Conlationes Patrum (Collationibus)

cam se igitur inpatientiae seu irae perturbationibus incnraari illis quibus supra ostendimus indiciis unusquisque deprehenderit, contrariis semet ipsum obiectionibus semper exerceat, et propositis sibi multimodis iniuriarum dispendiorumque generibus uelut ab alio sibimet inrogatis adsuefaciat mentem suam omnibus quae inferre inprobitas potest perfecta humilitate subcumbere, atque aspera sibi quaeque et intolerabilia frequenter obponens quanta eis occurrere debeat lenitate omni iugiter cordis contritione meditetur: et ita respiciens ad illas sanctorum omnium siue ipBius domini passiones uniuersa non solum conuiciorum, sed etiam poenarum genera inferiora meritis suis esse pronuntians ad omnem se dolorum tolerantiam praeparabit.

cumque aliquando ad coetus fratrum aliqua fuerit inuitatione reuocatus, quod non potest non uel raro etiam districtissimis heremi adcolis prouenire, si mentem suam etiam pro uilibus quibusque rebus deprehenderit tacite fuisse conmotam, ut quidam occultorum motuum seuerissimus censor mox sibi illa durissima iniuriarum genera, quibus ad perfectam tolerantiam semet ipsum cotidianis meditationibus exercebat, exprobret atque ita se obiurgans et increpans adloquatur: tune ille es, bone uir, qui te, dum in illa solitudinis tuae exerceris palaestra, omnia superaturum mala constantissime praesumebus, qui dudum, cum tibi non solum summas conuiciorum acerbitates, uerum etiam intoleranda supplicia ipse proponeres, satis ualidum atque ad omnes procellas inmobilem te credebas?

quomodo [*]( 1 ab BF: enim ab 0 etiam ab βν 2 posse suppetere Οβν 3 sine βν quibus BF: quae Οβν 5 et] nt BF 6 aelad B1 8 succumb. BF adque F 9 obponens OKIZ: opp. rell. 12 connitioram B2β 16 deetrict. B1FO 17 adcolis F1: accolia rdl. peraenire BF pro uilibus 0: probabilibus BF pro leuibus βν 21 cottid. K exprobet BFK1 adque F 23 te dudum K\'Z exercens scripri: ezeroeres BFv eieroereria 0 exercere K exercens (ns in ras. m. 2) Z phalestra K palestra rell. 25 connitioram B2β aceraitatee B1 )

tali ergo semet ipsum conpunctionis animaduersione condemnans inultam suae conmotionis obreptionem esse non sinat, sed artiore carnem suam ieiunii ac uigiliarum correptione castigans ac iugibus continentiae poenis culpam suae mobilitatis eicrucians illud, quod ad plenum excoquere in coenobii conuersatione debuerat, in solitudine constitutus hoc exercitationis igne consumat. illud sane ad obtinendam iugem ac stabilem patientiam constanter atque inmobiliter est tenendum, non licere nobis, quibus lege diuina non solum ultio iniuriarum, sed etiam memoria prohibetur, cuiuslibet detrimenti uel inritationis obtentu ad iracundiam conmoueri.

quod enim grauius animae potest euenire dispendium, quam ut per conmotionis subitam caecitatem ueri atque aeterni luminis claritate priuata ab illius qui mitis et humilis corde est contemplatione discedat? quid rogo perniciosius quidue deformius, quam ut quis honestatis iudicium et regulam ac disciplinam rectae discretionis amittat et ea sanus ac sobrius perpetret, quae ne temulentus quidem ac [*]( 5 Ps. 118, 60 6 PI. 25, 2 7 PB. 138, 28—24 19 cf. Lev. 19, 18 24 Mt. 11, 29 ) [*]( 1 confossa O2βν 6 piofeta BF dixisti βν 10 adpamtom FOt app. rID. 12 condempnans β1 inoltam anime 0 nae con(com)motionis obreptionem BFO: animi sui commotiunculam βν 16 illnd BF: illnht 0 id βν 16 exquoquere B1F1O 18 optinendam BF\' Z\' optionendam F1 22 uenire (l 25 ergo 0 corr. 28 nec βν quidem quis βν )

haec erge et oeten Us similia detrimenta quisque perpenderit, non solum uniuersa damnorum genera, sed etiam iniuriarum atque poenarum quaecumque possunt a crudelissimis inrogari facili sustentatione despiciet, nihil dispendiosinB iracundia nec pretiosius tranquillitate animi ac perpetua cordis sui iudicans puritate, ob quam non solum carnalium, sed etiam illarum quae spiritales uidentur rerum spernenda sunt commoda, si alias adquiri uel perfici nisi cum huius tranquillitatis perturbatione non possunt.

GERMANVS: Sicut ceterorum uulnerum, id est irae, tristitiae, inpatientiae, per obiectionem contrariarum rerum medella monstrata est, ita etiam contra spiritum fornicationis quod curationis genus nos oporteat adhibere nolumus edoceri, id est utrum concupiscentiae ignis propositis sicut illic maioribus inritationum augmentis possit extingui: quod satis castitati credimus esse contrarium, si non solum exaggerentur in nobis libidinis incentiua, sed uel praetereunte adtingantur mentis intuitu.

IOHANNES: Quaestionem, quae etiam tacentibus nobis narrationem nostram fuerat secutura, sagax interrogatio uestra praeuenit, et idcirco efficaciter eam sensibus uestris concipiendam esse non ambigo, quando equidem institutionem nostram acumen uestri praecessit ingenii. sine labore enim cuiuslibet quaestionis dilucidatur obscuritas, cum absolutionem eius anticipans inquisitio quo ducenda est antecedit. itaque remediis quidem illorum quae supra diximus uitiorum non solum nihil officiunt, uerum etiam multum conferunt humana consortia.

nam frequentia inpatientiae suae crebrius patefacta quanto [*]( 4 facilius in temptatione BF e dispiciet Z despendiosius BF 6 hao F 8 uidenter F1 speraaads F 12 contrarionun K2 13 medda B2F2Z2 medellam O 14 currationis B* 16 utrum BFO1: utrum etiam O2βν 16 inritationis βc 18 adtingantur mentis insuitu BFO: mentis oculo perstringantur βν 20 p quae B1 23 quando equidem BF1O: quando quidem F2 βν 26 itaque de BF )

contra spiritum uero fornicationis diuersa ratio et dispar est causa. nam quemadmodum corpori usus libidinis carnisque uicinia, ita etiam menti memoria eius penitus subtrahenda. satis enim perniciosum est adhuc infirmis aegrisque pectoribus uel tenuissimam recordationem huius passionis admittere, ita ut nonnumquam eis etiam sub recordatione sanctarum feminarum uel sub sacrae lectionis historia noxiae titillationis stimulus excitetur. cuius causa seniores nostri huiuscemodi lectiones sub praesentia iuniorum solent consultissime praeterire. sane perfectis et adfectu iam easti-. moniae consummatis probationes quibus examinare se ualeant deesse non possunt, quibus perfecta eorum cordis integritas incorrupto conscientiae suae iudicio conprobetur.

erit ergo consummato dumtaxat uiro similis etiam super hac passione probatio, ut qui se radices morbi huius penitus extirpasse cognouerit explorandae gratia castitatis imaginationem aliquam inlecebrosa mente concipiat. ceterum ab his qui adhuc infirmi sunt hanc examinationem nullatenus conuenit adtemptari (erit enim eis magis perniciosa quam utilis), ut coniunctionem. femineam et palpationem quodammodo teneram atque mollissimam corde pertractent. cum ergo perfecta quis uirtute5 fundatus ad inlecebram blandissimorum tactuum, quos cogitando confinxerit, nullum mentis adsensum, nullam [*]( 8 adque Bl 4 materiam B omnibus 0 exargere FO 6 eam a medela B2F2Z2 medellam 0 8 qaemammodam B 9 libidinis.... 10 penitas sub om. F uicinia BO: uicinitas βν ita om. 0 eius Bl0: eias est βν 10 penitas est B\' 18 uelut sub β storia O ut solet 16 sane et rd.] de hoc loco cf. Pralegg. iam] uiam F1 uia F* 19 comprob. BF 21 exstirp. β 82 gratiae B 24 adtemptare BF 97 quum 0 )

Hoc abbas Iohannes, cum horae nonae refectionem inminere sensisset, conlationem fine conclusit. [*]( 1 ezcogitatam F ezitatam 0 2 ad om. B 4 corporale B 5 exerceretur F1 6 iohanes B iohannis Kl 7 conclusit. (amen add. 0) Explicit conlatio abbatis iohanau de fine coenobiotae (cenouitq 0) et heremitae. Incipit conlatio (Inoip capi; conlationis Z) ▼ abbatis pinufii (pinophii K pinnphii Z) de paenitentiae fine et satisfactionis indicio (indicium K) BFOft Incipt eiosdem capitula BF Incipit capitula amen 0 Capitula conlationia abbatis pinophii de et rel. K: om. Z )

Praeclari ae singularis uiri abbatis Pinufii de fine paenitentiae praecepta dicturus magnam materiae partem mihi uideor amputare, si humilitatis eius laudem, quam in quarto institutionum libro, qui eet super instituendis renuntiantibus titulatus, breui sermone praestrinD, lectoris fastidio consulens hic silentio praetermittam, eum praesertim multi illius opusculi notitiam non habentes in hanc possint incurrere lectionem et omnis dictorum uacillet auctoritas, si dicentis meritum subtrahatur.

hie siqaidem eam haud longe a Paaephysi, Aegypti ut illic dictum est ciuitate, abbas et presbyter ingenti coenobio praesideret tantumque eum omnis illa prouincia uirtutum suarum atque signorum gloria subleuasset, ut sibi iam uideretur retributione laudis humanae laborum suorum recepisse mercedem, timens ne sibi specialiter inuisa popularis fauoris inanitas fructum praemii uacuaret aeterni, occulte monasterium suum fugiens ad intima Tabennensiam monachorum secreta contendit, ubi non heremi solitudinem, non singularis uitae securitatem, quam etiam inperfecti quique laborem oboedientiae in coenobiis non ferentes superba nonnumquam praesumptione

seetanttur, sed celeberrimo praelegit coenobio subiugari ubi tamen, ne ullo habitus sui proderetur indicio, indutus ueste saeculari multis ut illic moris est diebus lacrimans pro foribus excubauit, atque ad omnium genua prouolutus post diuturna fastidia eorum, qui ad explorandum eius desiderium in ultima eam iam aetate uelut ob panis egestatem conpulsum non sincere illius propositi sanctitatem expetisse dicebant, tandem [*]( 4 cap. 30-81. ) [*]( 1 pinuphii a (passim) 5 praestrinxi BFO: perstrinxeram a perstrinxi v 6 qum 0 8 naccilldt BF 9 quum O aut B1FO baut B2K1 panefesi BF panefisi I pane∗∗∗∗ 0 aegyptia β 10 presbiter B 11 praesederet Kr eum In omni βν proaintia β 12 subleuasset BF: snblimasset Οβν cf. VIII, 19, 3 summis laudibus eleaatas 16 praemie B1 euacuaret FO 16 thabennensium a taaeaentiam 0 17 solitadini F* 18 securitati F* labore BF 19 superbia B1 20 pro | elegit K1 preclegit 0 23 diurna BF 25 ob om. βν egestate Fβν aelnt panis egestate diam O1: om. O1 )

qui cum de indumentorum eius atque officii uilitate promptissimae agnitionis facilitatem diu haesitans cohiberet, post explorationem manifestissimam ad eius genua prouolutus primum stuporem fratribus cunctis, dehinc prodito etiam nomine, quod apud illos quoque praecipuae sanctitatis fama uulgauerat, etiam dolorem conpunctionis incussit, quod scilicet tanti meriti et sacerdotii uirum tam iniuriosis operibus deputassent.

sed postquam flens ubertim et diabolicae inuidiae quasi grauem proditionis suae inputans casum ad monasterium suum honorifica fratrum custodia ambiente perductus est, exiguo illic tempore demoratus rursus offensus est ipsis honoris sui ac primatus obsequiis ac furtim conscendens nauem ad Palaestinam Syriae prouinciam transmeauit, ubi uelut incipiens atque nouicius in illo in quo nos degebamus monasterii receptus habitaculo in nostra cellula ab abbate praeceptus est conmanere. qud nec illic quidem diu uirtutes eius ac merita latere [*]( 1 optin. B adnliscenti BXIZ adolesc. K2 2 ortam BO suscip. F amminiculo B adminicolo F quom 0 3 eidem 0 4 quum 0 ammizatione B 6 ita fnrtiio per om. p 7 noctis β2 perfecerit 0 adueniente om. Οβν 9 quumque 0 caudens F 10 subiectionibus B1F1 exigisset β1 11 ipse BF: ille Οβν 18 officii Ofb: off. eius BF prumpt, B 16 apnt BO 17 fulgauerat F 18 et] ac βν hac O 22 demoratur rursum § ipsius B2O 23 ascendens O inscendens I ( Z), palestinam codd. 24 pronintiam β incapiena K1 27 nec BFr: ne Οβc uirtutis KZ1 )

Cum igitur post non longum tempus nos quoque Aegyptum petere sanctae institutionis desiderium conpulisset, summo cum affectu ac desiderio perquirentes tanta eius sumus gratia atque humanitate suscepti, ut nos tamquam pristinos syncellitas etiam cellulae suae. quam in extrema horti sui parte construxerat, honoraret hospitio.

abi eum satis ardua atque praecelsa cuidam fratri monasterii regulam subeunti coram omnibus in synaxi fratribus praecepta tradidisset, quae in quarto ut diximus institutionum libro quanta potui breuitate conplexus sum, tam inconprehensibilia nobis., tam mirifica uerae abrenuntiationis culmina uidebantur, at nullo modo illuc humilitatem nostram crederemus posse conscendere.

igitur desperatione deiecti et ipso etiam uultu intimam cogitationum amaritudinem non celantes ad beatum senem satis anxia mente recucurrimus: cui protinus causam tantae maestitudinis inquirenti abba Germanus grauiter ingemescens ita respondit.