De Peccatorum Meritis et Remissione et de Baptismo Parvulorum
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.
Frustra itaque nonnulli etiam illud argumentantur, ut dicant: si peccator genuit peccatorem, ut paruulo eius reatus originalis peccati in baptismi acceptione soluatur, etiam iustum gignere debuit. quasi ex hoc quisque carnaliter gignat, quod iustus est, et non ex hoc potius, quod in membris eius concupiscentialiter mouetur et ad usum propagandi lex peccati mentis lege conuertitur. ex hoc ergo gignit, quod adhuc uetustum trahit inter filios saeculi, non ex hoc, quod in nouitatem promouit inter filios dei; filii enim saeculi huius generant et generantur. inde et quod nascitur tale est, quia quod nascitur de carne, caro est. iusti autem non sunt nisi filii dei. in quantum autem sunt filii dei, carne non gignunt, quia spiritu et ipsi, non carne nati sunt. sed ex hoc carne gignunt, quicumque eorum gignunt, ex quo nondum in nouitatem perfectam [*]( 1 cf. Ioh. 3, 5 2 1 Ioh. 3, 2 11 cf. I Ioh. 1, 8 12 cf. Ps. 36, 10 15 Pelagiani 19 cf. Rom. 7, 23 21 Luc. 20, 34 23 cf. Ioh. 3, 6 ) [*]( 1 sumus (su s.l.m2)L sps LmlSPGA renouati zd, b in iexlu 2 ioanncs Gd dilectisimi Lml posl inquit cdd. nunc d 3 apparuid Lml quod] quid LmlVm2Gd ho Lml 4 re corr.ml ex spe A 6 uidemus S ei ct similcs b ei similes d 7 cepimus LS\' 8 disimile3 Lml 9 regenerantes AJI fili A 10 disimili Lml 11 quia om. r 12 dcccpimus Vml sedneimus M 13 q: res Lml iuuenies K 15 sc Kml parniilo (us s. 0 m2)K reatns K originali Gml 17 ho Lml iustu KmlGmlAC 18 potius om. z d quo Kb 19 peccati (ti s.l.m2)L 21 nouitate r promisit Gml fili LmIVml 22 **gencrant L 23 quia] add. et zbd 24 fili A carne A gignit Ga.c. 23 **spiritu V ct om. b set (t ml saepe) L )
Non igitur contrarium testimonium est illud, quo dictum est: qui natusest ex deo, non peccat, ei testimonio, quoiam natis ex deo dicitur: si dixerimus, quia peccatum non habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non est. quamdiu enim homo quamuis totus in spe iam et iam in re exparte regeneratione spiritali renouatus adhuc tamen portat corpus, quod corrumpitur et adgrauat animam, quid quo pertineat et quid unde dicatur, etiam in uno homine distinguendum est. nam, ut ego arbitror, non facile cuiquam scriptura dei tam magnum iustitiae perhibet testimonium quam tribus famulis eius, Noe, Danihel et Iob, quos Hiezechiel propheta dicit ab inminente quadam iracundia dei solos posse liberari, in tribus utique illis uiris tria quaedam hominum liberanda genera praefigurans: in Noe, quantum arbitror, iustos plebium praepositos propter areae tamquam ecclesiae gubernationem, in Danihele iustos continentes?, in Iob iustos coniugatos [*]( 10 I Ioh. 3, 9 11 I Ioh. 1, 8 14 cf. Sap. 9, 15 18 cf. Hiez. 14, 14 ) [*](1 totius ex totus V uetustatiss.l.m2L ***mutarunt Vcomotarent Kml 2 uctustate infirma L uetustate infirmat SGuctustatc infirmatur P et in ras. r esse G ut om. A uetus A 3 sit s.l.m2S iccirco A etiam ut b 4 sps (u s. s)V sit Sml 5 ei cm. A proderit - cst s. ras. m2L 7 spe Lp.c. spe SVPG 9 illnd-est om. zd quo Engelbrechl quod rb 10 cu A quod zA 11 natus S nati C 12 decepimus LmlVml 13 in anie spe om. b in spe iam et iam] ipse iam etiam LSPG ipse iam et iam (p *. s ml)V in re] in spe ex ire Lm2 parte] add. in LSVPb 14 renouatū GA 15quojquod A et (s. m2 lei) K 16 distingendum e∗go V 17 cuiqua* sptura LillI 18 daniel CMd 19iezehihel L iezcchiel SVG hiezehiel P inezechihel K hyezcchiel M ezechiel A in ezcchiel b 20 itaque SP 21 noae L 22 pleuium LmlVmlGml praeuium Sml praepositum C propositos b arcae tamquam] aqua et arcii LSPG aqua et arcae eccje Tx; c/. Enarr. in psalm. 132, n. 5 (XXXVII 173 JI) archae lÚnl 23 daniele lflCd danihel A alt. iusto Lml coniugales z ) [*](fi* )
Danihel uero post orationem, quam fudit deo, de se ipse dicit: cum orarem et confiterer peccata mea et peccata populi mei domino deo meo. propterea, nisi fallor, per supra memoratum Hiezechielem cuidam superbissimo dicitur: numquid tu sapientior quam Danihel? neque hic dici potest, quod quidam contra orationem dominicam argumentantur, quia etsi orabant eam, inquiunt, sancti et perfecti iam apostoli nullum omnino habentes peccatum, non tamen pro se ipsis, sed pro inperfectis et adhuc peccatoribus dicebant: dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, ut per hoc, inquiunt, quod dicerent \'nostra\', in uno esse corpore demonstrarent et illos adhuc habentes peccata et se ipsos, qui iam carebant omni ex parte peccato. in Danihele certe hoc non potest dici, qui, ut credo, tamquam propheta praeuidens hanc aliquando praesumptionem futuram, cum in oratione saepe dixisset \'peccauimus\', non ita nobis exposuit, cur hoc dixerit, ut ab illo audiremus: \'cum orarem et confiterer peccata populi mei domino deo meo\', nec adhuc distinctione confusa, ut esset incertum propter unius corporis societatem. si diceret: \'cum peccata nostra confiterer domino deo meo\', sed omnino 2J [*]( 2 ci. Gen. 6,9. Eccli. 44,17. II Petro 2,5. Dan. 6,22. lob 1,8 5 cf. Gen. 9,21 8 Dan. 9, 20 10 Iliez. 28,3 12 Polagiani (?) 15Matth.6,12 21 cf. Dan. 9,5.6.10 22 cf. Dan. 9, 20 ) [*]( 1 disserere A exqiiirere M 2 ista Lmlsrml PO iusti M praeminucrint LVmlbpminucrit SPG posthoc eras. prophetico bisscr. L 3et aliis—sobrius in mg. m20 4 so**brius L 5 subrepserit K surrepsit A suprexit C noae L *ebrius A 7 daniel CliJbd ipso Ab 8 dicit s.l.m2K 9 meo s.l.m2G 10 iezehihelem L hczechielem K iezechielcm G hiezechielum C 11 danielGil/Jd 13 orabat KtIlI ea Lm2 inqui ut Lml iniqui ut SPG ut (s.l.) iniqui ut V habentes omnino K 14 se s.l.O 15 demitte Gm1 17 demonstraret Kml 19 danihel V Daniele d potes Lral 20 propcta Lm] aliquando semel eras. L praesumtioncm L 21 orationes K 22 cur] cii P 23 peccata] add. mea et Kb ne AC 24 confusa-nostra in mg.m2A corpris Lm1 )
lob autem post tam magnum de illo iustitiae testimonium dei quid dicat ipse uideamus. in ueritate, inquit, scio, quia ita est. quemadmodum enim iustus erit ante dominum? si enim uelit contendere cum eo, non poterit oboedire ci. et paulo post: quis, inquit, iudicio eius aduersabitur? quodsi fuero iustus, os meum impie loquetur. iterum paulo post: scio, inquit, quia inpunitum me non dimittit. quia sum impius, quare non sum mortuus? quodsi purificatus niue et mundatus fuero mundis manibus, sufficienter in sordibus me tinxisti. item in alio suo sermone: quia conscripsisti, inquit, aduersus me mala et induisti me iuuentutis meae peccata et posuisti pedem meum in prohibitione, seruasti omnia opera mea et in radices pedum meorum inspexisti, qui ueterescunt sicut uter uel sicut ucstimcntum a tinea comestum. homo enim natus ex muliere parui est temporis et plenus iracundia et, sicut flos cum flor uit et decidit, discessit, sicut umbra non manet. nonne et huius curam fecisti uenire in iudicium tuum? quis enim erit mundus a sordibus? nemo, nec si unius diei fuerit uita eius. et paulo [*](2 Dan. 9, 20 6 lob 9, 2. 3 9 lob 9, 19. 20. 28-31 15 lob 13, 26-14,5 ) [*](1 distincti Vml se om. z CMTbd distinctionem Lm1 2 coramciulens YmlK 3 mei om. VPM d quis—detectat in mg. m2K hic S uic Lm1 Km1 contradicat Lm2 quã amI 4 quid] quis C 5 postain LmlYml iustitiae om. r, sed cf. p. 86, 8 Gdis.l.m2\'K Tenimom. LSYPb crit] add. homo zbd,sedef. p. 86,11 8 dmGm1 enim] autein z CMTbd 9 inquit quis Kb 12 dimittet Lm2 dimittis M, cf. ἐὑσεις 13 muiulandis manibus .1 14 uincxisti Yml 15 sermonc (mone s.l.mSyC! coitsripsisti Lilli aduersum -4 16 iuu. meae pecc. s.l.mZL 17 proititione L pro- hibicione K opera] peccata V opera (in mq. at peccata) b 18 conspexisti KACb ueterascunt Ym2Abd 19 comestum LK 20 enim om.I1. parui (par in ras.)LS praui YmlGml pauci KCT, cf. p. 87, 1 ec s. cJ-p. ê..l 21 iracundiae Lm2 flornerit LSVPb descessit b 22 uius Lml cura AC 23uis.l.m2C mundus erit K inmundus erit C mundus (ns.i.»n2)V 24 uitae K. )
Fragilitatem quoque ipsam uel potius damnationem carnalis generationis ostendens ex originalis transgressione peccati, cum de peccatis suis ageret, uelut eorum causas reddens dixit hominem [*]( 1 Iob 14, 16. 17 6 cf. 1 Ioh. 1, 8 10 Iob 9, 2. 3 16 Hier. 2, 29 17 Ps. 142, 2 19 Iob 9,19. 20 26 cf. Iob 14,1 ) [*]( 1 denumerasti A omnes necess. d meas s.l.m2L et s. ut Vm2 3 com- misit V 4 confitetur G p. c. dicit se b .5 deum Cb iste s.l.naR , 6 nos s.l. post dixerimus L habemus A 7 humanae s.l.m2L 8 ei] et ImeISPG ei (i in ras.)V mentiens P metuens M 9 iustitiae—scit in mtj.mlG qua Pm2 concupiscit LmlSV PG 10 ueritatem S 11 erit] add. homo bd deum Ab 12 no Vml id cst-oboedire ei om. : zT 13 in s.l.m2K inucnire AM 14 obaudientiam M quae A qua M obaudire M possit Kbd praecipiente KmlC 15 unde bis K 17 iutres inquit KCbd iudicio AJl 19 de iob dic A iudio S 21 illa s.l.m2K 22 conuincit (con in ras., uincit s.l.m2)L conuincet A hos L 26 ucl ut b gpru eorum V causans Lml )
Quid quod ipse dominus, qui ci perhibuerat testimonium, cum etiam scriptura, hoc est dei spiritus, dixerit in omnibus, quae [*]( 2 Eph. 2,3 6 lob 14,1-5 14Iob 14,16.17 21 Iob 14,17 22Rom. 7,15 25 cf. Iob 1, 22 ) [*]( 1 plena (in mg. at plenū)K iracundia Kml 2 quia Va.c. qua irac. s.l.m2L iracudia K 3 concupiscentiac L concupiscentia P 4 irā in mg. m2G 5et sequenter Pml ostendens L(dens s. ras.m2),SVPGbd čč LmlSVPGA G plcnum P iracundiaeLm2 addit Cb si*cutZ/ comGml 7 floruerit (ruerit ni2s.ras.)L 8 et om. M lOnemmoL unus LVml fuit L 11 coram Kml hominibus Kml uitac s.l.m2G 12 unus Vral esset oni.A 13 potest Gb posse A 14 ueniret KAC dinumerasti* V om K nccessitates A 1Gpeccatamcaom.yl ino»».jS quitLmJquidEJli commlssiL 17apparuitLSPGbd apparuit (es.alt.a)Vm3 apperuit (e exa)A 1sdelectationesLmlKml inlebraLml deuitanda .1 19 quidam LrnlM 20 sunt Gm1 dilectione A 21 quod (d in rfl.«.)V et—uideri in mg.m2K si om.Jl 23 hoc ago ll 2t quod] quo A peribuerat LVC perhibllit K 25 q: Lml )
Et ipsa increpatio qualis est, quae ex domini Christi persona intellegitur? enumerat illi diuina opera potestatis suae sub hac sententia increpans, ut cum dicere appareat: \'numquid potes haec tanta quae possum?\' quo autem pertinet, nisi ut intellegat Iobetiam hoc ei diuinitus credimus inspiratum, ut praesciret Christum ad passionem esse ucnturum-intcllegat ergo, quam debeat aequo animo tolerare quae pertulit, si Christus, in quo peccatum, cum propter nos homo factus esset, omnino nullum fuit et in quo deo tanta potentia est, nequaquam tamen passionis oboedientiam recusauit? quod puriore cordis intentione Iob intellegens responsioni suae addidit: auris auditu audiebam te prius et nunc ecce oculus meus uidet te. ideo uituperaui me ipsum et distabui et aestimaui me ipsum terram et cinerem. quare sibi ita in hoc tam magno intellectu displicuit? neque enim opus dei, quo erat homo, recte illi poterat displicere, cum etiam ipsi deo dicatur: opera manuum tuarum ne despexeris. sed profecto secundum illam iustitiam, qua se noucrat iustum, se uituperauit atque distabuit aestimauitque se terram et cinerem mente conspiciens Christi iustitiam, in cuius non tantum diuinitate, sed nec in anima nec in carne ultum potuit esse peccatum, secundum quam iustitiam, quae ex deo est, etiam Paulus apostolus illud suum, quod secundum [*]( 3 Iob 39, 34 7 cf. lob cap. 38-39 12 cf. Ioh. 8, 46 etc. 15 Iob 42, 5. G 20 Ps. 137, 8 22 cf. Iob 42, G 25 cf. Phil. 3, 9 26 cf. Phil. 3, 6-8 ) [*](1 ei exvnG labius Vml deinn b 2loqucrctur s. ras. m2L loquutns S 3 quid-audipns in my. m2K urtieor Lml 4 nemmo Lml G q: Lml 8 hanc C 9 haecs. s.l.m2G 10 pro etiam suspic. Maurini nam eredimus om.zd 11 pationcm Lml debet zd 13 in quo] cu in A 14 rccusabit A 15 responsione Vm1Km1 sua Km2 16auditumC audiebam] intellegebam z, b in mg. ecce om. Sb 17 nide Vml distibui Lml 18 ita mu. z 19 quod A erat s. ras. Lm2 21 despexirit LmlCml dispexeris Lm2SKA 22ininstii Vm3 se] sityl uituperabit A 23 aestimabitque A nientem Lml 24 diuinitati; (nis. l.m2)G 25 illum G potuisse (om. esse).l 26 ititiam Lna1 )
Non igitur praeclarum illud testimonium dei, quo laudatus est Iob, contrarium est ci testimonio, quo dictum est: non iustificabitur in conspectu tuo omnis uiuens, quia non id persuadet prorsus in illo nihil fuisse, quod uel ab ipso ueraciter uel a domino deo recte reprehenderetur, quamuis iam iustus et uerax dei cultor et ab omni malo opere se abstinens non mendaciter diceretur. haec enim de illo uerba sunt dei: animo aduertisti in puerum meum Iob? non enim est illi homo similis super terram, sine querella, iustus, dei cultor, abstinens ab omni opere malo. primis uerbis ex hominum qui sunt in terra comparatione laudatur; proinde omnibus qui tunc in terra iusti esse poterant excellebat. non ergo ipse propterea nullum peccatum omnino habebat, quia in profectu iustitiae ceteros anteibat. deinde adiungitur \'sine querella\', de cuius uita nemo iuste quereretur; \'iustus\',qui tanta morum probitate profecerat, ut nullus ei esset aequandus; \'uerus dei cultor\', quippe etiam suorum peccatorum uerax humilisque confessor; \'abstinens se ab omni opere malo\', mirum si ab omni etiam uerbo et cogitatu malo. quantus quidem lob fuerit ignoramus; sed nouimus iustum, nouimus etiam in perferendis horrendis tribulationum temptationibus magnum; nouimus non propter peccata, sed propter eius demonstrandam iustitiam illa omnia fuisse perpessum. uerum tamen haec uerba. [*]( 5 Ps. 142, 2 9 lob 1, 8 ) [*]( 1 fneiit2 querela Lm2Vm2KAM quaerella S querela P damnauit Lm2. VmZ 2 extimauit SG cstimabit A 3 illud pclarum V di d.mZG quoil L 4 ei] et 0 testimonium CM quod LVmlCM G pcrsuadcns .1 fuissct Lml 8 hab Lml opere malo bd 9di sunt A animaduertisti r An non aducrtisti b 10 similis s.l.G 11 et 16 querela Lm2Vm2 PGKm2AMTbd quae- rella S quaerela Kml post iustus add. s.l. ucrns Lm?bd, lort. recle;cj.lin. 18 et S 12 abstinens se Md ominum Lml 13 qui] add. tunc S conparatione-terra om. 8 14 potuernnt zd ipsi Lml 15 hab*cbat Lhabe- bant .1 anteiiibat Sml iustitia anteibit (a s. i m\'2)T\' 16 adiunjratnr Kml post quere*la add. s.l. id est Lm2 lieinmo L 17 quaercretur SKml tantu more (u s.c)Aml prouitate LmlSmlVmlG pro- fcctus erat Lm2 proficerat A aut Kml nullus ei] nulli rei Lm1SVPG 19 abtinens G 20 nimirum P malo (m s. I. m3) r; cj. in Praet. descr. cod. P 22 ini A orrendis Lml horrcdis Iiml )
Sunt ergo in terra iusti, sunt magni, fortes, prudentes, continentes, patientes, pii, misericordes, temporalia mala omnia propter iustitiam aequo animo tolerantes; sed si uerum est, quia et uerum est: si dixerimus, quia peccatum non habemus, nos ipsos decipimus et: non iustificabitur in conspectu tuo omnis uiuens, non sunt sine peccato nec quisquam eorum tam arroganter insanit, ut non sibi pro suis qualibuscumque peccatis dominica oratione opus esse arbitretur.
Nam de Zacharia et Elisabeth, qui nobis saepe in huius quaestionis disputationibus obiciuntur, quid dicamus, nisi quod euidenter scriptura testatur eminenti iustitia fuisse Zachariam in principibus sacerdotum ad offerenda ueteris testamenti sacrificia pertinentium ? legimus autem in epistola, quae ad Hebreos scribitur, [*]( 1 cf. Rom. 7, 22. 23 4 Rom. 7,19. 20 l) cf. Rom. 7,22 lORom. 7,24.25 161 loh. 1,8 17 Ps. 142,2 23 cf. Luc. 1,6sqq. 25 cf. pag. 47—19 ) [*](1 possunt b pnssent etkm] post sententiam M 2uidit b 3 mcnbris V meis 111 lege Vml sui Lml 4 quia] que Ltnl alt. quod om. A odii Ain2Mtnl 5 odii A\' hoc—ego s.l.m2K 6 habitabat G 7 ipste Lml ante interiorem exp. ordine K 8 habitabat G 9 quod LPGd lege Gml 11 ergo Lml liberauit LmlSVmlC 14 continentes patientes om. s 15 quia et uerum] immo quia uerum (immos.l.m3)V, PTd, inGimoeras. quia-estotll.A, 16abemusL»t2 17dec.]seducimus PM,binmg. 18 ne Vml 19utom.A nonom. z si S pro suis] prorstis S 20dominicaoratione A operatione Kmlb nopusesse Popus nee Fm2opusessenon Lm2 21 zacharias Lm2 elysabeth V helisabeth K helisabet b in t.l.vi2L 23 eminente A 24 aferenda Lml 25 pertinentia b epistula Vml chreos LA hebraeos M Tbd inscribiturKACb )
Quid autem de Zacharia et Elisabeth laudabile dictum est, quod non in eo comprehendatur, quod de se apostolus, cum in Christum nondum credidisset, professus est? dixit enim se secundum iustitiam, quae in lege est, fuisse sine querella. hoc et de illis ita legitur: erant autem ambo iusti ante deum, incedentes in omnibus mandatis et iustificationibus domini sine querella. quia ergo quicquid in eis erat iustitiae non erat ad * homines simulatum, ideo dictum est: ante deum. quod autem de [*]( 2cf. Hebr.6,20 4 Hebr. 7,26.27 12cf. Hebr. 5,1-3 1scf. Phil.3,0 20 Luc. 1,6 ) [*]( 1 priore] superiore zd 3 principis Sml 4 cotidiae L qiiotidie Lm2Vm3(! populi PGd talem inquit decebat T clicebat LmlSYGmlA G inalitia] macula z, 6 in tng. incotaminatum K 7 a s.l. G, om. C quotidianam Lm2Vm3G cottidianam K 8 post sacerdotum del. iustum sine maeula L 10 finies Vtnl Phinees bd ipse s.l.m2S iste] ipse.! 11 quicum Sml 12 positus (in my.m2 primitus)V 13 exsistente Gin2K uentur Lml 14 gestebat SG gerebant KAC,b (in mg. gestabaut) gestabat VmlM 16 helisabeth LK helisabet b 17 quod—comprehendatur om. z do s.l.Vm3,om.LmlSM in om.P 18 xpo LmlSVPGK credidisset et A se om. z. 19 in] ex z, sed cf. p. 92,2 fuisse se Vm2 fuisse est b post quere»la rns. slitt. in L illa Lml 20 eran t s.l.Vm3K incedentibus Lml 22 quia ergo s.l.m2L quidquid LmlSVmlGml CTquid JI in om. Pd inerat PCMd 23 omines Lml similatum K ideo dictum om. LSVG erat ex e Vm3,om.S dnmz )
Sic itaque omnes, quicumque in hac uita diuinarum scripturarum testimoniis in bona uoluntate atque actibus iustitiae praedicati sunt et quicumque tales uel post eos fuerunt quamuis non eisdem testimoniis praedicati atque laudati uel nunc usque etiam sunt uel postea quoque futuri sunt, omnes magni, omnes iusti, omnes ueraciter laudabiles sunt, sed sine peccato aliquo non sunt, quoniam scripturarum testimoniis, quibus de illorum laudibus credimus, hoc etiam credimus non iustificari in conspectu dei [*]( 10 II Cor. 4,16 14 Phil. 3,15.16 19 cf. II Cor. 4,16 28 cf. Ps. 142, 2 ) [*]( 1 si] add. quo modo b adprehensos LmlVmlGml 2 a] in bd, om. C 4 extensus b 6 se om. LSVmlPCJI fe s. eras. v L est SG 7 in] ea d iustiac K 11 rcnouatus K 12 perfectione*L deinque A 13 comites bis K 14 quodquod SVmlGMml quot A 15 alter Kml rcuelauit LmlPACM 16 quo P 17 n ex in V 18 q: A 19 fidei om. z do die] deinde M in sua LPd 21 qui Ji 22 iustititiao L 23 tales cu eis (cii eis s.l.m1)L post] pro S eis LmlSVmlPG 24 in eisdem L in eisdem SP praedicti LmlSPG praedicti V 25 ait. sunt] add. ut LmlSPGM 27 illarum Kml 28 dei] eius A )
At enim ait dominus: estote perfecti, sicut pater uester caelestis perfectus est; quod non praeciperet, inquiunt, si sciret fieri non posse quod praecipit. non nunc quaeritur . utrum fieri possit, si istam perfectionem ad hoc accipiunt, ut sine ullo sit quisque peccato, cum hanc agit uitam — iam enim supra respondimus posse fieri -, sed utrum aliquis faciat, hoc nunc quaerimus. neminem autem esse, qui tantum uelit, quantum res exigit, ante praecognitum est, sicut scripturarum quae supra commemoraui testimonia tanta declarant. et tamen cum dicitur cuiusque perfectio, qua in re dicatur uidendum est. nam ex apostolo testi -, monium paulo ante posui, ubi se fatetur in acceptione iustitiae, quam desiderat, nondum esse perfectum et tamen continuo dicit: quotquot ergo perfecti, hoc sapiamus; quod utrumque non diceret, nisi in alia re perfectus esset, in alia non esset. uelut si iam sit quisquam sapientiae perfectus auditor-quod nondum erant illi, quibus dicebat: lac uobis potum dedi, non escam; nondum enim poteratis, sed nec adhuc quidem potestis; eis quippe et illud ait: sapientiam loquimur inter perfectos, utique perfectos audit ores uolens intellegi —, potest ergo fieri, sicut dixi, ut iam sit aliquis sapientiae perfectus auditor, cuius nondum sit perfectus et doctor; potest perfectus esse iustitiae cognitor, nondum [*]( 5 Pelagiani Matth.5,48 15 cf. pag. 93,14 16 cf. PhU. 3,12 Phil.3,15 20 I Cor. 3, 2 22 I Cor. 2, 6 ) [*](letom.zd iudicio Lml cii(cs.l.m2)L 2fidebusVml 3operationemliml 5 At—dom.] ait enim dominus sAM at enim dominus ait bd sicut s.l.r»2A 6 et pater GAd 7 praecepit Lm2AM non om.A 8 possit s.l.m2L 9quique LSVrnl PG anc Lrnl liac Kml 10 faciat (in mg. al fiat)6 12 scriptura Vm2G sup.ra scripturaarm (exp. m2)K qui Lml commemorauit K 14 in s.l.m2G digatur IjinlVmlGml uinendum Vnil testimonium s.l.m2G testimonio A 16 quodquod LmlSVGM 18 uelut] uerum zM si iam] sua M 19 adiutor LmlGml erat Lml 21 quidem om. KA 22 iutcrfectos (o»iperfectos)yl utique perfectos ifi mg. m2Gutique perfectiores b 23 dix Lml .24 adiutor Gml perfector A 25 esse perfectus A cognitor (or s.l.)K )
Xeque negandum est hoc deum iubere ita nos in facienda iustitia esse debere perfectos, ut nullum habeamus omnino peccatum. nam neque peccatum erit, si quid erit, d non diuinitus iubetur ut non sit. cur ergo iubet, inquiunt, quod scit nullum hominum esse facturum? hoc modo etiam dici potest, cur primis illis hominibus iusserit, qui duo soli erant, quod sciebat eos non esse facturos. neque enim dicendum est ideo iussisse, ut nostrum aliquis id faceret, si illi non facerent; hoc enim, ne de illa scilicet arbore cibum sumerent, non nisi illis solis deus iussit, quia, sicut sciebat quid iustitiae facturi non erant, ita etiam sciebat quid iustitiae de illis erat ipse facturus. eo [*]( 14 Phil. 3, 15. 16 19 Pelagiani 23 cf. Gen. 2, 17 ) [*](2 pcrfectus in mtj. m2A 3 homines om. A qui oni. M iraicoru A dilectionc S 4 ista d quoque om. zbd 6 praescripsit KCb praesciuit M 7 per- fecti A digatur Kml 8 quia A prorsus om. K 9 quia] ctiamsi A et om.2 10 posset Kml posse b dici* V 5e A 11 proficit GmlKACb abeatur Lml 12 quisquam zMTbd 14 id] hoc A deu3 uobis r reuelauitSFmSPGCill 15 quo LmlV PM 17 instia Km1 efomnino habeamus (55 exp. m2)K 18 namque (om. neque) M nec zTd pr. si] sed A iubeatur Kb iunctur Cml 19 inquiunt iubet P sit A hominem Gml 20 futuru IÚnlb illis s.l.L 22 aliqui K aliquid C, om.GmI facerent K 23 arbore] arte LtnlSPG,V(in mg.m2 1 arbore) ciuum LmlSVml summerent L sumeret A 24 sicut bis K facturi-iustitiae in nu/.m2K 25 quod A ipse erat b eo] et KC quo A )
Sed ecce, inquiunt, apostolus dicit: bonum certamen certaui, cursum consummaui, fidem seruaui; superest mihi corona iustitiae; quod non diceret, si haberet ullum peccatum . immo uero respondeant, quomodo potuit haec dicere, cui adhuc restabat ipsius passionis, quam sibi iam inpendere dixerat, tam magna conflictatio, tam molestum et grande certamen. an ad eius consummandum cursum parum adhuc deerat, quando illud deerat, ubi erat futurus acrior et crudelior inimicus? quodsi ideo talibus uerbis certus securusque gaudebat, quia de uictoria futuri tanti certaminis certum eum securumque iam fecerat, qui eandem passionem iam illi reuelauerat inminere, non re plenissima, sed spe firmissima haec dixit et quod futurum esse praesumpsit tamquam f actum fuerit indicauit. si ergo his uerbis etiam hoc adderet, ut diceret: \'nullum habeo iam peccatum\', hoc quoque illum intellegeremus non de rei factae, sed de rei futurae perfectione dixisse. sic enim ad ipsius cursus consummationem pertinebat nullum habere peccatum, quod isti putant, cum haec diceret, iam in illo fuisse conpletum, [*](10 Pelagiani II Tim. 4, 7. 8 ) [*](1 liominibus om.A 2 quaminssit Vml sit om.S 3 hac Lml ad Vml pceptu A contempserit VKm2A 4 in eorum Pd damnatione VA eis zI fiibiA si.4 7 faciant Lm1 enim om. V 8 dimittendi V ml si*L 9 aut-est in mfl.L non est SPG, in L ras. 3 lilt. 11 fidem sern., cursum cons. d 12abcret L 14tam Lml lficonflictio Ka.c.ACb et] ac zd grandem Lml crande SGml 16 consumandu A 18 sccuturusqnc P gaudebat bis V futuri om. A 19 tallti om. zd securumquem Lml eandcm] tandem T 21 praesumsit L 22 fuerat SPa.c. adderet] attenderet A 23 abeo Vml hoc peccato ia Kml 24 fnterae Lml 25 csuptioncm A 26 in ex ilG )
Sint licet homines tanta excellentes iustitia, ut ad eos de columna nubis loquatur deus, qualis Moyses et Aaron in sacerdotibus eius et Samuhel in his qui inuocant nomen eius, cuius magnae laudes pietatis et innocentiae scriptura ueridica [*](7cf.Matth.6,12 12.15cf.IICor.l2,7.8 13IICor.l2,9 21cf.I\'s.98,7 Ps.98,6 ) [*](1 qucmammodum SV K,om.A ad ips. cursus consummationem (in mg. al cursum passion«)6 passiqncm (csumationc s.ir,2)L passionem SVPG 2 in om.A 3 ipsis Lml ipse S adhuc diceret A dicerent LmlSVmlPO )[*](del. L) [*](conplendum-fllisse in mj.m2K 4 ergo] quoque/f 5 iam ae — 99,17 superbire unde om. L (unum fol.inicrc.) passiolle A praofidos Cml puidcns MT, b (in wj. al prcsidens) 7 quod] add. ipse 6 Sdimitteretur zd quiaGml quãJl dnsA 9fine*G\' adhuc futurum] affuturū A confitcndo (con s.i.m2)V impletu (nd s. t>n3)F 11 si om.S uiuus Sml 13 ter om. A 14 nam uirtus Vm2PAd 15 anglos Am2 sataueae Vml satanaee G 16 n exp.vaK auferctur SVmlGmlKml colafizabantur V colaphizebatur Kml 17 uisionum zd, b in mg. extolletur Vml audent V quenquam A 18 honore Vml unere Kml ouore Gml huius uitae bd 19 peccatii VmlKrnl 21 nobis Migne 22 samuel SPCM 23 magna Gml laudis Gml AJl innoc.] add. in zd scriptura* V ) [*]( I LX. August. VIII para I. Vrba et Zycha. ) [*]( 7 )
Iam ergo quod loco tertio posui uideamus. cum uoluntatem humanam gratia adiuuante diuina sine peccato in hac uita possit homo esse, cur non sit, possem facillime ac ueracissime respondere: \'quia homines nolunt\'. sed si ex me quaeritur, quare nolint, imus in longum; uerum tamen etiam hoc sine praeiudicio diligentioris inquisitionis breuiter dicam. nolunt homines facere quod iustum est, siue quia latet an iustum sit siue quia non delectat. [*]( \' 3 Ps. 98, 8 5 cf. Prou. 3,12. Hebr. 12, 6 8 cf. Ps. 37,18 cf. Hebr. 4,15 9 cf. Hebr. 7, 25 11 Matlb. 6, 12 14 cf. Matth. 19, 20. 21 ) [*](dcf. L) [*]( 1 praedicamur sml praedicatur AM 2 dedicabit A 3 tamen om. SVPGd 4 om s. exp. eos Km2 6 et om SVPG 8 illo s.l.G 10 mandaciter Pml mendatiter Kml quisquedeso Km2CTb 13 sic S P sit V m1M dubitant Sml 15 impleuissct SVmlGml 16 perfectus s.l.m3V haberet KCMb 18 esse se K 21 tertio loco b 22 uoluntate humana KACb gratiā Gm1 sine peccato in hac uita si (si om. P)sine peccato in hac nitnSP;incod.V20litt.erasae peccatis4 23 possc s.l.m2S posse MT 21 uolunt SVmlGml 25 nolunt CMd nolilltlongum] nolimus in Jongum (in mg. longiori tractatu indigct)/\' nolimus (om. imns) G longQ (u s. 0 m2)V 26 uolunt SVmlGml 27 dclectant S )
Nullius proinde culpae humanae in deum referas causam. uitiorum namque omnium humanorum causa superbia est. ad hanc conuincendam atque auferendam talis medicina caelitus uenit: ad elatum hominem per superbiam deus humilis descendit per misericordiam gratiam claram manifestamque commendans in ipso homine. quem tanta prae participibus suis caritate suscepit. neque enim et ipse ita uerbo dei coniunctus, ut ea coniunctione unus filius dei et [*]( 2 ignorantia — 20 superbia, est] cf. Fulgentii ad Mon. 1 28 (LXV176. 17711) 10Hier. 10,23.24 18 Ps. 11S, 175 24 cf. Ps. 44,8. Hebr. 1,9.3,14 ) [*](del.L) [*]( 1 quiquc P quisque M 2eo*** TT eoquod AMT 4 ab om.A 5 ignotescat Vml lateuat Sm1 Gm1 OgratiaSFPO pr. quae Cbd 7 in ipsis it idem SPm2 in ipsissit itidem Pml in ipsis sit item V in ipsi sit (sit s.l.m2) idem(r\' in ipsis A in ipsis idem M in om. K praedistinati K 8 sunt (in mg. alsint) A. sint SPCbd 9 et erudiendi, si] ut emditi SV PGT sintfiliiT sintVPp.c.bd 11 uia] uita SV PmlG 12subiungit VPG 13 in om. V 14 adiuorKml adituorGml 15 mecum sic agere b 16 fatuisti A 17 a uoce alibi itic. fol. 136* L 19 causam uitiorum: namque b 21 conuicendã Kml 23 glaram LmlSGml maiiifestum quae 5 manifestaque Aml connuendens S in cras. P ipsi homini Pm. rcc. homiiig L 24 qnc (o in ras.) V que PmlM quae S tantll P particibus V tuis Kml caritatem Lml PC claritate K 25 coniunctos LmlSVmlGml ca] ipsa zbd coniutione Lml dei-filius in m9.m21. ) [*]( 1* )
Sed laborant homines inuenire in nostra uoluntate quid boni sit nostrum, quod nobis non sit ex deo, et quomodo inueniri possit ignoro. excepto enim, quod apostolus ait, cum de bonis hominum loqueretur: quid enim habes quod non accepisti? si autem accepisti, quid gloriaris, quasi non acceperis?, ipsa etiam ratio, quae de his rebus a talibus quales sumus iniri potest, quemlibet nostrum quaerentem uehementer angustat, ne sic defendamus gratiam, ut liberum arbitrium auferre uideamur, rursus, ne liberum sic asseramus arbitrium, ut superba impietate ingrati dei gratiae iudicemur. [*]( 5cf. Col.2,3 11 Ps.84,13 15 Rom. 5, 5 20 cf. I Cor. 4,1-6 211Cor.4,7 ) [*]( 1 unius A siue A 2 opportebat Lml 3 propriam (u s. a)V 5 te- sauris L Gestimare A 7 aggere A 8 nune nescit in mg-m2G 9 nunie- ris KA 10e*lationis Km2 ellationis Ltnl 11 ita set Lml dau L 12 suauitatem (in mj. al benignitatem) b benignitatem T 17 ante nobiseras.pro L 19 quod A bonii KM quomodo L iuuenire (i s. fin. c)K 21 hominibus r 22 si-aecep. om.A autem] add. et Kbd groriaris L 23 iis d a om.SVmlPG iniri (qui s. \\m2jV inuenirc A inueniri CM 24 ne* V 25 post arbitrium eras. tâd. arbitrium in L 26 aseremus Lml ut s. exp, in Vm2 superbia A )
Namque illud apostoli quod commemoraui sic defendere quidam uoluerunt, ut dicerent \'ideo quicquid etiam bonae uoluntatis habet homo, deo tribuendum esse, quia et hoc in illo esse non posset, si homo ipse non esset; cum uero, ut sit aliquid atque ut homo sit, non habeat nisi a deo, cur non auctori deo tribuatur etiam quicquid in illo est bonae uoluntatis, quod non esset, nisi esset in quo esset?\' sed hoc modo etiam illud dici potest malam quoque uoluntatem deo auctori esse tribuendam, quia nec ipsa esse posset in homine, nisi homo esset in quo esset. ut autem homo sit, deus auctor est; ita et eius malae uoluntatis, quae nisi hominem haberet ubi esset esse omnino non posset, ad auctorem deum esse referendum. quod nefas est dicere.
Quapropter nisi obtineamus non solum uoluntatis arbitrium, quod huc atque illuc liberum flectitur atque in eis naturalibus bonis est, quibus et male uti malus potest, sed etiam uoluntatem bonam, quae iam in eis bonis est, quorum esse usus non potest malus, nisi ex deo nobis esse non posse, nescio quemadmodum defendamus quod dictum est: quid enim habes quod non accepisti? nam si nobis libera quaedam uoluntas ex deo est. quae adhuc potest esse uel bona uel mala, bona uero uoluntas ex nobis est, melius est id quod a nobis quam quod ab illo est. quod si absurdissime dicitur, oportet fateamur etiam bonam uoluntatem nos diuinitus adipisci. quamquam uoluntas mirum si potest in medio quodam ita [*](2 Pelagiani (?) 18 I Cor. 4, 7 ) [*](1 nanque A defendere—quicquid in mg.m2K 2 uolueriilt A quidquid LmlSVml, ita etiam lin. 5 3 possit Kml 4 till. ut om.K 5 habet z auctori] ut priori A auertor M 7 oc Lml 8 actori Lvil pr. esse omzATd possit KM homines Kml 9 in s. exp. ex G et om. A 10 malae uoluntatis (esigen. partit., cf. lin. 2 el5)]nialam uoluntatem Kni2 malae iioluntatis causa (eausa in mg. m3) V male uoluntates M qua A si P homo n A homine C ubi] in quo Kb esse om. A 11 ad auctoritatem A ad ad auctorem C, om. d deum esse om. d refercndani KCVp.c. referenda M, om. d 13 optineamus (s.l.m2 I teneamus)fr 14 hoc atque illud A adhuc Kml illud Vml deflectitur G 15 malae K 16 bonus Kml ct quorum SV 18 quit Lml abes Lml 19 quidem KA quidam C adhuc—ost in mq.A 20 ex] si ex A est] et Km2 21 an nobis Lml absordissime A 22 fateamur (ur s. add.)L fatea S fateantur Abd 23 quamquam] qiiQ A miror C2\' quod ia A )