Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Stat miser in medio mutus, cui plus dolet intus;
  2. Illi tonant Ore et ille silentio nummis.
  3. Obstrepit interea uox adornata diurnum,
  4. Et saepe fit causa melior mala pluscula dando.
  5. Hinc pretium quaerit sapiens, hinc uincere gaudet,
  6. Etsi praue gerat, dum sit modo uictor, aegrotat.
  7. Nil sua de causa tractat, cum lucra conatur;
  8. Spem subit alterius et sua(m) posterga remittit.
  9. Multi de successu rapiuntur saeculi silua;
  10. Dum gaudent in breuia, remanent a gratia Christi;
  11. Dum cupiunt multa oculo, dum augere quaerunt,
  12. Nec Deus est illis aliquid nisi saeculi uita.
  13. Pro uentre satagitur, agon est pro ipso diurnum,
  14. Et uerum agonem spernunt pro aeterna salute.
    15. [*]( 596 Illi M2 P1υ; Ille M1 ille MR (coniecturâ) Wilh. Meyer, Abh. p. 294 (cf. u. 598)\'; illi P1 (s. u. 1.) LbLd uictoriam Lbυ; uictoria MP1 Wilh. Meyer ("durch den Sieg") damnis MP1υ; damna Wilh. Meyer 597 cui MP1; qui υ; cf. Ienaer Literaturzeit. 1877 p. 797 598 et ille et ille (sic!) M 100 sepe M ploscula P3 (Duebner) Lb υ; plnacol? M (ultima littera margine interiore glutinatoris opera euanuit); plus alii P1 (ex plus cali, quod in codice tn- ueniri falso a/lirmat) 101 pretium quaerit (quaesit) sapiens F (Duebner) Lbv (uidetur hic sapiens per ironiam usurpari de adulterina huius saeculi sapientia, cui u. 614 uera sapientia opponitvr); pretium quęsapiens M; pretiumque sapiens Pl; pretium quaerit cupiens Wilh. Meyer 602 egrotat M 102 sq. uulgatam uerborum distinctionem uictor; aegrotat, J Nil mutaui; aegrotare ut ϰάμνειν c. inf. (Hom. 8 448 sq.) uidetur significare \'sichs sauer werden lassen 604 suam LbB; sua MPl Ld posterga MLdj post terga P1 R remittet M (PJ falso: remittiet) 605 seculi M; saeculi P Ld; in saeculi B 106 breuia P1 Ld; brebia M; breui Ebert (p. 418) B (idem postea breuia praeferebat) 107 augero] tangere Wilh. Meyer 609 Pro uentre satagitur scripsi (Paul. ad Philipp. 3, 19; Instr. 1 23, 1; 7; 12 etc.); Prouenire satagitur MP1 (P2: \'ac si gallice diceres paruenir\'); Prouenire satagit Lb; Prouenire satagunt Hanssen ; Prouenire satagit nir v 810 spernunl Hanssln; spernit MP1υ )
    155
  15. Quisque quasi uigilat sacculo, laudatur acutus;
  16. Nam qui Deum sequitur, copria iudicatur ab ipsis.
  17. 0 nimium felix, saecularia si quis euitet!
  18. Sit stultus aliis, sapiens dum sit Deo summo.
  19. Ipsa spes tota, Deo credere, qui ligno pependit;
  20. Foeda licet res est, sed utilis uitae futurae.
  21. Nam populus ille primitiuus illo deceptus,
  22. Quod filium dixit, cum sit Deus pristinus ipse.
  23. Hic praeibat eos in columna nubis et ignis,
  24. Quando de Aegypto liberauit illos ad unum.
  25. Hic crudele nefas inperat de unico nato,
  26. Vt probaret Abraham, cui dixit: Parce! (d)e caelo
  27. Angelus. Et Deus est, hominem totidemque se fecit,
  28. Et quidquid uoluerit, faciet: ut muta loquantur.
    29. [*]( 119 Exod. 13, 21 622 Gen. 22, 11 )[*]( 611 quasi MP1; casso JK; si Ld sacculo M (cf. Instr. 19, 5) ; saeculo P1υ C12 qui Deum P1υ quid cum M 113 eecularia M 614 summo] o glutinatoris opera ablatum 615 Ipsa spes MdL (com.); Ipsa spes est P\' (s. u. l.); P3: Ipse apes est uel Spes est (sine ipse), quod receperunt Lb R deo MPl Ld; Domino Lb B 616 Foeda] o in M initio omiswm m. 1. add. uite future M 617 totus uersus a Pitra omissus erat; cf. S. 107 p. 795 illo scripsi; ille M 618 filium dix cum M (P2 falso: dixit eum, cuius loco P3 suspicatur: \'dixit quum\'); filium se dixit P1R; filius dicitur Ld sit Deus] erat Deus Ebert (p. 392) Lb; Deus sit 12 119 preibat M eos MPl Iudaeos R; Deus Ld 120 egypto M 621 inperat M 622 de caelo scripsi (cr. Cypr. p. 67, 8 H.); ę celo M; e caelo (coelo) P1υ 623 totidSque se fecit Mj totidem qui refecit P1 (s. u. l.) v; totidem qui se fecit Lb 622 sq. uulgatam uerborutn distinctionem \'e caelo Angelus. Et\' mutauit Wilh. Meyer, Abh, p. 306; sed cf. Cypr. I. c.: Et uocauit eum angelus Domini de caelo et dixit illi etc. 623 post fecit in M additum signum: :, quo pertinet signum: bp : imo margine scriptum, quo praemisso uersus 624 et 625 primo omissi altera manu supplentur 624 quidquid P1υ; quitquit M uoluerit P1 (8. u. l.) v; ualuerit M muta M (ut Knoellio uidebatur) P1υ; at P\' dicit: \'diserte habet codex: multa\'; ibidem proponuntur lectiones: muti, muli_. )
    156
  29. Balaam sedenti asinam suam conloqui fecit .
  30. Et canem, ut Simoni diceret: Clamaris a Petro!
  31. Paulo praedicanti dicerent ut multi de illo,
  32. Leonem populo fecit loqui uoce dioina.
  33. Deinde, quod ipsa non patitur nostra natura,
  34. Infantem fecit quinto mense proloqui uulgo.
  35. Hic erat uenturus conmixtus sanguine nostro,
  36. Vt uideretur homo, sed Deus in carne latebat.
  37. Non senior ueniet nec angelus, dixit Esaias,
  38. Sed Dominus ipse ueniet se ostendere nobis.
  39. Hunc mare pertimuit, hunc uenti, hunc tartarus ipse;
  40. Agnouit Dominum omnis creatura latentem.
  41. Solus nequam populus centriam erexit ad illum:
  42. \'Absit, ut sic Dominus uenerit in tali figura
  43. Hic, sicut in terra, super fluctus maris inibat
  44. Et uentis inperat, placidum ut redderet aequor.
    45. [*]( 625 Numer. 22, 27 sq. 133 sq. Esai. 63, 9 (Cypr. 72, 1 H.) )[*]( 625 huius uersus extremo margine positi priora uocabula a biblto- pego ita desecta sunt, ut de lectionibus Balaam et asinã nulla moueatur dubitatio; inter Balaam et asinã, Pitrae si fides habenda est, caedenti scriptum erat; at Knoell qua est diligentia ex uestigiis relictis coMgit sedenti potius scriptum fuisse, quod uerum esse apparet ex Sedul. carm. paech. I 161: afiktar asella sessorem per uerba suum. Praeterea Knoelli collatione confirmatur, quod tam Ludwig suspicatus erat, ante Balaam Pitram falso posuisse Et, cuius ioco Boenseh scrip- serat: Sic conloqui M 121 clamaria a Petro M; idem iam Roensch coniecturâ inuenerat, Zeitschr. f. d. hist. Theol. ann. 1873, II p. 303 squisi quod ibi sub finem uitiose clamatis pro ckmaris typis expressum est (ibidem haec temptantur: elamatur a Petro; clamat tibi uel ibi Petrus); clamauit a Petro P1 (e. u. J.); damnaint te Petrus Jacobi R (in textu); clamatas a Petro Hilgenf.; clamaoi de Petro Ld 827 predicanti M multi MP1R; muti Pitra (in praefat. p. XXII) Hilgenf. Ld 128 populi M, quod m. 1. correxit, ut sit populo 631 commixtus R (coll. Verg. Aen- 6, 762); conmizto Jff; commixto P1Ld 637 neqaa M centrim MP1υ (as spiculum aeorpionis; aUudere uidetur poeta ad Apoc. 9, 10; cf. Ludwigi et Roenschi commentartos); \'forsan legendum graece ϰέντρον\' P3; malim centrium uel centria a Graeco ϰεντρίον propagatum 640 inperat M )
    157
  45. Hic legem tartaream derupit uerbo praesenti
  46. Et leuat de tumulis Lazarum die quarta fetentem.
  47. Nam qui ferebatur, cum fuisset obuius illi:
  48. Surge, inquit, iuuenis! Et [re]surrexit ille de ferclo.
  49. Archisynagogi filiam deprecatus a patre
  50. Iam exanimatam plangentibus suscitat illam.
  51. Mutum loqui fecit et surdum audire praesertim.
  52. Et caecum ex utero natum, ut uideret in auras.
  53. Post XXXVIII annis paralyticum surgere iussit,
  54. Quem admirarentur grabatum in collo ferentem.
  55. Cuius uestimento tacto profluuio sanata est.
  57. Quinque panes fregit hominum in milia quinque
  58. Et quattuor milia iterum de septem refecit.
  59. Plenius ut sese Dominus demonstraret adesse,
    60. [*]( 642 Ioh. 11, 39 644 Luc. 7,14 sq. 645 sq. Marc. 5, 22 sqq. 647 Marc. 7, 32 sqq.; 37 648 Ioh. 9, 1 649 aq. Ioh. 5, 5 sqq. 652 Marc. 5, 25 sqq. 653 Matth. 14, 15 sqq.; 15, 32 sqq.; Mare. 8,. 1 sqq. )[*]( 641 legem tartaream P1υ; lege tartareS H; uectem tartareom R swpicatur in commentario coli. Psal. 106 (107), 16; Ies. 45, 2; Thren. 2, 9; Amos 1, 5 disrapit R, quod recte refutat Ld 642 Et leuat de MP1υ; Eleuat e P3 fetentem M; foetentem P1 (8. u. l.) v 644 inquid M et resurrezit MP1; Et surrezit Ld; Resurrexit R; (inuenis;) surrexit P3 Lb; fort. resedit ille de ferclo scripsi; ille de ferculo Mi ille de feretro P1 (s. u. I.) R; ille feretro Ld 645 Archisynagogi υ; archisinagoge M; Archisynagogae P1 646 ezanimatam. P1 (s. u. I.) υ, examinata M 647 presertim M uulgatam interpunctionem ante praesertim deleui; praesertim cum uerbis audiendi et loquendi coniungendum uidetur esse atque idem ualere, quod alias disertim; cf.Jnstr. I 41, 17 648 cecum M 649 triginta octo P1υ; XXXVIII M; ut syllabarum abundantia coerceatur, trinta pro. triginta legendum esse exemplis allatis probat Hanssen, de arte metr.. Commod. p. 40 150 admirarentQr M grauatum M post ferentem unum uersum excidisse et Wilh. Meyer docuit (Abh. p. 304) et ipse suspicatus sum 652 tacto M; tacta P1 (s. u. I.) υ 653 Quinquel V. M freg M quinque] V. M 654 septem] VII. M 655—660 uersuum ordo nescio an turbatus sit )
    158
  60. Commutauit aquas, fierent ut optima uina.
  61. In nuptias fuerat inuitatus matre cum ipsa;
  62. Quod fuit rogatus, subueniret uino defecto,
  63. Tunc iussit implere hydrias uelocius aqua,
  64. Quod prius gustauit et sic ministrari praecepit.
  65. Nec sic potuerunt Dominum cognoscere factis,
  66. Sed insanierunt, quasi nequam perdere morti.