Conlationes Patrum (Collationibus)

Nec enim si crassae huic solidaeque materiae, id est carni, spiritus admiscetur, quod fieri facillime potest, idcirco et animae quae itidem spiritus est ita uniri posse creditur, ut eam quoque similiter suae naturae reddat capacem. quod soli est possibile trinitati, quae sic uniuersae intellectualis naturae efficitur penetratrix, ut non solum circumplecti eam atque ambire, sed etiam inlabi ei et uelut incorporea corpori possit infundi. licet enim pronuntiemus nonnullas esse spiritales naturas, ut sunt angeli, archangeli ceteraeque uirtutes, ipsa quoque anima nostra uel certe asr iste subtilis, tamen incorporeae nullatenus aestimandae sunt.

habent enim seoundum [*]( 11 lob 2, 6 (LXX) 19 sqq.] cf. CIaudian. Mamert. ed. A. Engelbrecht pag. 9 sq. ) [*]( 2 diminutionem VD2PX 3 per] p D debilitate D* hac W uenire D 5 inmundis spiritib; D1 6 adque VW P1 teterrima DOP 7 intellectualis VO adque Y atque D\'0: et D1WPXv intercepit V1 9 accedere VD1WPX1 10 diabulas ViP carnes D\' 12 trade Dl tradidi 0 eiua animam W 13 cuutudi F1 17 carnia DO 18 credetar 0 20 trinetati V1 21 penetratris 0 22 adque VWP abire D1 corporea V 24 sunt] f (t. e. sicut) D\' (taepiut) arcangeli 0 25 suptilis DW 26 nullatinaB V extimande 0 )

de ipso siquidem solo pronuntiauit beatus apostolus dicens: uiuus est enim sermo dei et efficax et acutior super omnem gladium ancipitem et pertingens usque ad diuisiones animae ac spiritus, conpagum quoque ac medullarum, et discretor cogitationum et intentionum cordis: et non est creatura inuisibilis in conspectu eius, omnia autem nuda et aperta sunt oculis eius. et beatus Dauid qui fingit, inquit, singillatim corda eorum, et iterum: ipse enim nouit occulta cordis. Iob quoque: qui solus nosti corda hominum.

GERMANVS : Hac ratione qua dicis ne cogitationes quidem nostras intueri isti spiritus possunt. quod existimari ualde putamus absurdum dicente scriptura : si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, et iterum: cum diabolus misisset in corde Simonis Scariotae [*]( 2 I Cor. 15, 40 4 1. o. 44 11 Hebr. 4, 12-13 18 Ps. 32,15 19 Ps. 43, 22 20 II Para!. 6, 30 28 Eccles. 10, 4 25 lob. 13, 2 ) [*]( 1 quod VOP 4 surget D\' 5 collegitur D\' 7 adque V WP 8 sit] eet DWOr ut om. W 9 internus V adque VWP adita W addita P abdita DOXv 10 adque VWP praelustret V 13 diuisionis V diuisionem OXx 15 discretur V et ante intent. om. W 16 ulla creatura D 17 autem] enim 0 nuda] nota D 18 finxit 0 inquid VOP: om. Dl W 21 hanc rationS D nec WOPXr 22 ezistimare D Xx estimari P 24 habentes V1D1 25 diabulus VP misiset D corda VPX: cor DWOv symonis VW scariotae W P: scbariothae V acariothe Dl0 scariothis D\'X ) [*]( nn. Cass. 2. ) [*]( 18 )

SERENVS: Nulli dubium est quod possint spiritus inmundi cogitationum nostrarum adtingere qualitates, sed indiciis eas sensibilibus forinsecus colligentes, id est aut ex nostris dispositionibus aut ex uerbis et studiis in quae propensius nos perspexerint inclinari. ceterum illas quae necdum de internis animae prodierunt adire omnino non possunt.

ipsas quoque cogitationes quas ingerunt, utrum susceptae uel quemadmodum susceptae sint non per ipsius animae naturam, id est per illum interiorem motum in medullis ut ita dixerim ipsius latitantem, sed ex motibus atque indiciis exterioris hominis deprehendunt. ut puta cum suggesserint gastrimargiam, si uiderint monachum oculos ad fenestram aut ad solem curiosius erexisse uel de hora sollicitius inquisisse, cognoscunt desiderium gulae fuisse susceptum. si fornicationem ingerentes senserint eum patienter telum libidinis suscepisse seu uiderint carne conmotum aut certe non ut oportuit aduersum suggestionis inmundae suspirasse lasciuiam, intellegunt in penetralibus animae libidinis iaculum fuisse defixum.

si incitamenta tristitiae, si irae, si furoris admouerint, utrumnam cordi insederint gestu corporis et sensibili conmotione dinoscunt, cum scilicet eum uel infremuisse tacitum uel cum quadam indignatione suspirasse seu uultum considerauerint quodam pallore aut rubore mutasse, et ita subtiliter quisnam cui sit [*]( 1 quin 0 quid PX 3 inminentibus W adqae VOP oborriri D 6 ea W 8 pspexerunt Dl 13 adque VOP indigitis D\' inditiiB W 14 successerint W 15 oculus V fenistram V ad post aut om. 0 16 ora WO sollicitus D1 cognuscunt V 17 guilę 0 18 aenserent F1 uiderent V 19 carnS DlOPX commotam OPX adueraos DOPXv suggestione. DIX suggessiones 0 suggescionis W 20 inmunditie 0 X penetrabilibus VDWOP 21 incitamente Dl incitamcntum D* 22 fururis admonuerent V corde D 23 insederint D\' 0P1: insiderint reU. dinuscunt V 24 cum ante quadam om. WIX 25 seu om. D\' 26 rnbure F1 robore D1P1et om. 0 )

quae ab illis asriis uirtutibus ita deprehendi non mirum est, cum hoc a prudentibus quoque uiris saepissime fieri uideamus, ut scilicet interioris hominis statum de figura et uultu seu qualitate exterioris agnoscant quanto ergo certius haec ab his poterunt deprehendi, quos utique, ut spiritalis naturae, multo subtiliores ac sagaciores bominibus esse non dubium est.

Quemadmodum enim nonnulli latronum in his domibus, quas furtim adgredi cupiunt occultas hominum solent explorare substantias, qui per taetras noctis tenebras cauta spargentes manu minutias harenarum reconditas opes, quas uisu peruidere non possunt, tinnitu quodam ad earum lapsum respondente deprehendunt, et sic ad certissimam rei uel metalli cuiusque notitiam quadam elicitae uocis proditione perueniunt, ita hi quoque, ut thesaurum nostri cordis explorent, uelut harenas quasdam suggestiones nobis noxias inspargentes, cum secundum illarum qualitatem adfectum corporeum uiderint emersisse, uelut quodam de intimis conclauibus prodeunte tinnitu quid sit reconditum in adytis interioris hominis recognoscunt.

Hoc tamen nosse debemus non omnes daemones uniuersas hominibus inurere passiones, sed unicuique uitio certos spiritus incubare et alios quidem inmunditiis ac libidinum sordibus oblectari, alios blasphemiis, alios irae furorique [*]( 2 cognuscunt V 3 nutu] notu V consensa D conibent. OX 4 aereis D\'WPx 9 ut] et 0: om. V subtilioris D\' W adque 0 sagatiores VD\'W\'X sagatioriB DlWl 11 non distinguunt D\' W latronum cuanuit in V: latrones X 13 tetras DWOPX tetrans Wl tenebris Dl 14 harenarum WPX: arena VDO 17 quodam D1 noces W\' hii OPX 18 the*saurum Y theDBaurum P* cordis nostri D arenas OXI 19 suggestionis DW1 Buggessiones 0 nobis om. VWO apargentes 0 insperg. X 22 aditis WP1 abditis DOP*X v recognuBount F1 23 XVI W 24 inurelrere D ingerere (ge in ras. m. rec.) W inferre Or certus V W1 25 alius V1 etaic demceps 26 fururique V furoreque Dl ) [*]( 13* )

GERMANVS : Ergo credendum est inter eos ordinatam et ut ita dixerim disciplinatam esse nequitiam, ut quidam uicissitudinis ab eis ordo seruetur ac rationabilis geratur inpugnationis incursio, cum constet nec modum nec rationem nisi inter bonos atque honestos posse subsistere secundum illam scripturae sententiam: quaeres sapientiam apud malos et non inuenies, et: inimici nostri insensati, illud etiam: non est sapientia, non est fortitudo nec est consilium apud inpios?

SERENVS: Non esse inter malos perpetuam in omnibus consensionem nec posse perfectam stare concordiam etiam in illis ipsis uitiis quibus conmuniter oblectantur certa definitio est. numquam enim poterit, quemadmodum dixistis, in rebus indisciplinatis disciplina modusque seruari. in nonnullis tamen, ubi scilicet uel operationis communio uel necessitas exigit seu cuiusdam lucri inuitat consortium, necesse est eos temporalem conmodare consensum.

quod esse in hac militia nequitiae spiritalis manifestissime peruidemus, ut non solum tempora inter se uicissitudinesque custodiant, sed etiam locis quibusdam specialiter inhaerere eaque iugiter obsidere noscantur. nam quia necesse sit eos inmutatis temptationibus [*]( 11 Proy. 14, 6 (LXX) 12 Dent. 32, 81 (LXX) 18 Provo 21, 30 (LXX) ) [*]( 1 peculiaribus 0 pascit W 8 quod D ne V1 D cunctus V 5 prouocarit Or 6 XVII W ordenatam V1 8 ab eis uicissit. D 9 incurso D\' ezcursio 0 10 bonus V1 adque WP adque inter 0 honestus V1 11 quaeres (ζητήεις) W: quaeris VDl quaere D\'OPZ aput DOX 12 malus Fl 14 aput OP impius V 15 XVIII W malu. V 20 ubi] ut 0 22 temporale VD\' 23 q; uidemus D\' 24 uicissitudinisque D1 custudiant VI custodia Dl )

nec potest quis cachinnis fatuis risuque dissolui et iracundiae sub eodem tempore stimulis incitari seu certe edacis tristitiae maerore suppleri, sed necesse est unumquemque spiritum ita singillatim inpugnationem mentis adripere, ut cum aut uictus abscesserit, alii eam spiritui cedat acrius inpugnandam, aut certe si uictor extiterit, alteri nihilominus tradat similiter inludendam.

IIIud etiam nequaquam ignorare debemus non esse omnes eiusdem ferocitatis ac desiderii, sed ne unius quidem fortitudinis atque nequitiae, et incipientibus quidem atque infirmis non nisi infirmiores spiritus in certamine conparari et his nequitiis spiritalibus superatis gradatim semper aduersus athletam Christi robustiorum pugnas accendi. pro conparatione siquidem uirium ac profectus humani etiam difficultas conlactationis augetur.

nullo etenim modo quilibet sanctorum sufficeret talium tantorumque hostium sufferre nequitiam uel insidiis eorum posset occurrere, sed ne crudelitatem quidem ac saeuitiam sustinere, si non certamini nostro clementissimus arbiter atque agonotheta praesidens Christus et exaequaret eonluctantium uires et inmoderatos eorum repelleret ac refrenaret incursus faceretque cum temptatione et exitum, ut sustinere possimus. [*]( 25 cf. I Cor. 10, 18 ) [*]( 1 adque VP exerere F: exercere rell. v 4 inflare D\' 5 chacinnis DWl cacinnis W2OX 7 incitare D\' merore DOPX 10 etiam 0 credat 0 uictur F\' 11 exteterit D\'P 12 XVIIII W 13 ferocitates D 14 adque VP bis 17 adletam WX adleta 0 robustior Ov pugnas scripsi: pugna codd. v accendi scrtpsi: Buccedit VDWv succedet OX succedent P 18 conluctatione W 19 modo om. D1 20 suffecerit V 21 possit VDW nec X 28 adque VP agonothita W 24 inmoderatus V1 )

Hanc autem illos conluctationem non sine suo credimus labore conficere. habent namque etiam ipsi in suo conflictu quandam anxietatem atque tristitiam et maxime cum fuerint ualidioribus aemulis, id est uiris sanctis perfectisque congressi. alioquin iam non conflictus nec conluctatio, sed simplex tantum et ut ita dixerim secura illis esset hominum adtributa deceptio. et quomodo staret illud apostoli quod dicit: non est nobis conluctatio aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus principatus, aduersus potestates, aduersus mundi rectores tenebrarum harum, contra spiritalia nequitiae in caelestibus? illud quoque: sic pugno non quasi aerem uerberans, etiterum: bonum agonem certaui.

ubi enim agon dicitur et certamen et pugna, necesse est ut utrimque sudor et labor ac sollicitudo subeatur et aequaliter illos uel super deiectione maneat dolor atque confusio uel de uictoria gaudium consequatur. ubi uero alio cum sudore luctante alius cum otio ac securitate confligit et ad deiciendum aemulum sola pro uiribus utitur uoluntate, non pugna dicenda est nec conluctatio neque certamen, sed iniqua quaedam et inrationabilis obpugnationisinpressio.

sed plane laborant et ipsi non minus inpugnantes hominum genus et desudant, ut praeualeant de unoquoque illam quam cupiunt obtinere uictoriam, et retorquetur in eos illa confusio quae nos manebat, si ab ipsis fuissemus elisi, secundum illud: caput circuitus eorum: labor labiorum ipsorum operiet eos, et: conuertetur dolor eius in caput eius, et iterum: ueniat illi laqueus, [*](8 Eph. 6, 12 12 I Cor. 9, 26 13 II Tim. 4, 7 25 Ps. 139, 10 26 Pa. 7, 17 27 Ps. 34, 8 ) [*]( 1 XX W 8 adque VP 9 sanguenim V 11 nequititia V nequitia D\'OX\' 14 ut om. DX ut et D\' utrumque DWO\'P utrorumque X soudor D 15 uel om. 0 deiectionem D OP delectionem W 16 moneat Wl adque YOP uicturia Y 18 aemolum W\' 19 nec certamen D* 23 uicturiam F1 eos] illos ex illus V 24 fueesimus Y 25 capud V 26 conuertitur D\' dolus D\' 27 capud YD )