Epistulae

Nec hoc mirum in ceteris saeculi uidelicet aut ecclesiae uiris, cum septuaginta interpretes et euangelistae atque apostoli idem in sacris uoluminibus fecerint. legimus in Marco dicentem dominum: talitha cumi statimque subiunctum: quod interpretatur: puella, tibi dico, surge. arguite euangelistam mendacii, quare addiderit tibi dico, cum in Hebraeo tantummodo sit puella, surge: sed ut ἐμϕατιϰώτερον faceret et sensum uocantis et imperantis exprimeret, addidit tibi dico.

rursum in Matheo redditis a proditore Iuda triginta argenteis et empto ex eis agro figuli scribitur: tunc inpletum est, quodscriptum estper prophetam Hieremiam dicentem: et acceperunt triginta argenteos pretium adpretiati, quem adpretiauerunt a filiis Israhel, et dederunt eos in agrum figuli, sicut constituit mihi dominus. hoc in Hieremia penitus non inuenitur, sed in Zacharia aliis multo uerbis ac toto ordine discrepante; [*]( 10 *Marc. 5, 41 16 *Matth. 27, 9-10 ) [*]( 2 hylar. WZDBS homelias QDS, Wp.c.,2 (h eras.) omelias B iob (non hiob) codd. 3 ex BS 4 pudita W 7 saec.] ecelesiis D 9 fecerunt Q dicente domino QZDBS 10 thalit(h s. l.)a u thabita 2p.c.m2 tabita cet. cumi] cum WD,Sa.c.m2 subiectum g; add. est S 11 arguit 2D argnitur S arguatur W arguant Q euangelista DS 12 ebreo W tantum S .13 ἐμϕατ. paululum deprauatum exhibent ua.c.Q2BS facerit W et s. I. 2, om. D 14 et] atque S inperantis uD 15 ab S 16 ex eis s. I. Q 17 sCTipt.) dictum B proph(f u)etam hier. u W hie(iheBS)r. proph. cet. 18 argenteis D 19 quod QZDBS a fil.] filii QDS,Ba.c.m2 20 dedit Za.c. dedi Q,Ba.c.m2 agro Q,2a.c. 21 iheremia BS ieremia S paenitus uQ2 poenitus D 22 in Zach.] im atharia u )

quantum distet ab euangelistae testimonio Septuaginta translatio, perspicuum est. sed et in Hebraeo, cum sensus idem sit, uerba praepostera sunt et paene diuersa: et dixi, inquit, ad eos: si bonum est in oculis uestris, adferte mercedem meam; et si non, quiescite. et adpenderunt mercedem meam triginta argenteos. et dixit dominus ad me: proice illud ad statuarium, decorum pretium, quod adpretiatus sum ab eis. et tuli triginta argenteos et proieci eos in domo domini ad statuarium. accusent apost.

olum falsitatis, quod nec cum Hebraico nec cum septuaginta congruat translatoribus et, quod his maius est, erret in nomine — pro Zacharia quippe Hieremiam posuit - ; sed absit hoc de pedisequo Christi dicere, cui curae fuit non uerba et syllabas aucupari, sed sententias dogmatum ponere. ueniamus ad aliud eiusdem Zachariae testimonium, quod Iohannes euangelista sumpsit iuxta Hebraicam ueritatem: uidebunt, [*]( 1 *Zach. 11, 12-13 (sec. LXX) 10 *Zach. 11, 12-13 (sec. Hebr.) 23 *Ioh. 19, 37 ) [*]( 1 et om. u dic S 2 est om. W mihi-merc. om. W 3 renuite B trigente W 4 dixit quoque S eos B 5 conflatorium S et cons.-7 confl. om. W 6 tulli u 7 domum S conflatorium Zp.c.s 8 euangelistarum B 9 et om. S 10 dixit u 12 pr. et om. B 14 dequorum W 15 quo Vulg. tulli W 16 proici W illos 2 cum Vulg. ad stat. in d. dom. DBS domum Vulg. estatuarium W 17 accussent u accusant QZlJS he(he-Z) breico WD hebreo Q,Za.c. 19 iherem. BS ierem. S 20 pediss. BS pendiss. Wp.c.m2 cura Bp.c.m2 fuit om. D 21 sillabe D 22 aliud] illud S dauid D zachariam u, om. D 23 sumpsit u sumit cet. assumit S ebraic. S he(hae- W)breic. Wa.c.mSD uiderunt HZDS ) [*]( LIV. HieroQ. Epist. I. ) [*]( 33 )

discrepat euangelista et Septuaginta nostraque translatio, et tamen sermonum uarietas spiritus unitate concordat. in Matheo quoque legimus dominum praedicantem apostolis fugam et hoc ipsum Zachariae testimonio confirmantem: scriptum est, ait: percutiam pastorem et oues dispergentur. at in Septuaginta et in Hebraeo multo aliter est; non.enim ex persona dei dicitur, ut euangelista uult, sed ex prophetae deum patrem rogantis: percute pastorem, et dispergentur oues.

in hoc, ut arbitror, loco iuxta quorundam prudentiam euangelista piaculi reus est, quod ausus sit prophetae uerba ad dei referre personam. scribit supra dictus euangelista ad angeli monitum tulisse Ioseph paruolum et matrem eius et intrasse Aegyptum ibique mansisse usque ad obitum Herodis, ut inpleretur, quod dictum est a domino per prophetam: ex Aegypto uocaui filium meum. hoc nostri codices non habent, sed in Osee propheta iuxta Hebraicam scribitur ueritatemu.quia puer Israhel, [*]( 3 *Zacli. 12, 10 8 *Matth. 26, 31 11 Zach. 13, 7 14 cf. Matth. 2, 13-15 18 Matth. 2, 15 20 Os. 11, 1 (sec. Hebr.) ) [*]( 1 conpuncx. u W conpux. D 2 graeca mendis tantum non carent in uW, deprauata uel manca in cet. 3 aspiciunt 2 qui B 4 discrepant Zp.c.B euangelista u W -stae(e) cet. et uS, s. I. 2, om. cet. sept. 11 interpretum W sept. (-te S) interpretum cet. 5 sermone S spiritu D 7 praedicentem SDB 9 disp. ou. sat] aut W alt. in om. Q ebreo W 10 multum S est om. S 11 ex] et D propheta ZI) rogamus D 12 dispe(aD)rgantur WDS ut in hoc 2 13 quarundam u 14 scripsit S 16 paruol. uW parunl. cet. intr.] add. in D s. l. m2 S egypt. W egipt. BS 17 erodis u ut om. W adimpleretur fJ 18 est om. Q proph. dicentem IS cum Vulg. egipto WBS 19 oseae ItZD prophetam TV, om. S 20 hebreic. WD ebraic. 2 ner. scr. B uer.] add. cum ait 2 )

num omnino repudiandi sunt, qui istum locum, quia ad Christi maxime pertinet sacramentum, aliter transtulerunt, an danda potius uenia ut hominibus iuxta sententiam Iacobi dicentis: multa peccamus omnes; et, si quis in uerbo non peccat, iste perfectus est uir, potens refrenare omne corpus? illud uero, quod in eodem euangelista scribitur: et ueniens habitauit in ciuitate, quae dicitur Nazaret, ut inpleretur, quod dictum est per prophetam, quia Nazareus uocabitur, respondeant logodaedali et fastidiosi aestimatores omnium tractatorum, ubi legerint, discantque in Isaia positum.

nam in eo loco, ubi nos legimus atque transtulimus: et exiet uirga de radice Iesse et flos de radice conscendet, in Hebraeo iuxta linguae illius ἰδίωμα ita scriptum est: exiet uirga de radice Iesse et Nazareus de radice eius crescet. cur hoc [*]( 2 *Os. 11, 1 (sec. LXX) 7 *Iac. 3, 2 10 *Matth. 2, 23 13 cf. Plato Phaedrus 266 E. Cicero orator 39 15 *Esai. 11, 1 (sec. LXX) 17 *Esai. 11, 1 (sec. Hebr.) ) [*](1 dil. uTF et dil. (-xit Q) cet. est et dil. S egipto WBS meum] seq. iterum 514, 19 hoc nostri-515, 1 meum (514, 19 prophetam, 20 ebreicam, 515, 1 egipto) eadem manu deleta W 2 quo] quo et DS 3 est (t eras.) W dilexit Q egypto S egipto WB uocauit Q 4 filium W,2p.c.m2 num] nunc Wp.c. numquid B qui] quiafiTFZD 5 quia u qui cet. 6 Iac. sent. S 8 peccat] offendit S uir perf. est 2 potens—corp. del. m2 B potest SJZD et potest S 9 refrenari D 10 uen.] uenit et QDS ueniens et (et exp.) 2 ciuitatem uS quae dic. om. W 11 nazareth Ω,D(th ex ht)B natzareth W 12 prophetas S quoniam 2 nazareus uÜS natzareus W Dazaraeus cet. respondent W 13 locodedali DS loco de taliQ2 ergo dedali W loco et mali B (1. maliuoli p.c.m2) λογοδαίὸαλοι S 14 legerunt QD 2a.r. isaia uB isaiam W ysaia S esaia ΩΣ esaiam D 15 atque transt. om. Q et transt. in mg. 2 atque] et 2DS et u, om. cet. 16 eius ascendet (conscendet D) 2DBS in] et in QZDS ebrae(e)o W,2a.c. 17 illius IAIQMA u W eius idioma cet. ita—crescet] nazareus seribitur ÜZDS; uerba naz. scr. m2 deleta post 18 crescet exhibet B 18 gesse W nazareus u, W (z ex tz) nazaraeus cet. ) [*]( 33* )