Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Inde tamen pergit uictor in terra Iudaea,
  2. Quem ipsi Iudaei specta〈ra〉ut uincere Romam.
  3. Multa signa facit, ut illi credere possint,
  4. Ad seducendos eos quoniam est missus iniquus;
  5. Quem tamen e caelo increpat uox reddita Summi.
  6. De Persida homo inmortalem esse se decit.
  7. Nobis Nero factus Antichristus, ille Iudaeis;
  8. Isti duo semper prophetae sunt in ultima fine.
  9. Vrbis perditio Nero est, hic terrae totius;
  10. De quo pauca tamen suggero, quae legi secreta.
  11. Displicet interea iam sero Iudaeis et ipsi?,
  12. Susurrantque simul, quoniam sint fraude decepti.
  13. Exclamant pariter ad caelum uoce deflentes,
  14. Vt Deus illis subueniat uerus ab alto.
    15. [*]( 129 sq. Apoc. 13, 13 sq. 931 Apoc. 14, 9 sqq.? )[*]( 923 eternum M ęterna MP1R (cf. Verg. Aen. 2, 388; 9, 696); aeternam Ld 924 tunc] c in M m. 2. in ras. scripsit 921 Roma maturum RLd; romã////matur, M (ante mat littera a erasa); Roma maturus P1 (s. u. I.) 926 Sed Ld adueniet P1R WiZh. Meyer, Abh. p. 292 (cf. Lactant. Inst. V 23, 4 Veniet, ueniet rabiosis et uoracibus lupis merces sua); aduenient MLd; idem dicit (praef. p. XXXVII): ‛merces pluralis n. forma est\' eamque rem exemplis probare conatur 928 Quum P3 iudei M spectarant Ld; spectant M P; spectabant LbB roma M 930 qm̃ M 931 ę celo M uox reddita scripsi (cfVerg. Aen. 3, 40 uox reddita fertur ad auris; 7, 95 ex alto uox reddita lucoest); uoi credita MPlv 932 inmortalem M dic M ordo uersuum 931 et 932 fortasse inuertendus est 933 factus Antichristus, ille Ebert (p. 399) v; factus, Antichristus ille P1 iudeis M 934 prophete M ultima M (cf. Instr. II 4, 3); ultimo P1 (s. u. I.) v 935 terra M 931 que M legiſcrera Ml; legiferera M2 937 ferao M1; ſero//// M2 iudeis M 938 qm̃ M sint M; sunt P1 (I. u. I.) v 939 Exclamant M; Et clamant P1 (s. u. I.) v celum M 940 df M; Deus P1 Ld; Deus tandem P\'; Dominus Lb R )
    176
  15. Tunc Deus omnipotens, terminet ut cuncta, quae dixi,
  16. Producet populum celatum tempore multe.
  17. Sunt autem Iudaei, trans Persida flumine clausi,
  18. Quos usque in finem uoluit Deus ibi morari.
  19. Captiuitas illos ibidem redegit ut essent;
  20. Ex duodena tribu noue(m) semis ibi morantur.
  21. Mendacium ibi non est, [sed] neque odium ullum;
  22. Idcirco nec moritur filius suus ante parentes;
  23. Nec mortuos plangunt nec lugunt more de nostro,
  24. Expeotant quoniam resurrectionem[que] futuram.
  25. Non animam ullam uescuntur additis escis,
  26. Sed olera tantum, quod sit sine sanguine fuso.
  27. Iustitia pleni inlibato corpore uiuunt,
  28. In illis nec genesis exercet impia uires.
  29. Non febres accedunt in illis, non frigora saeua,
    30. [*]( 941 sqq. Esdr. IV 13, 40 sqq. )[*]( 941 Tunc M; Tum P\' (s. u. I.) v omnipotens] opf M terminet ut M; ut terminet Pl (s. u. I.) v que M dixit R, quod cunc- tanter reieci 943 aut iudei M 94S illos] litterae e in M dimidia pars euanuit ibidem om. M1; ibidê in marg. add. M\' redigit M 946 nonem semis Ebert (p. 400) Lb R; nouef emif M; none semis Ld (ef. praef. eius p. XXXXIII: \'noue Roemchio suasore restitui cf. Rom Inscr. Christ. V. R. I, 108 et 530’); nouissimi P1 945 sq. redegit ut essent, I Ex dnodena tribu nouem semis ibi morantur. Ebert v; redegit, ut essent I Ex duodena tribu nonissimi: ibi morantnr P1 947 sed uncis inclusi; et Huemer neque Ld; nec P1R; neme M; nemesis (neue) P\'; nemini P3 (Duebner ?) Lb Huemer 948 suus MP1 (cf. u. 864); suos Ebert (p. 400) v 949 lugent P1 150 Exspectant quoniam B Hanssen; Eipectanf qm̃ M; Exspectant uitam P1; Exspectantque uitam Lb Ld resurrectionem futuram B Hanssen; resurrectionemque futuri MLd Wilh. Meyer; resurrectionem quae futura prius temptaui, Ienaer Literaturzeit. 1877 p. 797 951 animam nllam B (coH. Deuter. 12, 23 non debes animam comedere; uide etiam Gen. 9, 4; Leuit. 17, 10; 11); animi ullQ M; animal ullum P1 Ld additis (additifg M) eseis MPl (= ubi cibi apponuntur?); additam escis v 952 sit MPl; sint v; fort. fit 953 mliuato M 954 exercit M 955 Non M; Nec P1 (s.u. I.) v 953 sqq. uuigatam uerborum distinctionem uiuunt: I In illis .. uires I Nec mutaui )
    177
  30. Obtemperant quoniam uniuersa candide legis;
  31. Quae nos et ipsi sequemur pure uiuentes;
  32. Mors tantum aderat et labor, nam cetera surda.
  33. Hic ergo populus, qui nunc est extra repostus,
  34. Siccato fluuio repetet in terra Iudaea;
  35. Cum ipsis et Deus ueniet implere promissa,
  36. Qui per totum iter exultant Deo praesente.
  37. Omnia uirescunt ante illos, omnia gaudent,
  38. Excipere sanctos ipsa creatura laetatur:
  39. Omni loco fontes exurgunt esse parati,
  40. Qua graditur populus Summi cum terrore caelesti.
  41. Vmbraculum [illis] faciunt nubes, ne uexentur a sole,
  42. Et ne fatigentur, substernunt se montes et ipsi;
  43. Praemittetur enim ante illos angelus Alti,
  44. Qui ducatum eis pacificum praestet eundo.
  45. Hi sine labore leuiter gradiuntur euntes
  46. Et quasi leones, qua transeunt, omnia uastant.
  47. Neque gens ulla quidem poterit resistere contra,
  48. Si bellum intulerit, cum sit Deus ipse cum illis.
    49. [*]( 956 Obtemperant quoniam Ld; Obseraant quoniam B (coniecturâ); Obtemperant qm̃ M; Obtemperantque P1 (8. u. I.); Obtemperantque (Dei) Lb candidae M 157 ipsiaequemnr M 958 aderit P1 snrda] = ignota? 959 ergo scripsi; erat M; erit Plv; aderit Wilh. Meyer popJf M est extra repostus; P1Ld; est extra repositus X; (qui, nunc) repositus extra, LbB - indea M 961 df M; Deus P1 (962; 974); Dominus JB Ld (sine nota) Wilh. Meyer, Abh. p. 290; cf. Instr. II1, 31 962 Qni P1v, 4 M . ezsnltant v; exultat M; eisultat P1 964 letatnr M 965 exurgunt esse parati M (cf. Instr. II17, 8 surrezerunt ludere fili); exsurgunt, escae parati P1 (s. u. l.); (exsurgunt,) escae paratae P3R; exsurgunt e se parati Ld; et eacae parantur Huemer - poplf M celesti M 967 Vmbracnlum illis MP1R; Vmbram illis Ld ; illis tmcinis inclusi 969 Pmittetur M; Praemittitur P1 (s. u. I.) v ante illos in M initio omissum m. 2. 8. l. add. al////ti M (uidetur i erasum) 970 prestet M 171 Hii M 172 qua M (cf. u. 966 ; Liu. XXVI 26, 10 uastatos agros.., qua .. isset Hannibal; XXXIII 29, 9); qui P1 (s. u. l.) v 171 Neque gens Ld; Nec gens P1R; Nec legis M (e in ral.); Nec legio? )[*]( IV. )[*]( 12 )
    178
  49. Expugnant gentes, ciuitates quoque deponunt,
  50. Permissione Dei uiduant colonias omnes,
  51. Auro uel argento locupletanturque praedando
  52. Et sic honestati hymnos pariterque decantant.
  53. Mox autem properant sanctae ciuitati paternae,
  54. Expauescet enim terribilis ille tyrannus,
  55. Et fugit ad reges Boreae cum concitu magno,
  56. Vnde rapit populum, ut stet quasi contra (re)pugnans.
  57. Cum properant autem exercitu Dei rebelles,
  58. Sternunturque solo ab angelis proelio facto
    59. [*]( 175 ciuitates qoqe M; ciuitatesque Pl (s. u. I.) v 976 colonias colonias M (attero loco uocabulum m. t expunxit) 976 sqq. uiduant ..... (M) colonias omnes; I Auro uel argento locupletanturque (quq M) praedando. I Et sic P1; uiduant (uiduantque Lb) colonias omnes, I Auro uel argento locupletantur (Lb) praedando I Et sic B; uiduant coL pmnes I Auro uel argento, locnpletanturque praedando. I Et sic Ld; ego interpunctionem hinc inde mutuatus sum hoc maxime spectans, ut ea legi Meyerianae de paribus uersuum coniungendis conueniat 178 Et in M m. 2. in ras. pariterque decantant MP1 B (qui in commentario lectionem codicis argumentis tuetur; cf. u. 154; 824); per iter Deo cantant LbLd, quod defendi uidetur uersu 962: per totum iter exultant Deo praesente; sed cf. u. 799; 939; Instr. I 41, 20; II 2, 6; \'forte parodiasque decantant\' Ld in praefat. 979 aut M properant MPl ; malim hoc loco et u. 983: propiant; adproperant v sancte .. paterne M 980 Ezpanescet P1; Expauescegt M (n ante t eras.); Expanescit P3v 181 Et fug ad reges boreę cQ c̃citũagno M (cf. Instr. II 1,37 sq. Rex .. iniquus .. in partem boreae refugit); Et fug(iet in rub)ore, ac u(eniet cum exer〉citu magno Px; Et fugit in Bore, ae uenit cum exercitu magno P1; Et fug(it in B)orea(m), u(ictus ab exer)citu magno B; Et fug(it in B)oreae (partem ab exer〉citu magno Ld 982 rap M. popfm M quasi contra (re)pngnans Wilh. Meyer (cf. Instr. II 20, 11); quasi otra pugnas (inter contra et pugnas duarum fere litterarum spatium est) M; quasi (uir unus) pognans P1; quasi (fortiter) pugnans Bi quasi (pro suis) pugnanB Ld 183 aut M exercitu M (est datiuus; cf. Instr. II 1, 39 sq. Sed cum se inlidet exercitu Dei tyrannus, I Terrore caelesti prosternuntur milites eius; de properant cf. u. 979); exerc(itaB) P1v rebelles P1v; rebellos M 984 Sternu...qe M (post Sternn tres fere litteras — nt? — euanuisse monet Knoell); Sternunt(ur)que P1; Sternuntur B (eidem in mentem uenit prosternuntur) ; Sternunt 〈ubi〉que Ld )
    179
  59. (Et prensus ad〉ulter, ipsius et pseudopropheta
  60. Mittunt<ur in stagnum sub i)gnea p〈o〉ena uiuentes.
  61. Quorum qui pn〈m〉ores, praepositi siue legati,
  62. In looo seruorum rediguntur sancti (s) iniqui.
  63. Interea sancti intrant in colonia sancta,
    64. [*]( 985 sq. Apoo. 19, 20 )[*]( .183 sq. interpunctio huius loci uaria est: Quum .. autem exercitus Dei, rebelles I Sternuntur(que) P1R; Cum .. autem, exercitus Dei rebelles I Sternunt ubique Ld 185 (Et prensus ad)ulter, ipeias et pseudopropheta scripsi (cf. Instr. II 1, 41 Ipse cum infando conprehenditur pseudopropbeta; de adnlter uocabulo diabolum significante cf. u. 179; 206); * * * ulter ipsius & pseudoprophete M (ante ulter duodecim fere litterae euanucrunt); (Vnus et) alter ipsius et (ambo) prophetae mittunt〈ur〉 P1; \'Eo usque uetustate extinctae sunt apicum frustula, ut alius forte legat: Pseudoprophetae\' P2; (Rex ille (antem Lb Ld) iniqu)us et (pseudo)propheta mittunt(ur) Lbv, de singulari pseudopropheta agit Ebert p. 402 986 Mittunt(ur in stagnum sub i)gnea p(o)ena uiuentes scripsi (cf. Apocai. 19, 20 Viui missi sunt hi duo in stagnumignis ardentis in sulphure; Instr. II33,14 Sub nigrore(?) cupis niuere); Mittunt.......... .. gae apena uiuentes M (uerbo) Mittunt, unde codicis M librarium nouum uersum ordiri KnoeU testatur, duae uel tres Utterae subiunctae fuerunt, quae cum insequentibus uetustate extinctae sunt; lineola tertio loco ante gae posita ab witio t uel f fuisse uidetur); (Qui mercede bonos moneant, male) poena uiuentes P1; (Comprehensi simul in gehennae) poena uiuentes Lbv 187 Quorum qui scripsi (cf. u. 345; Verg. Aen. 1, 157); Quor qe M; Quorumque P1; Quorum v primores Ebert (p. 402) v (cf. II 1, 43 Ex eo primores et duces swuire iubentur); priores MP1; cf. uera. Palat. Berm. past. uis. II2, 6; 4, 2; III10, 7 priores ecclesiae = oi πϱεσβύτεϱοι; Etlnod. uit. Epiph. p. 333, 17 Hart. prioribus obsecundana praeposi〈ti〉 P1v; praeposit M (euanuit post t 0 una littera) 188 In loco] I primo omissum M1 addante loco una ? 0 littera (a) erasa rediguntur fcl iniqui M; sancti rediguntur iniqui P1 (s. u. I.) B; sanctflm r. i. Lb; statim r. i. Ld 989 sancti Lbv (cf. Instr. II 1, 44 Intrabunt tunc sancti); tana M; (sed et hi) P* (8. u. I) )[*]( 12* )
    180
  64. Qui Dei promissa capiant sine fine laetantes.
  65. Exorant Deum pro mortuis uti resurgant,
  66. Quod ipse promisit olim de anastasi prima.