Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

unus igitur praecipuus et clarus extitit Cyprianus, quoniam et magnam sibi gloriam ex artis oratoriae professione quaesierat et admodum multa conscripsit in suo genere miranda.

erat enim ingenio facili copioso suaui et, quae sermonis maxima est uirtus, aperto, ut discernere non queas, utrumne ornatior in eloquendo an felicior in explicando an potentior in persuadendo fuerit.

hic tamen placere ultra uerba sacramentum ignorantibus non potest, quoniam mystica sunt quae locutus est et ad id praeparata, ut a solis fidelibus audiantur: denique a doctis huius saeculi, quibus forte scripta [*](BRHSPVJ 1 haec quasi] doctrina si H quasi om. R 2 fugit quippe quae] fugitque P caelebritatem P 3 ifiit B2 4 forte om. R litteratorum B ad eam se S 5 eius om. B sufficerint (pr. i ex e m. 2) H, sufferunt P iis R, his cett. 6 noti sunt] notist ft add. i i m. 2) S ignorabilis Pl, ra del. m. reccntiss. 7 octauus Bl, octauo* B3 8 se] uere P id om. BRH 9 septimtfus H2, septim (i. e. -mus) S, Et septimus V tertulianus RH omni (i ex e tn. 2) H 10 peritus] repletus ut uid. Bl, in ras. corr. B3 sed] et H parum ont. H 11 minus] nimium H et multum et H obscurum P1, corr. p2, obscurrws V2 fuit delet Heumanmis ergo ne hic quidem] Ne quidem per tot. sed apud doctos non H nchta B3 12 celebritatis (-is ex -es m. 2) R "Unus1 PJ 13 et magnam] maximam H 14 quaesiebat V et om. B, s. I. qui mira add. B3 multa] mata sic Y 15 enim] cum H copiosus H, cupioso vse suaui et quae sermonis] suauitate sermonis quae H cf. Addenda 16 ser- Mi moni R, sermones P non queas] nequeas P 17 facilior SYfJC ff*li*»or, e et ci er.) edd., sed propter antecedens ingenio facili reiciendum est 18 an] aut S suadendo B tam (~ m. 2) R 19 sacramenti H )

403
eius innotuerunt, derideri solet.

audiui ego quendam hominem sane disertum, qui eum inmutata una littera Coprianum uocaret, quasi quod elegans ingenium et melioribus rebus aptum ad aniles fabulas contulisset.

quodsi accidit hoc ei cuius eloquentia non insuauis est, quid tandem putemus accidere eis quorum sermo ieiunus est et ingratus? qui neque uim persuadendi neque subtilitatem argumentandi neque ullam prorsus acerbitatem ad reuincendum habere potuerunt.

Ergo quia defuerunt aput nos idonei peritique doctores, qui uehementer, qui acriter errores publicos redarguerent, qui causam omnem ueritatis ornate copioseque defenderent, prouocauit quosdam haec ipsa penuria, ut auderent scribere contra ignotam sibi ueritatem.

omitto eos qui prioribus eam temporibus nequicquam lacessierunt. ego cum in Bithynia oratorias litteras accitus docerem contigissetque ut eodem tempore dei templum euerteretur, duo extiterunt ibidem qui iacenti atque abiectae ueritati nescio utrum superbius an inportunius insultarent.

quorum alter [*](AUCTORES 17 alter] ignoto nomine ut uid.; Porphyrium significari a Lactantio putauit Baronius, Annal. eccles. II 853 ed. a. 1738 ss., quam sententiam refutat Holstenius, De uita et scriptisPorphyrii, 1630, p. 89. ) [*](BRHSPV] 1 innotuerunt (o ex u tn. 2) S deridederi Sl, tert. de del. S* solent H ergo P 2 disertum] sacrilegum B, desertum H, dissertum S eum] cum S mutata R, inmutata1 P2 una om. H o cyprianum (corr. 11". 2) P 3 quod om. B; qui codd. recent. et edd. eligans S ingenium] in ingenio H 4 contulisset] contulisset unde apparet disertissimo et doctissimo uiro quantum ad sacrilegos adtinet refellendos non facultatem dicendi sed consilium defuisse in eo praecipue quo (stc B, quod edd.) demetrianum ueritatis expertem non ratione prudentiae mundanwe (a m. 2) qua uti in principio debuit sed auctoritate caelestium praeceptorum quorum ille se hostem fatebatur adstrinxit B, quae ad exemplum loci c. 4, 3 ss. conficta sunt hoc accidit H 5 tandem ex tamen V eis om. HPV, ante accidere habet S 6 ieiunus] et ieiunus R in**gratus (te er.) B 7 subtilitatem] per subtilitatem R nec R illam P 8 aceruitatem B* (corr. B7) HV, adceruitatem P poterant HI, poterunt H2 11 ornare H copiosoque P ignoratam P 13 mitto V eam prioribus B eam om. H nequi*quam (c er.) B, nequiquam PF lacesserunt Y 14 Et ego H bythynia BY, bythyania H adcitus R, acciditus V 15 contigissetq;** ex contigissetque S2 ut om. II uerteretur V 17 infortunius H ) [*]( 26* )

404
antistitem se philosophiae profitebatur, uerum ita uitiosus, ut continentiae magister non minus auaritia quam libidinibus arderet, in uictu tam sumptuosus, ut in schola uirtutis adsertor, parsimoniae paupertatisque laudator, in palatio peius cenaret quam domi. tamen uitia sua capillis et pallio et, quod maximum est uelamentum, diuitiis praetegebat: quas ut augeret, ad amicitias iudicum miro ambitu penetrabat eosque sibi repente auctoritate falsi nominis obligabat, non modo ut eorum sententias uenderet, uerum etiam ut confines suos, quos sedibus agrisque pellebat, a suo repetendo hac potentia retardaret.