Epistulae

rursumque in calce sermonis: quorum ego, ait, orationes si, ut spero, ita expressero uirtutibus utens illorum omnibus, id est sententiis et earum figuris et rerum ordine, . uerba persequens eatenus, ut ea non abhorreant a more nostro, quae si e Graecis omnia conuersa non erunt, tamen, ut generis eiusdem sint, elaborauimus (et cetera).

sed et Horatius, uir acutus et doctus, hoc idem in Arte poetica erudito interpreti praecipit: [*]( 11 Cicero de opt. gen. orat. 23 ) [*]( 1 non om. Q 2 duarum D 3 inter seque (que eras.) B et inter se S 4 aesch. u esch. B esc. S et sc. W isc. Q iscinis D tescinis S demosthenis u demonsthenis W demonstenis D deraostenis cet. 5 isdem Zp.r.D hisdem cet. iisdem S et om. S earundem S tam (m in ras. m2B) figuris quam (in mg. m2B) DBS atque figuris S 7 non] nunc QD,Za.c. uerbum pro uerbo W ut Ciceronis codd. habui s. l. Q 8 omnium Hieronymi ut Ciceronis codd. omne ς uimque] usumque W 9 mea (pro me ea) adn. Q ea me adn. Ciceronis codd. me adn. ea S ann. B, om. S lector Q,Za.c. 10 oportere om. W app. WBS expendere Sa.c.m2 que om. S 11 orationis u oratio S sicut QSD et Ciceronis aliquot codd. 12 utensiliorum u utensiliorum illorum W 13 ordinem QD 14 uerbo Q pers.] add. si s. l. m2S aborreant (aboreant u aborreat \'sa.c.) codd. praet. ip\'.c.S 15 e] a Qa.c.Sp.c.m2D, om. u conuersatio D 16 erant W runt D e(ae-u)laborabimus uD et Ciceronis codd.. 17 et cet. addidi, ne apodosi omissa lector offenderetur alt. et s. l. S, om. S horat. u orat. cet. 18 praecip. uW,Sa.c.m2 praecep. cet. )

Terentius Menandrum, Plautus et Caecilius ueteres comicos interpretati sunt: numquid haerent in uerbis ac non decorem magis et elegantiam in translatione conseruant? quam uos ueritatem interpretationis, hanc eruditi xaxoCvjXiav nuncupant.

unde et ego doctus a talibus ante annos circiter uiginti et simili tunc quoque errore deceptus, certe hoc mihi a uobis obiciendum nesciens, cum Eusebii apovtxov in Latinum uerterem, tali inter cetera praefatione usus sum: difficile est alienas lineas insequentem non alicubi excidere, arduum, ut, quae in alia lingua bene dicta sunt, eundem decorem in translatione conseruent.

significatum est aliquid unius uerbi proprietate: non habeo meum, quo id efferam, et, dum quaero inplere sententiam, longo ambitu uix breuis uiae spatia consummo. accedunthyperbatorumanfractus, dissimilitudines casuum, uarietates figurarum, ipsum pstremo suum et, ut ita dicam, uernaculum linguae genus:si ad uerbum interpretor, absurde resonant; [*]( 1 Horat. a. p. 133 sq. 10 cf. Eusebii Cbron. can. ed. Schoene II p. 1, 8 ) [*]( 1 uerbum uerbo uB,2p.c. uerbo uerbum cet. (uterque uerborum ordo etiam in codd. Horatianis) fedus Wp.c.m2 3 terrentius QS,Sp.c. platus u,2a.c. plato Q et om. S cecilius Zp.c. cicilius Q,Za.c. tetilius S comicus u 4 herrent ex herent W ac] hac W 5 uos om. QZB 6 hao Q,2a.c. hcruditi W,2a.r. xaxo;, u, plus minusue corruptum in cet. 8 quoque om. B 9 eusebio TV; add. caesariensis S XPUUNIKON 2 XPCUNIP(eras.)XON Q XPO W cronica B 10 us. sum praef. S 11 excid. u exced. cet. arduumque 2p.c.m2 et arduum BS 12 lingua s. l. m2B sunt dicta B 13 trasl. W 14 proprietatem QD 15 meam B quo id] quod ua.c. W quo Ba.c.m2 deferram W feram 8 16 uiae] ui D uitae g consumo QDBS 17 yperbat. S eperbat. u hiperbatorum ∗∗orum (alt. orum del. m2) B hJ(iD)perbeat. ZDa.c. 18 uarietas QZDBS 19 italicam Wa.c.m2 20 aduerbium W resonat QB,Za.c. )

et post multa, quae nunc persequi otiosum est, etiam hoc addidi: quodsi cui non uidetur linguae gratiam interpretatione mutari, Homerum ad uerbum exprimat in Latinum — plus aliquid dicam -,.eundem sua in lingua prosae uerbis interpretetur: uidebit ordinem ridiculum et poetam eloquentissimum uix loquentem.f

Uerum ne meorum parua sit auctoritas — quamquam hoc tantum probare uoluerim, me semper ab adulescentia non uerba, sed sententias transtulisse — qualis super hoc genere praefatiuncula sit, in libro, quo beati Antonii uita describitur, ipsius lectione cognosce: ex alia in aliam linguam ad uerbum expressatranslatio sensusoperit et ueluti laeto gramine sata strangulat.dum enim casibus et figuris seruit oratio, quod breui poterat indicare sermone, longoambitu circumactauixexplicat.

hoc igitur ego uitans ita beatum Antonium te petente transposui, ut nihil desit ex sensu, cum aliquid desit exuerbis. aliisyllabasaucupenturetlitteras, tu quaere sententias. dies me deficiet, si omnium, qui [*]( 4 cf. Euseb. Chron. can. II p. 2, 3 14 cf. prologum Euagrii in uitam S. Antonii ap. Migne, PG. XXVI 834 15 cf. Quintil. i. o. VIII prooem. 23 ) [*]( 1 si] et si B ordinem Q,uSa.c.; add. vel QZDBS sermonem Q,Za.r. 3 post] pura W nunc] non W prosequi WB hoc om. Q,2a.c.m2 4 gratia QSS gratie D graecam ex graciam m2W; add. in 8 5 mutare QSDS 6 dic. al. Z in sua Q2DBS 7 pro se B e uerbis Q uidebis S 10 ne om. Q scriptorum meorum ΩΣD,S in t. scripturarum mearum S in mg. sup. m2 eorum (ineoruin s) scriptorum BS \' parua sit] suasit uel sua sit Q sit Za.c. 11 adulesc. Z adulisc. u,Wa.c.m2 adolescentia cet. 13 praefatiuncule D discribitur u W 14 expr. ad uerb. S 15 sensum S aperit S 16 graminae uW sata om. W stranguilat u 17 iudicare D 19 antoninum W 21 aucupantur Ba.c.m2 et] alii Zp.c. ac Q 22 deficiat Q quae Za.c. qui me W )

sufficit in praesenti nominasse Hilarium confessorem, qui homiIias in Iob et in psalmos tractatus plurimos in Latinum uertit e Graeco nec adsedit litterae dormitanti et putida rusticorum interpretatione se torsit, sed quasi captiuos sensus in suam linguam uictoris iure transposuit.