De Natura et Origine Animae

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.

Sed, inquis, si anima caret corpore, quid est quod apud inferos diues ille cognoscit ? certe, inquis, nouerat iam Lazarum, non nouerat Abraham. unde illi tanto ante tempore defuncti Abrahae prouenit agnitio ? haec dicens si agnitionem hominis prouenire non putas sine corporis forma, ut noueris te ipsum, credo quod assidue speculum adtendis, ne, si fueris oblitus faciem tuam. non te possis agnoscere. rogo te, quem magis hominem nouit homo quam se ipsum et cuius minus potest faeiem uidere quam suam ? quis autem potest cognoscere deum, quem tu quoque incorporeum esse non dubitas, si praeter corporis formam, sicut putas, non potest cognitio prouenire, id est si corpora possunt sola cognosci? quis autem Christianus de tam magnis difficillimisque rebus disputans animum in uerba diuina tam neglegenter intendat, ut dicat: (si incorporea est anima, necesse est careat forma\'? oblitus es te formam legisse [*]( 9 cf. liom. 12, 2 10 cf. Rom. 8, 6 12 Vinc. Victor 13 cf. Lllc. 16, 19-31 25 cf. Rom. 6,17 ) [*]( 2animaeC coepit B coepit H 3 eius E cum H 4 dei]det A imaginemC numū T 5 alt. alter C ? noli | suae C nolis E conipellis B 8 capit AH 9 corpus om.C ut r non (sic) C conformaris T liuic-reformeris in mg. m2H lOsapiesC carnem (in mg. al. 1 hominem) b 12 aput C 13 inquit C iam om.ABCHITb cleazarum ADm1 non orn.E 14 habraham I habraā T ille C ante om.E habrahe/ 15peruenitB nominis H non putas prouenire CITb peruenire B 16 putes B 17 attendas E oblitus bis pon. A possi A possit B poscLs H (s s. c) 18 quaC liominuni BITd 19 cuius facicm potest nidere minus b potest minus Ell faciem potest BCIT potes A. uire C 21 corpus C 22 peruenire C sola possint E quis] quāuis C 23 magis Hml difficilimisqui A 24neglegentC 25es] estll te om. H legis se H ) [*]( LX; August. VIII pars I. Vrba et Zycba. ) [*]( 26 )

402

doctrinae? ergo corporea est forma doctrinae. oblitus es scriptum esse de Christo Iesu, antequam hominem fuisset indutus, quod in forma dei erat? quomodo ergo dicis: si incorporea est anima, necesse est careat forma, cum audias formam dei, quem non esse corporeum confiteris et ita loqueris, tamquam forma nisi in corporibus esse non possit?

Dicis etiam \'cessare illic nomina, ubi non distinguitur forma, et nihil illic agere appellationem nominum, ubi nulla est designatio personarum\', hinc uolens probare Abrahae animam fuisse corpoream, quia dici potuit: pater Abraham. iam diximus etiam ubi corpus nullum est esse formam. si autem appellationem nominum nihil putas agere, ubi non sunt corpora, numera ista nomina, quaeso te: fructus autem spiritus est caritas, gaudium, p a x, longanimitas, benignitas, bonitas, fides, mansuetudo, continentia et dic mihi utrum res ipsas non agnoscas, quarum ista sunt nomina, uel sic agnoscas, ut aliqua liniamenta corporum uideas. ecce, ut alia taceam, dic mihi quam figuram, quae membra, quem colorem caritas habeat, quae certe, si ipse inanis non es, inane aliquid tibi uideri non potest. cuius auxilium inploratum est, inquis, corporeus utique uisus est atque formatus. audiant te homines et dei nemo inploret auxilium, quia nemo eum potest uidere corporeum.

Denique, inquis, membra illic animae describuntur, ut uere sit corpus, et uis \'per oculum totum caput intellegi\', quia dictus est leuasse oculos suos, \'per linguam fauces, per digitum [*]( 2 cf. PhiL 2, G 3 Vinc. Victor 7 Vinc. Victor 10 Luc. 16, 24 13 Gal. 5, 22. 23 20 Vine. Victor 20-25 cf. Luc. 16, 24. 23 23 Vinc. Victor ) [*](1 ergo—doctrinae om.H es] est H 2 Iesu om.AH homine CEll 3 dici C incorpore A 4 qua B estC 5 ita] ista cum H forma ora.A 7 caesare C distinguntur C 8 illic otn. 11 appellationum C est om. A 9 uoles C habrahe C inter animam et fnisse eras. uerba: fuisse anima .1 10 habraham C habraa T 14 caritas bonitas (om. post. bon.) E pax patientia longanimitas f loganimitas A bouitas bonignitasi 16 quarum—agnoscas om.H 17uel]ut C 18 quain] con A mebraque (om. quem)C 19 colerē AH innanis A est E 20 imploratus H corporeius A 21 usus C Audiante (om. te) A 22 eum om.A 23 inquis] dicisfe discribuntllr C 25 es C lanas se CEm1 linguas II fauces C per om. A )

403

manum\', quia dictum est: mitteLazarum, utintinguat extremum digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam. tamen, ne per membrorum nomina de deo tibi corporeo praescribatur, dicis \'per haec incorporeas intellegendas esse uirtutes\', quia deum rectissime defendis non esse corporeum. quid igitur causae est, cur nomina ista membrorum in deo tibi corpus non faciant, in anima faciant? an uero quando de creatura haec dicuntur, proprie accipienda sunt, quando autem de creatore, tropice\' atque translate? pinnas itaque corporeas daturus es nobis, quoniam non creator, sed creatura, id est homo dicit: si assumsero pinnas meas sicut columba? porro autem, si propterea linguam habebat diues ille corpoream, quoniam dixit: refrigeret linguam mea, in nobis quoque adhuc in carne uiuentibus manus habet ipsa lingua corporeas, quia scriptum est: mors et uita in manibus linguae. puto etiam non tibi uideri uel esse in creaturam uel corpus esse peccatum: cur ergo habet faciem? an non audis in psalmo: non est pax ossibus meis a faeie peccatorum meorum ?

Quod uero \'illum Abrahae sinum\' existimas -esse corporeum et per ipsum\' asseris totum corpus eius agnosci\', uereor, ue in re tanta ioculariter atque inridenter, non serio grauiterque agere credaris. neque cnim usque adeo desiperes, ut arbitrareris corporeum unius hominis sinum ferre tot animas, immo, ut secundum te loquar, \'ferre tot corpora bene meritorum, quos illuc angeli sicut Lazarum perferunt\'. nisi opinaris fortasse illam unam animam solam ad [*]( 1.13 cf. Luc. 1G, 24 10 locus cx Ps. 54, 7 et Ps. 138, 9 contractus nidetur; cf. infra lcct. cod. Treccnsis 15 Prnu. 18, 21 17 Ps. 37, 4 19 Vinc. Victor 24 cf. Luc. 16, 22 ) [*]( 1 dictura] digitumC inittaC ut om. T 2 aqua AEHITb ut] et II d n\'frigiret A 3 mea A 4 corporeas intellegendas b 6 menbrorum A 7 cretura I 9 tropiceque (om. atque) B pennas UDm2EHlTbd dat. es nob. corporeas E datur B est AHCIIl 10 quoniam] add. est A 11 assumpsero BCHITbd sumpsero E pennas meas diluculo et rurs quis dabit mihi pcnnas sicut columbe T 12 autem om.b habeat BCT 13 refrige∗∗ret H hoc adhucC 14 quia scriptum est oin.E 16 esse om.A in creaturam Engelbrecht (c/. Ps. 30, 3 esto mihi in deum protectorem) in creatura D cientore B in crea- tore ACEHIT creatura b creatunmd 17 faciam E 19 illam sinum om.E 20 per om.E asscritC 21 serigio C 22 dcsiparas C desperes E arbitre∗∗ris A arbitrerisET 23 sinum unius horninis Tb sinum om.B fere E animusA 24 fere E quotrf angelis B 25 opineris T ) [*]( 26* )

404

eundem sinum peruenire meruisse. si non iocaris et errare pueriliter non uis, sinum Abrahae intellege remotam sedem quietis atque secretam, ubi est Abraham. et ideo Abrahae dictum, non quod ipsius tantum sit, sed quod ipse pater multarum gentium sit positus, quibus est ad imitandum fidei principatu propositus, sicut deum Abrahajn et deum Isaac et deum Iacob se deus uocari uoluit, cum sit innumerabilium deus.

Neque. haec ita me disserere existimes, tamquam negem fieri posse, ut anima mortui sicut dormientis in similitudine corporis sui sentiat seu bona seu mala. nam et in somnis quando aliqua dura et molesta perpetimur, nos utique sumus et, nisi euigilantibus nobis illa praetereant, poenas grauissimas pendimus; sed corpora esse credere, quibus hac atque illae quasi ferimur et uolitamus in somnis, hominis est, qui parum uigilanter de rebus talibus cogitauit. de his quippe uisorum imaginibus maxime anima probatur non esse corporea, nisi uelis et illa corpora dicere, quae praeter nos ipsos tam multa uidemus in somnis: caelum, terram, mare, solem, lunam, stellas, fluuios, montes, arbores, animalia. haec qui corpora esse credit, incredibiliter desipit; sunt tamen corporibus omnino simillima. ex hoc genere sunt etiam, quae aliqua significantia diuinitus demonstrantur siue in somno siue in extasi. quae unde fiant, id est quaenam sit uelut materies eorum, quis indagare. possit aut dicere? procul dubio tamen spiritalis est, non corporalis. namque huiusmodi species uelut corporum, non tamen corpora et uigilantium cogitatione formantur et profunditate memoriae continentur et ex eius abditissimis sinibus nescio quo mirabili et ineffabili modo cum recordamur prodeunt et quasi ante [*](2 cf. Luc. 16, 22 4 cf. Gen. 17, 4. 5 6 cft Ex. 3, 6 10 if. II Cor. 5,10 ) [*]( 2 sinon A habrahe C intellegere motam BH _3 habrahae C 5 est om.T mitandum A imitandam H principatū b ppositus T 6 et om.E ysaac E et om.E se] sed C, om.H uoluit uocf.ri 1 8 neque enim T me haec ita d hoc T exestimas A 9 animam H dormientes H dorm.] add. uelut AEH similitudinem EH 11 pr. et] uel E 12 euigilantibus I illamB poenis C 13 corporea T hiic atque illuc C ferimus D 14 uolutamus C 18 stcllaE et stellas IT 19 esse om.E 20 omni | nosu millima A genera B aliqua] alia Blbd 21 demonstratur B somnio EHI somniis bd ectasi d 22 fiunt C 23 ind«gare II (a s. «) potest BCITbd spiritualis Id 24 neque AE uiusmodi A 25 pr. et om.H 26 nescio quod quo B 27 ineffabilis C recordantur T )

405

oculos prolata uersantur. tam multas igitur et tam magnas corporum imagines, si anima corpus esset, capere cogitando uel memoria continendo non posset. secundum tuam quippe definitionem corporea substantia sua corpus hoc exterius non excedit. qua igitur magnitudine, quae nulla illi est, imagines tam magnorum corporum et spatiorum atque regionum capit? quid ergo mirum, si et ipsa sibi in sui corporis similitudine apparet et quando sine corpore apparet? neque enim cum suo corpore sibi apparet in somnis et tamen in ea ipsa similitudine corporis sui quasi per loca ignota et nota discurrit et laeta sentit multa uel tristia. sed puto, quod nec tu audeas dicere figuram illam corporis atque membrorum, quam sibi habere uidetur in somnis, uerum corpus esse. nam isto modo erit uerus mons, quem sibi uidetur ascendere, et corporea domus, quam sibi uidetur intrare, et arbor uera lignumque uerum corpus habens, sub qua sibi uidetur iacere, et aqua uera, quam sibi uidetur haurire, et omnia in quibus quasi corporibus uersatur corpora erunt, si et ipsa corpus est, quae simili imagine inter cuncta illa uersatur.

De conscriptis uisionibus martyrum dicendum tibi est aliquid, quoniam tu etiam inde testimonium adhibendum putasti. nempe sancta Perpetua uisa sibi est in somnis cum quodam Aegyptio in uirum conuersa luctari. quis autem dubitet in illa similitudine corporis animam eius fuisse, non corpus, quod utique in suo femineo sexu manens sopitis sensibus iacebat in stratis, quando anima eius in illa uirilis corporis similitudine luctabatur? quid hic dicis? uerumne erat corpus illa uiri similitudo an non erat corpus, quamuis haberet similitudinem corporis? elige quid uelis. si corpus erat, cur non seruabat uaginae suae formam? neque enim in illius [*]( 3 Vine. Victor 18 cf. Acta martyrum cd. Th. Ruimrt I 10 p. 212. 213 ) [*]( 1 corpora C 2 ante anima exp. autem H esse 1 memorie C recon I tinendo 11 (d 8. tin) retinendo b 3 quippe tuam D diffinitionem CilI difinitionem E 4 est exterius H magnitudini A 5 pene nulla T illa C corporum om.H 6 regnorum B regionē T mirum] mistim C 7 in om.BCITb et-apparet om.IIml 8 enim cum] ent in 11 9 ignota loca b 10 tristicia A tu nec b aaudeasC llsiC uidetur habere I 14 ligneumque IIlignumque T (s.l. l ligni) habens corpus b qua II 15 et om.H auriro I) 20neppeC nemphe H sibi uisa D uisa ex uera Hml in somnis est R codi B egypcio A ab aegyptio BCII egiptio E 21 luctaru A 22 f∗emineo II 23 sensusA 24 ic A 25 uiri] ueri E quauisE 26 elie A alig∗e C (i er.) quodT )

406

feminae carne uirilia repererat genitalia, unde ita posset sese coartando et, ut tu loqueris, \'gelaudo\' formari. deinde, obsecro te, cum corpus dormientis adhuc uiueret, quando eius anima luctabatur, in sua uagina erat utique omnibus membris uiuentis inclusa et in eius corpore suam formam, de quo fuerat formata, seruabat — nondum quippe artus illos, sicut fit in morte, reliquerat; nondum membra ex membris formata ex formantibus cogente ui morti, extraxerat —: unde igitur erat uirile animae corpus, in quo sibi luctari cum aduersario uidebatur? si autem non erat corpus et tamen erat aliquid simile corporis, in quo sane uerus labor aut uera laetitia sentiretur, iamne tandem uides quemadmodum fieri possit, ut sit in anima similitudo quaedam corporis nec ipsa sit corpus?

Quid si tale aliquid apud inferos geritur et in eis se non corporibus, sed corporum similitudinibus animae agnoscunt? cum enim tristia patimur quamuis in somnis, etsi membrorum corporeorum sit illa similitudo, non membra corporea, non est tamen poenae similitudo, sed poena; sic etiam ubi laeta sentiuntur. sed quoniam sancta Perpetua nondum erat mortua, non uis hinc tibi fortasse praescribi, cum ualde ad rem pertineat, cuius esse naturae existimes illas similitudines corporum quas habemus in somnis. et tota ista causa finita sit, si eas et similes corporibus et non esse corpora confiteris. uerum tamen Dinocratcs frater eius mortuus erat; hunc uidit cum illo uulnere quod uiuus habuit et unde est perductus ad mortem. ubi est quod tantis conatibus laborasti, cum ageres de praecisione membrorum, ne simul concidi anima putarctur? ccce uulnus erat in anima Dinocratis, quod eam ui sua, quando erat in eius corpore, exclusit e corpore. quomodo ergo secundum tuam opinionem, \'quando membra corporis praeciduntur, [*](28 Yinc. Victor ) [*](1 reppererat BIT reperereratC reppererant E ista E sese]esse BCI se E 2 tuom.A 4 uinentibus E 5 de qua ET 6 illos sieut bis pon. BC 8 uirilae 1m1 9 et] ea BC 10 labora ut A 11 posset E 12 quaedam similitudo E ne A ipse C 13 non corporibus sed corporibus sed corporum simitudinibus A 14 agnoscant C 15 tristitia (alt. tcxa m1) C, B tristitiam Hb corporeū B 17 sed om.e etia A 19 perscribi C eB 20 exestimes AC existimas A 21 causa ista BCITb 22 dnocrates C 23 ante quod er. uid. quod uiuus II uiuus] uulnus C perductns est T esset E 24 conatibus om.C 25 praecisionē A prccisione B (pr. i ex e) pretione C praeci*sione H anima concidi E 26 donocratis C quod—sua] quando ea uisu. aut C 27 e om.A a T )

407

ab ictu se subtrahit et in alias partes densendo se colligit, ne aliqua pars eius uulncre corporis amputetur\', etiamsi dormienti atque nescienti membrorum aliquid praecidatur? tantam quippe illi tribuis uigilantiam. ut etiam uisis occupata somniorum, si plaga inruerit ignoranti, qua caro feriatur. se illa prouidenter perniciterque subducat, ne possit feriri atque uexari siue concidi, nec adtendis, homo prudens, quod, si sc anima inde subduceret, nec illa percussio sentiretur. sed inueni quod potueris quid inde respondeas, quomodo anima partes suas abripiat et recondat introrsus, ne, ubi praeciditur seu percutitur corporis membrum, amputetur et ipsa atque uexetur, Dinoeratem aspice et dic, cur eius anima non se subtraxerit ah co corporis loco, qui mortifero uulnere uastabatur, nc in illa fieret quod in eius facie etiam post mortem ipsius corporis appareret. an forte iam tibi placet, ut istas potius similitudines corporum quam corpora esse credamus, ut quomodo apparet quasi uulnus, quod non est uulnus, ita quod non est corpus quasi corpus appareat? nam si anima uulnerari potest ab eis qui uulnerant corpus, nihilne metuendum est, ne possit occidi ab eis qui corpus occidunt? quod dominus apertissime fieri non posse testatur. et tamen anima Dinocratis mori non potuit, unde corpus eius est mortuum, et quasi uulnerata uisa est, sicut corpus fuerat uulneratum, quoniam corpus non erat, sed habebat in similitudine corporis etiam similitudinem uulneris. porro autem in non uero corpore uera miseria fuit animae, quac significabatur adumbrato corporis uulnere, de qua sororis sanctae orationibus meruit liberari.