Res Gestae

Exin profectus, fundum nomine Gaionatis, muro circumdatum valido, receptaculum Maurorum tutissimum, arietibus admotis evertit, et caesis omnibus incolis, moenibusque complanatis, ad Tingitanum castellum progressus, per Ancorarium montem, Mazicas in unum collectos invasit, iam tela reciprocantes, volitantia grandinis ritu.

Et cum esset utrimque discursum, agmina viribus[*](uiribus, Clark (cf. xxiii. 2, 17; xviii. 4, 1 ); uiris, V.) armisque incitata nostrorum non perferentes Mazices licet bellicosum genus et durum, diversis stragibus implicati, foedo diffluxere terrore, ruentesque in fugam, caesi sunt absque his qui reperta copia discedendi supplici prece veniam (quam dari tempus flagitaverat) impetrarunt.

Suggen eorum [*](ductore, followed by lac. of 3 lines, V.) --- Romano successerat, in Sitifensem Mauritaniam ire disposito, ad agitanda praesidia, ne provincia pervaderetur, ipse praeteritis elatior casibus, gentem petit Musonum, quam conscientia rapinarum et caedum actibus congregaverat Firmi, ut sperabatur maiora mox adepturi.

Progressusque aliquantum, iuxta Addense municipium comperit, dissonas cultu et sermonum varietate, nationes plurimas unum spirantibus animis, immanium exordia concitare bellorum,

Quocirca Theodosius veritus, ne Marti sese committeret impari, congressusque multitudini immensae cum paucis—tria enim armatorum milia ductabat atque quingentos—amitteret universos, inter pudorem cedendi, pugnandique ardorem, gradiens retro paulatim, trudente pondere plebis abscessit.

Hocque eventu barbari nimium quantum elati,[*](elati, Val.; V omits with lac. 5 letters; elati ipsum, omitted by G with lac. of 9 letters and 2 asterisks.) sequentesque pertinaciter[*](lac. of 2 1/3 lines, V.) --- certare necessitate compulsus[*](compulsus, Her.; (lac. 9 letters) sussemet, V.) semet ipsum et ad internecionem perdiderat cunctos, ni gentium turbulenta concussio, procul Mazicum visis auxiliis, quos anteibant quidam Romani, arbitrata in se impetum agminum ferri complurium, versa in pedes aperuisset nostris exitus antehac intersaeptos.

Exinde cum militem ducens incolumem Theodosius ad fundum venisset nomine Mazucanum, exustis desertoribus paucis, aliisque ad sagittariorum exemplum, quibus manus ademptae sunt, contruncatis, Tipasam[*](Tipasam, Her.; tipatam, V.) mense Februario venit.

Ubi diutius agens, ut antiquus ille Cunctator pro negotio consultabat, commentis potius et prudentia quam periculosis congressibus, hostem pugnacem et