Conlationes Patrum (Collationibus)

quae a nemine prorsus quamuis sollicito ac uigilanti uel caueri poterunt uel uideri, nisi qui corpus atque animum suum iugiter intra parietum saepta concluserit, ut ita quis uelut piscator egregius uictum sibi apostolica arte prospiciens in tranquillissimo cordis sui profundo agmina cogitationum [*]( 2 Luc. 16, 25 13 Hierem. 17, 16 14 Luc. 9, 23 ) [*]( 1 nobis illam OKv 4 dispectis K \' huius mundi 0 7 arenarum BFO glebae codd. 8 conparemus Bl 10 principio 0 conuersationis K1 11 quotidie 0 cottidie K perstisterit B prestiterit 0 persteterit Kl 13 profeta F de I raui B 15 inquid uult BFO: uult inquit (inquid K1) Kv 16 cottidie K: om. 0 20 adque Bl 21 adque ad BlF 23 snbtilissimum Kv: sublimissimum BFO distinationis Kl 25 adque B\' 26 septe B\' septa reR. 28 tranquillissimi Ka )

In hac ergo unusquisque custodia iugiter perseuerans efficaciter illud inplebit, quod per Abbacuc prophetam satis euidenter exprimitur: super custodiam meam stabo et ascendam super petram, et speculabor ut uideam quid loquatur in me, et quid respondeam ad arguentem me. quod quanti laboris ac difficultatis sit, experi-lo mentis illorum, qui in illa Calami seu Porphyrionis heremo commorantur, manifestissime conprobatur.

nam cum longiore solitudinis interuallo ab uniuersis urbibus et habitaculis hominum quam heremus Sciti diuidantur (septem siquidem uel octo mansionibus uastissimae solitudinis deserta penetrantes uix ad cellarum suarum secreta perueniunt), tamen, quia illic agriculturae dediti claustris minime cohibentur, cum ad haec squalida in quibus degimus uel illa Scitiotica uenerint loca, tantis cogitationum aestibus, tanta animi anxietate uexantur, ut quasi rudes et qui solitudinis exercitia ne leuiter quidem aliquando contigerint commorationem cellae et quietis silentia tolerare non possint atque ex eis statim excussi tamquam expertes ac nouicii proturbentur.

non enim sedare interioris hominis motus et cogitationum suarum tempestatibus obuiare iugi sollicitudine ac perseueranti intentione didicerunt, qui [*]( \'7 Hab. 2, 1 (LXX) ) [*]( 1 adque B capiet F 2 amo BFO 3 et] ac Κν 4 sagatd F 5 hanc... custodiam 0 perseuerens Fl 6 abbacnch B abacuc K profetam F 8 et nideam quod K1 10 dificnltatis B 11 siue O2Κν: om. 0* porfyrionis B\'F porfirionis Bl prophirionis 0 pnrfnrionis K 12 Sime cdprobatnr manifestis (sic) F longiori F* 14 eremns 0 sciti 0\': scitU O2K1 scithii B1FК2 scithie B* 16 cellularum ΟΚν illi 01 18 scitiotica K1: scithiotica FK* sci.thiotjca B (0 eras.) schitiotica 0 20 solitudines OKl 21 commemorationem K1 22 adque Bl 23 agnonicii K nooitii B interiores 0 )

Nec mirum si in cella quis residens, quasi in artissimum claustrum cogitationibus congregatis, anxietatum multitudine suffocetur, quae de carceribus habitaculi cum homine prorumpentes continuo uelut equi effrenes per diuersa peruolitant. sed cum ad praesens de suis uelut stabulis euagentur, capitur statim aliquod uel breue ac triste solacium: cum uero corpore ad cellam propriam remeante rursum quasi ad sedem suam cuncta cogitationum caterua recucurrerit, grauiores excitat stimulos ipsa inueteratae licentiae consuetudo.

hi ergo qui necdum possunt uel norunt uoluntatum suarum instigationibus reluctari, cum acedia pectus insolitum uehementius inpugnante intra cellam fuerint anxiati, si progrediendi saepius libertatem sibi remissa districtionis lege concesserint, acriorem aduersum se pestem hoc ut putant remedio suscitabunt: sicut gelidissimae aquae haustu uim internarum febrium quidam restinguere posse se credunt, cum utique ex hoc accendi ignem illum constet potius quam sedari, siquidem momentaneam illam releuationem multo grauior consequatur adflictio. [*]( 1 quotidie 0 cottidie K aria Bl 2 oarne] corpore Kv 5 coercere Kv et] nec Kc 6 non om. c intollerabilem B 8 nincentur Kl 9 quia] quas Kl in BF: intra OlKv om. 01 11 de om. 0 12 per] in Kv 13 uelnti B (nimirum uelut istabnlis) stabilis F enagftntur 0 capituri statim (i. e. capitur istatim) BF 15 remeat BXF remeant 0 remeaot et B* rurena OKfJ 16 recurrerit F1OK2ν recnrrere Kl 17 innetereta Kl hii BFOK1 19 accedia 0 20 progradiendi 0 21 destrictionis BFO 23 anstu BlFO 24 quum 0 accendi ex hoc OKv 26 reaelationem BFKX coniequetur B2ν )

Quamobrem ita monachi omnis intentio in unum semper est defigenda cunctarumque cogitationum eius ortus atque circuitus in id ipsum, id est ad memoriam dei strenue reuocandi, uelut si quis teretis absidae cameram uolens in sublime concludere subtilissimi illins centri lineam iugiter circum ducat ac secundum illius certissimam normam omnem rutunditatis parilitatem structurae colligat disciplina.

qui uero eam absque illius medietatis examine consummare quamuis summa artis ant ingenii praesumptione temptauerit, inpossibile est ut aequalitatem circuitus illius sine errore custodiat aut quantum uerae rotunditatis pulchritudini errando subtraxerit solo deprehendat aspectu, nisi ad illum indicem ueritatis semper recurrens atque eius arbitrio interiorem operis sui ambitum exterioremque castigans tam excelsae magnitudinis molem unius puncti lege concludat.

ita etiam mens nostra, nisi solam domini caritatem uelut centrum inmobiliter fixum per uniuersa operum molitionumque nostrarum momenta circumagens probabili ut ita dixerim circino caritatis omnium cogitationum uel aptauerit uel reppulerit qualitatem, nequaquam structuram illam aedificii spiritalis, cuius Paulus est architectus, probabili arte molietur, nec pulchritudinem domus illius possidebit, quam beatus Dauid in corde suo domino cupiens exhibere domine, inquit, dilexi decorem domus tuae, et locum habitationis gloriae tuae, sed indecoram in corde suo atque indignam spiritui sancto domum continuoque lapsuram inprudenter adtollet, non glorificandus [*]( 20 cf. I Cor. 3, 10 23 PB. 25, 8 ) [*]( 3 adque Bl 4 teretis om. Kv abside BFO: absidis Kv 6 illius om. K v 7 rotund. B2F2K et structurae Kv disciplinam OK v 8 ullins K examinatione 0 9 temptauerat Bl 11 rotund. BtPK pulcritudini 0 pulchritudine Kl 13 adque B 14 excelsa 0 altitudinem molis K 18 probabile Bl 0 prababile F\' karitatis 0 19 repulerit BO 20 iatructuram B\' 21 pulcritudinem OK 23 inquid BFOK1 25 adque B\' spiritu O1ν 26 adtollit codd. non] ad F )

GEKMANVS : Satis utili ac necessario praecipitur instituto hoc operum genus, quod intra cellam exerceri potest. etenim non solum exemplo beatitudinis uestrae apostolicarum uirtutum imitatione fundatae, uerum etiam experientiae nostrae testimonio commoditas huius rei nobis saepe conperta est. sed parentum uicinia, quam nec uos nimium respuistis, cur a nobis tantopere debeat euitari, non satis claret. cum enim uos in omni perfectionis uia inreprehensibiliter incedentes non solum in propriis residere regionibus, sed nec longe a uiculis suis quosdam recessisse cernamus, cur id, quod uobis noxium non est, nobis putetur aduersum?

ABRAHAM: Nonnumquam mala ex bonis rebus sumi uidemus exempla. nam si eadem quis agere non eodem adfectu atque proposito aut dissimili uirtute praesumpserit, profecto exinde laqueos deceptionis ac mortis incurret, unde aliis aeternae uitae fructus adquiritur.

qUOd uie quoque manu fortis puer bellicosissimo giganti illi in certamine conparatus haud dubie pertulisset, si uirilibus atque fortissimis Saulis armis fuisset indutus, et de quibus aetas robustior innumeras hostium prostrauit cateruas, haec indubitatam primaeuo potuerunt inferre perniciem, nisi prudenti discretione congrua adulescentiae suae armorum genera delegisset et aduersus hostem taeterrimum non lurica et clipeo, quibus ceteros uidebat instructos, sed illis quibus ipse dimicare poterat telis [*](19 cf. I Reg. 17 ) [*](1 constriotionis K1 7 testimoniis Kc 8 uiciniam BFO quur BFO 9 tantopere a nobis (a om. K\') Kv uitari Kc 10 uia] ui B1 11 in om. Kxc 12 quedam Bl quur BFO 16 adque B1 17 laqueum Kv incurrit Kv 19 puer om. F 20 aut FO haut K1 uiribus K adque B\' saul.. O 21 et om. 0 et de om. K de om. v innumerabiles Kv 22 prostranit B11 prostrauisset B\'FO cateruas hostium prostrauisset Kv 24 adulisc. BlKl adolesc. B7K* deligisset B\' elegisset O* 25 deterrimum B teterrimum rdl. lurica Kl: lorica relZ. clippeo BF1 quibus.... 26 sed illis om. BF 26 ipse] ille 0 dimigare B1 )

non enim quia bona est anachoresis, uniuersis eam congruam conprobamus: a multis enim non solum infructuosa, sed etiam perniciosa sentitur. nec quia institutionem coenobiorum uel curam fratrum sanctam atque laudabilem merito profitemur, idcirco ab uniuersis eam expetendam esse censemus. ita etiam xenodochii uberrimus fructus est, sed ab omnibus expeti sine patientiae non potest detrimento. proinde primum regionis uestrae atque huius inter se pensanda sunt instituta, deinde uires hominum iugi uel uirtutum uel uitiorum adsiduitate collectae diuersa inuicem lance trutinandae.

fieri etenim potest, ut, quod alterius gentis homini arduum atque inpossibile est, hoc aliis insita consuetudo quodammodo uerterit in naturam: sicut nationes quaedam ingenti plagarum diuersitate disiunctae magnam uim frigoris uel ardorem solis absque ullo corporis perferunt tegumento, quae utique alii illam caeli inclementiam non experti, quantiuis roboris fuerint, sustentare non possunt.

ita etiam uos, qui summo animi et corporis nisu in hac regione dumtaxat quasi naturam patriae uestrae in multis inpugnare conamini, diligenter expendite, utrum in illis torpidis ut fama est regionibus et uelut frigore nimiae infidelitatis obstrictis hanc ut ita dixerim nuditatem eustentare possitis. nostris enim istam propositi fortitudinem naturaliter quodammodo indidit sanctae conuersationis antiquitas: quorum si constantiae atque uirtutis pares esse uos cernitis, uiciniam parentum fratrumque uestrorum similiter fugere non debetis. [*]( 2 adque Bl 3 modulom K1 qui BF qua K1 4 sunt 0 apta.. cuncta BF: apte.. cancta 0 aptae.. oanctae Kv 7 pernitiosa B 8 adque BXF 10 zenodocii B1FOK1 12 adque B* inter} in BFOi 18 vel post iugi om. 0 15 adqae B\' 19 tegumento perferunt B alii] aut 0 30 rnboris Kl 23 expedite BF 24 tarpidinis K 26 nostri 0_ propositam F\' 28 adque B1 uirtuti F\'Kb )

Yt uero ad certum districtionis examen uestrarum uirium quantitatem metiri congrua aestimatione possitis, cuiusdam uobis senis, id est abbatis Apollo factum breuiter indicabo, ut, si uos intimum uestri cordis examen huius proposito atque uirtuti haud inferiores esse censuerit, absque iactura propositi uestri professionisque periculo patriae inhabitationem ac parentum uiciniam praesumatis, certi quod districtionem humilitatis huius, quam uobis in hac prouincia non solum uoluntas, sed etiam necessitas peregrinationis extorquet, propinquitatis adfectus aut locorum oblectatio non possit euincere.

ad hunc igitur quem praediximus senem cum germanus suus intempesta nocte uenisset, inplorans ut de monasterio suo paulisper egressus ad euellendum bouem, quem caeno palustri eminus inhaerere flebiliter querebatur, ei esset auxilio, quia eum solus nequaquam posset eruere, abbas Apollo pertinaciter obsecranti: cur, ait, iuniorem fratrem nostrum, quem praeteriens propiorem quam me habueras, non rogasti? cumque ille eum mortem olim sepulti fratris oblitum et ex nimia continentiae ac solitudinis iugitate uelut inpotem mentis existimans respondisset: quemadmodum poteram de sepulchro eum qui ante annos quindecim obiit inuocare?

abbas Apollo: ignoras ergo, ait, me quoque ante annos uiginti huic mundo esse defunctum nullaque iam posse de huius cellae sepulchro quae ad praesentis uitae pertin.eant statum tibi conferre solacia ? quem in tantum Christus ab intentione mortificationis adreptae uel modicum ad extrahendum bouem tuum non patitur relaxari, ut ne breuissimi quidem momenti indutias [*]( 1 uero ad] uerum et BF deBtrictionis B1F1O 2 quantitate BF 3 appollo B & adque B\' aut FO haat Kl 6 propositi J5: profeetns relh 7 destrictionem BlFO 9 extorquit K1 14 coeno B 15 possit K appollo F 16 quur BFO frm (i. e. fratrum) B\'0\' 18 ille om. BF 19 nimiae BFO vel 0 inpotQ B 20 sepulcro OK 21 appollo B 22 ante om. B 23 esse] fuisse Kv posse de] possidere K1 sepnlcro OK 26 abreptae BlF arreptae B* OK 27 inducias β )

rimamini itaque nunc arcana pectoris uestri prudenterque conicite, an talem etiam uos iuxta parentes uestros districtionem mentis iugiter retentare possitis, cumque uos in hac animi mortificatione consimiles eidem senseritis, tunc demum scitote parentum fratrumque uiciniam uobis quoque similiter noxiam non futuram, ut scilicet eis quamuis in proximo constitutis uelut mortuos nos esse credatis, ita ut nec illos uestris foueri solaciis nec uos illorum sinatis obsequiis relaxari.