Conlationes Patrum (Collationibus)

Haec autem actualis perfectio duplici ratione subsistit. nam primus eius est modus, ut omnium natura uitiorum et curationis ratio cognoscatur. secundus, ut ita discernatur ordo uirtutum earumque perfectione mens nostra formetur, ut illis iam non uelut coacta et quasi uiolento imperio subiecta famuletur, sed tamquam naturali bono delectetur atque pascatur et arduam illam atque angustam uiam cum oblectatione conscendat. quo enim modo uel uirtutum rationem, qui secundus in actuali disciplina gradus est, uel rerum spiritalium et caelestium sacramenta, quae in theoriae gradu sublimiore consistunt, ualebit adtingere, qui naturam uitiorum suorum nec potuit intellegere nec enisus est exstirpare?

\' consequenter enim [*](13 Sap. 1, 5 et 4 ) [*](2 eeωΡΗΕΙΚΤΤ 3 cogitatione V 4 non distimguit T eeωΡΗΕΙΚΗΝ T εω(sie!) 17 theoricen 0 6 ΠΡaKeIKHT thecteriea Σ bis ⊖eƜPH⊖IKA T possidere IV110 succendant H* 12 subuolari T domini T 13 qui] quisque 0 domini V 14 odit Σ: effugiet ΠΥΟv, ut est cap. 16; i 17 modus esf Σ 19 corumque ΣΥ1 20non iam ΠΤΟv uelut] ut Σ1 22 attam T 25 sublimiori V 27 nisus Πv enizus 0 extirp. ΠΟ )

in expulsione enim noxiarum rerum quattuor esse necessaria designauit. id est euellere, destruere, disperdere, dissipare, in perficiendis uero uirtutibus et his quae ad iustitiam pertinent adquirendis aedificare tantummodo atque plantare. unde liquido patet difficilius conuelli atque eradicari inolitas corporis atque animae passiones quam spiritales extrui plantarique uirtutes.

Haec igitur πϱαxτιxή, quae duobus ut dictum est subsistit modis, erga multas professiones studiaque diuiditur. quidam enim summam intentionis suae erga heremi secreta et cordis constituunt puritatem, ut in praeteritis Heliam et Helisaeum nostrisque temporibus beatum Antonium aliosque eiusdem propositi sectatores familiarissime deo per silentium solitudinis cohaesisse cognoscimus.

quidam erga institntionem fratrum et peruigilem coenobiorum curam omnem studii sui sollicitudinem dediderunt, ut nuper abbatem Iohannem, qui in uicinia ciuitatis cui nomen est Thmuis grandi coenobio praefuit, ac nonnullos eiusdem meriti uiros apostolicis etiam signis meminimus claruisse. quosdam xenodochii et [*]( 8 Hierem. 1, 10 ) [*]( 2 adprehendit IIT 4 tamen est Tv duplici rmtione T 5 sudandam II tam in Tv 8 iDqaid 0 11 quatuor T 15 stqae animae passiones om. II animi T 17 ΠpaTIkH II Πpax⊖IKH T 18 mnltis IP 20 ut] et Υ1 eliam 0 21 helisseum Z heliMam T elisseum 0 24 peraigelem Π Bui om. Xr 25 dedenmt ΠΥΟc naper beatum iohannem abbtem T 26 in om. II aicina II thumuis 2 himie T thembis 0 eoenebio X 27 eine II 28 xenodocii ΣΟ et susceptionis om. T )

quidam eligentes aegrotantium curam, alii intercessionem quae pro miseris atque obpressis inpenditur exsequentes aut doctrinae instantes aut elemosynam pauperibus largientes inter magnos ac summos uiros pro affectu suo ac pietate uiguerunt.

Quapropter hoc unicuique utile atque conueniens est, ut secundum propositum quod elegit siue gratiam quam accepit summo studio ac diligentia ad operis arrepti perfectionem peruenire festinet et aliorum quidem laudans admiransque MUtes nequaquam a sua quam semel elegit professione discedat, sciens secundum apostolum unum quidem esse corpus ecclesiae, multa autem membra, et habere eam donationes secundum gratiam quae nobis data est differentes, siue prophetiam secundum rationem fidei, siue ministerium in ministerio, siue qui docet in doctrina, siue qui exhortatur in exhortatione, qui tribuit in simplicitate, qui praeest in sollicitudine, qui miseretur in hilaritate. nec enim ulla membra aliorum sibi membrorum possunt ministeria uindicare, quia nec oculi manuum nec nares aurium utuntur officio. et idcirco non omnes apostoli, non omnes prophetae. non omnes doctores, non omnes gratiam habent curationum non omnes linguis loquuntur, non omnes interpretantur. [*]( 15 cf. Rom. 12, 4 sq. 17 1. c. 6-8 25 of. I Cor. 12, 28 ) [*]( 2 abbraham T loht 0 post placuisse v addit scimus, sed uidetur meminimas ex praecedenti enuntiato supplendum 3 machariam TIT mansuitudinis Π1 sapientiae T 4 xenodoci uita 2 aput ΣΟ alexandream Π1 7 oppreseia 2TO exequentes 0 8 aelimosinam II elemosinam 0 9 pietatej uoluntate T 11 elegerit T 14 quem II 18 differenter T prof. II 19 ministrando ΥΟv 22 solitudine II1 23 ministeria poesunt T 24 naris II1 26 prof. IIO 26 gratiam TO: gratia 2 gratias II v 27 omnis II1 locuntur 20 ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 26 )

Solent enim hi qui necdum sunt in illa quam arripuerunt professione fundati, cum audierint quoedam in diuersis studiis ac uirtutibus praedicari, ita eorum laude sucoeadi, ut imitari eorum. protinus gestiant disciplinam: in quo inritos necessario inpendit conatus humana fragilitas. inpossibile namque est unum eundemque hominem aimnl uniuersis quas superius. conprehendi fulgere uirtutibus. quas si quis uoluerit pariter affectare, in id incidere eam necesse est, ut dum omnes sequitur nullam integre consequatur magisque ex hac inmutatione ac uarietate dispendium capiat quam profectum. multis enim uiis ad deum tenditur, et ideo unusquisque illam quam semel arripuit inrenooabili cursus sui intentione conficiat, ut sit in qualibet professione perfectus.

Absque illo namque dispendio, quo feriri monachum diximus qui mobilitate mentis ad studia cupit transire diuersa, etiam hinc periculum mortis incurritur, quod nonnumquam recte quaedam ab aliis gesta malo ab aliis praesumuntur exemplo et quae nonnullis bene cesserant perniciosa ab aliis sentiuntur. nam ut quiddam exempli gratia proferamus, uelut si quis illam uiri illius imitari uirtutem uelit, quam solet abba Iohannes non ad imitationis formulam, sed tantummodo pro admiratione proferre: nam quidam ueniens ad praedictum senem habitu saeculari, cum ei quasdam frugum suarum primitias detulisset, ferocissimo quendam daemonio arreptum ibidem repperit.

qui cum abbatis Iohannis obtestationes ac praecepta despiciens testaretur numquam se ad illius imperium de corpore quod obsederat migraturum, huius aduentu perterritus cum reuerentissima nominis illius inclamatione discessit cuius tam euidentem gratiam senex non mediocriter [*]( 1 hii O in om. O\' 2 quum 0 3 suscendi O 5 inpe.dit T inpendat 0 7 folgerere 2 8 incedere Π1 10 despendium Π 11 dum Σ 14 ullo JI namque ... Πc 19 nelat] ut 0 21 abbas ΙΙΥv (non O) iohannis IP 22 admiratione] animi ratione 2 (uitium ortum ex scriptura ammiratione) nam eras. in T 26 dispiciens II1 27 poet migraturum in II uim deletum 29 senee O )

oumque ille saecularem se atque uxorio uinculo conligatum esse dixisset, beatus Iobannes excellentiam uirtutis eius et gratiae mente pertractans quaenam illi esset conuersatio adtentius explorabat. ille se rusticum et cotidiano maauain opere uictum quaerere- nec ullius boni esse se conscium testabatur, nisi quod numquam ante ad ruris opera mane exercenda procederet neque uespere domum reuerteretur, nisi in ecclesia pro cotidianae uitae commeatu largitori eius deo gratias rettulisset, neque se umquam de fructibus suis aliquid usurpasse, nisi prius deo primitias eorum ac decimas obtulisset, et numquam se boues suos per alienae messis transduxisse confinium, nisi eorum prius ora clausisset, ne uel parum damni per incuriam eius proximus sustineret.

et cum haec quoque abbati Iohanni necdum ad conparationem tantae gratiae, qua eum sibi praelatum esse cernebat, idonea uiderentur atque ab eo, quidnam esset illud quod tantae gratiae meritis conferri posset, sciscitans scrutaretur, ille reuerentia tam sollicitae inquisitionis adstrictus uxorem se parentum ui imperioque conpulsum, cum profiteri monachum uellet, ante duodecim annos accepisse confessus est, quam nemine etiam nuncconscio sororis loco a se uirginem custodiri. quod factum cum audisset senex, tanta est admiratione permotus, ut coram ipso publice proclamaret non inmerito daemonem qui se despexerat illius non tolerasse praesentiam, cuius ipse uirtutem non solum in iuuentatis ardore, sed ne nunc quidem sine discrimine castitatis auderet adpetere.

quod factum abbas Iohannes licet summa admiratione praetulerit, tamen neminem [*]( 3 qumque O. 4 alligatum T iohannis II 6 se om. II cottid. II (non T) quotidiano 0 7 se om. O: cf. XXIIII, 11, 4 constium II 10 cottid. II largiori 2 11 retallisset 71 retuliseet TO neqae .... 13 obtulisset om. 0 13 protulisset Σ1 14 clusisset O 18 adque O 19 poBsit TO 20 ui imperioquej imperio T 21 nelit T 24 qum 0 25 dispexerat II 26 ipse] in se Σ 27 inuentntis Tv inbentutis 0 29 iohannis Π1 praetnllerit Π1 protulerit 0 et v in margine: cf. XI, 11 init. ) [*]( 26* )

Sed ad expositionem scientiae de qua sumptum est sermonis exordium reuertamur. itaque sicut superius diximus πϱαxτιxή erga multas professiones ac studia deriuatur, ϑεω- ϱητιxή uero in duas diuiditur partes, id est in historicam interpretationem et intellegentiam spiritalem. unde etiam Salomon cum ecclesiae multiformem gratiam enumerasset, adiecit: omnes enim qui apud eam sunt nestiti sunt dupliciter. spiritalis autem scientiae genera sunt tria, tropologia, allegoria, anagoge, de quibus in Prouerbiis ita dicitur: tu autem describe tibi ea tripliciter super latitudinem cordis tui.

itaque historia praeteritarum ac uisibilium agnitionem conplectitur rerum, quae ita ab apostolo replicatur: scriptum est enim quia Abraham duos filios habuit, unum de ancilla et alterum de libera. sed qui de ancilla, secundum carnem natus est: qui autem de libera, per repromissionem. ad allegoriam autem pertinent quae sequuntur, quia ea quae in ueritate gesta sunt alterius sacramenti formam praefigurasse dicuntur. haec enim, inquit, sunt dao testamenta, unum quidem de monte Sina, in seruitutem generans, quod est Agar. Sina enim mons est in Arabia, qui conparatur huic quae nunc est Hierusalem [*]( 11 Provo 31, 21 (LXX) 114 Prov. 22, 20 (LXX) 17 Gal. 4,\' 22—23 23 1. c.[24—25 ) [*](2 magnam in T 8 usurpare II paucis om. 2 5 snmtum Σ(O) 7 diria. II0 theoricen 0 10 aslamon ΣΠ 11 aput ΣΟ 12 Bcientia 20 13 anagogen II (sed en in ral. m. 2) et 0 14 eam tibi T ea tibi 0 17 replicantur. Bcribtum T quod 0 18 alterum Σ : unum (ἓva) IIO (sed in II uerba et unum... 19 de ancilla a m. 2 1. 1. scripta extant) alium Υv 19 carne X 21 autem om. II secuntur ΣΠΥΟ ea om. T 22 ueritatate II 23 inquid IIO 26 quod] que 0 enim] autem 0 )

anagoge uero de spiritalibus mysteriis ad sublimiora quaedam et sacratiora caelorum secreta conscendens ab apostolo ita subicitur: quae autem sursum est Hierusalem libera est, quae est mater nostra. scriptum est enim: laetare sterilis quae non paris, erumpe et clama quae non parturis, quoniam multi filii desertae magis quam eius quae habet uirum. tropologia est moralis explanatio ad emundationem uitae et instructionem pertinens actualem, uelut si haec eadem duo testamenta intellegamus πϱαxτιxἠν et theoreticam disciplinam, uel certe si Hierusalem aut Sion animam hominis uelimus accipere secundum illud: lauda Hierusalem dominum: lauda deum tuum Sion.

igitur praedictae quattuor figurae in unum ita, si uolumus, confluunt, ut una atque eadem Hierusalem quadrifarie possit intellegi: secundum historiam ciuitas Iudaeorum, secundum allegoriam ecclesia Christi, secundum anagogen ciuitas dei illa caelestis, quae est mater omnium nostrum, secundum tropologiam anima hominis, quae frequenter hoc nomine aut increpatur ant laudatur a domino. de his quattuor interpretationum generibus beatus apostolus ita dicit: nunc autem, fratres, si uenero ad uos linguis loquens, quid uobis prodero, nisi uobis loquar aut in reuelatione aut in scientia ant in prophetia aut in doctrina?

renelatio namque ad allegoriam pertinet, per quam ea quae tegit historica narratio spiritali sensu et expositione reserantur: ut uerbi gratia si illud aperire temptemus, quemadmodum patres nostri omnes sub nube fuerint, et omnes in Moysi baptizati [*]( 3 1. c. 26-27 12 Ps. 147, 12 17 Gal. 4, 26 21 I Cor. 14, 6 27 I Cor. 10, 1-4 ) [*]( 1 anagogen ΣΟ 2 miBteriis ΠΟ 5 sterelis II1O 6 quoniam ΣΟ: quia ΠΥv et Vulg. 8 aemnlationem 2 emendationem ΥΟv 10 theoricam 0 15 quadrifariam Π v quadrifaria 0 16 ecclesiam 2 18 nostrorum ΠΟ 20 quatuor T 23 in ante scientia om. T 24 prof. II 25 tegit] gerit 2 27 temtemns Σ(O) 28 fnernnt ΠΥΟ et in omnes in 2 mosy 2 moyse T moysen 0 )

scientia uero, quae similiter ab apostolo memoratur, tropologia est, qua uniuersa quae ad discretionem pertinent actualem utrum utilia uel honesta sint prudenti examinatione discernimus: ut est illud, cum apud nosmet ipsos indicare praecipimur utrum deceat mulierem non uelat.o capite orare deum. quae ratio ut dictum est moralem continet intellectum. item prophetia, quam tertio apostolus intulit loco, anagogen sonat, per quam ad inuisibilia ac futura sermo transfertur, ut est illud: nolumus autem ignorare uos, fratres, de dormientibus, ut non contristemini sicut et ceteri qui spem non habent. si enim credimus quoniam Christus mortuus est et resurrexit, ita et deus eos qui dormierunt per Iesum adducet cum eo. hoc enim uobis dicimus in uerbo domini, quoniam nos qui ninimus in aduentu domini non praeueniemus eos qui dormierunt in Christo, quoniam ipse dominus in iussu, in uoce archangeli et in tuba dei descendet de caelo, et mortui qui in Christo sunt resnrgent primo.