Divinarum Institutionum

Nusquamne igitur sapientia est? immo uero inter ipsos fuit, sed nemo uidit. alii putauerunt posse sciri omnia: sapientes utique non fuerunt; alii nihil: ne hi quidem sapientes fuerunt: illi, quia plus homini dederunt, hi, quia minus; utrisque in utramque partem modus defuit. ubi ergo sapientia est?

ut neque omnia scire te putes, quod est dei, neque omnia nescire, quod pecudis. est enim aliquid medium quod sit hominis, id est scientia cum ignoratione coniuncta et temperata.

scientia in nobis ab animo est, qui oritur e caelo, ignoratio a corpore, quod ex terra; unde nobis et cum deo et cum animalibus est aliqua communitas.

ita quoniam ex his duobus constamus elementis, quorum alterum luce praeditum est, alterum tenebris, pars nobis data est scientiae, pars ignorantiae. per hunc quasi pontem transire sine cadendi periculo licet: nam illi omnes qui se in alteram partem inclinauerunt, aut dextro aut sinistro uersus ceciderunt. utraque autem pars [*]( i BRHPVj 1 est om. H scire (corr. m. 3) P, scire RHV, (s. cire B nam] non H quia H, qui* (a er.) V repraehen(dit) B nesciat ut uid. B 2 sci(ens) B (ess)e B (ui)hil B sciat] faciat H (quaeperuersitas) B 5 con+icis (1I ? er.) B 6 quo*que (d er.) H confiteris quorq; (q. m. 3 ?) P 7 promouet P 8 rconlfectis B2 philophis B se* (d er.) H 11 sciri (alt. i ex e m. 3) P sapientes] hi sapientes edd. 12 hi om. H desapientes 1 q; (exp. m. 1 ?) P fuerunt om. H 13 hii H 14 utram (corr. m. 2) V parte<m) B ibi (irus. ex u) R 15 om(nia) B \'tel FJ de(i) B 16 (aliquidm)edium B h(o;mini(si)d B 17 ign(ora)tione B tf\'lnper(a)ta B 18 (n)obis B <iuira\' B* oritu(re) BreI P3, ae V 19 c(orpor)e B quod] qui R ex] est ex edd. 20 iis R 22 post tenebris s. I. pressum add. P3 pars — scientiae om. P 24 inclinauerant P 25 uersum V )

Academici contra physicos ex rebus obscuris argumentati sunt nullam esse scientiam et exemplis paucarum rerum inconprehensibilium contenti amplexi sunt ignorantiam, tamquam scientiam totam sustulissent, quia in parte sustulerant.

physici contra ex iis quae aperta sunt argumentum trahebant (omnia) sciri posse contentique perspicuis retinebant scientiam, tamquam totam defendissent, quia ex parte defenderant. ita neque hi clara neque illi obscura uiderunt, sed utrique dum solam scientiam consertis manibus uel retinent uel eripiunt, non uiderunt in medio constitutam forem, quae illos ad sapientiam transmitteret.

uerum Arcesilas ignorantiae magister cum Zenoni obtrectaret principi Stoicorum, ut totam philosophiam euerteret, auctore Socrate suscepit hanc sententiam, ut adfirmaret sciri nihil posse.

itaque coarguit existimationem philosophorum, qui putassent ingeniis suis erutam esse atque inuentam ueritatem. uidelicet quia mortalis fuerat illa sapientia paucisque ante temporibus instituta ad summum iam incrementum peruenerat, ut iam necessario consenesceret ac periret, extitit repente Academia tamquam senectus

philosophiae, quae illam conficeret iam deflorescentem, recteque Arcesilas uidit adrogantes uel potius stultos esse qui putent scientiam ueritatis coniectura posse conprehendi.

sed tamen falsa dicentem redarguere non potest nisi qui scierit ante quid uerum sit. quod Arcesilas ueritate non cognita facere conatus introduxit genus philosophiae asystatum, quod latine [*](EPITOME 1—11] c. 27, 1 at - labat. ) [*](BRHPVJ 1 errauerunt H ex ex & P 2 esse om. H et om. H 3 et iiicoupraeheusilium (a del. m. 3) B 5 partes P sustulerunt B iis li, his cett. 6 omnia sciri edd., cf. § 1. 20; sciri C, nisi quod scire Bl, corr. B* 7 Hscientiam B 8 defenderunt B itaque R hii P 9 utfique B, utrimque H consectis FM 10 forem V1, s. l. i porta add. F2, fore cett.; constitutum pontem qui conl. § 4 Volkmanntis, obseru. tniscell. 1872, pag.13 13 auctorem B 14 nihil sciri B posset V 15 aestimationem B erutam] seruatam H 16 ueritattfm B2 muortalis (ai er.) H 18 rut\' B3 iam] etiam H necessaria H 19 rsencctus\' II1 20 recte H 21 statos se VI, supra se add. t esse V1 22 putant HP cõlpraehendi B, comprehtfndi M2 24 quod] ut H 25 atsystatum ex ausustutum ut uid. B3, aciuataiTov edd., sed cf. § 13 asystati )

ut enim nihil sciendum sit, aliquid sciri necesse est: nam si nihil omnino scias, id ipsum, sciri nihil posse, tolletur.

ita qui uelut sententiae loco pronuntiat nihil sciri, tamquam perceptum profitetur et cognitum: ergo aliquid sciri potest.

huic simile est illut quod in scholis proponi solet in asystati generis exemplum, somniasse quendam ne somniis crederet. si enim crediderit, tum sequetur ut non sit credendum, si autem non crediderit, tum sequetur ut credendum sit.

ita si nihil sciri potest, necesse est id ipsum sciri, quod nihil sciatur, si autem scitur non posse sciri, falsum est ergo quod dicitur nihil sciri posse. sic inducitur dogma sibi ipsi repugnans seque dissoluens.

sed homo uersutus ceteris philosophis scientiam uoluit eripere, ut eam domi absconderet — nam sibi illam profecto non adimit qui aliquid adfirmat, ut ceteris adimat —: sed nihil agit; apparet enim ac furem suum prodit.

quanto faceret sapientius ac uerius, si exceptione facta diceret causas rationesque dumtaxat rerum caelestium seu naturalium quia sunt abditae nec sciri posse, quia nullus doceat, nec quaeri oportere, quia inueniri quaerendo non possint.

qua exceptione interposita et physicos admonuisset, ne quaererent ea quae modum excederent cogitationis humanae, et se ipsum calumniae inuidia liberasset et nobis certe dedisset aliquid quod sequeremur.

nunc autem [*](B(G)HRPV} 1 nihil] nihil sciri posse B ex 3 2 aliquod Rl scire HP omni H 3 ita qui PV, itaqurend B1, itaque RH, itaque qui edd. 4 praeceptum B1, corr. B3, perceptum (alt. p ex r m. 2) V profiteretur B 5 scire H est om. B quod] quod philosophis H 6 scolis HP asystat i* (n er.) H, asystita Vile omniasse (1 ? er.) B 7 somnis H sequitur BHV 8 non sit credendum] non credeardum (n m.2) sit H, credendum non P si autem — credendum sit om. BH, eadem uerba cum insequenti ita om. P tunc BH, om. P sequetur V, sequitur BRH, om. P 10 scitur] sci*tur (a er.) H non posse] posse nihil edd. 11 quo\'d\' (d m. 1 ?) dicijtur P 12 dicam ut uid. Bx, dogma in ras. corr. B3, digma V1 ipsum BR0,0 (ras. corr.) H seque. fa ? er.) V 14 ab A[b]sc[on](deret) incipit codicis G pag. 45 (166) ter scripta, cuius in uerss. 1. 2 perpauca legebantur ademit H 15 an enim (illa) ? ac — prodit om. P 16 furorem BR sapientius ac] hoc H 18 nelCJ H1, ne V 19 nullum B 20 possunt BH quae BarPl, e eras. in B, e del. P3 21 nec H\' quaei-Crent P3 modum] admodum H cogitationis* (1 er.) B )

quis enim uelit laborare, ne quicquam sciat, aut eiusmodi suscipere doctrinam, ut etiam communem scientiam perdat? quae si doctrina est, scientia constet necesse est, si non est, quis tam stultus, ut discendum id putet in quo aut nihil discitur aut etiam dediscitur?

quare si neque omnia sciri possunt, quod physici putauerunt, neque nihil, quod Academici, philosophia omnis extincta est.