Divinarum Institutionum

Lactantius

Lactantius. L. Caeli Firmiani Lactanti Opera omnia, Part I. Brandt, Samuel, editor; Laubmann, Georg, editor. Vienna: Gerold, 1890.

Ouidius quoque in principio praeclari operis sine ulla nominis dissimulatione a deo, quem fabricatorem mundi, quem rerum opificem uocat, mundum fatetur instructum.

quodsi uel Orpheus uel hi nostri quae natura ducente senserunt in [*](EPITOME 5-17] c. 3, 4. 18-20] c. 3, 5. ) [*](AUCTORES § 11 s.] Miuuc. Fel. c. 19, 2. 8 ss.] Aen. VI 724 ss. 14 ss.] Georg. IV 221 ss. 19 s.] Metam. I 57. 79. ) [*](EXPILATORES § 11 s.] Saluian. de gub. dei I 1, 4. 5 (Maro). 16,10 (Pythagoras)] cf. Isidor. orig. VIII 6, 19. ) [*](BRSMpPV] 1 qui V1 2 ille hoc P 4 carmen] nec carmen* (i er.) M effundit M ac] et M 5 n longe eras. S afrfuit (b m. 2) m mg. S, fuit PV a ueritate] ueritati M 6 spiritum ac mentem M 8 principium Mac, a principio Pac (a expunct.) vac (a eras.) terram R liquentes (alt. e ex i B2R2) BRV 9 luna⌞e⌟ F2 titaniaque (e in ras. ex ae) P, t,itaniaque V1 10 infusa] et fusa M partus (p ex p m. 2) V 12 quinam SPV 13 potestatibus B loco om. M 14 deum om. R omnes S, omnis (corr. m. 2) V 15 terrasq; (exp. m. 2) R tractatusque M, tactusque V1 maris*** (que er.) B . 16 hic M 17 tenus sibi M tenues (alt. e ex i) B2R2 accersere RSM, arcersere V, arcessere BP 18 operis] carminis R, operis, in mg. carminis al. m. ant., S 20 uocet B quod uel si R 21 qui B docente BJ V1, corr. JB3 F2 )

16
perpetuum defendissent, eandem quam nos sequimur doctrinam conprehensa ueritate tenuissent.

Sed hactenus de poetis. ad philosophos ueniamus, quorum grauior est auctoritas certiusque iudicium, quia noti rebus commenticiis, sed inuestigandae ueritati studuisse creduntur.

Thales Milesius, qui unus e septem sapientium numero fuit quique primus omnium quaesisse de causis naturalibus traditur, aquam esse dixit ex qua nata sint omnia, deum autem esse mentem quae ex aqua cuncta formauerit. ita materiam rerum posuit in umore, principium causamque nascendi constituit in deo.

Pythagoras ita definiuit quid esset deus: animus per uniuersas mundi partes omnemque naturam commeans atque diffusus, ex quo omnia quae nascuntur animalia uitam capiunt.

Anaxagoras deum esse dicit infinitam mentem quae per se ipsam moueatur: Antisthenes multos quidem esse populares deos, unum tamen naturalem id est summae totius artificem.

Cleanthes et Anaximenes aethera esse dicunt summum deum, cui opinioni poeta noster adsensit:

  1. tum pater omnipotens fecundis imbribus aether
  2. coniugis in gremium laetae descendit et omnis
  3. magnus alit magno permixtus corpore fetus.
[*](EPITOME 3—5] c. 4. 1. 5-17, 2 Thales-Zenon] c. 4, 3. ) [*](AUCTORES § 15-23] Minuc. Fel. c. 19, 3—10. § 16] Cic. de nat. deor. I 10, 25. §. 17] ibid. 11,27. § 18 Anaxagoras] ibid. 11, 26. Antisthenes] ibid. 13, 32. § 19 Cleanthes] ibid. 14, 37. Anaximelws] ibid. 10,26. 19 ss.] Georg. II 325 ss. ) [*](EXPILATORES § 17] Saluian. ibid. I 1, 2. ) [*](BRSMpPVJ 4 grauiorem SI, grauionest S1 au⌞ctor⌟itas B2 cert⌞i⌟usque B2 qui M cο̃m̃⌞t⌟aticiis (t ex er. d m. 2) S uoritatis M credentur S 6 e numero septem sapientium R ex SM quoque R, quia M 8 sunt S dm ex dei ut uid., B3 qui M 9 ⌞h⌟tunorem B3, humore (h s. 1. R7) RS 10 in deo] ideo BI, idem (sic) B3 phytagoras B 11 diffinit P quis B animusH (em ? er.) B, animus qui SM uniuersats mojdi B2 12 parte⌞s⌟B\' quo] que S1 13 anaxoras R 14 ipsa BRP1 (~ add. P7) V mou⌞e⌟turi⌟ P1 15 anthistenes BRSM 16 id est om. M cleantes BRM anaximenes (i in ras. ex a ? m. 3) B 17 dicunt (un ex i ? m.2) B 18 adsentit. B 19 tunc P imbrius M 20 coniungis B laete RS omnes BM 21 magnos B alit (1 in ras. ex b ? m. 3) B permixtos BI, corr. B3, permixius Rl, commixtus Yerg. )
17

Chrysippus naturalem uim diuina ratione praeditam, interdum diuinam necessitatem deum nuncupat, item Zenon naturalem diuinamque legem.