Conlationes Patrum (Collationibus)

Tamen expetendae sunt nobis per profectum uitae consummationemque uirtutum illae potius supplicationum species, quae uel de contemplatione futurorum bonorum uel de caritatis ardore funduntur seu certe, ut humilius et seeundum incipientium mensuram loquar, pro adquisitione quarumcumque uirtutum seu uitii cuiuslibet extinetione generantur. aliter enim ad illa sublimiora quae praediximus supplicationum genera peruenire nullatenus poterimus, nisi per ordinem postulationum istarum sensim mens nostra fuerit gradatimque proueeta.

Has quattuor supplicationum species ita etiam dominus exemplo suo nobis initiare dignatus est, at in hoc quoque inpleret illud quod de ipso dicitur: quae coepit Iesus facere et docere. nam obsecrationis genus adsumit cum dicit: pater, si possibile est, transeat a me calix iste, uel illud quod ex persona eius cantatur in psalmo: deus deus mens respice me: quare medereliquisti?

aliaque his similia. oratio est cum dicit: ego clarificaui te super terram, opus consummaui quod dedisti mihi ut facerem, siue illud: et pro eis sanctifico me ipsum, ut sint et ipsi sanctificati in ueritate. postulatio est cum dicit: pater, quos dedisti mihi, [*]( 5 cf. Lac. 7, 47 19 Act 1, 1 21 Mt. 26, 39 23 Ps. 21, 2 24 Ioh. 17, 4 26 L e. 19 28 l. c. 24 ) [*]( 1 exanimis W 2 pingaedine D2W2OX: pingoidine VD1W1 pingmtndine P 8 per] p eras. in D poritate D 4 adque VOP 6 quam 0 qui P 8 consnmst W 11 quarumque X 17 quatnor V 18 nubis V 21 possibele V 22 persana Y 23 me VX: in me DWOPv et Vulg. 24 his om. 0 25 conanmani W quod) et Dt 26 sanctfico (sic) V 27 et ipsi sunt (aint m. 2) D )

gratiarum actio est cum dicit: confiteor tibi pater, domine caeli et terrae, quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et reuelasti ea paruulis. ita pater, quia sic fuit placitum ante te, uel certe cum dicit: pater, gratias ago tibi quoniam audisti me. ego autem sciebam quia semper me audis. quae tamen quattuor supplicationum genera licet singillatim ac diuerso tempore secundum illum quem conprehendimus modum idem dominus noster distinierit offerenda, tamen etiam simul ea in supplicatione perfecta conprehendi posse identidem suis ostendit exemplis, per illam scilicet orationem quam ad finem euangelii secundum Iohannem legimus eum copiosissime profudisse.

ex cuius textu quia longum est uniuersa percurri, diligens inquisitor haec ita esse lectionis ipsius serie poterit edoceri. quem sensum apostolus quoque in epistula ad Philippenses has quattuor supplicationum species aliquantum inmutato ponens ordine euidenter expressit ostenditque debere eas nonnumquam simul sub ardore unius supplicationis offerri, ita dicens: sed in omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione petitiones uestrae innotescant apud deum. per quod uoluit nos in hoc specialius erudire, quod et in oratione et in obsecratione gratiarum actio debeat cum postulatione misceri.

Haec itaque supplicationum genera sublimior adhuc status ac praecelsior subsequetur, qui contemplatione dei solius et caritatis ardore formatur, per quem mens in illius [*]( 3 Luc. 23, 34 4 Mt. 11, 25-26 8 loh. 11, 41-42 15 cl Ioh. 17 22 Phil. 4, 6 ) [*]( 5 qui D\'WOP 7 ante te bene placitum D 11 cumprehend. D 12 distincxerit WP 14 idemtidem 0 15 fidem X eoaageliis D\' iohanem V iob D ioannem 0 16 profandine D* teito Dx 17 percurrere D2Χν inquisitur V1 19 epistola D\'PX filipp. VO 24 aput OP 26 in post oratione et om. DX . 28 subsequitur WPv 29 karitatis 0 in om. VOPX dilectione OX )

quem statum debere nos diligenter ezpetere formula dominicae orationis instituit dicens: pater noster. cum ergo uniuersitatis deum ac dominum patrem nostrum esse uoce propria confitemur, profecto de condicione seruili in adoptionem filiorum nos profitemur adscitos, adicientes deinde: qui es in caelis, ut conmorationem uitae praesentis qua in hac degimus terra uelut peregrinam atque a nostro patre nos longissime separantem toto horrore uitantes ad illam potius regionem, in qua patrem nostrum conmorari fatemur, summo desiderio properemus nihilque admittamus eiusmodi, quod indignos nos hac nostra professione ac nobilitate tantae adoptionis efficiens et hereditate paterna uelut degeneres priuet et iram nos faciat iustitiae eius ac seueritatis incurrere.

in quem filiorum ordinem gradumque prouecti illa continuo quae est in bonis filiis pietate ftagrabimus, ut iam non pro nostris utilitatibus, sed pro nostri patris gloria totum inpendamus affectum, dicentes ei: sanctificetur nomen tuum, nostrum desiderium, nostrum gaudium gloriam nostri patris esse testantes, imitatores effecti illius qui dixit: qui a semet ipso loquitur, gloriam propriam quaerit: qui autem quaerit gloriam eius qui misit illum, hic uerax est, et iniustitia in eo non est. denique uas electionis hoc repletus affectu etiam anathema fieri optat a Christo, dummodo familia ei multiplex adquiratur et ad [*]( 4 Mt. 6, 9 7 1. c. 18 1. c. 20 Ioh. 7, 18 24 cf. Rom. 9, 3 ) [*]( 1 Bolnta 0 adque VP ac 0 3 furmala V dicens pater noster om. DWP 4 cum ergo YO: qua DWPX quia W1 5 confitemur (confiteamur 0) profecto VO: confitentes rell. 6 condit. DWPX adoptinem D adaeitus V post adsdtos W addit: cum dicimus pater nx 7 adiciendoa D 9 adque VWP toto] rammo 0 11 amitamus W 12 indignus V hac] a ex ac W ac 0 18 officiens D 16 fraglabimus W 17 nostris Wl 20 emitatores D1 22 qui quaerit (om. autem) in marg. m. 2 V 23 eo] illo D\' 25 dm̋ modo D\' familiaei V: ei fam rell. ν )

secorus enim optat interire pro Christo, qui nouit neminem mori posse pto uita. et iterum gaudemus, inquit, quando nos infirmi sumus, uos autem potentes estis. et quid mirum si uas electionis pro Christi gloria et fratrum suorum conuersione gentisque priuilegio anathema fieri optat a Christo, cum Michaeas quoque propheta uelit se mendacem fieri et ab inspiratione sancti spiritus alienum, dummodo plagas illas et captiuitatis exitia quae sua uaticinatione praedixerat plebs ludaicae nationis euadat, utinam, inquiens, non essem uir habens spiritum, et mendacium potius loquerer: ut praetermittamus illum legislatoris adfectum, qui cum fratribus suis etiam perituris non rennuit interire dicens: obsecro, domine, peccauit populus iste peccatum magnum: aut dimitte eis hanc noxam, aut si non facis, dele me de libro tuo quem scripsisti.

potest autem congrue satis istud quod dicitur sanctificetur nomen tuum etiam taliter accipi: sanctificatio dei nostra perfectio est. itaque dicentes ei sanctificetur nomen tuum aliis uerbis hoc dicimus: tales nos facito, pater, ut sanctificationem tuam uel intellegere quanta sit uel capere mereamur, uel certe ut in nostra conuersatione spiritali sanctus appareas. quod tunc efficaciter inpletur in nobis, quando uident homines opera nostra bona et glorificant patrem nostrum qui est in caelis.

Secunda petitio mentis purissimae aduenire iam iamque regnum sui patris exoptat, uel istud scilicet quo [*]( 3 II Cor. 13, 9 10 Mich. 2, 11 14 Ex. 32, 31—32 24 Mt. 5, 16 ) [*]( 10 1 iaraelliticae W1 3 inquid VDWOP 4 ea..tis V 6 conaersatione OX gentisque] fratresque D\' optet D obtet P 7 miceas W micheas relh prof. V uelle P uellet Xv 8 insper. D1 epiratione 0 9 captiuitates et ezitia D 10 nationes Wl 11 mendatium VDW 12 loquererer W 13 rennuit DWOX: renuit VP 15 demitte D\'P 16 noxiam D1P1 17 teribvisti V 18 accepi V1D1W1 19 santificetur F . 22 ut om, W 27 sui bis W quod 0 )

Tertia supplicatio filiorum est: fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terra. non potest esse iam maior oratio quam optare, ut terrena mereantur caelestibus coaequari. nam quid est aliud dicere fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terra quam ut sint homines similes angelis, et sicut uoluntas dei ab illis inpletur in caelo, ita etiam hi qui in terra sunt non suam, sed eius uniuersi faciant uoluntatem? hoc quoque nemo ea affectu dicere praeualebit nisi is solus, qui deum credit omnia quae uidentur uel aduersa uel prospera pro nostris utilitatibus dispensare, magisque eum pro suorum salute et commodis prouidum atque sollicitum quam nos [*]( 8 Mt. 25, 34 11 Mt. 6, 10 17 1. c. ) [*]( 1 cottid. D1W diabuli VP 2 feteutium DOPX 3 uirtutem W bona V flagrautiam VDX fraglantiam WO 4 furnie. V 5 mure V 8 dicitur VWP 10 illuc D1 optutibus DW definis W 13 se eras. in D futuram W: futurum rell. v 14 criminosaorum D 16 proteuus D\'P: om. W 19 optil (as in ras. m. 2) W iam caelesti D quoequari DO 22 hii DWOPX1 24 his DlOPl 27 adque VWP )

uel certe taliter accipiendum: uoluntas dei salus omnium est secundum illam beati Pauli sententiam: qui omnes homines uult saluos fieri et ad agnitionem ueritatis uenire. de qua etiam uoluntate Esaias propheta ex persona dei patris et omnis, inquit, uoluntas mea fiet. dicentes ergo ei fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terra hoc eum aliis oramus uerbis, ut sicut hi qui in caelo sunt, ita omnes qui in terra consistunt tua, pater, agnitione saluentur.

Deinde panem nostrum ἐπιούσιον id est supersubstantialem da nobis hodie, quod alius euangelista cotidianum dixit. illud nobilitatis ac substantiae eius significat qualitatem, qua scilicet super omnes substantias sit atque omnes creaturas sublimitas magnificentiae eius ac sanctificationis excedat, hoc uero proprietatem usus ipsius atque utilitatis expressit. nam cum dicit cotidianum, ostendit quod sine ipso nullo die spiritalem uitam capere ualeamus.

cum dicit hodie, ostendit eum cotidie esse sumendum et hesternam praebitionem eius non sufficere, nisi nobis hodie quoque similiter fuerit adtributus. omnique nos tempore hanc orationem debere profundere indigentia eius cotidiana conmoneat, quia non est dies quo non opus sit nobis huius esu ac perceptione cor interioris nostri hominis confirmare, licet istud quod dicitur hodie et ad praesentem uitam possit intellegi, id est: dum in hoc saeculo conmoramur, praesta nobis hunc panem. nouimus enim eum his qui meruerint a [*]( 3ITim. 2,4 5 Esai. 46,10 10 Mt.6, 11 12Luc. 11,3 ) [*]( 1 nubis F1 aliter OPX accipiendam ......... cap. 34, 2 habes in elemosynaram desunt in W, uno quaternione deperdito 3 omnis V 4 esayae 0 5 prof. VD inquid VOP 8 hii OPX1 10 eττιοvciON DO eπιοycιωΝ X: om. P snbstantialem 0 12 cottid. Dl 13 quia D scilecet V1 14 adque VP 15 excludat 0 16 adque VP ntilitatS (S in ras. m. 2) D cottid. Dl 17 nullu V1 nullo die] nequaqui in ros. m. 2 D uictimam 0 uiam X carpere OX 18 cott. D1 21 et indigentia 0 cottid. D 22 opus sit] possit D1 25 commemoramur D\' 26 meruerunt 0 )

Et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. o ineJtabilis dei clementia, quae non solum nobis orationis tradidit formam et acceptabilem sibi morum nostrorum instituit disciplinam ac per necessitatem traditae formulae, qua se praecepit a nobis semper orari, irae pariter ac tristitiae euellit radices, sed etiam occasionem rogantibus tribuit eisque reserat uiam, qua clemens ac pium erga se prouocent dei indicium promulgari, et quodammodo potestatem tribuit qua indicis nostri possimus sententiam temperare, ad ueniam delictorum nostrorum exemplo eum nostrae remissionis artantes, dum dicimus\' ei: dimitte nobis sicut et nos dimisimus.

itaque securus huius orationis fiducia de suis admissis ueniam postulabit, quisque remissus erga suos dumtaxat, non erga domini sui extiterit debitores. solemus etenim nonnulli, quod est deterius, erga illa quidem quae admittuntur ad iniuriam dei, quamuis magnorum sint criminum, placidos nos et clementissimos exhibere, erga nostrarum uero uel paruissimarum offensionum debita exactores inmites atque inexorabiles inueniri.

quisquis igitur in se delinquenti fratri non ex corde remiserit, non indulgentiam, sed condemnationem deprecatione hac sibimet inpetrabit, suaque professione semet ipsum poscet dirius iudicari dicens: remitte mihi sicut et ego remisi. quod cum illi secundum suam petitionem fuerit repensatum, quid aliud subsequetur quam ut exemplo suo inplacabili ira et inremiesa sententia puniatur ? [*]( 4 Kt. 6, 12 ) [*]( 3 alia X 4 demitte D\'P 5 dibitoribus V1 6 tradedit D\' 7 sibi] sibi in nobis OX 8 pro D necessitate D\'0 furmulae V1 9 orare D\' euelli 0* 11 clemnte D\' clementS D* iuditium Y 12 possumus FP 14 demitte D\'P 15 dimittimus D2OPv 18 quae quidem 0 22 adque YP inuenire D\' 24 inpetrauit DP 25 poscet OX: poscit FDP 26 sicut] sunt D1 (ortum ex compendio f) 27 aliui V subsequitur DP )

quod formidantes nonnulli, cum in ecclesia haec oratio ab uniuersa plebe concinitur, hunc locum taciti praetermittunt, ne scilicet semet ipsos obligare potius quam excusare sua professione uideantur, non intellegentes quod frustra cauillationes has iudici omnium praetendere moliantur, qui quemadmodum iudicaturus sit supplicibus suis uoluit praemonstrare. dum enim erga eos non uult inmitis atque inexorabilis inueniri, formam sui iudicii designauit, ut quemadmodum nos ab illo iudicari cupimus, ita nostros fratres, si quid in nobis deliquerint, iudicemus, quia iudicium sine misericordia ei qui non fecit misericordiam.