Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Quod ipsum concedit, quoniam sic pati decreuit;
  2. Si tamen crediderint, ueniam tunc demum habebunt.
  3. Hic est primogenitus per prophetas ante praedictus,
  4. Vt uocitaretur in terris Altissimi proles.
  5. Felices, hominum spem suam in isto qui ponunt,
  6. Nam insipientes tamquam maledictum euitant.
  7. Aeternitas illi praeparatur, Christo qui credit,
  8. Vt socius Dei sit homo post funera uiuens.
  9. Lex et prophetae docent, qui sunt Dei digni caelorum
  10. Et quibus absconsa reuelantur aurea saecla.
  11. Per tot uates numero de filio Dei clamatur,
  12. Et cluserunt oculos fili Dei primi uocati;
  13. Qui scelere facto non sunt recordati legendo,
  14. Sed perseueranter: Nos sumus electi! dicentes.
    15. [*]( 656 Ioh. 2, 1 sqq. )[*]( 656 commutaũ M 858. Quod MLd; Quando P1; Quum PSB -Quod — uino in M litteris uncialibus scripta SS9 Tunc M; Tam P1 (8. u. I.) v ydrias (sic!) in M m. 1. in rasura scripsit 660 cum neque Quod habeat quo referatur, neque gustauit conueniat cumnarratione euangelica (cf. quae Boensch in commentario p. 279 in hunc locum adnotat), hic excidisse quaedam uidentur precepit M 882 insanierunt M; insani erant P1 (8. u. I.); insanierant P3υ perdere MP1 Ld; pendere P3R morti MPlB (cf. u. 321; fort. prodere morti; cf. Verg. Aen. 12, 41 sq.); morte Ld 883 qm̃ M decreQ M 671 prophete M docent M; dicent P1 (8. u. I.) v malim Deo; cf. u. 88; Instr. 11 19,15 celorum M 872 scfa M 874 fili M (cf. u. 732; 735); filii P1 (8. u. I.) v 676 perseueranter Wilh. Meyer, ut ipse iam scripseram; perseuerantes MP ; perseuerant LbB; perseuerant: En Ld dicentes] de participio praes. pro uerbo finito usurpato cf. u. 46 et locum simillimum Instt. 134,17: Non requiris eam, sed sic quasi besteus errans )
    159
  15. Adhuc infatuant profanos balneis ire,
  16. Quos faciunt mundos ipsi Deo summo placere.
  17. Aqua lauat sordes, non intima cordis iniqua,
  18. Nec sacra sacrilega potuerunt lauare curata.
  19. Non ita praecepit Dominus, sacra ferre malignis;
  20. Et locu(tu)s iterum, ab idolis mundos haberi:
  21. Nemo sibi faciat simulacrum daemonis, inquit;
  22. Nam dixit et illis: Idolis seruire nolite.
  23. Si Deus praecepit ab idolis ualde caueri,
  24. Quid illi decipiunt gentes puros esse lauacris?
  25. Immo cum recipiunt tales, docere deberent
  26. Seruire non aliis, nisi tantum Summo placere.
  27. Dum facinus quaerunt obumbrare Christi de morte,
    28. [*]( 879 Matth. 15, 18 sq. 681 Exod. 22, 20 682 sq. Exod. 20, 3 sq. 684 neuter. 6, 13 sqq. )[*]( 677 ire M (ut Knoellio uidebatur) P1υ; ira incodP* 678 Qos M faciunt (= fingunt, simulant; cf. u. 686 decipiunt gentes puros esse lauacris) M (P5 falad: facient); faciant P1υ 179 Aqa M labat M iniqa M 180 sagra M potert M curata] peccata R 680 sq. uulgatam uerborum distinctionem curata, Nec ita mutauiy 881 Ñ (= Non) Jf; Nec P1 (8. u. I.) v pcep M 882 Et locu(tu)s iterum Wilh. Meyer (cf. u. 325 Sed iterum dixit Dominus*); Et loc iter, M; Et locas iterum P1; (malignis.) Est locus Ieremiae Zd; Et lei sanctorum PS (Duebner ?); Sed lex ipsorum R munds M 683 demonis inqid M 684 Nã (= dixit) M (nam = autem, ui copulatiua magis quam aduersatiua ut u. 649; 898), Nam P1 (s. u. I.) JR; Nunquam Ld illis idolis MPlLd; illis idolis umquam P3; illis idolis numquam R 185 Si Mv; Sic P1 686 qd M puros esse lauacris P* (DuebneT); puro sese lauacris M; puros (paro P3) sese lanari P1 687 recipiunt M; recipient P1 (s. u. l.) Ld; receperint R 689 quęr̃t M. )[*]( *) De et iterum nihil esse mutandum ]apparet etiam Cypriani locis quibusdam comparatis, quos Commodianus uidetur secutus esse: de lapsis c. 7 (p. 242, 3 H.): Et iterum Deus loquitur dicens: sacrificans diis eradicabitur nisi Domino soli et test. III, 59 (p. 161, 7): ubi Dei praeceptoi non facies tibi idolum nec cuiusquam similitudinem haec praemittuntur : Et rursum (Et iterum cod. M). )
    160
  28. Aperiunt ualuas passim, ut intretur ad illos.
  29. Hinc ergo depereunt, qui se putant puros ab aqua
  30. Posse Dei fieri, conscientes ante latroni.
  31. Nunc colit in uano quodlibet, nunc sancta requirit,.
  32. Nescit ubi primum occurrat inscius ille,
  33. Ac idolis seruit, iterum tricesima quaerit;
  34. Nunc azyma sequitur, qui castum sederat ante.
  35. Hoc Deo non placuit participes daemonum esse,
  36. Qui legem instituit, fieret quo transitus inde.
  37. Sunt tibi propositae duae uiae: elige, quam uis,
  38. Nec enim te findes, ut possis ire per ambas;
  39. Sed tamen ex ipsis opportunam quaerere debes;
  40. Ne cadas in fauces latronum, cautior esto.
  41. Vnum quaere Deum, qui quaerit hostia nulla,.
  42. Vt possis abolitus resurgere saeclo nouato.
  43. Quid malos attendis et iudicas sanctos iniquos,
    44. [*]( 690 balbas passim H; passim ualuas P\' 691 qi M 692 ẽscit entes M latrone M1; latroni M2 693 colit in fano B; sed cf. Instr. 112, 10: Religio cnius in uacno falsa curatu r 695 serait, iterum P3υ; seruit iterum; P1 tricerima (sabbata ?) quaerit MP1 Wilh. Meyer, Abh. p. 294; tricesimam quaerit Ld ; tricesimas quaerit R 696 azjmase quitur M castum (castO M) sederat MP1; castus sed erat uel castum caederat P2; caseos ederat Ebert (p. 393); Castori caederat R; castus aderat uel castus ederat Ld; porcum caederat Huemer; ego ceniecturarum numerum nolo augere; satis habeo locum Arnobianum attulisse, quem ad rem expediendam aliqua ex parte ualere censeo: adu. nat. 5, 16: quid temperatus ab alimonio panis, cui rei dedistis nomen castus? nonne illius temporis imitatio est, quo se numen (Mater Magna) ab Cereris fruge uiolentia maeroris abstinuit? Vt azyma et castus ita sequi et sedere contrarie inter se referuntur 699 propositae duae niae P1υ; ppositas (P* falso: propositus) duas uias M (ef. S: 107 p. 755) qǎm M 701 querere M 702 Nec M 103 quaere Deum, qui quaerit hostiam nullam v; qęre ñm qui qerit ostia nulla M (cf. Lucif. p. 288,12, H.); quaere Deum. Qni quaeris hostiam ullam P1 Lb; Si quaeris ostia nulla P* 703 sq. P1 sic uerba distin- guit: Deum. Qui .. ullam, Vt .. nouato? 704 abolitus resurgere Lb v; abolitus surgere MP1; coelitus assurgere P3 seclo M 705 Quid malos M (ut Knoellio uidebatur) P1 υ; \'Quod malo. ib.\' (= in codice) P* )
    161
  44. Qui tibi nullum uerbum de lege demonstrant?
  45. De uirtute Dei refertur, quam fecit in illos;
  46. Nam de sua facta scelerata dicere nolunt,
  47. Semper homicidae semper manibusque cruentis,
  48. Quos Dominus numquam potuit domare monendo.
  49. Suffecerat illis per ignauiam tanta fecisse
  50. Et dicere: Scriptum sic erat, modo credere fas est.
  51. Sed Dominus ipse obscurauit sensus eorum,
  52. Indurauit eos sicut Pharaonem in ipsis;
  53. Nec preces eorum dixit exaudire se uelle
  54. Et de terra sua proiecit illos iratus.
  55. Cum filios illos utique iam dixerat ante,
  56. Necesse uoluerat bono corde uiuere natos;
  57. Quando pater gaudet, cum sit bonus filius illi;
  58. Quod si malus fuerit, execretur odio natum.
  59. Contrarium nullus patitur sibi filium esse,\'
  60. Excluditur omnis caritas crudele de nato,
  61. Nec facit heredem illum ex asse suorum,.-.
  62. Quae si prius poterit consumere, gaudet in illum.
    63. [*]( . 714 Exod. 7, 3; 13 al. 715 Mich. 3, 4; Prouerb. 1, 28 717 n Beg. (Sam.) 7, 14 (II Cor. 6, 18) )[*](706 demonstrat M 707 refert M 708 de sua MR (cf. Instr. Z 27,19); de se sua P1; de suo P3Ld nolt M 701 homicide M semper (sgp) manibusque MP1 Hanssen (similis inuersio uerborum u. 729; Instr. I 35, 4; II 26, 3); manibusque semper υ cruentis P1υ; Tuentis M 711 Sufficerat M; sed prius f erasum tantA M 712 scribtum M credere M1 om.; M* s. l. add. 713 obscuraif M 714 InduraS M siõ M 715 £ (= dixit) M; om. P1 (a u. I.); ait P3 (\'uenit(?) addenda uocula: eorum [ait] exaudirè) υ 716 proieο̃ M iratas] in M primas duas litteras ir m. 2. in rasura scripsit, pro quibus m. 1. scripserat fc 719 bon M 720 mal M execretur M 722 Excludit omnis M; Excluditur omnis R (coniecturâ) Hanssen; Excludit omnis P1 (s. u. 1.) Ld; can legendum omne?\' P; Excludit omnia Lb caritaa MB; charitas P1 Lb; se caritas Ld 723 fac M 724 Quae P3 R; Qu6 M1; Quf M\'; Quem P1 Ld illum MLbLd; illam P1 (s. u. I); illis R )[*]( XV. )[*]( 11 )
    162
  63. Impium et saeuum sobolem, rei suae tyrannum,
  64. Nec obuium patitur genitor commotus ab illo.
  65. Quid isti praesumunt, cum sint adoptati, dicentes:
  66. Ex omni populo nos sumus carissimi Summo?