et ori tuo frenum legis inpone, ut tunc, siforte, loquaris, quando tacere peccatum sit. caue ne quid quod in reprehensionem ueniat dicas. lapis emissus est sermo prolatus: quapropter diu antequam proferatur cogitandus est. beata quippe labia sunt, quae numquam quod reuocare uelint emittunt. pudicae mentis sermo etiam debet esse pudicus, qui aedificet semper magis quam aliquando destruat audientes, secundum quod praecepit Apostolus dicens: omnis sermo malus ex ore uestro non procedat, sed si quis bonus ad aedificationem fidei, ut [*]( 10. II Tim. 2, 24. 20. Eph. 4, 29. ) [*]( 1 locus RV: locus est C )j est quisquam V II quem CR : et F 2 sublimitas non ornat illos qui putant humana caelestibus V 3 quamanum R || se jHF: si R, sese C 4 sciunt H: scient JR, censeant V, sentiant C\' 5 positus R II in caelestibus aequales C, in om. R 6 creduum: crediderunt CV II omnis V 7 in saeculo futuro F 9 causam F || deuita V: euita CR, uita ed. Vall., deuita disc. quoque ow. A 10 occasionem C 11 quanto 10. ancillam domini non expedit F 12 quo ow. F || sexus et animus F 13 frenum AН et corr. R: freno R 1 w. frenos CF II ut ARV: et C 14 tunc loquaris si forte loqueris V, si om. A; nos cowmate post si forte posito (cf. p. 249, 1) loci interpunctionem emendauimus; uidendum tamen, ne uerba caue ne — dicas loci structura non intellecta ex interpolatione irrepserint 0 sit ow. b || caue - audientes om. A 17 labra C || reuocare iterum R, reuocare postea F 18 etiam om. b 19 destruat aliquando F || secundum id (Tioc ed. Vall.) quod A !) praecipit apost F (Apostolus dicit A) 20 de ore C, ex ore deleuit w. 2 in R 21 sed si - inferri (p. 248, 10) om. A || bonus est ad C )) ut om. F )

248
det gratiam audientibus. presa lingua est. quae nonnisi d<- divinaerebus nouit uerba construere, et sanctum os, unde caelectia semper eloquia proferuntur. absentium obtrectatoresquasi maligua scripturae auctoritate deterre. quia etiam hoc inter uirtutes perfecti hominis Propheta commemorat, si ante conspectum iusti malignus ad nihilum deducatur qui contra proximum non probanda protulerit non licet enim tibi alterius uituperationem patienter audire. quia nec ah aliis optas recipi tuam. iniustum quippe est quicquid contra Christi euangelium uenit, si alteri quod tibi ab alteri quod fieri molestum est patiaris inferri. semper linguam tuam de bonis loqui adsuesce, et auditum tuum ad bonorum magis laudem quam ad malorum uituperationem accommoda. uide ut omnia quaecumque bene facis propter Deum facias, sciens eius rei tantum te a Domimorecepturamesse mercedis, quantum eius timoris et dilectionis causa perfeceris. sancta magis esse quam uideri stade, quia nihil prodest aestimari quod non HM, et duplicis peccati reatus est non habere quod creditur et quod non habere<M simulare.

In ieiuniis magis quam in epulis delectare, illius uiduae memor, quae non discedebat de templo ieiuniis et obsecrationibus Deo seruiensdie ac nocte. et si uidua et quidem Iudaea talis fuit, qua- !ac nunc uirginem conuenit esse Christi? diuinae magis lectionis conuiuium dilige, et spiritualibus te saturari dapibus concupisce, et illos potius quaere cibos, quibus anima magis quam corpus reficiatur. carnis et uini species quasi caloris fomenta et libidinis incitamenta [*]( 1 non wine diuinis R 4 etiam om. R || inter] in V )j perfecti hominiM uirtutM C, uirtatia perfectionis (om. homuus) R 5 connumerat F 7 enim RV: OMt. CH II alterius tibi F || tdtuperationes C )) patientfr w<. V 9 euang. Christi F 10 linguam tuam semper C 11 adltmclem bonorum magis A, magis ad bon. laudem C || quam malorum V 12 accommoda CH: commoda ARV )] omniaottt. F )) bona facis F, benefacis R curr. ex bcncScias )) propter Dominum A 13 tantum ARV: tantam C 14 mcrcedia quantum A : mercedem quam CRY 15 uid\'\'aria C )j quia — simulare om. A 16 crederis V 18 in utroque loco om. V 19 de] a F [) obsecrationibus ARV: orationibus C )) seroiens Domino nocto ac dio A 20 et si — Christi (M. 21) om. A )) et assidua (corr. ex at iudaea) ot quidem talis V j) uidnae quidem R, uidaaquidemH\' II fuerit R, erat H )) qualis V 21 conuenit uirg. esse V, esse uirg. conucnit C )) lectionis ARV: dilectionis C 22 tu F\' )j saturari JJ!; satiari <\'F || ct om. C 23 requiro C j) reficiatur AR: reficitur CF )

249
fuge. et tunc, si forte, uino exiguo utere, cum stomachi dolor et nimia corporis compellat infirmitas. iracundiam uince, animositatem cohibe, et quicquid illud est quod post factum paenitentiam ingerit, uelut proximi criminis abominationem declina. satis tranquillam et quietam esse conuenit mentem et ab omni perturbatione furoris alienam, quae Dei habitaculum esse desiderat, quod per Prophetam testatur dicens: Super quem requiescam alium nisi super humilem et quietum et trementem uerba mea? Omnium operum et cogitationum tuarum speculatorem Deum crede, et caue ne quid, quod diuinis oculis indignum sit, aut opereris ant cogites. cum orationem celebrare desideras, talem te exhibe, quasi sis cum Domino locutura.

cum psalmum dicis, cuius uerba dicis agnosce, et in conpunctione magis animi quam in tinnulae uocis dulcedine delectare. lacrimas enim psallentis Deus magis quam uocis gratiam comprobat, sicut Propheta dicit: seruite Domino in timore et exultate ei cum tremore. ubi timor et tremor est, ibi non uocis elatio est, sed animi flebilis et lacrimosa deiectio. omnibus actibus tuis diligentiam adhibe, quia scriptum est: maledictus homo qui facit opera Domini neglegenter. Crescat in tecum annis gratia, crescat cum aetate iustitia, et fides eo perfectior uideatur esse quo senior es, quia Iesus, qui nobis uiuendi reliquit exemplum, proficiebat non [*]( 7. Is. 66, 2. 15. Ps. 2, 11. 18. Jer. 48, 10. ) [*]( 1 et tunc — infirmitas om. A )j sic forte V )) utere ut stomachi dolor et animae corporisque expellatur infirmitas V )) dolor et nimia R: dolore nimio C 3 uelut proximi criminis AH: uelat om. R, pro maximo crimine proximi criminis CV 4 abhominatione V )j quietam et tranquillam conuenit esse C 5 et om. b )) perbatione R 6 quod per — uerba mea om. A )) quod V; qui CR )) dicens ed. Vall. et F; et dicit CB 8 qaietam R )) sermones meos C )) Omnium — cogites (u. 10) A post comprobat CM. 14) habet 9 Deum OM. JR )) quid quod CF. quidquam quod -H, quicquam (add. w. 2 quod) 2! 11 quasi V: quasi quae ACR )j cum Deo C 12 uerba dicis AH: u. diceris|R, u. loqueris F, |u. loquaris C 14 sicut — neglegenter CM. 19) om. A. Quae deinceps in J. sequuntur, MOtt sunt nisi paucae sententiae breuiatae. 16 non ibi F, non ubi B 17 dilectio -B; post deiectio in V additum est: Dicat et tibi deus. Audiui uocem orationis tuae et aspexi lacrimas tuas 18 adhibe JBF: exhibe C )) homo om. C t) opera domini CRV: opus dei H, Vulg. habet opus Domini, sed LXX: TK ἓϱγα xυϱίου19 gratiam I! 20 es OM. C\' 21 Jesus B; Jesus dominus F, doiuinusjMus C, Dominus noster Jesus H )

250
aetate tantum corporea, sed et sapientia et gratia spirituali coram Deo et hominibus. omne tempus in quo te non meliorem senseris, hoc te aestima perdidisse. Coeptum uirginitatis propositum ad finem usque conserua, quia non inchoasse tantum, sed perfecisse uirtutis est, sicut in euangelio Dominus ait: qui perseuerauerit usque in finem, hic saluus erit. caue ergo ne cui uel concupiscendi occasionem tribuas, quia sponsus tuus Deus zelans est: criminosior est enim Christi adultera quam mariti. Esto ergo omnibus uiuendi forma, esto exemplum, praecede et in actu quos in castitatis sanctificatione praecurris. uirginem te in omnibus exhibe: nihil corruptionis obiciatur capiti tuo. cuius corpus integrum est, sit et inuiolabilis conuersatio. et quoniam in exordio epistolae praefati sumus te Dei sacrificium factam, quod utique sanctitatem suam etiam aliis inpertit, ut quisquis ex eo digne sumpserit, sanctificationis et ipse sit particeps, ita ergo et per te quasi per diuinam hostiam sanctificentur et ceterae, cum quibus te tam sanctam in omnibus exhibeas, ut quisquis uitam tuam uol auditu uel uisu contigerit, sanctificationis uim sentiat et tantum sibi intellegat gratiae ex tua conuersatione transfundi, ut, dum te imitari concupiscit, Dei sacrificio et ipse sit dignus. [*]( 4. Matth. 10, 22. ) [*]( 1 sed ct ed. Vall. et F: sed CR 2 meliorem te non V 3 coeptum (<. ceptum) ARV: conceptum C 4 uirtutes ed. Vall., sed lectionem uirtutis A quoque firmat 6 ergo OM. H || cuiquam C )) uel MM. b 7 quia BF.\' quoniam C )) est deus zelans V 8 enim OM. C [( post quam mariti sequuntur in HV (glossemate carent CR) : Vnde palchre Romana ecclesia apostolico sinc dubio, cuius aedem obtinet, spiritu animata, tam seocram nuper de huius modi sententiam statuit, ut uix uel penitentia dignam iudicaret, quae sanctiHcatumDeocorpus libidinosa coinquinatione uiolasset(dignas indicaret quae.. niolasMnt F))) ergo ACRV; igitur b )) niuendi forma AR: forma uiuendi CY 10 corruptionis obiciatur capiti tuo CZ?.\' corruptionis subiciatur tuum JB. subiciator corruptioni tuae F 11 est sit et RV: est sit C, est; at et tua sit H )) conoeraio R 12 quoniam JRV: quoniam ut C, quoniam, sicut H )) praefatus sum V 13 factum H )) ut B c< con-. (7: et C\'V 14 quisque F, quia J! )) digne ac paulo post sanctificationis om. F 15 et ceterae OtM.V 16cumquibus CH: cumque RV )) tam sanctam R: ita HV, om. C )) quiaque RV 17 uel audita ucl uisu cont. V; aut aud. aut uisu c. C, aut auditu contigerit aut uisu J! 18 et om. V 17 tantum C- in tantQm.ARV )) gratiam AH: gratiae CBF 19 dignus. Amen F, dignos. FtMT AD VIRGIXES R. )