Dialogi

Monasterium beati uiri duobus a ciuitate erat milibus disparatum: sed si quotiens uenturus ad ecclesiam pedem extra cellulae suae limen extulerat, uideres per totam ecclesiam energumenos rugientes, et quasi adueniente iudice agmina damnanda trepidare, ut aduentum episcopi clericis, qui uenturum esse nescirent, daemoniorum gemitus indicaret. uidi quendam adpropiante Martino in aera raptum manibus extensis in sublime suspendi, ut nequaquam solum pedibus adtingeret.

si quando autem exorcizandorum daemonum Martinus operam recepisset, neminem manibus adtrectabat, neminem sermonibus increpabat, sicut plerumque per clericos rotatur turba uerborum, sed admotis energumenis ceteros iubebat abscedere, ac foribus obseratis in medio ecclesiae cilicio circumtectus, cinere respersus, solo stratus orabat.

tum uero cerneres miseros diuerso exitu perurgueri: hos sublatis in sublime pedibus quasi de nube pendere, nec tamen uestes defluere in faciem, ne faceret uerecundiam nudata pars corporum: at in parte alia uideres sine interrogatione uexatos et sua crimina confitentes. nomina etiam nullo interrogante prodebant: ille se Iouem, iste Mercurium fatebantur.

postremo cunctos diaboli ministros cum ipso cerneres auctore cruciari, ut iam in Martino illud fateamur inpletum quod scriptum est: quoniam sancti de angelis iudicabunt.

Pagum quendam in Senonico annis singulis grando uexabat. conpulsi extremis malis incolae a Martino auxilium poposcerunt: [*]( 23 I ad Cor. 6, 2 et 3. ) [*]( 1 credunt BMV: credent AFv 3 disseparatum V, fort. separatum, ut V habet Dial. 1, 8, 1 4 ad F in ras. 5 uideris V II inaergnminos V 6 damnata F corr., damnanda — clericis om. V 7 clerici A II qui F corr. e qus ut uidetur 8 indicarent F corr. et B 1\\ appropinquante M 9 aera AFQV: aere v 10 exorcidiandorum V 11 recipisset V || adtractabat F, om. V 13 turba V: turbo AFv, turba uerborum iam legitur apud Cic. de orat. III, § 50 et Quintil. inst orat. 8, 2, 17 16 sublatas Fpr. m. 17 uestis deflueret F 18 in faciem BY: super faciem AFv; receptam lectionem firmauit de Prato coll. HUarii lib. c. Constantium 8 et Hieron. ep. 108,13 18 ad in F, atque in F 19 uideris V II confidentes V 21 fatebantur Fpr. m. et V: fatebatur AF2v II diabuli V 25 uexabat BV: uastabat AFv )

sed facta ibi oratione Martinus ita uniuersam penitus liberauit ab ingruenti peste regionem, ut per\' uiginti annos, quibus postea mansit in corpore, grandinem in illis locis nemo pertulerit.

quod ne fortuitum esse et non potius Martino praestitum putaretur, eo anno, quo ille defecit, rursum incubuit rediuiua tempestas: adeo sensit et mundus uiri fidelis excessum, ut cuius uita iure gaudebat, eiusdem mortem lugeret.

ceterum si ad haec probanda quae diximus testes etiam infirmior auditor exegerit, non unum ego hominem, sed milia multa producam, et totam m testimonium uirtutis expertae Senonum aduocabo regionem.

et tamen tu, Refrigeri presbyter, credo, meministi, nuper nobis super hoc cum Romulo Auspicii illius filio , honorato et religioso. uiro, fuisse sermonem: qui haec nobis tamquam inconperta referebat, et cum futuris prouentibus per adsidua damna trepidaret, ut ipse uidisti, magno secum maerore lugebat, Martinum non in haec tempora reseruatum.

Sed ut ad Auitianum recurram - qui cum in omnibus locis cunctisque in urbibus ederet crudelitatis suae infanda monumenta, Turonis tantum innocens erat: et illa bestia, quae humano sanguine et infelicium mortibus alebatur, mitem se adque tranquillum beato uiro praesente praestabat —:

memini quodam die ad eum uenisse Martinum : qui ubi secretarium eius ingressus est, uidit post tergum ipsius daemonem mirae magnitudinis adsidentem. quem eminus, ut uerbo, quia ita necesse est, parum Latino loquamur, exsufflans, Auitianus se exsufflari existimans, quid me, inquit, sancte, sic accipis? tum Martinus, non te, inquit, [*]( 1 uirum in F erasum || legatio ABFV: legatione v 2 adeuetierat AFv 4 ingruente BF (non item V) 5 pertulit V 6 esset non Y 7 defecit BY: defunctus est AFv 1\\ rursus v -9 eiusdem ABFMV: etiam eiusdem v 10 exigeret FQ 11 hominem ego A || multa millia v 12 expertam M, perperam probante de Prato 14 romulo V corr. e nunulo 18 hae V 19 cum omnibus Y 20 in urbibus MV: in om. AFv 22 tranquillam F 25 uidet ABF 26 ita BMY: et AF, om. v || est om. BM 27 exsufflans] add. in V sup. lin. eadem m. in eum || existimans ait V 28 accipis BMV (secl Y accepis): aspicis AFv )