Conlationes Patrum (Collationibus)

cumque ille non secundum humilem litterae sonum, sed spiritaliter imaginem dei ac similitudinem tradi ab uniuersis ecclesiarum principibus explanaret idque copioso sermone ac plurimis scripturarum testimoniis adprobasset, nec posse in illam inmensam et inconprehensibilem atque inuisibilem maiestatem aliquid huiusmodi cadere quod humana conpositione ualeat ac similitudine circumscribi, quippe quae incorporea et inconposita simplexque natura sit quaeque sicut oculis deprehendi, ita mente non ualeat aestimari, tandem senex multis ac ualidissimis doctissimi uiri adsertionibus motus ad fidem [*]( 16 Gen. 1, 26 ) [*]( 2 destrict. 0 adque V 3 consumatus V eerapion (e in ras. m. 2) Xv 4 tinentiboB V1 6 monachas V 7 praesbit. W presnit. 0 paphnacii X adortat. DO 8 posset OPX: possit reU. 11 fotinus VDWP martinns 0 ex corr. m. 2 comanebant V 12 cappadotiae VDX aduiniiet V 13 paphnncius X 15 medio W 19 spiritaletir Y 20 aecles. D 21 cupioso D\' 22 scribi. VX 23 adqae V 26 simplex W sicnt] sunt D1 )

cumque soper hoc eius adsensu infinita uel abbatem Pafnutium uel nos omnes laetitia repleuisset, quod scilicet uirum tantae antiquitatis tantisque uirtutibus consummatum, inperitia sola et simplicitate rusticitatis errantem, nequaquam usque ad finem deuiare dominus a tramite rectae fidei permisisset, et pro gratiarum actione surgentes preces domino pariter funderemus, ita est in oratione senex mente confusus, eo quod illam anthropomorphon imaginem deitatis, quam proponere sibi in oratione consueuerat, aboleri de suo corde sentiret, ut in amarissimos fletus crebrosque singultus repente prorumpens in terramque prostratus cum heiulatu ualidissimo proclamaret: heu me miserum!

tulerunt a me deum meum, et quem nunc teneam non habeo uel quem adorem aut interpellem iam nescio. super qua re ualde permoti nec non etiam praeteritae conlationis uirtute adhuc in nostris cordibus insidente ad abbatem Isaac rediuimus, quem comminus intuentes his sermonibus adorsi sumus.

Licet nos etiam citra eius rei quae nuper oborta est nouitatem praeteritae conlationis, quae super orationis statu digesta eet, desiderium recurrere ad tuam beatitudinem postpositis omnibus inuitaret, adiecit tamen aliquid huic cupiditati etiam abbatis Sarapionis tam grauis error, nequissimorum at arbitramur daemonum calliditate conceptus. non enim parua desperatione deicimur considerantes eum labores tantos, quos per quinquaginta annos in hac heremo tam laudabiliter exegit, ignorantiae huius uitio non solum penitus perdidisse, [*](2 pufnutium V paphnutium X 8 scilecit V 4 consumatum W sola et] sole D 6 accione W 7 pariter] pcee D, sed deletum 8 anthropomorfon V antropomorfon WOP antropomorphon X antropomorfitarum D 9 consuerat W, cuius ultimum folium hic incipiens legi iam non potest 11 singultos DPX1 12 einlatu OX clamaret 0 18 dfim 0 14 iam om. Y 15 permuti V1 promoti D 16 redimns 0 17 co∗minus V 18 citra] cetera D obhorta D 19 nouitate DO statum 0 21 cupiditate D* 22 granes V* 24 disper. DX tantoa V tantor D\' 25 quinquagenta F eremo 0 tam om. PXx 26 exegit DxOPX: exigit VDX solum] s. pro nihilo D penitur Dl perdidesse F perdedisse Dl ) [*](xni. cw. s. ) [*]( 19 )

nnde ergo uel cur ei hic tam grauis error inrepserit, primum desideramus agnoscere. deinde quaesumus edoceri quemadmodum ad illam orationis qualitatem, de qua pridem non solum copiose, sed etiam magnifice disputasti, peruenire possimus. in hoc enim profecit in nobis admirabilis illa conlatio, ut stuporem tantummodo mentis incuteret, non quemadmodum eam perficere uel adprehendere ualeremus ostenderet.

ISAAC: Non est mirandum hominem simplicissimum et de substantia ac natura diuinitatis numquam penitus eruditum rusticitatis uitio et consuetudine erroris antiqui usque nunc detineri uel decipi potuisse et ut uerius dicam in errore pristino perdurare, qui non recenti sicut putatis daemonum inlusione, sed ignorantia pristinae gentilitatis infertur, dum secundum consuetudinem erroris illius, quo daemonas hominum figura conpositos excolebant, nunc quoque illam inconprehensibilem atque ineffabilem ueri numinis maiestatem sab circumscriptione alicuius imaginis existimant adorandam, nihil se tenere uel habere credentes, si propositam non habuerint imaginem quandam, quam in supplicatione positi iugiter interpellent eamque circumferant mente ac prae oculis teneant semper adfixam.