Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Mittebat tamen assidue suadendi quosdam peritos, ad gentes circumsitas, Baiuras Cantaurianos Avastomates Cafaves et finitimos alios, nunc timore nunc praemiis[*](nunc praemiis, Her.; nunc nummis, W2HTCN2; nun miseos, V.) eos ad societatem alliciens, veniamque petulantiae interdum promittendo cum[*](lac. of 3 lines, V; curmtultorius omitted without lac. by G.) --- t ulterius[*]( t ulterius, Her. (cf. xvii. 13, 30); tultorius, V.) per ambages et moras hostem frangentem suos impetus oppressurus, ut quondam Pompeius Mithridatem.

Qua causa declinans perniciem proximam Firmus, licet praesidiorum magnitudine communitus, relicta plebe, quam coegerat magna mercede, quoniam latendi copiam nocturna quies dedit, Caprarienses montes longe remotos penetravit, et diruptis rupibus inaccessos.

Cuius abitu clandestine multitudo dispersa sine rectore particulatimque diffluens, invadendi eius castra nostris copiam dedit. Hisque direptis, et interfectis qui resistebant, vel in deditionem acceptis, regionum maxima parte vastata, gentibus per quas transibat dux consultissimus apposuit fidei compertae praefectos.

Hac inopina sequendi confidentia territus perduellis, servis comitantibus paucis, digressu celeri

v3.p.268
consulturus saluti, nequo praepediretur obstaculo, abiecit pretiosarum sarcinas specierum, quas avexerat secum. Uxorem[*](uxorem per anc. di, omitted in G with lac. 11 letters and 2 asterisks.) namque[*](nanque, E2A; enim, Clark; nam fassam perancipitis di (di, V2), V.) fessam labore continuo et per ancipitis di ---

Theodosius nullique adeuntium[*](adeuntium, EW2, vulgo; G omits; transfugientium, sugg. by Fletcher; adeum (lac. 10 letters) tium, V.) parcens, mundiore victu stipendioque milite recreato, Caprariensibus Abannisque eorum vicinis proelio levi sublatis, ad municipium properavit --- ense:[*](properauit (lac. 4 letters) ense, V; no lac. in G.) sed[*](set ueris, Clark; uerisque, G; V omits set. ) veris nuntiis doctus, barbaros occupasse iam tumulos, per anfracta undique spatia in sublime porrectos, nullique pervios nisi indigenis locorum perquam gnaris, repedando dedit hostibus facultatem, per indutias (licet breves) Aethiopum iuxta agentium adminiculis augeri vel maximis.

Qui concatervatis copiis fremituque minaci, sine sui respectu ruentes in pugnam, averterunt eum inaestimabilium turmarum specie dira perterrefactum, statimque redintegratis animis, commeatus vehens abunde, revertit, et conglobatis suis scutaque in formidabilem moventibus gestum, controversas eisdem opposuit manus.

Quamquam igitur immite quiddam barbaricis concrepantibus tubis,[*](tubis, Her. (cf. xvi. 12, 27): armis, G; ab his, V.) manipuli furentium imminebant, ipsi quoque parmas

v3.p.270
genibus illidentes, tamen ut pugnator ille cautus et prudens, militis paucitate diffisus, audacter agmine quadrato incedens, ad civitatem nomine Contensem flexit iter intrepidus, ubi captivos[*](intrepidus, ubi captiuos, Val.; intrepidum (lac. 3 letters with asterisk), G; inter intrepi (lac. 6 letters) quorum summa ui (xxix. 1, 17), V.) nostros Firmus ut in munimento abstruso locarat et celso; cunctisque receptis, in proditores satellitesque memorati animadvertit acriter (ut solebat).

Hoc ei magni numinis adiumento gerenti prosperrime, verus indicat explorator confugisse ad Isaflensium populum Firmum: ad quem reposcendum una cum fratre Mazuca, ceterisque necessitudinibus illuc ingressus, cum adipisci non posset, genti bellum indixit.