Collectanea Antiariana Parisina

Cum apud locum Ariminensem episcoporum synodus fuisset collecta et tractatum fuisset de fide et sedisset animo, quid agi deberet, Grecianus episcopus a Calle dixit: \'Quantum decuit, fratres carissimi, catholica synodus patientiam habuit e piam ecclesia totiens (se) [*]( -9 In A texlus narratiuus jalso scriplura continua cum Definitione contunclus est 15 Ediderunt damnalionem secundum Fab uel Cou liaronius ad a. 359 n. XVII Hardouin I 711-714, Culeti II 898 sqMansi III 299 16 EUSEUIO .1 18 collecta Cy collectus A 20 decuit (nooafjxov) Cou dicunt ATC Fab 21 piaml add. se COli pia-totiens exhibuit (sc. patientiam) Eng ecclesia Cou ecclesiam ACFab se add. Fed )

Εωςπϱοση̄ϰον η̌ν xai δυνατόν, ἀδελϕοι τιμιώτατοι, ἡ ϰαϑολιϰὴ σύνοδος xai ἡ ayia ἐϰϰλησία τη̃ ίδίᾳ ύπομονη̄ xai ἀνεξιϰαϰίᾳ η̌νεγϰεν οὺϰ ἀγεννω̄ς[*]( 22 Texius graecus Iradilur apud Athanas. de syn. 11 (p = cod. Parisinus graecus 474 s. XI; s = cod. Basileensis graee. A. III. 4 s. XIV ; Jlau = ed. 1777 24 ὰγενω̄ς s )

iam quidem heretici antehac nobis pronuntiati sunt et multis diebus est conprobatum. quos et ad nostram communionem non admisimus uoce nostra damnantes eos praesentes. nunc iterum quid uobis placet, iterum dicite, ut singulorum suscriptione firmetur\'. uniuersi episcopi dixerunt: \'Placet, ut heretici suprascripti damnentur, quo possit ecclesia fide inconcussa, quae uere catholica est, in pace perpetua permanere\'. EXPLICIT. [*]( 1 iuxta] erga Cou 6 a se fidem Cy 7 ante ac A pronuntiati Cy pronuntiate A 11 suprascripti] s̄s̄ AC )

Οὐϱσάϰιονϰαὶ Οὐάλην xai rdiov xai Γεϱμɭνιον xai Αὐξέντιον ̇ οι̉τινες ἄλλοτεα̌λλαϕϱονοῡντεςπάσαςτὰςἐϰϰλησίας συνετάϱαξν, olϰαὶvrvἐπιχειϱη̄σαιτετολμήϰασιν τὸν αίϱετιϰὸνλογισμὸντη̣̄ TWV ὀϱϑοδόξων πίστει συνάϕαι ϰαὶ διαλῡσαι τὴν iv Νιϰαία̣ σύνοδον, η̑τις ύπάϱχει τη̄ τω̃ν \'Αϱϱιανω̄ν αίϱέσαι, ε̌ξωϑεν ɭδίαν τινά ϰαὶ ὰλλοτϱιωτάτην τη̄ς ἁγιωτάτης ἐϰϰλησίας συγγϱαϕει̃σαν nlortv πϱοσϕέϱοντες, η̑ντινα ήμα̃ς δέξασϑαι ἀϑέμιτονἡγησά- μεϑα. ἔϰπαλαιγὰϱοὐτοιαἱϱετιϰοὶ ovre; xai τὰναντία ϕϱονοῡντες ϰαὶ[*]( I )νῡν ἀπεδείχϑησαν. ου̑ς πϱὀςτὴνἡμετέϱαν ϰοινωνίαν συνελϑεῑν οὐϰ ἐπιτϱέπομεν rrj ἰδία̩ ϕωνη̄ παϱόντας αὐτοὺς ϰαταϰϱίνοντες ϰαὶ ϰαϑαιϱοῡντες. νῡν τοίνυν, ὄπεϱ doxei, ἀποϕήνασϑε, Iva ἑνὸς ἑϰάστου ἡ γνω̃σις ἐϰτη̄ςὑπογϱαϕη̄ςείηβέβαιος. ὁμοϑυμαδὸν oi ἐπίσϰοποι ϕάσϰομν ̇ \'Oi πϱοειϱημένοι ἐχϑϱοὶϰαϑαι- ϱεϑω̄σιν, tva ἡ ϰαϑολιϰὴ πίοτις iv εἰϱήνη̣ διαμείνη ̓. [*](14 γεϱμήνιον ps 17 nvvodov pa. c. 20 τάν̣αντɭα p 21 ἐπιτϱέπο∗μεν p 22 ϰαταϰϱίνοντες Mau ϰαταϰϱίναντες ps )[*]( LXV. Hilari.. pars 4. F«der. )[*]( 7 )

Sancto spiritu plenus Paulus apostolus ad Corinthios ita loquitur: manet autem fides, spes, caritas. magnum consummandae ueritatis sacramentum ita triplici humani sensus affectione conplectitur. reliquarum autem rerum siue officia siue dona, in quibus nunc pro parte uersamur, abolenda significat, cum aduentu domini nostri Iesu Christi caelestis concilii perfectio inueniatur. corruptione enim nostra in aeternitatis gloriam transformata hoc,

quod nunc esse aliquid creditur, non erit, quando tribui coeperit, quod, cum est, semper aeternum est. uerum fidei, spei, caritatis hoc meritum est, ut mortis debito corporibus dissolutis semper maneant nec umquam desinant et, cum omnia in homine pro parte sint, haec tamen sola perfecta sint. nam siue prophetiae abolebuntur siue linguae cessabunt siue scientia destruetur, tria illa superiora perfectionem inmutabilem consequuntur et nihil aut extrinsecus mutuabuntur aut ultra, quam optinent, uberius adquirent. cum enim prophetias et linguas et scientiam ueritas absoluta depellit, fidem, spem, caritatem, capessendae aeternitatis traduces et patronos, ipsa, sicuti erunt, aeternitas [*](4 1 Cor. 13, 13 7 cf. 1 Cor. 13, 10 14 I Cor. 13, 8 ) [*]( 1 SERIES B] ct. p. 43, 1 not. 3 praem. lilulum INCIPIT LIBER SECONDUS (sc̄ι Cp. c. SANCTI Fab, C add. sc̄ι. sic in Indice in mg.; uoces Liber sFi hilarii pictauiensis episcopi reuera habentur in indice cod. A; Cou praem.: FRAG- MENTA EX LIBRO SANCTI) HILARII PICTAUIENSIS PROUINCIAE AQUlTANIAE, IN QUO BUNT OMNIA, QUAE (quaeue U) OSTENDUNT (qua ratione add. Fed in Studien 1 127, quando add. Savio in Punti controversi della questione del papa Liberio [1911] 91) UEL QUOMODO, QUIBUSNAM (QUIBUBDAM 4) CAUBIS, quibus instantibus sub imperatore constantio factum est ariminense concilium contra formellam nicheni (nechenū A) tractatus, qua uniuersae hereses conpressae (compressae coni. Cou conpraehensae AC, u. Studien 1 128) erant, sci hilari (s. hil. om. Cmly; ATCy; de origine huius tiluli u. Studien I 128 4 manent Cm\'2 charitas magnum cons. uer. sacramentum. ita Fab consumande A 5 itaj quo Cm2 triplicem Fab affectione COli affeccione A affectionem CFab 6 conpletitur A 9 corruptione A nostram A 10 aliquid esse CCou 11 uerum y utrū A charitatis C caritas A 12 debito] merito Cml 13 pro y prae A 14 prophetiae C prophetia A 17 mutabuntur y 18 obtinenty optinunt A obtinuit TC 19 capessenda A 20 traduces et Cm2 traduceret ACm1 sicuti ipsa Cy )

ct singularum quidem rerum idcm beatus apostolus merita exigui honoris sui (ui) distinxit, ut intellegi promtum esset ceteris profectu augumenti caelestis abolendis non exiguo honoris sui fructu tria haec sola esse, quae maneant quidem.

Igitur deus iustitiae praemiis muneratur creditus ab ignorante,, quod deus sit. atque ob id Abraham fides prima iustificat et Cananae filiam silentio dominum temtantis matris fides saluat et credentibus in nomine eius potestas in Iohanne tribuitur, ut ex deo nati sint. magnum est fidei meritum et perfecta credentibus deo beatitudo, per quam genitis in corpore, (in) iniquitate, in aegritudine et iustitia et sanitas et ortus ex deo est.

spes uero amoenitatem uitae mundialis et bona saeculi quiescentis in his, quae a deo disposita confidit, exsuperat praesentium damno futurorum lucra meritura: quam dominus tali praemio muneratur: omnis, qui reliquerit domum uel fratres uel sorores aut matrem aut filius aut agrum propter nomen meum, centumpl 1 um accipiet et uitam aeternam possidebit. egregia uirtutum dei testis fiducia expectationis suae, praesentia quaeque ut nulla et incerta despiciens, futura uero ut aeterna et praesentia adprehendens!

sed quamquam mansurae fidei, spei, caritati parem gloriam idem apostolus tribuat et aequaliter inuiolabiles eas esse significet, caritatem tamen praestare ceteris superioribus indicat. per hanc enim quodam uinculo deo suscepti amoris adnectimur fitque indiuidua ab eo uoluntas nostra semel nomini eius caritate pietatis infusa, a qua non gladius, non fames, non nuditas separabit, per quam ira, aemulatio, [*]( 5 cf. Hebr. 11,0 (i d. Rom. 4, 3. 9 7 cf. Matth. 9, 20-22. 15, 22—28 8 cf. Ioh. 1, 12 14 Matth. 19, 29 21 cf. 1 Cor. 13, 13 25 cf. Rom. 8, 36 ) [*]( 1 apostulus A 2 morita] add. ratione Cou ui add. Eng 3 profectu St Cou profecia A prophptia TCFab augmenti Cy 4 fructQ A essey esset A essent (\' quidem] quandoquidem Cm2 eadem susp. Cou 5 praeuius numeraturS1Cou primus numeratur C a.c., Fab creditus C credimus A 6 adq. obit A 7 Chananaeap y temptantis Cm2 temtante A fidesaluat A -10 corporis Cm2 alt. in prnem. Cou 11 sanctitas Cm] hortus A 12 mundialis y nntndi aliis C mundialiis A bona y bona A quiescens coni. Cou disposi∗ta A 14 praemi.o A 16 matrem Cy matres A filius A 17 centuplum Cy 18 possedebit A 19 quequae A 20 sed y et A 211 caritatis A tribuet ACm1 22 caritate A 23 indicat C Cou iudicat AFab 26 separauit ACml ) [*]( 7* )

Et huic tantae, tam graui apostolicae auctoritati ego quoque inter ceteros, si quid mihi post eos loci est, testimonium reddo per

hanc caritatem repositam nobis ante tempora saccularia in caeli spem adsumtis. et nomini dei ac domini Iesu Christi adhaereo iniquorum societatem et infidelium consortium respuens, cum quo florere bonis saeculi, otio domestico frui, commodis omnibus redundare, familiaritate regia gloriari et esse falso episcopi nomine, singulis uniuersisque et publice et priuatim in ecclesiae dominatu grauem effici par ut ceteris potestas dabatur, si modo ueritatem euangelicam falsitate corrumperem, conscientiae reatum blandimento ignorantiae consolarer, iudicii corruptelam excusatione alieni arbitrii defenderem, hereseos piaculo non fide mea, quae utique esset obnoxia, sed simplicitate ignorantium non tenerer, probitatem sub difficultate publicae intellegentiae mentirer.

haec enim (in) simplicitate cordis per fidem et spem Christi caritas manens non tulit. et cum ab apostolo accepissem: non enim accepimus spiritum formidinis, et cum de domino dicente didicissemus: omnis, qui confitebitur me coram [c u m] hominibus, e t ego confitebor cum coram patre meo, qui est in caelis, et per eundem dictum esset: beati, qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum caelorum; beati estis, cum uos maledicent et persequentur et dicent omne malum aduersum uos propter iustitiam; gaudete et exultate, quoniam merces uestra [*]( 2 cf. 1 Cor. 13, 13 20 cf. Rom. 8, 15. II Tim. 1, 7 22 Matth. 10, 32 25 Matth. 5, 10—12 ) [*]( 3 motu A 5 auctoritatis A 7 caelis ACml S adsumsit ACrnl 10 bonis saeculi coni. Cou nobis seculi ACml nobis in saeculo Cm2 14 falsitatem A 1(1 fide mea ACml esset y esse A 17 difficultatē ACml 18 in add. Cou simplicitate Cou simplicitate ATC 21 cum de domino Cou cum dno de A de om. C 23 cum del. Cy 28 persequentur C persecuntui A )

Proferre igitur in conscientiam publicam opus temto graue et multiplex, diabolica fraude perplexum, hereticorum parte subtile, dissimulatione multorum ac metu praeiudicatum, locorum, in quibus gesta res est nosque agimus, disparatione peregrinum, tempore antiquum, silentio nonum, pridem simulata rerum pace praeteritum, proxime impia fallacissimorum hominum calliditate renouatum hocque, quo etiam in Romani imperii negotiis quies carpitur, rex angitur, palatium feruet, episcopi circumcursant, officiales magistri uolitant, aduersus apostolicos uiros officiorum omnium festinatione turbatur. ita ubique agitur, trepidatur, instatur, ut plane iniquitatem huius adsertionis optinendi labor et cura prodiderit.

enimuero uersari in sermone hominum iam diu memini quosdam sacerdotum dei idcirco exulare, quod in Athanasium sententiam non ferunt, et hic error prope omnium mentes occupauit, ut sub nomine eius non satis unicuique eorum dignam causam suscepti exilii arbitrentur.

Praetermitto autem, licet potissima regi sit deferenda reuerentia — quia enim a deo regnum est —, non tamen aequanimiter iudicium eius episcopalibus arbitriis admitti, quia Caesaris (\'Caesari, deo autem reddenda, quae dei sunt. taceo imperatoris sublata causae cognitione iudicium, non queror extorqueri de absente sententiam, quamuis apostolo dicente: ubi fides est, ibi et libertas est pati istud simplicitas sacerdotalis non debeat; sed haec, non quia contemnenda sunt, uerum quia his grauiora sint subiecta, praetereo.

quamquam enim ex his, quibusque in terris gesta sint, cognosci potuerit longe [*](3 sq. cf. Phoebad. c. Arrianos 1 21 cf. Luc. 20, 25 24 cf. II Cor. 3, 17 ) [*](1 perferre Fab ambitiosam Cou ambiciosa ATC ambitioso Fab reatu CFab \'5 metum ACml 6 disparatione Cm3 desperatione ACmly 8 callidatate A 9 hocque, quo y hoc quod qui ACml hoc quo uel hoc quia Cm2 (renouatum.) hoc quoque Eng 11 omnium y numinu A 13 labore ACml 10 A in mg.: Idõ sacerdotes di exulauant qd scm athasiu noleuant damnare referenda γ 20 ei A 24 sententia ACml 28 ex his quibusque Cou (sed susp. ex his, quae quibusque) ex his quibusue AC ex aliquibus quaeDuchesne et Wilmart (Rev. Bénéd. XXV [1908] 228) quibusque = quibuscunque in terris] Biterris Duchesne et Wilmart l. c. )

ingerebantur, corruptio cuangeliorum, deprauatio fidei et simulata Christi nominis blasphema confessio. et necesse fuit in eo sermone omnia esse praepropera, inconposita, confusa, quia, quanto nos inpensiore cura audientiam quaereremus, tanto illi pertinaciore studio audientiae contrairent.

Incipiam igitur ab his, quae proxime gesta sunt, id est ex eo tempore, quo primum in Arelatensi oppido frater et comminister meus Paulinus, ecclesiae Triuerorum episcopus, eorum se perditioni simuiationique non miscuit. et qualis fuit illa sententia, exponam,

a qua referens uoluntatem indignus ecclesiae ab episcopis, dignus exilio a rege est iudicatus. atque hoc ita fieri non rerum ordo, sed ratio ex praesentibus petita demonstrat, ut ex his primum confessio potius fidei quam fauor in hominem intellegatur, ex quibus in eum, qui adsensus his non est, coepit iniuria.

Atque hoc etiam non inutiliter admonebo, ut ad omne hoc uolumen diligens intentio adhibeatur. omnia enim sunt et separanda temporibus et distinguenda iudiciis et secernenda personis ot uerborum diiudicanda uirtutibus, ne forte tot epistulis, tot

synodis tunc frequenter ingestis pernicioso ante finem fastidio expleatur. agitur autem in his, quae cognitio dei expetenda sit, quae spes aeternitatis, in quo perfecta ueritas statu haereat. et cum tam grauis rei negotium tractetur, oportet et unumquemque his modo curam cognoscendis rebus inpendere, ut iudicio deinceps proprio consistens opinionem non sequatur alienam. EXPLICIT. [*]( 2—7 cf. Hilar. c. Constant. 2 3 sq. cf. ep. synodi Sardicensis Benigni-I jica 3 (infra p. 183, 10. 11. 15) ) [*]( 1 curarem ACml 2 raptim Cm2 raptum .4 5 quia quae A 6 inpensiore cura y inpensiores curae A pertinatiores A, Ca.c. 8 ex om. Cy 9 quo y quod A 10 Treuirorum y A in mg.: Incipo narrare que iesta sunt de sco paulino ep̄ο 11 illi Fab ecclesia Eng 15 fauor in hominem Cou pauor in homine ACFab hominem sc. Athanasium 16 coepit iniuriafed coepit iniuria A cepit iniuriam SICy 19 distingenda A 21 ingestis Eng (cf. l. 3) ingentis A iniectis Cy 22 expectanda Fab 25 cognoscendia Cy cognoscentis A )