Itinerarium

Inde ascendimus in turre Dauid, ubi decantauit psalterium,: magna ualde in caenaculis singulis. Quae turris quadrangulis et opus scalptum non habens tectum. In qua et christiani pro deuotione ad mansionem ascendunt, et circa medio noctis spatio surgentes audiunt uoces murmurantium deorsum in ualle Iosaphat contra Iordanem ad loca, quae respiciunt contra Sodoma et Gomorra.

Deinde uenimus in basilica santa Syon, ubi sunt mirabilia multa. Inter quibus, quod legitur de lapide angulare, qui reprobatus est ab aedificantibus. Domino ingrediente in ipsa ecclesia, quae fuit domus sancti Iacobi, inuenit lapidem deformem in medio iacentem, tenuit eum et posuit in angulo. Quem tenes et leuas in manibus et ponis aurem in ipso angulo, et sonat in auribus tuis quasi multorum hominum murmuratio. In ipsa ecclesia est colomna, ubi [*]( 1 crux post adoratur om. B 4 foras oleum B Et nisi-foras haec uerba supra omissa in margine inferiore ead. m. ascripsit B 5 in locum sunmB 6 reclusam B lestom.B 13 uenimus B turrem B 14 singulis om. B quadrangula B 15 sculptum B in quam B et om. B 16 medium noctis spatium B 18 iosaphath B contra sodomam et gomorram B 20 basilicam sancti sion B 21 inter quos legitur B de illo B lapite Br 23 in ipsam ecclesiam B domus sancti iacobi fuit B n iacobi. Innenit Br 25 angulum B tenęs corr. 2. m. Br leues B manus B pones B 26 in ipsum angulum B 27 columna B ubicolumna p. 206, 1 om. Br )

De Sion uero usque in basilica sancte Marie, ubi est congregatio magna monachorum et mulierum, mensas i.nnumerabiles, lecta languentium, sunt tria miliaria et orauimus in pretorio, ubi auditus est Dominus, et modo est basilica sancte Sophie. Ante ruinas templi Salomonis sub platea aqua decurrit a fonte Syloa secus porticum Salomonis. In ipsa ecclesia est sedes, in qua sedit Pilatus, quando audiuit Dominum. In qua petra quadrangula, in quam reus leuabatur, ut ab omnibus audiretur et uideretur, <in eam leuatus est Dominus, quando auditus est a Pilato. Ibique remansit illius imago, pedem pulcrum, modicum, subtilem, statura communis, pulcra facies, capillo subanelato, manum formosam, digiti longi, quantum imago designat, quae illo uiuente et pedibus ambulante depicta est et posita in ipso [*]( 1 signum est B 2 ea Br 3 ea] ipsa B per om. B mensura tollatur B 4 habeant et sanatur B et om. B 5 ungebantur B 6 regnum B et post est om. B 7 fuit dominus coronatus B 8 de quibus lapidatus est B 9 posita est B ubi] in qua B 10 percussus est B 11 celebrarum Br celebrabant B 12 reloco Br et monasterium B 13 ornatam B 14 capud om. B 16 basilicam B hic magnam lacunam exhibet Br a uocabulo Marie usque ad in ipso pretorio no p. 207, 1 17 menses inmerabiles B 19 et modo ę.\\lQ.itųş B 20 sup B )

Inde uenimus ad arcum, ubi fuit antiquitus porta ciuitatis.

In ipso loco sunt aquae putridae, in quas missus est Hieremias propheta. Ab arcu illo descendentibus nobis ad fontes Siloa per gradus multos. Est ibi basilica uolubilis, desub qua surgit Syloa, quae habet solia duo ex marmore manu hominis facta. Et inter solios clausura cancellorum. In quibus pro benedictione in unum lauantur uiri, in alium uero mulieres; in quibus aquis multa ostenduntur, immo et leprosi mundantur. Et ante atrium est piscina grandis manu hominis munita, in qua lauatur populus assiduae. Nam illis solis certis horis fons ipse irrigat aquas multas, quae descendunt per uallem Iosaphat, quae et Gethsemani uocatur, et ingrediuntur in Iordane fluuio. Ubi Iordanis deficit in mare salinarum subtus Sodoma et Gomorra.

Nam modo et ipse fons buoa infra ciuitatem inclusa est, quia Eudoxia augusta, uxor Iustiniani imperatoris, addidit muros in ciuitate Hierusalem, et ipsa muniuit sepulchrum et basilicam sancti Stephani et ipsa suum habet sepulchrum iuxta sepulchrum sancti Stephani. Et infra sepulchra sunt gressus XXVI, et beatus Stephanus requiescit foris portam sagittae iactum. Unoque modo porta ex nomine ipsius martyris uocatur. Et est ad uia, quae respicit ad occidentem, quae descendit ad Iopen et Cesarea palestine uel Diaspoli ciuitatem, quae antiquitus dicebatur Azotus, in qua requiescit sanctus Georgius martyr. In ipsa uia non longe a ciuitate stat columna [*](1 Hic denuo incipit Br p. 61, sed alia scriptura et peiore pergamena 2 ipso uestigio B 4 aream Br 6 fontem Byloa B 7 per gradus—surgit Syloa l. 8 om. B 9 Et inter-mulieres 1.10 om. B 13 illis om. B oris B 14 inrigat B 15 iosaphad B iessemani B in om. B iordanem fluuium B 16 id est ad mare salinarum. Subtus est B 18 syloa B inclusus B 19 eodixia Br eodoxia B 21 et ipsa Buum habet-etephani in marg. inf. B 22 aepalcrum, sed corr. ead. m. B 24 unoque corr. ex unoquo Br unaqueque porta modo B 25 in uia B 26 iopem et cessaream B diospoli B )

Itaque exeuntes a Syloa fonte uenimus in agrum, qui comparatus est de precio sanguinis Domini, qui uocatur Acheldemach, hoc est ager sanguinis, in quo sepeliuntur omnes peregrini, et inter ipsa sepulchra cellulae seruorum dei, ubi fiunt multae uirtutes. Et per loca infra ipsa sepulchra sunt uineae et poma.

Reuertentibus nobis in ciuitatem uenimus ad piscinam natatoria, quae quinque porticus habet; et in uno earum est basilica sanctae Mariae, ubi multae fiunt uirtutes. Ipsa uero piscina modo iactata est in stercore. Et ibi lauantur omnia, quae necessaria sunt. Vidimus et in uno angulo tenebroso catena ferrea, cum qua se laqueauit infelix ludas. Item exeuntibus nobis a porta iorem uenimus ad locum, ubi requiescit sanctus Ysicius. Ibi etiam erogantur pauperibus panes, quos deputauit beata Helena.

Via, quae ducit Bethleem, miliario tertio ab Hierusalem iacet Rachel uxor Iacob, mater scilicet Ioseph. Et Beniamin iacet in finibus Rama. In ipso loco in media uia uidi aquam surgere, quasi sextarios septem. Unde complent omnes satietatem bibendi, et nec minuitur nec augetur. Et est suauis ad potandum. Et dicunt, quod fugiens beata Maria in Aegyptum [*]( 1 ad quam B decebatur Br 2 ita om. B 3 basitem Br basim B ubi-fundata om. B 5 ferea B rursum Br scalam B 6 et fiunt] effiunt B 9 a] de B 10 de om, B sanguinis O;! acheldemac B 13 sunt om. B 15 nobis om. B natatoriam v 17 multi B ipse Br 19 catenam ferream B 20 Iaqueauet iudas infelix B 21 ioram B 22 ysitius B 24 bethlehem B 26 iacet] requiescit B 27 ad satietatem B )

Inde usque Bethleem milia tria. Bethleem locus splendidis- simus, serui dei multi. Ibi est spelunca, ubi natus est Dominus, et presepium ex auro et argento ornatum, et iugiter ibi fiunt luminaria. Os uero ipsius speluncae angustus. Hieronimus presbiter in loquendo peritus, interpretatione clarus, inter omnes relator conspicuus, in ipso ore speluncae petra sculpiuit et ob deuotionem Saluatoris ibidem sibi monumentum fecit. Miliario semis de Bethleem in suburbi Dauid iacet Dauid et Salomon filius eius, et appellatur locus ille basilica sancti Dauid. Sed et infantes, quos occidit Herodes, ipso in loco habent sepulchra, et in uno omnes requiescunt domo, et aperiuntur eorum monumenta et uidentur illorum sancta ossa. Ante Bethleem est monasterium muro cinctus, in quo multitudo est monachorum.

De Bethleem usque ad ilicem Mambres milia XXHII. In quo loco requiescunt Abraham, Isaac, Iacob et Sarra, simul et Ioseph ossa. Est basilica in quadriporticus, atrium in medio discoopertum et per medio cancellum; ex uno latere intrant Christiani, ex alio uero Iudaei, incensa facientes multa. Nam depositio Iacob et Dauid in terra illa die primo post natale Domini deuotissime ab omnibus celebratur, ita ut ex omni terra Iudeorum conueniat innumerabilis multitudo, incensa ferentes uel luminaria et dantes munera ac seruientes ibidem.

Item reuertentes in Hierusalem descendimus in uia, quae uadit ad Gazam et Ascalon milia XX. De Hierusolima uenimus in monte Gelboe, ubi occidit Dauid Goliam gygantem. Et [*]( 1 sederet B et ante sitieus om. B 3 miliaria B spendidisBimas Br 4 Est ibi B 5 iugitur Br 7 pspiter B praeclaras B 8 petram scalpsit B 10 suburbano B iacent B 13 una B 14 monu- 0 menta] sepulcra B illorum] eorum Ji 15 cintus corr. ead. m. B 16 monachorum est B 17 hylicem Br mambreae B sunt miliaria B 18 sara B 19 baailica edificata in medio atrio quadriporticus discooperta B 20 per medium caitoe}lendum B 21 alia B multas Br 26 uiam B 27 ducit B 28 montem gelboae B gigantem B ) [*]( XXXVIUI ltln. Hleroaol. ) [*]( 14 )

Deinde deuiantes ad latus uenimus in ciuitatem, quae dicitur Heliuteropolis, in loco, ubi Samson ille fortissimus cum maxilla asini mille occidit uiros. Ex qua maxilla ipso orante aqua profluxit. Qui fons loca ipsa usque in hodiernum diem irrigat. Nam in loco, ubi surgit, fuimus. Dein uenimus inter templum et altare, ubi occisus est Zacharias, et ubi requiescit, est ibi ecclesia ornata; sunt in ea serui dei multi. Inde uenimus ad locum, ubi Isaias propheta de serra lignea secatus est, et ibidem iacet sub quercu Rogel iuxta aquarum decursu. Et ipsa serra pro testimonio posita est ad sanctum Zachariam. Exinde uenimus in loco, ubi Abacuc propheta prandium ferebat messoribus, quando eum angelus per uerticem tenens duxit super lacum, in quo Danihel inter leones orabat. Et ibi surgit fons, in quo Philippus baptizauit eunuchum. In ipsis locis sunt putei, quos foderunt Abraham scilicet et Iacob, quos appellarunt calumnia.

inde ingressi sumus Ascalon; ibi est puteus pacis in modum theatri factus, in quo usque ad aquam descenditur per gradus, ubi requiescunt tres fratres martyres; propria quidem habent [*]( 1 ionathan filius eius B golias B 2 habens ligneum B 3 congeries petrarum multa B infra XX miliaria B 4 moueri BrB possit, sed corr, cad. m. Br 5 quotiescumque B ibi] illuc B ternos B 6 eos B 7 eis dauid B 8 ubi Br 9 uellera B 11 hely uteropolia B locum B 11 samson ubi B 12 uiros occidit B ipse B 14 Deinde B 15 ibi requie- scit B 16 ibi om. B 17 esaias B sectus B 18 decursum B 20 Deinde B locum B deferebat B 24 et om. B 25 quas appellauerunt calumniam B 26 ingresi Br egressi uenimus B 27 teatri B grad Br )

Et inde uenimus in ciuitate Eluahal in capite heremi, qui uadit ad Syna monte, in qua etiam ex reuelatione episcopi ipsius ciuitatis unum audiuimus, quod silere non oportet, miraculum. Puella quedam nobilissima nomine Maria cum nupta fuisset, ipsa nocte nuptus sui mortuus est sponsus eius; ipsa quoque hanc rem patienter portauit. Et infra septimanam omnia sua pauperibus distribuit. Celebrato die septimo nocte ipsa uestem sponsi sublata inuenta non est. De qua dictum est nobis, quia esset in heremo trans Iordanen inter calameta uel palmeta ante nos in finibus Segor circa mare salinarum. In quibus locis inuenimus monasteria ultra quindecim uel XVIII puellarum, quae christiani populabant. Quae habentes unum asellum, qui eis cibaria deportabat, et nutriebant leonem terribilem ad uidendum. Cumque appropinquassemus cellulae, omnia animalia, quae erant nobiscum, a rugitu illius minxerunt et in terram corruerunt. Et dicebant nobis, quod ipsum asellum leo ipse gubernaret in pascuis. Quem et offerebant nobis pro centum solidis. Sed pater Antoninus suscipere noluit. Sed misit in Hierusalem cito et adduxit eis ternas tonicas et oleum ad luminaria et legumina multa. Et [*]( i 1 uulgaliter aegiptii B 2 mazona B ascolantes corr. ead. tll, B 3 mazoma//tes B 4 maona, l. z ead. m. ascripta B autem est B 5 splendidissima B diliciosa B docori Br 7 pater om. B 8 Deinde B ciuitatem eluaha B que B 9 montem syna B 10 audiuimus miraculum B 11 miraculum om. B 15 ueate B n 16 tras corr. ead. tn. Br trans Iordanen om. B 17 uel] et B antc, sed lineola expuncta Br, antem B 19 que Br qui B 20 deportabant Br 21 adpropinquassemus B 23 ipsius B 25 et om. B solidis ex solidos, corr. ead. m. Br 27 tunicas B ) [*]( 14* )

Froficiscentes de ciuitate Heulatia intrauimus heremum miliario XXO. In quo est castrum, ubi est synodochium sancti Georgii. In quo habent transeuntes uel heremitae refugium uel stipendia. Inde intrantes in interiorem heremum uenimus ad loca, de qua dicitur in psalmo: Terra fructifera in salsugine, hoc est in amaritudine, a malitia inhabitantium in ea, et ibi uidimus homines rasos fugientes cum camelos. Nam et in Hierusolima uidimus homines ex Aethiopia habentes fissas nares et aures, calliculas calciatos et per digitos in pedes anulos missos. Interrogauimus, quare sic. Qui dixerunt: Quia Troianus imperator signum hoc nobis reliquid.

Ambulantes per heremum dies VI camelis nobis aquam portantibus sestarium mane et sestarium uespere cotidie dabatur per hominem. Amarescente aqua in utres in modum fellis mittebamus in ea harenam et indulcabatur. Familia autem Sarracenorum uel uxores eorum uenientes de heremo cum lamentatione in uia sedentes sarcina deposita petebant panem a transeuntibus. Et ueniebant uiri ipsarum de interiore parte [*]( 13 Paalm. 106, 34 ) [*]( 1 ipsi B 3 de legumimbus sportellas B et spontellas Br tunicas B y cupiebant ci B 4 anferre B de eis B 6 affliccionem B proratu Br 7 dicebant, sed l. n expuncta B \' misera Br misere B 8 christianam B 9 A uerbis de ciuitate incipit M enlatia B 10 qua ex quo corr. 2. m. B 12 siue stipendium B transeuntes B 13 loca Aflocum BrB de quo B terram fructiferam B salsuginem B 14 amaritudinem B 15 rascia Br camelis B 16 ethyopia M 17 spissas B 20 septem B 21 sextarius B cottidie B 22 utribuB B 23 eam B haerena Br arenam B 24 saracenorum B heremo B 25 lamentatio BrJl sedentes in uia B panes B 26 ipsarum uiri B)

Qui perambulantes heremum octaua die uenimus ad montem dei Choreb. Et inde mouentes, ut ascenderemus monte Syna, ecce multitudo monachorum heremitarum cum cruces psallentes obuiauerunt nobis, prostrati in terram adorauerunt nos. Simili modo et nos facientes lacrimauimus. Tunc introduxerunt nos in uallem inter Choreb et Syna. Ad cuius pede montis est fons ille, ubi Moyses adaquabat oues, quando uidit ardentem rubum. Qui fons inclusus est infra monasterium. In quo monasterio sunt tres abbates scientes linguas, hoc est latinam, grecam, syram et aegyptiacam - et bessam. Inde uenimus ad speluncam, ubi absconditus fuit Helias propheta, quando fugit Iezabel mulierem perfidam; ante ipsa spelunca surgit fons, qui irrigat ipsum montem. Inde ascendimus in summo cacumine montis, in quo est oratorium modicum habens in longitudine pedes sex, similiter et in latitudine, in quo nullus manere praesumit. Sed orto iam die ascendunt monachi de supra dicto monasterio et celebrant ipsi officium. In quo loco multi pro deuotione tondent capillos suos et barbas. Nam et ego ibi tetigi barbam meam.

Mons uero Syna petrosus est, raro habet terram, et in circuitu eius cellulae multae seruorum dei, similiter et in Choreb. Et in parte ipsius montis habent Sarraceni idolum [*](2 redices Br radicibus B 3 festos suos B 4 maiorem haeremum Br heremum maiorem B 5 explorandam B XII sexcenti B 6 hpremum Br octaba B 7 oreb B montem syna B 8 baremitarum Br et heremitarom B uenientes cum crucibus B 11 pedem B 13 infra ipsum B 14 latina greca syra et aegyptiaca et bessa M 15 persam B 16 belyas BM fugit ante BM 17 gezabel B ipsam speluncam B 18 inrigat B summum cacumen B 22 ipsi] ibi MB 28 nam om. B 24 tetigi uel totondi B 25 sina B 27 oreb B Et om. B )

Inter Syna et Choreb est uallis, in qua certis temporibus descendit ros de caelo, quem manna appellant, et coagulatur et fit tamquam grano masticis et habent inde plenos doleos. Et dant aliis pro benedictione. Et nobis dederunt sestarios quinque. Ex quo etiam et prodito bibent et nobis. dederunt, bibere. Nam in ipsis montibus leo et pardus, capreae et burdones simul pascunt, et nullus eorum a leone laedetur propter heremi uastitatem. Et quia iam se complebant dies festi Hysmahelitarum, praeco exiit, ut nullus subsisteret per heremum, per quo ingressi sumus. Alii per Aegyptum, alii per Arabiam reuerterentur in sanctam ciuitatem.

1 De monte Syna usque in Arabiam ciuitatem, quae uocatur Abela, sunt mansiones VII. In Abela autem descendentes naues de India cum diuersis aromatibus. Visum est nobis per Aegyptum reuerti. Et uenimus in ciuitatem, in qua pugnauit Moyses cum Amalech. Ubi est oratorium, cuius altare positus est super lapides illos, quos posuerunt Moysi orante. In ipso loco est ciuitas munita de lateribus, locus sterilis ualde propter aquas. Ibi occurrerunt nobis mulieres cum infantibus palmas in manibus portantes et ampullas cum rafano oleo; prostratae [*]( 1 tanquam M sicut B 2 dalmatica et palleo lineo B 4 ipsorum. Incipit Br 6 sicut B 7 pristinum colorem B ualle Br 9 quam B 10 coago- latur B 11 tanquam B maticis Br granum martyris B1, marcycis B 2 et inde habent B 12 sextarios-dederunt l. 13 om. B 14 Nam om. M nam et in B capraeae Br 15 purdones B leditnr B 16 heremi et sic saepe Br 17 hysmahelytarum M ismahelitarum B 18 per quem B aegiptum B 21 nouem B 24 aratorium Br positum B 25 subposuerunt B 26 ualde sterilis B 28 tenentes B raphano B prostrati B )