Epistulae

Restat ergo, ut omissis opinionum riuulis ad ipsum [*](7 Hilarius, comm. Matth. 21, 3 ) [*]( 1 ambignitatibus b habeant M 2 uiuus sensu 391 uiuns sensus, b scribe 2 ut] ut et S multis aliis 2 3 gratiae referantur 2 ) [*](L = Coloniemis 35 s. IX. ) [*](2 — Turicensis Augiensis 41 s. IX. ) [*](W = Parisinus lat. 1868 s. IX. ) [*](58 = Caroliruhensis Augiensis 105 s. IX-X. ) [*](D = Vaticanus lat. 355 + 356 s. IX-X. ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XII. ) [*]( 5 ad papam damasum de osanna LD ad damasum episcopum de eo quod scriptum est ossanna (sic) in excelsis W ad damasum (papam add. 53) de osanna in excelsis ℬB ad haec hieronimus 2; Hieronymi nomen exhibent tituli in codd. praeter W 6 uerbo W ex L 7 matthaei g ita s. l. m2 S3 osianna B ossanna W Hebr. s.] hebraicus sermo est B hebreico L WD ebreico (ebraico m2) 33 8 significat 2a.c.m2 redemptio] add. m2 2 9 pheduth Martianaeus ephot LD ephoth ℬ,B (ex epoth) ephod 2 epud W 10 dein 2 bethi D 11 osianna B ossanna WD 12 chabod S chaboth W gaboth 2 caboth cet. appellatur] seq. in mg. add. an m2 B nonnullis Bp.c.m2 gratiam] gratia (gloria m2) B cum gratia del. m2 B 13 anna idem quod Hebr. channah; sed anina coni. D. H. Mueller nuncupatur L,Bp.c.m2,ℬ (-antur m2 14 ergo] igitur W ridiculis W )

Marcus uero ita posuit: clamabant dicentes: osanna, benedictus, qui uenit in nomine domini; benedictum, quod uenit in nomine domini, regnum patris nostri Dauid, osanna in excelsis. Iohannes quoque pari uoce consentit: et clamabant: osanna, benedictus, qui uenit in nomine domini, rex Israhel.

solus Lucas uerbum \'osanna non posuit in reliqua interpretationis parte consentiens: benedictus, qui uenit rex in nomine domini, pax in caelo et gloria in excelsis. igitur, ut diximus, ipsa Hebraea uerba ponenda sunt et omnium interpretum opinio digerenda, quo facilius, quid super hoc sentiendum sit, ex retractatione cunctorum ipse sibi lector inueniat. [*]( 3 *Matth. 2, 23 5 Matth. 2, 15. Os. 11, 1 8 *Matth. 21, 9 11 *Marc. 11, 9—10 15 Ioh. 12, 13 18 Luc. 19, 38 ) [*]( 1 nam L in mg. 3 id] illud 58 4 quoniam] qua W nazaraeus D nazaraeos W nazareus cet. 5 alt. ex WB in cet. 6 uulg. uoc. B 7 inter se (corr. in terra) inter se W 8 praecedebat (corr.) 2W 9 quae om. B osanna Σ,La.c.ℬp.r. ossanna W osianna cet. 11 osanna L2 ossanna W osianna cet. Marcus—14 excelsis om. W clam. dic.] s. l. m2 2, om. L 12 osanna LS osianna (-y- D) cet. 13 in nom. dom.] spatium uacuum in 2 14 osanna L2 osianna (-y- D) cet. 15 quoque] uero S uoci W osanna La.c.Σ ossanna W osianna cet. 17 hoc (exp.) uerbum L osanna L2 ossanna W usianna B osianna cet. 19 in nom. dom. rex 2 rex s. l. m2 S3 20 uerba hebraea S pones ponenda L nobis (iw ras. m2) ponenda 2 22 retractione 2a.c.m2 23 lector] add. qui sequitur (del. m2) B )

In centesimo septimo decimo psalmo, ubi nos legimus: o domine, saluum [me fac, o dttmine, beneprospera; benedictus, qui uenit in nomine domini, in Hebraeo legitur: anna adonai, osianna, anna adonai, aslianna; baruch abba basem adonai. quod Aquila, Symmachus, Theodotion et quinta editio, ne quid.in Latino mutare uideamur, ita exprimunt: w δή y.6pts, owaov δή, w svj ϰóριε, εύόδωσον δή εύλογητὸς o ἐρχόμενς ev όνόμαπ ϰυριου.

sola sexta editio cum interpretibus septuaginta ita congruit, ut, ubi ceteri posuerant w δή, illa scripserit w. et quia \'osianna\', quod nos corrupte\'propter ignorantiam dicimus \'osanna\', \'saluifica\' siue \'saluum fac\' exprimatur, omnium interpretatione signatum est; nunc illud in cura est, quid sine adiectione saluandi solus \'anna sermo significet.

sciendumque. quia in hoc loco ter dicatur \'anna\'; et primum quidem ac secundum eisdem litteris scribitur, aleph, nun, he, tertium uero heth, nun, he. Symmachus igitur, qui in centesimo septimo decimo psalmo cum omnium interpretatione consenserat, ut nobis manifestiorem tribueret intellectum, in centesimo quinto decimo psalmo; [*](2 *Ps. 117, 25-26 ) [*]( 1 CXIII D 2 me seclusi (cf. infra p. 107, 21. 109, 14. 17) prospera .LS3prosperarecet. 4legimusB pr. adonay ℬDB osjannaD osiennaTF alt. adonay DB aslianna W asliena LffiD asly enna B asaIiena (aslyena m2) 2 5 taruch WB baruc cet. basem S basen LZiBD bizten B sen W adonay B 6 theodocio 2 theudotion LD thendocio W latinum B . 7 ita s. I. 2 pr. et tert. δής ΔΕ DB AE (A) L AN W CH ΣΒ alt. et quart. δή S AE DB AE L AN W ΔΕΙ Σℬ alt. c1 89j om. B 8 ETOAUJCON- W ETOAOCON S ETOAON 2EUOAWTON L ETdAUUTN D ΕΥQIѠTѠN B εύλογητὸς scripsi ETAOSHTOC W NAOTHTOC L NAOTHTOC D NA OTNTѠC ΒΕΥΔΟΡΕΙΜΕΝΟC Σℬ εύλογηένος ς ó] ѠE B ἐρχόμενος et ὸνόματτ Marte scripta in codd. sextae W 9 ita om. W ut WDB, om. cet. 10 δή ς AE 2DB AE LQ9 AN W illi scripserint (scripserunt LΣD) LΣℬD alt. 00] ta W sianna (corr.) B osyanna D osienna W 11 osianna (i eras.) Lfs ossanna W o*sanna B saluiufica L id est salnifica 2 sine] vel L2 12 saluum me 58 exprimitur B 13 cura] causa W 14 significet] add. V L quod S 15 iisdem S 16 ALEF B alep L aleb 2 nun] num WD he] hem W beth] be S nun] num TVD he] hem W 18 manifestire W 19 cent. quinto dec. WB CXV cet. cent. dec. quarto S (HitJr. ipse crrauit) )

ubi autem Septuaginta w et ille \'obsecro* transtulerunt, Aquila et ceteris editionibus w δή interpretantibus, in Hebraeo scribis \'anna\', uerum ita, ut in principio aleph habeat, non heth. ex quo animaduertimus, si ex aleph scribatur anna, significari \'obsecro\', si autem ex heth, esse coniunctionem siue interiectionem, quae apud Graecos ponitur δή et est in aomv δή, cuius interpretationem Latinus sermo non exprimit.

Sed quoniam hae minutiae et istiusmodi disputationis arcanum propter barbariam linguae pariter ac litterarum legenti molestiam tribuunt, ad explanandi conpendium uenio, ut dicam de centesimo septimo decimo psalmo, qui manifeste de Christo prophetat et in synagogis Iudaeorum celeberrime legebatur, unde et populis notior erat, hos uersus esse adsumptos, quod ille, qui repromittebatur de genere Dauid, uenerit saluaturus Israhel dicente Dauid: lapidem, quem reprobauerunt aedificantes, hic factus est in caput anguli. a domino factus est hoc et est mirabilis in oculis nostris. haec est dies, quam fecit dominus: exultemus I et laetemur in ea. o domine, saluum fac, o domine, [*]( 1 Ps. 114, 4 17 *Ps. 117, 22-27 ) [*]( 1 anima mea D 3 ώ] (JUAE (AE eras.) S illi LZ,Ssp.c. 4 et cetcris s. l. 2 δή S AE DB AE L AN W CH 2*8 interpraetibus 93 5 anna s. I. S uti D, s. I. 2 alebh D ALEF B 6 het ℬD et eth W he ς 7 sin ς het ℬD eth B he ς 8 AH et est in CWCON AH W AIIECEC in (JUCANAI L AIIECαΙΝѠCANNAI 2 AIIECECINCUCANAI 93 AIIECECINCUCANAI D aue (m mg. m2) ANE- CECINCOUCANAr B 9 latinii Ba.c.m2 10 hae minutiae D,B (hae eras.) eminutie IF eminusiae (in mg. alibi haeminutiue m2) Z eminus iae L eminuriae SD 11 barbariam TTbarbariem cet. ac] hac D ad W 13 de Įf. l. Z cent. sept. dec. WB CXVII cet. 14 creberrime WD 15 poputo Ba.C.m2 populus TC ppls L uersos LW, ℬ (corr.) ads. est (exp.) esse W 16 promittebatur D 19 factus IFS factum cet. hoc WB hic cet. et Ji, om. cet. mirabile B 20 est s. I. © quem 93a.c.m2 21 laetemur] iocundcmar B fac W me fac cet. )