Nec mirum, quod haec de ineffabili natura dicuntur, cum in his etiam rebus, quas corporeis oculis cernimus et [*]( .9 Deut. 6, 4 15 Ps. 81, 6 18 Rom. 11, 86 ) [*]( 1 fidei qug FSO fide atque TN fide que M commendata est VOM ct om. TNM 2 nostri om. P dispensatione om. P iungitur P 3 percipiendam M 4 est] et 0 & fin. est] et Nbd om. VO filius est VO 7 sed-sanctus om. M 8 sit om. VO sed] sed et AFSTNVy et Mbd 9 dominus unus RSV 10 interrogemus R interrogamur P 11 respondebamus V 13 eum esse om. M esse oni. MP debeamus M 14 sic om. AFSTNYr 16 ei] a TN 17 et per (et 8. I. m. 2) F, V dono] et in dono (in s. I.) F, 0 et in domo V sancti spiritus 0 iam ipse M 18 et in ipso et per ipsum Vbd 20 de quo quaeritur om. TN de quo] nec hoc FSVOrAI ctl hoc A5 21 coli a nobis VO 24 hiis TMO iis bd quibus V corporeas P oculis om. P secernimus V )
19
corporeo sensu diiudicamus, tale aliquid accidat. nam cum de fonte interrogati non possumus dicere, quod ipse sit fluuius, nec de fluuio interrogati possumus eum fontem uocare, rursus potionem, quae de fonte uel fluuio est, nec fluuium possumus appellare nec fontem, tamen in hac trinitate aquam nominamus et cum de singulis quaeritur, singillatim aquam respondemus. nam si quaero, utrum in fonte aqua sit, respondetur aqua; et si quaeram, utrum aqua sit in fluuio, nihil aliud respondetur, et in illa potione non poterit alia esse responsio; nec tamen eas tres aquas, sed unam dicimus. sane cauendum est, ne quisquam ineffabilem illius maiestatis substantiam sicut fontem istum uisibilem atque corporeum uel fluuium uel potionem cogitet. in his enim aqua illa, quae nunc in fonte est, exit in fluuium nec in se manet; et cum de fluuio uel de fonte in potionem transit, non ibi permanet, unde sumitur. itaque fieri potest, ut eadem aqua nunc ad fontis appellationem pertineat, nunc ad fluuii, nunc ad potionis, cum in illa trinitate dixerimus non posse fieri, ut pater ipse aliquando sit filius, aliquando spiritus sanctus. sicut in arbore radix non est nisi radix nec robur est aliud quam robur nec ramos nisi ramos possumus dicere; non enim quod dicitur radix, potest
[*](1 accedat .ÂSBIFI 2 poBsimus FIB! PTNMObd 3 possimus TNMObd et rursum bd rursum P 4 fluuio] Sumine P possi- IDUS TNMbd 5 nec tamen M in om. TN hanc TN trinitatem TN nominamus om. A 6 cum] tamen M singulatim F om. VO aqua AFSf respondimus FIBt 7 nam-quaeram om. M si om. RAFSTNVOf aqua in fonte .A.FBTNMVOţbd responditur FXS1 8 quaeramus lib. praet. R 9 et] uel V om. 0 esse alia bd 11 ineffabiliter V maiestatis illius M 13 hiis TNM quo V nunc] nec VO fonte-transit (supra fonte pos. est "ua" supra transit "cat" M 14 exit] hęe sit FlAS exiit (i alt. 8. l.) P ųęç transit T transit N ne 0 de om. PVO 17 potionis] optionis V 18 diximus 0 ipse om. AFSPTNMVOabd 19 non est radix nisi bd 20 robor A rubur Sx est om. A aliud] aliquid SPVOf robor (semper o) A ramuB (bis) AlFSV ramQ (bis) y 21 quae JRM radyx S poteat] id est potest TN id possit, FSVf id potest AObd ) [*](2* ) 20
dici et robur et rami; nec lignum, quod pertinet ad radicem, potest aliquo transitu nunc in radice esse, nunc in robore, nunc in ramis, sed tantummodo in radice, cum illa regula nominis maneat, ut radix lignum sit et robur lignum et rami lignum, nec tamen tria ligna dicantur, sed unum. aut si haec habent aliquam dissimilitudinem, ut possint non absurde tria ligna nominari, ut etiam tria ligna dici possunt propter firmitatis diuersitatem, illud certe omnes concedunt, si ex uno fonte tria pocula inpleantur, posse dici tria pocula, tres autem aquas non posse dici, sed omnino unam aquam, quamquam de singulis poculis interrogatus in quolibet horum aquam esse respondeas, quamuis nullus hic transitus fiat, sicut de fonte in fluuium dicebamus. sed haec non propter illius diuinae naturae similitudinem, sed propter uisibilium etiam unitatem corporalia exempla data sunt, ut intellegeretur fieri posse, ut aliqua tria non tantum singillatim, sed etiam simul singulare nomen obtineant, ne quisquam miretur et absurdum putet, quod deum dicimus patrem, deum filium, deum spiritum sanctum nec tamen tres deos in ista trinitate, sed unum unamque substantiam.
Et de patre quidem ac filio multis libris disseruerunt [*](1 pro et om. AFSyTNVObd 2 non potest R nunc om. R esse-radice om. V 4 manet M pr. et om. 0 5 tria om. 0 6 aliquam habent M dissimilitudinem om. M non om. V abeurda (8. a add. J e) F, S et tria FSTNf 7 pro nominari praebent dici bd ut-possunt om. TNbd ligna tria A tria] ita y possint dici A possint FSfPMO 8 illud] id A VO uno om. P 9 impleantur-pocula om. M pocula-aquas om. V autem om. M 10 aquas impleantur posse dici tria pocula tres autem aquas non posse dici M aquam om.P M quamquamj quam SVO qui A 12 hic nullus YO hiis M sicut om. P 13 in fiuuium] riuuli M sed] et P sed non P diuinae illius 0 16 unum singulare Fbd 17 obtineat M detineant P ne P: nec R,A,Ff:iTNMJ\'Orbd absurde P 18 diximus M 19 unum] unum deum Pbd unum colamus AFSTNMVOx 21 Et om. AP illud M quidem ac filio] qui 8 et filius M ac] et P in multis A deseruerunt Fl deseruerint M )
21
docti et spiritales uiri, quibus, quantum homines hominibus poterant, et quemadmodum non unus esset pater et filius, sed unum essent, et quid proprie pater esset et quid filius, insinuare conati sunt: quod ille genitor, ille genitus; ille non de filio, ille de patre; ille huius principium, unde et caput Christi dicitur, quamuis et Christus principium, sed non patris; hic uero illius imago, quamuis nulla ex parte dissimilis et omnino indifferenter aequalis. tractantur haec latius ab eis, qui non tam breuiter quam nos totius Christianae fidei professionem uolunt explicare. itaque, in quantum filius est, de patre accepit, ut sit, cum ille de filio id non acceperit: et in quantum hominem mutabilem, scilicet creaturam in melius commutandam, ineffabili misericordia temporali dispensatione suscepit, multa de illo in scripturis inueniuntur ita dicta, ut inpias haereticorum mentes prius uolentes docere quam nosse in errorem miserint, ut putarent eum non aequalem patri nec eiusdem esse substantiae, qualia sunt illa: quoniam pater maior me est, et: caput mulieris uir, caput uiri Christus, caput autem Christi deus, et: tunc et ipse subiectus erit ei, qui illi subiecit
[*]( 5 cf. I Cor. 11, 3 6 cf. Ioh. 8, 25 7 cf. Col. 1, 15 18 Ioh. 14, 28 19 I Cor. 11, 8 20 I Cor. 15, 28 ) [*]( 1 et] ac ; spiritales] religiosi P et quibus N quantum] tantum AFSV tamquam TN. 2 et om. PN que admodum F 3 quicquid M pater proprie M propriae R et om. M 4 ille genitus (ille s. l. m. 1) F et ille genitus YO hic genitus bd 5 ille] hic bd huius ille bd huius om. M 6 principium sit N 7 hiis .11 8 et-aequalis om. 0 et] sed TN indifferens et TN indiferente requalis S tractantibus FSTJS Vy tractatur P haec om. P 9 ab om. TN; quam] sicut P 10 confessionem P uolunt Ml 11 de] et de RAFTNVOf id de filio A id] hoc 0 non id y accepit M 12 hominem] homo est (o est in ras.) F, V, om. 0 13 commutando YO commutendam M 14 illa P 16 quam om. 0 errore <S terrorem 0 miserunt MP 17 patre Y esse om. AP qua alia M 19 caput uiri Christus om. P 20 et ipse] etiam ipse TN ipse Mbd ) 22
omnia, et: uado ad deum meum et deum uestrum, et nonnulla huius modi: quae omnia posita sunt, non ut naturae atque substantiae inaequalitatem significent, ne falsa sint illa: ego et pater unum sumus, et: qui me uidit, uidit et patrem meum, et: deus erat uerbum — non enim factus deus, cum omnia per ipsum facta sint — et: non rapinam arbitratus est esse aequalis deo et cetera talia, sed illa posita sunt partim propter administrationem suscepti hominis, qua dicitur: semet ipsum exinaniuit — non quia mutata est illa sapientia, cum sit omnino incommutabilis, sed quia tam humiliter hominibus innotescere uoluit — partim ergo propter hanc administrationem illa ita scripta sunt, de quibus haeretici calumniantur, partim propterea, quia filius patri debet, quod est, hoc etiam debens utique patri, quod eidem patri aequalis aut par est; pater autem nulli debet quidquid est.