Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Et quasi leones, qua transeunt, omnia uastant.
  2. Neque gens ulla quidem poterit resistere contra,
  3. Si bellum intulerit, cum sit Deus ipse cum illis.
    4. [*]( 956 Obtemperant quoniam Ld; Obseraant quoniam B (coniecturâ); Obtemperant qm̃ M; Obtemperantque P1 (8. u. I.); Obtemperantque (Dei) Lb candidae M 157 ipsiaequemnr M 958 aderit P1 snrda] = ignota? 959 ergo scripsi; erat M; erit Plv; aderit Wilh. Meyer popJf M est extra repostus; P1Ld; est extra repositus X; (qui, nunc) repositus extra, LbB - indea M 961 df M; Deus P1 (962; 974); Dominus JB Ld (sine nota) Wilh. Meyer, Abh. p. 290; cf. Instr. II1, 31 962 Qni P1v, 4 M . ezsnltant v; exultat M; eisultat P1 964 letatnr M 965 exurgunt esse parati M (cf. Instr. II17, 8 surrezerunt ludere fili); exsurgunt, escae parati P1 (s. u. l.); (exsurgunt,) escae paratae P3R; exsurgunt e se parati Ld; et eacae parantur Huemer - poplf M celesti M 967 Vmbracnlum illis MP1R; Vmbram illis Ld ; illis tmcinis inclusi 969 Pmittetur M; Praemittitur P1 (s. u. I.) v ante illos in M initio omissum m. 2. 8. l. add. al////ti M (uidetur i erasum) 970 prestet M 171 Hii M 172 qua M (cf. u. 966 ; Liu. XXVI 26, 10 uastatos agros.., qua .. isset Hannibal; XXXIII 29, 9); qui P1 (s. u. l.) v 171 Neque gens Ld; Nec gens P1R; Nec legis M (e in ral.); Nec legio? )[*]( IV. )[*]( 12 )
    178
  4. Expugnant gentes, ciuitates quoque deponunt,
  5. Permissione Dei uiduant colonias omnes,
  6. Auro uel argento locupletanturque praedando
  7. Et sic honestati hymnos pariterque decantant.
  8. Mox autem properant sanctae ciuitati paternae,
  9. Expauescet enim terribilis ille tyrannus,
  10. Et fugit ad reges Boreae cum concitu magno,
  11. Vnde rapit populum, ut stet quasi contra (re)pugnans.
  12. Cum properant autem exercitu Dei rebelles,
  13. Sternunturque solo ab angelis proelio facto
    14. [*]( 175 ciuitates qoqe M; ciuitatesque Pl (s. u. I.) v 976 colonias colonias M (attero loco uocabulum m. t expunxit) 976 sqq. uiduant ..... (M) colonias omnes; I Auro uel argento locupletanturque (quq M) praedando. I Et sic P1; uiduant (uiduantque Lb) colonias omnes, I Auro uel argento locupletantur (Lb) praedando I Et sic B; uiduant coL pmnes I Auro uel argento, locnpletanturque praedando. I Et sic Ld; ego interpunctionem hinc inde mutuatus sum hoc maxime spectans, ut ea legi Meyerianae de paribus uersuum coniungendis conueniat 178 Et in M m. 2. in ras. pariterque decantant MP1 B (qui in commentario lectionem codicis argumentis tuetur; cf. u. 154; 824); per iter Deo cantant LbLd, quod defendi uidetur uersu 962: per totum iter exultant Deo praesente; sed cf. u. 799; 939; Instr. I 41, 20; II 2, 6; \'forte parodiasque decantant\' Ld in praefat. 979 aut M properant MPl ; malim hoc loco et u. 983: propiant; adproperant v sancte .. paterne M 980 Ezpanescet P1; Expauescegt M (n ante t eras.); Expanescit P3v 181 Et fug ad reges boreę cQ c̃citũagno M (cf. Instr. II 1,37 sq. Rex .. iniquus .. in partem boreae refugit); Et fug(iet in rub)ore, ac u(eniet cum exer〉citu magno Px; Et fugit in Bore, ae uenit cum exercitu magno P1; Et fug(it in B)orea(m), u(ictus ab exer)citu magno B; Et fug(it in B)oreae (partem ab exer〉citu magno Ld 982 rap M. popfm M quasi contra (re)pngnans Wilh. Meyer (cf. Instr. II 20, 11); quasi otra pugnas (inter contra et pugnas duarum fere litterarum spatium est) M; quasi (uir unus) pognans P1; quasi (fortiter) pugnans Bi quasi (pro suis) pugnanB Ld 183 aut M exercitu M (est datiuus; cf. Instr. II 1, 39 sq. Sed cum se inlidet exercitu Dei tyrannus, I Terrore caelesti prosternuntur milites eius; de properant cf. u. 979); exerc(itaB) P1v rebelles P1v; rebellos M 984 Sternu...qe M (post Sternn tres fere litteras — nt? — euanuisse monet Knoell); Sternunt(ur)que P1; Sternuntur B (eidem in mentem uenit prosternuntur) ; Sternunt 〈ubi〉que Ld )
    179
  14. (Et prensus ad〉ulter, ipsius et pseudopropheta
  15. Mittunt<ur in stagnum sub i)gnea p〈o〉ena uiuentes.
  16. Quorum qui pn〈m〉ores, praepositi siue legati,
  17. In looo seruorum rediguntur sancti (s) iniqui.
  18. Interea sancti intrant in colonia sancta,
    19. [*]( 985 sq. Apoo. 19, 20 )[*]( .183 sq. interpunctio huius loci uaria est: Quum .. autem exercitus Dei, rebelles I Sternuntur(que) P1R; Cum .. autem, exercitus Dei rebelles I Sternunt ubique Ld 185 (Et prensus ad)ulter, ipeias et pseudopropheta scripsi (cf. Instr. II 1, 41 Ipse cum infando conprehenditur pseudopropbeta; de adnlter uocabulo diabolum significante cf. u. 179; 206); * * * ulter ipsius & pseudoprophete M (ante ulter duodecim fere litterae euanucrunt); (Vnus et) alter ipsius et (ambo) prophetae mittunt〈ur〉 P1; \'Eo usque uetustate extinctae sunt apicum frustula, ut alius forte legat: Pseudoprophetae\' P2; (Rex ille (antem Lb Ld) iniqu)us et (pseudo)propheta mittunt(ur) Lbv, de singulari pseudopropheta agit Ebert p. 402 986 Mittunt(ur in stagnum sub i)gnea p(o)ena uiuentes scripsi (cf. Apocai. 19, 20 Viui missi sunt hi duo in stagnumignis ardentis in sulphure; Instr. II33,14 Sub nigrore(?) cupis niuere); Mittunt.......... .. gae apena uiuentes M (uerbo) Mittunt, unde codicis M librarium nouum uersum ordiri KnoeU testatur, duae uel tres Utterae subiunctae fuerunt, quae cum insequentibus uetustate extinctae sunt; lineola tertio loco ante gae posita ab witio t uel f fuisse uidetur); (Qui mercede bonos moneant, male) poena uiuentes P1; (Comprehensi simul in gehennae) poena uiuentes Lbv 187 Quorum qui scripsi (cf. u. 345; Verg. Aen. 1, 157); Quor qe M; Quorumque P1; Quorum v primores Ebert (p. 402) v (cf. II 1, 43 Ex eo primores et duces swuire iubentur); priores MP1; cf. uera. Palat. Berm. past. uis. II2, 6; 4, 2; III10, 7 priores ecclesiae = oi πϱεσβύτεϱοι; Etlnod. uit. Epiph. p. 333, 17 Hart. prioribus obsecundana praeposi〈ti〉 P1v; praeposit M (euanuit post t 0 una littera) 188 In loco] I primo omissum M1 addante loco una ? 0 littera (a) erasa rediguntur fcl iniqui M; sancti rediguntur iniqui P1 (s. u. I.) B; sanctflm r. i. Lb; statim r. i. Ld 989 sancti Lbv (cf. Instr. II 1, 44 Intrabunt tunc sancti); tana M; (sed et hi) P* (8. u. I) )[*]( 12* )
    180
  19. Qui Dei promissa capiant sine fine laetantes.
  20. Exorant Deum pro mortuis uti resurgant,
  21. Quod ipse promisit olim de anastasi prima.
  22. Incipiet Deus iam tunc inimicis irasci,
  23. Status (us)que dies quoniam aduenit iniquis.
  24. Cum coeperit autem mundum iudicare per ignem,
  25. Deuitatque pios et cadet super impios ignis.
  26. Vix remanent pauci, qui referant talia facta,
  27. Et qui reservantur, ut seruiant iustis, euadunt.
  28. Post persecutionem sanctorum et funera tanta
  29. Imminet ut ueniat dies detestabilis, ardens.
  30. Ecce canit caelo rauca, sed ubique resultans,
  31. Quae pauidat totum orbem in ruina cadentem.
  32. Sol fugit incaute, subito fit noctis imago,
    33. [*]( \'992 Apoc. 20, 5 )[*]( 990 Qni Dei promissa scripsi; Quo Dei pr. Wilh. Meyer; Quid ei promissa Ml; Quod et promissa Jtf*; Quod ex promisso P1 (B. u. L); Quod ea promissa P3; Quam ex promisso B; Quam ex promissa Ld (h. e. ex promissione’ praefat. p. XXXXIII) capiant MP3; capiunt P1v; Ld in praefat. p. XXXIX praefert lectionem: Vt eam promissam capiant letantes M 110 sq. capiunt. Sine fine laetantes, B 991 deum MPLd; Domiuum LbB Hanssen Wilh. Meyer, Abh. p. 290 nti MLb (coni.) B; ut P1 (8. u. I.) Ld 992 ipse Lbv; ipsi MPl ,993 df MP1Ld; dominus B 994 Statas 〈us〉que (= semper) dies quoniam scripsi; Statuaque̗̗̗̗ dies qm̃ M; Statatnsque dies quoniam P1 (s. u. I.); Statutas quoniam dies B; Statutusque dies quondam Ld 993 ceperit M 999 paecntione M 1001 canit cęlo rauca sed M (canit ita dictum uidetur, ut tuba suppleatur; cf. Liu. XXVI 44, 4 nisi receptui cecinisset; III 22, 6; Senec. controu. 7 praef. 1 declamante illo ter bucinanit; rauca accusatiuus neutri generis est, de qua re cf. Ennod. p. 272, 16 H. iam raucum bucina (bucinae Sirm.) concinebant; pronom. rdat. Quae inscqu. uersus ad omissum uocabulum tuba durius referri haudquaquam me fugit); canit caelo rauca tuba (omisso sed) P1v; (cf. u. 901; Instr. II 2, 1; Liu. XXVII 15, 14 canere inde tubae; Verge Aen. 5, 113 tuba .. canit; 11, 474 dat signum rauea cruentum bucina); canit caelo ranca et Hanssen §. 4 p.19 1002 pauidat I. N. Ott (Jahrb. f. class. Philol. 109 p. 836) Ld (inpraefat. p. XXXXIII); pauida M; pauitat PlB 1003 fug M )
    181
  33. Et Deus exclamat: Quamdiu me ferre putasti?
  34. Cuius signo dato pestis ruet aethere toto,
  35. Cum strepitu tonitrui descendit impetus ignis.
  36. Tunc aliud atque aliud fulmen iactatur ab astris,
  37. Ignea tempestas furit reseruata tot annis.;-
  38. Rugit pestifera clades, tremit excita tellus,