In Hieremiam Prophetam Libri Sex

et faciet, inquit. iudicium et iustitiam in terra; non enim pater iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit filio. in diebus illis et duae et decem tribus, ludas et Israhel, pariter saluabuntur et de duabus uirgis iuxta Hiezechiel una uirga fiet nomenque eius, si iuxta LXX uocauerit eum dominus, appellabitur Iosedec, id est dominus iustus; si secundum Hebraicum, qui dixerunt: nomen eius uocabunt, dicetur: dominus iustitia nostra; hoc enim significat adonai sadecenu, pro quo Symmachus uertit: domine. iustifica nos! [*]( 1 cf. I Tim. 6, 15. Apoc. 17, 14. 19, 16 4 Ps. 71, 7 5 Zach. 6, 12 6 cf. Esai. 7. 14 7 cf. Matth. 1, 23 8 *Hier. 23. 6 9 *I Cor. 1, 30 11 cf. Zach. 11, 15 12 Hier. 23, 5 13 Ioh. 5, 22 15 cf. Eaech. 37, 17. 19 17 *Hier. 23, 6 Hier. 23, 6 ltf. 19. 20 *Hier. 23, 6 ) [*]( 1 regx R 2 uidelicet] & add. s. u. M 6 aedificauit VP,Ma.c. aedificabitur (b ex u) A esaia MVP,DAp.c. emmannel BP enim manahel V 8 nostra] a ctrario (in ras.) M, om., sed 6 fere litt. eras. A 10 scifitio (sic) P redemtio mlO redemptio cet. anthichristus M anty- A anticr. TDP est add. P 11 eius habitator v zaccharia (h g. u.) M 13 pater om. T omnem Ma.r. 14 iuda VPv 15) de om. D, Ra.c. 16 Mezechiel RV hiezechihel OTM, (hi eras.) D iezechiel (pr. \'i s. u.) A ezechiel P si] siue JRMV uoearit T uocabit Ap.c.m2 17 iosedec ODV iosedech TM, (-sae-) P iosedee Ma.c. iosedesin Ap.c. 18 sij aiue Mp.c., )

[*](23, 7.8 )Propter hoc ecce dies ueniant, dicit dominus, et non dicent ultra: uiuit dominus, qui eduxit filios Israhel de terra Aegypti, sed: uiuit dominus, qui eduxit et adduxit semen domus Israhel de terra aquilonis et de cunctis terris. ad quas eieceram eos illuc, et habitabunt in terra sua. Hoc omne capitulum in LXX [*](s o ) non habetur; cuius hic sensus est, quod nequaquam per Mosen populus dei de Aegypto liberetur, sed per Iesum Christum de omni orbe terrarum, in quem dispersus fuerat. quod ex parte et nunc completur in mundo et ex toto complebitur, quando de oriente et occidente, septentrione et meridie uenient et discumbent cum Abraham, Isaac et Iacob, ut. postquam subintrauerit plenitudo gentium. tunc omnis Israhel saluus fiat.

[*]( 23,9a (6b))Ad prophetas siue in prophetis uel contra prophetas. Hic titulus, ut supra diximus, in editione LXX finis anterioris capituli positus est, ubi scriptum legimus: et hoc est nomen, quod appellabit eum dominus Iosedec in prophetis. quod plerique ignorantes uaria explanationis deliramenta confingunt: multoque melius fuerat simpliciter inscientiam confiteri quam imperitiae suae alios heredes facere.

est autem sermo contra prophetas, immo pseudoprophetas Hierusalem et Samariae, quos nunc communi et uulgato nomine \'prophetas\' uocat, de quibus scriptum est in [*]( 6 *Hier. 23, 7. 8 11 ef. Matth. 8, 11 13 cf. Rom. 11, 25. 26 15 *Hier. 23 9 16 cf. p. 273, 15 17 *Hier. 23, 6 22 *Hier. 23, 9 ) [*]( 1 nenient DJ)p.c m2 dicit dns ante ecce tr. P 2 quia M 5 ei- ceram P,Op.r.Va c. 6 habitabitur T 7 quod om. 07Da.c.m2 8 mosen O moysen cet. v de] die R 9 xpm om. V orbi OD orbe Va.c.; cf. p. 228, 2 quo Ap.c. 11 de om. P septen trione Oa.r. 12 habraham TRP.Oa.c., & add. P isac M 13 intraaerit T 14 fiet DVa.c. 15 adj a R in om. MAVP 16 LXXta in aedition̄ P 17 anterioribus Ra.r. ubi om. M adscriptum M 18 quod OD quo cet. υ appellanit codd. (corr. MA) eum om. T,Pa.c. iosedech TRVP 20 delerementa P fuerit V 21 inscitiam Av 22 pseudo] seudo (ex spe a dd) M ipse ad. (ex spe a do) A 23 hierusalemexp., et om. R ) [*]( 18* )

[*]( 23,9b (9) )Contritum est cor meum in medio mei— siue in me —, contremuerunt — siue commota sunt — omnia ossa mea; factus sum quasi uir ebrius et quasi homo madidus — siue superatus — uino a facie domini et a facie uerborum sanctorum eius siue et a facie decoris gloriae eius.

Considerato uultu omnipotentis dei, hoc est patris, et considerato uultu filii. qui iuxta apostolum \'splendor gloriae\' illius appellatur et \'forma substantiae dei\', propheta et animo et corpore perhorrescit et intellegit esse se nihili, secundum quod et in alio loco dicitur: ut iumentum factus sum apud te, siue uictimam conscientiae et humilitatis suae offert deo iuxta illud. quod in psalmis scribitur: sacrificium deo spiritus contribulatus; cor contritum et humiliatum deus non spernit.

ossa autem. quae contremuerunt siue commota sunt, illa intellegamus, de quibus idem Dauid canit: omnia ossa mea dicent: domine, quis similis tui? factus est quasi ebrius et quasi homo madidus — siue superatus—uino nullam habens intellegentiam nullamque sapientiam; dominus enim nouit cogitationes hominum.

quoniam uanae sunt. si autem hoc ita est, ubi sunt, qui perfectam in homine iustitiam praedicant? [*]( 1 *Hier. 23, 13 2 *Hier. 23. 14 7. 9. 11 *Hier. 23, 9 13 cf. Hebr. 1, 3 16 Ps. 72, 22 (23) 18 *Ps. 50, 19 21 *Ps. 34, 10 22 Hier. 23, 9 23 *Hier. 23, 9 24 *Ps. 93, 11 26 praedicant] scii. Pelagiani ) [*]( 1 et om. V 3 orribilia RP.Ma.c. et eras. M 5 extiterunt TDMA VP 8 ebreaa R ebrioaua P 9 (= 23) soporatus υ a ante uino add. Tp.c.m2 an Vulg. 11 et om. TV a om. υ eonsiderate B 13 illius gloriae υ 14 perorrescit V, M Aa.c. 15 se om. T nihil MAP 18 scributur] legitur v 21 item Ma.c. 22 tni] tibi MAVP pr. quasi] uir add. s. u. m2A 23 superatur P 24 enim oa. T 26 hominem P,Ma.c. )

[*](23,10 )Quia adulteris repleta est terra, quia a facie maledictionis — sine iuramenti — luxit terra. arefacta sunt arua — sine pascua — deserti; factus est cursus eorum malus et fortitudo eorum dissimilis. Hoc, quod nos de Hebraico posuimus: quia adulteris repleta est terra, in LXX non habetur, qui iuramentum\' dixere pro \'maledictione\'.

redditque causas, quod propter adulteria et maledicta siue superfluum iuramentum, immo periuria, frugum sterilitas consecuta sit. quicquid de terra Iudaea iuxta litteram intellegis, refer ad congregationem credentium, quoniam propter adulteria et mendacia siue periuria uirtutum et donationum dei sterilitas in ecclesiis sit.

[*](23, 11. 12 )Propheta namque et sacerdos polluti sunt et in domo mea inueni malum eorum, ait dominus. idcirco uia eorum erit quasi lubricum in tenebris; inpellentur et corruent in ea, quia afferam — sine inferam — super eos mala, annum uisitationis eorum, ait dominus. Quando in ecclesia dei, et maxime in principibus eius, inueniuntur mala, sciamus esse conpletum: propheta et sacerdos polluti sunt; in domo mea inueni mala eorum. ait dominus.

domus autem Christi [*]( \' 2 cf. Hier. 16. 2 3 cf. Hier. 1. 5. 7. 8 *Hier. 23,10 10 Hier. 23. 10 11. 12 *Hier. 23, 10 12 Hier. 23, 10 22 *Hier. 23, 12 25 *Hier. 23,11 ) [*]( 1 hoc se v semet] se v 2 nullo V hierenjiam P 6 pr. qua MAa.c. adalteriis D,OMAp.c. 8 arefacte P deserti] et add. v 9 currus V 10 ebraico P,Dp.c. possoimus M poasnmns P 11 adolteriis MP,DAp.c.m2 12 dicere P 14 periuriū Ap.c.m3 15 indea THD refert VP,MAa.r. 16 adnlteriam Pa.r. 17 dominationum M,Oa.c. donationem P 19 domū mea P mala v att] dicit T 20 lubricum] labri sine inferi cum P 21 implentur V enim add. D, OMAp.c.m2 cum Yulg. 21 quia afferamJ afferam enim Vulg. 24 inueuiunt TP sciemus T 25 sont] k add. s. u. m2A domum meam P 26 mala] macalam r )

cum autem fuerint in tenebris et in uia lubrica, errore uidelicet heretico, ad omnem motum inpellentur et corruent. et infert super eos dominus mala. non quo mala sint. ut dominus mala inferat, sed mala his, qui sustinent supplicia; alioquin eadem et mala et bona sunt: mala iuxta eos, quos cruciant.

bona iuxta eos, quos emendant. et hoc notandum, quod annus uisitationis domini correctio peccantium dicatur atque cruciatus iuxta illud, quod scriptum est: uisitabo in uirga iniquitates eorum et in uerberibus peccata eorum; misericordiam autem meam non dispergam ab eo.

[*]( 23, 13 )Et in prophetis Samariae uidi stultitiam — siue iniquitatem —; prophetabant in Bahal et decipiebant populum meum Israhel . Ego prophetas Samariae iuxta mysticos intellectus proprie hereticos dici puto et omnes, [*](1 I Tim. 3, 15 7 Ioh. 12. 46 9 Ps. 4. 7. 8(7) 18 Ps. 88, 33. 34 22 *Hier. 23, 13 ) [*](1 Paulus] apostolus v adj a V thimoteum M 2 quo P te oporteat v 4 sacerdotem P 5 prauam mentem V erint P 8 nom P 11 cor meum APe 12 hereticorum P 13 inferet V.Dp.c.Ap.c.m2 eum P 14 sunt T ut] ant Mp.c. 15 alt. et om. I P sunt et bona Dv 16 pr. quos-eos in mg. MV inmendent P 18 cruciatur 0,Da.c. 19 alt. in om. V,Ma.c. 20 pecca M 22 stultitiaml fatuitatem Vulg. 23 prophetant Ma.c. baal TBVP (semper) et decipiebant m ba(h)al add. VP.MAa.e. 24 propheta Ma.c.m2 25 misticos RFV mixticos P intellectoa DMAa.c. omnis TD )

quomodo autem prophetae Samariae, quicquid loquebantur, prophetabant in Bahal, idolo uidelicet daemonibus consecrato, sic heretici, quicquid loquuntur in ecclesia siue extra ecclesiam. ut supplantent populum Israhel. qui prius cernebat deum, loquuntur in daemonibus; unde et significanter ait: et in prophetis Samariae uidi stultitiam; non enim habent eum, de quo dicitur: \'Christus dei uirtus et dei sapientia\'.