De Natura et Origine Animae

Verum tu fortasse, quamuis altiora sint, quae de animarum origine requiruntur quam est unde ducimus et reddimus flatum, tamen eadem altiora de scripturis sanctis te didicisse confidis, de quibus per fidem didicimus, quae nulla possent humana ingenia uestigare. nam longe utique praestantius est nosse resurrecturam carnem ac sine fine uicturam quam quicquid in ea medici scrutando discere potuerunt, quod nullo sensu anima percipit. cum praesentia sua uegetet cuncta quae nescit; et longe est melius nosse animam, quae in Christo renata et renouata fuerit, in aeternum beatam futuram quam quicquid de illius memoria, intellegentia, uoluntate nescimus. haec autem quae dixi praestantiora atque meliora nullo modo nosse ualeremus, nisi diuinis crederemus eloquiis. his ergo eloquiis fidere te fortassis existimas, ne de origine animarum sententiam definitam proferre cuncteris. primum si ita esset, non ipsi humanae naturae tribuere debuisti, quod scit homo de sua qualitate atque natura disquirere atque disquirere, sed dei muneri; dixisti enim: quid differt homo pecore, si hoc nescit ? quid igitur opus est aliquid legere, ut hoc sciamus, si eo ipso quo a pecore [*]( 6 cf. I Cor. 2, 10 26 Viuc. Victor; cf. pag. 381, 0 ) [*]( 1 clamantem—spiritum om.E et-pater om.ABCIb 3 dixerit E 4 clamamns C 5 me] ne B 7 altitudine BC altitudinem I Tbd S tamen s. erp. enim 1 te pecoribus] temporibusC cūparē A 12 sanctis redidicis se A 13 possint II 14 inucstigarc Eb anle rcsurr. exp. resurrecturain I 15 camcm- uicturam om.B hacC quidquid AET,itemlin. 19 16 nullo] in illo b percipit anima E 18 qua E fuerit renata et rcnouata 1 renati C 19 beata E 20 haecce A 21 cloquiis crederemus E 22 te Om.H te posse E fortasse E excstimas C 23 difinitani E cuncterisE (ris in mg. add.) primus ABC 24 ipsa H humana II unianae B 25 qualitate (inmg. 1 uolūtate)b atque disserere om. B 26 difret B difert E a pecore JIbd )

distamus iam hoc scire debemus? sicut enim nihil mihi legis, ut me uiuere sciam — habet enim natura mea, ut hoc nescire non possim — ita, si et illud scire naturae est, cur mihi de hac re profers quibus credam testimonia scripturarum? numquid soli distant pecore qui eas legunt ? nonne ita creati sumus, ut distemus pecoribus et antequam ad aliquas litteras peruenire possimus ? quid est, quaeso, quod tantum naturae nostrae arrogas, ut co ipso quo distat a pecore iam norit de origine animarum disquirere atque disserere, et rursus eam sic facis huius cognitionis expertem, ut hoc scire humanitus nequeat, nisi diuinis testibus credat?

Deinde et in hoc falleris. nam diuina testimonia, quae ad istam quaestionem soluendam referre uoluisti, non id aperiunt. aliud est quod illa demonstrant, sine quo uere non possumus pie uiuere, quod scilicet animarum nostrarum deum habeamus datorem, creatorem, formatorem. sed quomodo id faciat, utrum nouas eas flando an de parentibus trahendo, non exprimunt nisi de una illa quam primo homini dedit. lege diligenter quod scripsi ad fratrem nostrum dei seruum Renatum; ibi enim quia id ostendi, non fuit necesse et hic scribere. uelles autem me definire quod ipse definisti, ut in tales angustias contruderer, in quales ipse contrusus aduersus catholicam fidem tot et tanta locutus es, ut ea si fideliter et humiliter recolas atque consideres, uideas profecto quantum tibi profuisset, si scisses nescire quod nescis, et quantum tibi prosit, si uel nunc scias. nam si intellegentia tibi placet in natura hominis, quoniam reuera si eam non haberet, nihil, quantum ad animas pertinet, pecoribus distaremus. intellege quid non intellegas, ne totum non intellegas, et noli despicere hominem. qui ut ueraciter intellegat [*]( 18 cf. pag. 317 sqqa ) [*]( 1 nihil om.E legis] legisse opus est H 2 me om.E hoc scire possim sqq. T non om.l 3 possim] sim A ctsi Cb natura BCHIb 4 scriptiiru A 5 a po- core bd alt. a pecoribusHbd 7 ipso] isto C quod ABOITb 8 dissere B et-sie om.JI 9 uius A cogitationis DCI,b in mg. 12adistainC 13 ille C possimus A 14 habemus C 15 id quod facit C 16 an de] unde B illa una BClTbd huna A 17 legi C scripsitC 18 seruus A ostendi] optinet II 19 difinire E ipsi BC difinisti E 20 contruerer C 21 tote (om. et) C et-quantum tibi om.A loquutus B1 eas Hb et] atque bd 23 si cisses E scireC si om.H 25 si reuera A pcrtinent.4 26 a pecoribus bd intellege∗∗A ne] nec CE ne-intellegas om.D 27 dispicere CH ut]itC )

quod non intellegit hoc se non intellegere intellegit. unde autem dictum sit in sacro psalmo: homo in honore cum esset, non intellexit; comparatus est pecoribus insensatis et similis factus est eis, lege et intellege, ut hoc obprobrium humiliter potius ipse caueas quam superbe alteri obicias. de his enim dictum est, qui istam uitam solam deputant uitam secundum carnem uiuentes et post mortem nihil sperantes ueluti pecora, non de his, qui neque negant se scire quod sciunt et confitentur se nescire quod nesciunt et tutius intellegunt infirmitatem suam quam de sua uirtutc confidunt.

Non itaque displiceat praesumptioni tuae iuuenali meus senilis timor, fili. ego enim, si hoc quod de animarum origine quaerimus nec deo nec aliquo spiritali homine docente scire potuero, paratior sum defendere quam recte etiam hoc deus sicut alia multa nos scire noluerit quam temere dicere, quod aut ita sit obscurum. ut hoc non solum ad aliorum intellegentiam perducere nequeam, sed nec ipse intellegam, aut certe etiam hereticos adiuuet, qui propterea persuadere conantur ab omni noxa puras esse animas paruulorum, ne scilicet eadem noxa in auctorem deum recurrat et redeat, quod insontes animas, quibus nec lauacrum regenerationis subuenturum esse praesciuit, dando carni peccatrici esse conpulerit peccatrices nulla baptismatis gratia subuentura, qua liberentur a damnatione perpetua, quando quidem innumerabiles animae infantum, antequam baptizentur, de corporibus exeunt. absit enim. ut hoc nolens diluere dicam quae ipse dixisti, \'quod anima per carnem meruerit inquinari et esse peccatrix nullum habens ante peccatum, quo recte id meruisse dicatur\', et \'quod etiam sine baptismo originalia peccata soluantur\' et \'quod regnum quoque caelorum non baptizatis in fine tribuatur\'. haec atque huiusmodi [*]( 2 Ps. 48, 13 7 cf. Rom. 8, 13 18 cf. pag. 356, 11 20 cf. Tit. 3, 5 25 Vinc. Victor ) [*](1 intelligat E 2 palmo C 3 mmentis (s. I.1 pecoribus) I iusrntatis .1 4 eis] illis BCITd 6 de his] deis B quiaC solam uitani EH 9 tutins] tocius A totiusC potius BIllTbd hanc infirmitatem snam b 10 conndant E 11 itaque] enim I praesentioni A iuuenili BITld 12 de hoc B 15 noluerunt C lOnecC 20 insonantes H (exp.m1) lauachmmC 21 praestiuit A carnis A 22 peccatores B libenterC 2.5 infantium EI 25 delucre B 27 quod BCb dicamurA 2ssoluenturJ 29 finem BCI )

uenena fidei nisi dicere timerem, fortasse de hac re definire aliquid non timerem. quanto melius igitur non separatim de anima disputo et affirmo quod nescio, sed quod apertissime apostolum uideo docuisse simpliciter teneo ex uno homine omnes homines ire in condemnationem qui nascuntur ex Adam, nisi ita renascantur in Christo, sicut instituit ut renascantur, antequam corpore moriantur, quos praedestinauit ad aeternam uitam misericordissimus gratiae largitor, qui est et illis quos praedestinauit ad aeternam mortem iustissimus supplicii retributor non solum propter illa quae uolentes adiciunt, uerum etiam, si infantes nihil adiciant, propter originale peccatum. haec est in hac quaestione definitio mea, ut occulta opera dei habeant suum secretum salua fide mea.

Nunc iam, quantum dominus donare dignatur, etiam ad illud debeo respondere, ubi de anima loquens meum nomen iterasti atque dixisti: non enim, sicut Augustinus peritissimus episcopus profitetur, incorpoream et eandem spiritum esse permittimus . prius itaque utrum anima incorporea, sicut ego dixi, an corporea, sicut tu, existimanda sit disputemus; deinde utrum etiam ipsa secundum scripturas nostras dicatur spiritus, quamuis etiam proprie spiritus nuncupetur non uniuersa, sed aliquid eius. ac primum scire uellem corpus quid esse definias. si enim non est corpus nisi quod membris carnalibus constat, nec terra erit corpus nec caelum nec lapis nec aqua nec sidera nec si quid huiusmodi est; si autem corpus est quicquid maioribus et minoribus suis partibus maiora et minora spatia locorum obtinentibus constat, corpora suntetiam ista quae commemoraui: corpus est aer, corpus est lux ista uisibilis et omnia, sicut dicit apostolus, corpora caelestia et corpora terrestria. [*]( 4 cf. Rom. 5, 18 5 cf. Ioh. 3, 3 15 Vinc. Victor 27 I Cor. 15, 40 ) [*]( 1 timerem dicere b diffinire E 4 dixisse E 5 condem∗nationem H 6 sicuti ABCTbd institui BCI in corpore i 8 pracdistinauit CH mortem] uitam B 9 nolentes BCI 10 alt. adicent A (e in i mut. et a s. n add.) propter] pręter b 11 hac] illa d diffinitio Eb 13 dignabitur 1 14 nomen meum b 15 iterasci agustinus AC 17 an corporea] incorporea C 18 sicut tu om. B exestimanda AC disputamus A etiam utrum T u«rum H (t s. •) 19 quamuis—spiritus orn.C 20 uniuersas C 21 uelim E diffinias b 23 aque A si om.A huiuscemodi E 24 quidquidST et minoribus om.Dml 25 ma et minora A (mi s. I. ml) optimtibus A 26 istam A auer A est alt. om.ABCHIT 27 inuisibilis C dixit 1 )

Sed utrum aliquid tale sit anima, scrupulosissime ac subtilissime quaeritur. uemm tamen tu, unde tibi maxime gratulor, deum corpus non esse confirmas; sed me rursus sollicitum facis. ubi dicis: si anima caret corpore, ut sit, sicut quibusdam placet, cassae inanitatis aeria futilisque substantia. his enim tuis uerbis uideris credere omne quod caret corpore inanis esse substantiae. quod si ita est, quomodo deum audes dicere carere corpore nec times, ne sequatur inanis eum esse substantiae ? porro si et corpore caret deus, quod iam confessus es, et cum inanis esse substantiae absit ut dicas, non ergo inanis substantiae est quicquid corpore caret. et ideo qui incorpoream dicit esse animam, non est consequens, ut eam uelit uideri inanis futilisque substantiae, quia et deum, qui non est inane aliquid, simul incorporeum confitetur. uide autem quantum intersit inter id quod dico et quod tu me existimas dicere. ego enim nec aeriae substantiae animam dico: alioquin corpus esse confiteor. aer quippe corpus est secundum omnes, qui de corporibus cum loquuntur quid loquantur sciunt. tu autem propter id quod incorpoream dixi animam, non solum cassae inanitatis, sed ob hoc aeriam me putasti eam dixisse substantiam, cum et corpus eam non esse dixerim, quod est aer, et quod aere inpletur inane esse non possit. quod nec utres tui te ammonere potuerunt. quid enim aliud in eos nisi aer, quando inflantur, artatur? qui usque adeo inanes non sunt, ut eadem plenitudine etiam pondera sufferant. quodsi forte aliud tibi uidetur esse flatus, aliud aer, cum aer motus ipse sit flatus, quod et flabello agitato doceri potest, certe uasa quaelibet concaua, quae putas [*]( 4 Vinc. Victor ) [*](1 tale aliquid BCElTb scrupolosissime B 2 tu om.B 3 rursum T sollititum E 4 nt sit om.E 5 aerias BC aeriae ld futtilisque AH utilisque BC inutilisque D fictilisque E substantiae Dd; c/. I. 19 6 inanis—corpore om.Iml 7 quod—substantiae om.A 9 et] sed E et ex csDm2 10 absi t absit-substantiae lin. 15 om.C substantiae Substantiae est B quidquid DETbd 11 caret corpore T 12 uiderinanis A futtilisque All inutilisque D fictilisquoE 14 uidetur EI 15 exestimas A aereae b aeri ut substantiae AB 16 quippe] enim b 17 corporeę colloquuntur E qui E 20 non eam H eH in mg. add. E 21 substantiam exp. anfe quod E aere] est aere A ut I r∗∗A. te om./l 22 in eos aliudE illud C 23 inflatur E Cuiusque ABC 24 tibi om.B 25 aliud aer commotus ipso sit flatus in mg. H 21; a∗gitato H certa A concaua post inania pos. tigno transp. add. E )

inania, ut plena esse cognoscas, ab ea parte, qua inplentur, deprime in aquam et uide, quod nihil humoris in ea possit intrare repellente aere, quo plena sunt. cum autem ore sursum uersus conlocantur siue ex latere, tunc recipiunt liquorem, si quis infunditur uel ingreditur, exeunte atque euadente aere qua exitus patet. hoc praesenti facilius posset demonstrari facto quam scripto. sed non est hic diutius inmorandum, cum siue intellegas aeris naturam esse corpoream sine non intellegas, me tamen putare non debes uel aeriam dixisse animam, sed omnino incorpoream; quod et tu esse confiteris deum, quem dicere non audes inane esse aliquid, sed negare non potes omnipotentis et inmutabilis esse substantiae. cur ergo metuimus, ne sit cassae inanitatis anima, si sit incorporea, cum deum incorporeum esse fateamur nec eum cassae inanitatis esse dicamus ? sic itaque potuit incorporeus incorpoream creare animam, quemadmodum uiuens uiuentem quamuis inmutabilis mutabilem et omnipotens longe inparem.

Cur autem animam nolis esse spiritum, sed corpus eam uelis esse non uideo. si enim propterea spiritus non est, quia distincte apostolus nominauit spiritum dicens: et inte g er spiritus uester et anima et corpus, eadem causa est, cur ea non sit corpus, quia distincte nominauit et corpus; si autem affirmas, quod et anima corpus sit quamuis distincte corpore nominato, permitte, ut etiam spiritus sit quamuis distincte spiritu nominato. multo magis enim tibi debet uideri anima spiritus esse quam corpus, quia spiritum et animam unius fateris esse substantiae, unius autem substantiae animam corpusque esse non dicis. quo igitur pacto corpus est anima, cum eius et corporis sit diuersa natura, et spiritus non est anima, cum eius et spiritus sit [*]( 19 I Thess. 5, 23 ) [*](2 umoris AH in ea om. BCITbd repleta E 3 quod B uerso H 5 aerequexitus A qua∗H et hoc E 6 possit El T demonstrare C 7 siue] sine A intelligis E corporeaC 8 debebis H aeream BHl 9 et om.C 10 que C audies A est C 11 potest BC imputabilis A substantia B substantia C 12 inanitatis s. exp. iniquitatis H incorporeā A cum- incorporeum om. A 13 deus Htnl fateamur esse b 14 incorporeus deus b 15 queadmodum C 18 uellis A 19 distinctae7/ 21 quiad C 23 etiam ut B 24 multaA enirn magisbd animas AC 25 fateris unius I substantiae om.E 26 autem] enim E corpus qu*e H 27 Quod B pac*to E 28 spu BC )

una eademque natura? quid quod ista tua ratione etiam spiritum corpus esse cogeris dicere? alioquin si spiritus corpus non est et anima corpus est, non sunt spiritus et anima unius ciusdemque substantiae; tu autem utrumque, quamuis duo quaedam sentias, unam fateris habere substantiam: ergo et spiritus corpus est, si anima corpus est; neque enim aliter possunt unius eiusdemque esse naturae. proinde secundum te illud quod ait apostolus: spiritus uester et anima et corpus, tria sunt corpora; sed ex his duo, anima et spiritus, unius naturae sunt corpora, corpus autem illud, quod etiam caro dicitur, diuersa natura est. et ex his tribus, ut opinaris, corporibus, quonnn unum diuersae. duo uero sunt unius eiusdemque substantiae, constat totus homo, una quaedam res atque una substantia. ista cum asseras, non uis tamen, ut duae res unius eiusdemque substantiae, id est anima et spiritus, habeant unum spiritus nomen, cum duae res non unius eiusdemque, sed inparis diuersaeque substantiae, id est anima et corpus, habeant unum, sicut putas, corporis nomen. =

sed hoc omitto, nc de nominibus inter nos sit potius controuersia quam de rebus. quisnam sit homo interior uideamus, utrum anima an spiritus an utrumque. sed, sicut te scripsisse uideo, interiorem hominem animam dicis. de hac enim loquebaris, cum diceres: et gelante substantia, quae conprehendi non poterat, efficeret corpus aliud intra corpus naturae suae ui et spiramine conglobatum exindeque inciperet homo interior apparere, quem uelut in formam uaginae corporalis inclusum ad similitudinem sui deliniauit exterioris hominis habitudo. deinde infers: flatus ergo dei animam fecit, immo flatus ex deo anima factus est, effigiata substantialis et [*]( 7 I Tliess. 5, 23 22. 26 Vinc. Victor ) [*](1 quid est quod II 2 et anima om.A 3 eadem BC 4 autem om.ll duc que dā sententias nā A dο̄ quaedam sententias unam C Genim om. B possunt aliter E 8 uester] uero T 9 pr. corpore E 10 diuersa nature T diuersae naturae d 14 anima et] animaeO 15 duares; uniuseiusdemque substantie id est anima et sps; sed impare diuersae que substantiij .1 16 imparis et diuersę T habeat II 17 corporibus A 18 mitto C potius sit E 10 nideanus4 21 hominem om.B 22 substantiae II quae] qua AH quā BCEIT quod b cophendere T poterant A 23 et efficeret E ui otn.BCTb et om.T 24 inperet V ueluti d 25 forma BCEITbd declinanit E delaniauit T delineauit d 26 iners A animum Ad 27 effigiat asubstantialisC et—corporea om.Im1 )

secundum naturam suam corporea et sui corporis similis imaginique conformis. post haec incipiens loqui de spiritu: haec, inquis, anima, quae ex flatu dei haberet originem, sine sensu proprio atque intellectu intimo esse non potuit, quod est spiritus. sicut ergo uideo, interiorem hominem uis esse animam, intimum spiritum, tamquam et ipse interior sit animae sicut illa corpori. ita fit, ut quemadmodum corpus per interiora cana sua recipit aliud corpus, quod est anima, sicut putas, sic et anima credenda sit habere interiora inania, qua corpus tertium receperit spiritum, atque ita totus homo constet ex tribus: exteriore, interiore, intimo. itane nondum respicis, quanta te absurdissima consequantur, cum animam conaris asseuerare corpoream ? deinde dic. mihi: quis eorum renouabitur in agnitione dei secundum imaginem eius qui creauit eum? interior an intimus? apostolus quidem praeter interiorem et exteriorem non uideo quod sciat alium interioris interiorem, id est totius hominis intimum. sed elige quem uolueris. qui renouetur secundum imaginem dei, quomodo hanc recipiet, qui iam sumsit exterioris imaginem? si enim per membra exterioris cucurrit interior et gelauit — hoc enim etiam uerbo usus es, tamquam figmentum fusile fieret ex forma lutea, quae de puluere facta est —, quomodo eadem manente forma, quae inpressa illi est uel expressa de corpore, potest reformari ad imaginem dei? an duas habebit imagines, a summo quidem dei, ab imo autem corporis, sicut in nummo dicitur \'caput et nauia\'? an forte dicis, quod anima ceperit imaginem corporis et spiritus capiat imaginem dei, tamquam illa contigua corpori et ille sit deo, ac sic ad imaginem dei homo ille intimus, non iste interior reformetur? sed frustra hoc dicis. nam si et ille [*]( 2 Vinc. Victor 12 cf. Col. 3, 10 14 cf. Rom. 7, 22. Eph. 3, 1(3 24 cf. Macrobii Saturnal. I7, 22 ) [*](1 corpoream HT corpori similiH 2 anime AB animae C 3 habere CEH intellectum A 5 hominem mn.C 6 ut mn.D 7 intera A concaua b caua sua] casa sua B cauare H • recepit Ab cepit s. I. mlH 8 inania] inanima Cb quia A quę E quo T 9 ceperit D reciperet E (ere s. I.) constet- intimo om.H 10 respices H (i s. alt. e) 11 quan∗∗tate H canaris C 13 agnitionem ETbd eum] illum bd exterior an interior sqq. T 14 an intimus] animus ABCI praeter] prius B praeterit C et om.C 15 quē E hoc est H 16 elie A uis H 17 recipiatH 18 interiore (om. et)A interius I (or s. us ml) 19 gerauit Dml usus ||| es II 21 quąe II 22 absmumo C 24 nabia II naiua b coeperit ABCHmlb 25 et] add. si H capiet T tam II 26 a deo E 27 interiore] formetur A et si homo ille intimusi ) intimus ita est per animae omnia membra diffusus ut illa per corporis, iam etiam ipse per animam cepit imaginem corporis, sicut illa eum forma formauit. ac per hoc non habet ubi capiat imaginem dei manente in se ista imagine corporis, nisi quemadmodum nummus, ut dixi, aliter ex inferiore, aliter ex parte superiore formetur. ad ista te absurda quando de anima cogitas carnalis cogitatio corporum uelis nolisue conpellit. sed deus, ut etiam ipse rectissime confiteris, non est corpus; quomodo igitur capiat eius imaginem corpus? obsecro te, frater, ut non conformeris huic saeculo, sed reformeris in nouitate mentis tuae nec sapias secundum carnem, quoniam mors est.