Divinarum Institutionum

Ie-ssp autem fuit pater Dauid, ex cuius radice ascensurum esse florem praelocutus est, eum scilicet, de quo Sibylla dicit

1. ἀνθήσει δ\' ἄνθος καθαρόν
.

item in Basilion libro secundo propheta Nathan missus est ad Dauid uolentem deo templum fabricare. et fuit uerbum domini ad Nathan dicens: uade et dic seruo meo [*](AUCTORES 7] VI 8. 9] II Reg. (II Sam.) 7, 4. 5. 12-14. 16: cf. Cyprian. pag. 49, 7; 75, 20. ) [*](EXPITJATORES 7] Sedidius, qui hunc locum coniungit cum uersu Sibyll. pag. 331, 3 (cf. Montefalconium, palaeogr. graec. pag. 245). ) [*](B(G)RHSPV] 1 radice BGRSP1V codd. Cypriani, radice eius H, radice reiusl P3, sed eius ex Vulg.; ἂvθος ex τη̃ς ῤίζης άvαβήσταιLXX retJ P3 super eum om. H 2 \'emn\' B2 dei BH, [d]i G, om. R, dni S. dni (exp. m. 1 ?) P, dni V; dei (sic etiam Cypriani codd. AWM) propter πvεύμαtou Osou LXX recepi, sed dubitanter, cum domini, quamquam in Vulg. est, tamen etiam in Cypriani codd. LB (ef ad p. 298, 2) legatur; domini Haussleitero quoque l. c. placere uidetur spiritus om. R 3 consili G 4 pietatis] ueritatis P inplebit] implebit SP, inpleuit (im- V) BY, [in](pleb)it G, inplebit codd. Cypriani (exc. M**), LXX (xat εvπλησι cod. Sinait.), et implebit RH, sed et ex Vulg. et replebit sumptum uidetur illum RHPV cum Cypriani codd. LMB, illam Bx, in ras. corr. B*, [i]ll[um] G, eum S cum Vulg., αύτόv LXX timoris om. B dei BRHPV, d(i) I G, cum Cypriani codd. LAWM, Oeou LXX, diii S cum Vulg. a.d locum Isaiae cf. Roenschium pag. 547 5 radicem V 6 prolocutus P 7 locum grrrec. om. BG, in B spatium non relictum est, in G pars uersus 11 et toti uersus 12. 13 paginae 81 (57) uacui sunt ANenCI P, ANftHCI V Sedulius AANBOC R, A€ AN60C S Sedulius, Δε (ε addudit m. 3 exl correctum) ANeOC P, AANOC V ΦΦΑΡΤΟ̃, sed alt. P 4\' del. m. 1 S, KABATON (P m. 2) V, KABAPQN Sedulius anthesidantes catharon H in P et ap. Sedulium interpretatio lat. haec florescet autem flos pums, in S eadem, nisi quod pro purus est putmm ad loco Sibyll. u cf. Struuium opusc. I 70 8 basilio V prophan P1, prophaen p2 est] et Pae, del. m . 1 uel 2 9 nolente S templum deo B, templufm do] G fabricare RSP, aedificare BGHV, sed ex p. 323,1 et 5 ut uid. 10 natham H, natha P )

hic aedificabit mihi domum in nomine meo et erigam thronum eius usque in saeculum, et ego ero ei in patre et ipse erit mihi in filio. et fidem consequetur domus eius, et regnum eius usque in saeculum.

sed haec ut Iudaei non intellegerent, illa fuit causa, quod Solomon filius Dauid templum deo aedificauit et ciuitatem, quam de suo nomine Hierosolymam nuncupauit. itaque ad ipsum quae a propheta dicta sunt rettulerunt. Solomon autem ab ipso patre [*](B(G)RHSPV] 1 dominus (dns G) deus (dš GSV) BGHSV, dominus RP cum codd. Cypriani duobus locis Img. 49, 8; 75, 21 et Vulg., xύριος LXX; illud recepi, qwmiam si deus secundum Vulgatam in RP esset deletum, eliam omnipotens, quod ipmm deest in Vulg. (pariter in Cypriano, ac ne in LXX quidem in hoc uersu simile quicquam), extinctum esset; omnipotens Lact. ex uersu 8 raoe λἐyι xύριος παvτοxράτωρ LXX (dominus exercituum Vulg.) addidisse uidetur mihi aedificabis BG 2 ad om. Bx (s. I. B1) G sed cum C, fort. erit intercidit, sed erit cum codd. Cypriani utroque loco, xai tarat ἐάv(u. 12) LXX 3 et — patribus tuis s. I. P5 dormieris BGHP cum codd. Cypriani utroque loco et Vulgata, ἐάv ... xοιμηθήση LXX, dormies RSV, fort. recte 4 poste Bx (t s. I. add. B2) S inter te et et hoc qui erit de utero tuo codd. Cypriani utroque loco, oç faxat ix τής xoi- λίας σοu (u. 12) LXX, quod egredietur de utero tuo Vulg.; fort. consulto Lactantium omisisse existimat Roenschius pag. 539 et om. R 5 aedificabit mihi RHSPV cum codd. Cypriani omnibus pag. 49, 12, cum LBM pag. 76, 1 (rell. fabricabit mihi uel fabricabit), οίxοδομσει μοι (u. 13) LXX, aedificabit BG cum Vulg. in nomine meo C, Cypriani utroque loco plerique codd. nomini meo (idem Vulg.), alii nomine m., τῳ όvόματί μουLXX; illud Jjactantius propter antecedens mihi ut concinnius scripsisse uidetur Roenschio l. c. 6 patre BGSPV, patrem RH cum codd. Cypriani utroque loco et Vulgata; είς πατἐρα (u. 14) LXX 7 erit mihi BHPV, [erit] mihi G, cum codd. Cypriani utroque loco et Vulgata, ἓσται[xot LXX, mihi erit RS filio BSPV, idem in G fuisse spatium in y fil(io)et indicare uid., filio (corr. m. 2) R, filium H cum codd. Cypriani utroque loco et Vulgata; Elç uMv LXX 8 et regnum eius om. P post in saeculum hoc in conspectu meo Cyprian. utroque loco, ἐvώπιόv μου LXX, ante faciem tuam Vtdg. 9 salomon HS 11 byierosolimam H in ad ipsu desinit codicis G pag. 81 (57), sequitur pag. 82 (58) paene tota lecta 12 retulerunt HSP salomon HS ) [*]( 21* )

prophetae uero de eo loquebantur qui tum nasceretur, postquam Dauid cum patribus suis requieuisset. praeterea Solomonis imperium perpetuum non fuit: annis enim quadraginta regnauit.

deinde, quod numquam filius dei dictus est, sed filius Dauid, et domus quam aedificauit non est fidem consecuta sicut ecclesia, quae est uerum templum dei, quod non in parietibus est, sed in corde ac fide hominum qui credunt in eum ac uocantur fideles: illut uero Solomonium templum quia manu factum est, manu cecidit.

denique pater eius in psalmo CXXVI de operibus filii sui prophetauit hoc modo: si dominus non aedificauerit domum, in uanum laborauerunt qui illam aedificauerunt: si dominus non custodierit ciuitatem, in uacuum uigilauit qui eam custodiuit.

Quibus ex rebus apparet prophetas omnes denuntiasse de Christo, fore aliquando ut ex genere Dauid corporaliter [*](AUCTORES 11] Ps. 126,1. ) [*](B(G)RHSPVj 1 eodem B, [eo]d(em) G loquebarnJtur S7 2 t[un]c G, O ) [*]( cum H dauit B 3 et praeterea H salomonis HS perpetuitu sic V 4 ad deinde quod cf.pag. 152, 21; VII12,11 5 dei filius B, [d]<if)[ilius] G est] sit V filius] fuit B, fui[t] G, sed Lactantium Dauid tantum scripsisse, fuit filius additum esse conicio dauit P1, corr. P3 6 sic (~m. 2) S aeclesia B, [ae]cll]es(i)a G, sic saepius BG 7 rnon, H2 est om. V 9 salomonis H, salomonium SP32(so-P1) alt. manu* (s er.) V 10 CXXVII. V 11 fili G 12 in uanum BRSPV, in[u](anu)[m] G, sine causa H; in uanum etiam alii testes Italae (cf. Sabaterium II255) et Vulg., in uacuum fort. scribendum putat Haussltiterus l. c.; cf. Woelfflinum, Archiu. lexicogr. et gramm. lat. II 21 laborauerunt] laborant hi H aedificauemnt illam B, idem fuisse in G uestigia et spatia indicant, aedific.auerunt eam H cum Vulg., oi οἰxοδομου̃vτες LXX, add. αύτόv codd. Alex. et Sinait. (sed expunx. m. 1) 13 supra si rasura in B in uacuum BRS, in [ua]cuum G, sine causa H, in uanum PV; et hic et supra εἰς μάτηv LXX; Lact. fort. uariationis causa sttpra in uanum, hic in uacuum scripsit uel aliam secutus memoriam, quae subest fort. etiam in Vulgata priore loco in uanum, altero frustra exhibente 14 uigilauit BRHS, idem in G fuisse spatium indicare uidetur, laborabit P, laborauit V, ἠΥρύπvησεv LXX, uigilat Vulg.i laborauit fort. recipiendum esse existimat Haussleiterus l. c., cf. Augustin., enarrat. in PR. 126 c. 3, uol. IV 1429 E Maur. in uanum laborauit qui custodit eam ad loco Psalmi cf. Roenschium pag. 593 15 denuntiau(isse) G, rdelnuntiasse H7 16 christo B1 dauit B )

haec est domus fidelis, hoc inmortale templum, in quo si quis non sacrificauerit, inmortalitatis praemium non habebit.

cums templi et magni et aeterni quoniam Christus fabricator fuit, idem necesse est habeat in eo sacerdotium sempiternum, nec potest nisi per eum qui constituit ad templum et ad conspectum dei perueniri.

Dauid in psalmo CVIIII id ipsum docet dicens: ante luciferum genui te. iurauit dominus et non paenitebit eum: tu es sacerdos in aeternum.

item in Basilion libro primo: et suscitabo mihi sacerdotem fidelem, qui omnia quae sunt in corde meo faciet, et aedificabo ei domum fidelem, et transibit in conspectu meo omnibus diebus.

quis autem futurus esset cui deus aeternum sacerdotium pollicebatur, Zacharias etiam nomine posito apertissime docuit. sic enim dixit: et ostendit mihi dominus Iesum sacerdotem [*](A UCTORES 6s. (sacerdotium sempiternum). 14 s.] Cyprian. pag. 50,13. 9] Ps. 109, 3 s.; cf. Cyprian. pag. 50, 15. 11] 1 Reg. (I Sam.) 2, 35; cf. Cyprian. pag. 50, 18. 17] Zach. 3, 1-8; hunc locum non totum certe ex Cypriano pag. 78, 16, qui habet tantummodo uersus 1 et 3s. atque in eis nonnulla alia iuterpretatioue exhibita, sumpsit; pars uersus 7 redit pag. 328,8. ) [*](B(G)HRSPV] 1 constituet H 2 dei ueram B, idem in G fuisse uestigia et spatia indicant ueri ex ueram sic B2 4 haberet V 5 et (ante magui) om. BG et (ante aeterui) s. I. BP in (f)(ab]ricator (fuit) i(d)[ e]m ne desinit codicis G pag. 82 (58) 6 idem] quidem H sacerdot\'i\'um 82 7 constitui H ad templum et ad] templum aditum templum et ad H, ad (sed del. m. 3) templum ad P 8 perueniri (alt. i ex e m. 2) S dauit B C & VIII R, CVIH HV, recte? cf. Cypriani cod. L centesimo octauo ipsud P1, corr. P3 9 iurabit V dominus RHP cum Cypriani codd.(exc.M) et Vulg., xupiot LXX; deus (ds SV) BSV 10 aeternum] aeternum secundum ordinem melchisedech V cum Psalmo et Cypriano ad lac. Psalmi cf. Roenschium pag. 593 11 basilio P primo om. S, in ras. V 13 faciet BHV cum codd. Cypriani et Vulg., ποιἠσει LXX; faciat RSP 14 in conspectu meo C, in conspectu christorum meorum Cyprian., ἐvώπιοv χριστοὕ μοv LXX, coram christo meo Vtdg. ad locum Reg. cf. Roenschium pag. 538 15 cuius Bl, corr. B3 aeternus (s exp. et - add. m. 2) S, aeteruu* (s er., - add. m. 3) P zacarias B, zaccharias RV 16 sic euim dixit om. B 17 dominus BRHP et Vulg., xύριος LXX; dominus deus SV iesun Rr, corr. R2 )

et dixit dominus ad diabolum: imperet dominus in te, qui elegit Hierusalem: et ecce titio eiectus ab igni. et Iesus erat indutus uestimenta sordida, et stabat ante faciem angeli. et respondit et dixit ad circumstantes ante faciem ipsius dicens:

auferte uestimenta sordida ab eo et induite eum tunicam talarem et imponite cidarim mundam super caput ipsius. et cooperuerunt eum uestimenta et imposuerunt cidarim super caput eius. et angelus domini stabat et testificabatur ad Iesum dicens: haec dicit dominus omnipotens:

si in uiis meis ambulaueris et praecepta mea seruaueris, tu iudicabis domum meam, et dabo tibi qui conuersentur in medio horum circumstantium. audi itaque, [*](BBHSPVj 1 stante (~ m. 2) S dum . Bl, dnmi B2 zabulus P 2 ipsius BRHV, eius SP cum Vulg., αὐτου̃ LXX 3 diabulum P imperet C, nisi quod imperet tibi (tlOn om. in te) V, ὲπιτιμήσαι ϰύριος ev cot διάβολε, ϰαὶ ὲπιτιμήσαι ϰύριος iv cof LXX, increpet Vulg. et edd., sed cf. epist. Iudae u. 9 ὲπιτιμήσαι aoi ϰύριος, Vulg. imperet tibi dominus; cf. Roenschium pag. 582 s. 4 et orn. BRX (s. I. R2) S; oux ἰδού LXX, numquid non Vulg. citio V1 abiectus B, e*iectus (1 er.) P; ὲξεσπασμένος LXX, erutus Vulg. i cf. pag. 327,14 igne B 5 erat indutus BRSP, idem Cyprian.pag. 78,19, Ambros. de spiro sanct. lib. I, uol. II624 B Maur., Vulg., ή̀ν ὲνδεδυμένος LXX, indutus erat HV, recte? uestimenta sordida BRHSV Cyprian. Ambros., ἰμάτια ῤυπαρά LXX, uestimentis sordidis P ex Vtdg. uestibus sordidis 8 inter ab eo et induite omissa sunt quae Cyprianus exhibet interpretatione hac et dixit ad eum: ecce abstuli iniquitates tuas induit S └e┘um V tunicam talarem BHSV, dubitanter recepi, tunica talari P, tunicam poderem R, recte? poderem Oyprian., podere alii (cf. Sabaterium II 988), ποδήρη LXX, mutatoriis Vulg. ilponite B 9 cyidarijm B, cidari S ipsius - super caput om. PV et cooperuerunt — super caput om. B et cooperuerunt eum uestimenta et imposuerunt — caput eius eodem ordine in cod. Alex., inuerso in cett. LXX 10 uestimento S, sed ἰμάτια LXX posuerunt H cum Vulg., ὲπέθηϰαν LXX cidariw] cidari mundam S, fort. recte; x(saptv xaOapav LXX 11 testificabatur] post διεμαρτύρατο iterum o aYysXo; xupfou LXX 13 et praecepta mea seruaueris s. I. S1 seruaberis V 14 tu] sic etiam pag. 328,10, xai ou LXX, tu quoque Vulg. iudicaberis S domum — dabo] inter rov oTxov μου et xai δώσω haec ϰαἰ ὲὰν διαϕυλάσσης τὴν αὐλήν μου LXX, sed corrupta in cod. Alex. conuertentur V 15 circum astantium S, recte? )

quis non igitur captos mentibus tum fuisse Iudaeos arbitretur, qui cum haec et legerent et audirent, nefandas manus deo suo intulerunt?

atquin ab eo tempore quo Zacharias fuit usque ad annum quintum decimum imperii Tiberi Caesaris, quo Iesus fixus est, prope quingenti anni numerantur, siquidem Darii et Alexandri adoleuit aetate, qui fuerunt non multo post quam Tarquinius Superbus exactus est.

sed illi rursus eodem modo falsi deceptique sunt putantes haec de Iesu esse dicta filio Naue, qui successor Moysi fuit, aut de sacerdote Iesu filio Iosedech: in quos nihil congruit eorum quae propheta narrauit.

non enim sorditati umquam illi fuerunt, cum alter eorum potentissimus princeps fuisset, alter sacerdos, aut perpessi sunt aliquid aduersi, ut tamquam titio eiectus ex igni putarentur, aut aliquando in conspectu dei et angelorum steterunt aut propheta de praeteritis loquebatur potius quam futuris.