Divinarum Institutionum

horum omnium sententia quamuis sit incerta, eodem tamen spectat, ut prouidentiam unam esse consentiant. siue enim natura siue aether siue ratio siue mens siue fatalis necessitas siue diuina lex siue quid aliut dixeris, idem est quod a nobis dicitur deus. nec obstat appellationum diuersitas, cum ipsa significatione ad unum omnia reuoluantur.

Anstoteles quamuis secum lpse dissideat ac repugnantia sibi et dicat et sentiat, in summum tamen unam mentem mundo praeesse testatur.

Plato, qui omnium sapientissimus iudicatur, monarchian plane aperteque defendit nec aethera aut rationem aut naturam, sed ut est deum nominat: ah eo mundum hunc perfectum atque mirabilem esse fabricatum.

quem Cicero secutus atque imitatus in plurimis frequenter deum confitetur ac supremum uocat in iis libris quos de legibus scripsit; ab eoque regi mundum argumentatur, cum disputat de natura deorum, hoc modo: nihil est praestantius deo. ab eo igitur mundum regi necesse est. nulli igitur est naturae oboediens aut subiectus deus. omnem ergo regit ipse naturam.

quia autem sit deus, m uonsoiatione dehmt: nec uero deus ipse, qui intellegitur a nobis, alio modo [*](EPITOME 9—11] c. 4, 2. 12-14] c. 4, 1. 14—21] c. 4, 3. ) [*](AUCTOBES § 20 Chrysippus] Cic. ibid. I 15, 39. Zenon] ibid. 14, 36. § 22] ibid. 13, 33. § 23] cf. ibid. 12, 30. 16] I 7, 22. 18] II 30, 77. 21] frg. 13; cf. Tusc. I 27, 66. ) [*](EXPILATOKES § 23] cf. Saluian. ibid. I 1, 3 (p. 3, 19 s.). 18-18, 3] Saluiau. ibid. I 1, 4. ) [*](B (— 13) RSMPPV] 1 diuini B praedictam racione S 2 diuinam om. M necessitate (~ add. uel restit. m. 3) B nunc cupat R, noncupat (o ex u) P1, sic saepius zeno IiSP naturalcm B3 3 omniumj omnium enim M sententiam R 4 eodem] eodem modo M expectat BM 6 quid aliut] aliud quicquid M aliut B\', aliud corr. JP, sic saepe diierint B 8 ipse Sx omnia] diuersitas R 9 dissidiat M et (ante dicat) om. BR 10 summo B 12 monarchian] RPV Epit. 4, 1, monarchiam BSM 13 post naturam (fol. 4 extr.) duo folia interciderunt in B, tequitur his ergo uersibus c. 6, 15 16 iis edd., his C 18 praestant⌞i⌟us V2 19 necesse est regi codd. Cic. ante naturae idem naturae ut uid. eras. P 21 in deconsolatione M definiuit R ) [*]( XVIIII. Lact. 1. ) [*]( 2 )

I et mouens. Annaeus quoque Seneca, qui ex Romanis uel acerrimus Stoicus fuit, quam saepe summum deum merita. laude prosequitur! nam cum de inmatura morte dissereret, non intellegis inquit auctoritatem ac maiestatem iudicis tui, rectoris orbis terrarum caelique et deorum omnium dei, a quo ista numina quae singula adoramus et colimus suspensa sunt?

item in Exhortationibus: hic cum prima fundamenta molis pulcherrimae iaceret et hoc ordiretur quo neque maius quicquam nouit natura nec melius, ut omnia sub ducibus suis irent, quamuis ipse per totum se corpus intenderat, tamen ministros regni sui deus genuit.

et quam multa alia de deo nostris similia locutus est! quae nunc differo, quod aliis locis opportuniora sunt. nunc satis est demonstrare summo ingenio uiros attigisse ueritatem ac paene tenuisse, nisi eos retrorsus infucata prauis opinionibus consuetudo rapuisset, qua et deos esse alios opinabantur et ea quae in usum hominis deus fecit, tamquam sensu praedita essent, pro diis habenda et colenda credebant.