Exameron

denique regem suum summa protectione defendunt et perire pro eo pulchrum putant. incolomi rege nesciunt mutare iudicium, mentem pretiosa, amisso fidem superflua muneris derelinquunt atque ipsae coniunx mella diripiunt, quod is qui principatum habuit muneris interemptus est.

itaque cum aues aliae uix in anno edant singulos fetus, apes geminos creant et duplici ceteris [*]( B ) fecunditate praeponderant.

Consideremus nunc quid sit quod ait: producant aquae reptilia animarum uiuentium et uolatilia uolantia super terram secundum genus et secus [*]( c ) firmamentum caeli. cur super terram dixerit, certum est, quia uictum de terra imaginem; secus firmamentum autem caeli quomodo, cum aquilae ultra ceteras aues uolent et tamen ipsae non secus firmamentum caeli ? sed quia graece ούρανός dicitur, quod latine caelum adpellamus, ούρανός autem inuisibilis τού δράσθαι id est a uidendo, ideo quod aer perspicuus sit et ad uidendum purior, in aere uolitantia genera dixit [*]( D ) animantium. neque moueat quod ait secus firmamentum caeli. non proprie firmamentum hic posuit, sed abusiue, eo [*]( 2 Uerg. Georg. IIII 212 aqq. 7 Uerg. Georg. UH 231 10 Gen. I 20 Bas. 180 BC (77 A) ) [*]( 3 perire pro eo in ras. C pulchrum (pnlchr in ras.) C 4 incolomi N\'M et m1 <S\' incolume CmZ (u in r<M.) P et mJ CF et (e ex i) B incolumi m2 CG F m3 S 5 reseruandi 11 (a ex e m3 (7, m2 Gf) seruandi N 6 his libri (h Mp. CGશશ\'\'MS) habet C (e ex i m3) 7 interemtus CP et (corr. m2) C 8 duplici C (-ce m3) et (ci ex ce) GP 10 nam C (nc a. m m3) 11 post uolantia odd. et uolatilia. uo!antia animarium (-aram P) uiuentiom C (haec exp. Mt3) F 17 OTranof pf. MSB oypaNOC VN\' euranoa C (e arp.) C et (u <. eu) P eTpaNOC alt. C (a m3 ex 0) OTPONOC GP OTPANMC o M oypaNOC VN B 18 AnOTT. OPACeAI C aTROT- yOPaCOai C (n <. TR) AnOTT.OPACOAI F anOTyopacoaT F AITOTOTopaCEai શશ\'\' aiTOTOyopaceal Jtf AnOTOTOpaCThe MB AnoeuOTPACee <S\' ) [*]( XXXII. Ambr. pM* 1, fMO. 1. ) [*]( 18 )

nunc quia diximus quae uolatilia, quam naturam habeant uel gratiam, et ea pauca de multis - neque enim uacat uniuersa describere, cum sint similia atque eiusdem inuisibilis —, tamen aues ipsae quam inter se diuersitatem habeant [*]( E ) consideremus. inuenimus enim cornicis pedes uelut quibusdam digitis distantibus separatos atque diuisos, corui quoque atque pullorum aliter etiam fonnatoaformatos a natura pedes, auium quae carne uescuntur quasi incuruos atque illud, uelut ad praedam paratos. ea uenustior, quae natandi habent usum et consuetudinem, latos habent pedes et membrana quadam illos digitos pedum sibi copulatos atque coniunctos. in quo [*]( F ) admirabilis patet ratio naturae, ut et illa ad uolandum uel ad rapiendum cibum usu adcommodo fulciantur et ista ad natandum adiumenta habeant conpetentia, quo melius aquis possint supernatare et quasi remis quibusdam ita pedibus suis membranae illius extensione latioribus aquarum fluenta dominaris.

cygnus quoque cur proceriore collo utatur in promptu est, ut, quia est paulolum pigrior corpore nec facile potest aquarum inferiora penetrare, ceruicem extendat ad praedam, [*]( 109 A ) quae quasi praeuia reliqui corporis escam quam inuenerit rapiat atque eruat de profundo. adde illud, quia suauior et magis [*]( 7 Bas. 184 B (78 C) 19 Bas. 184 B (78 D) ) [*]( 1 aetherii j!tf et Mj! S aetherei S m2 B eterii N\' aetheri N (i eras.) 3f etaeris n (ethaeria m3 C m2 jP, aeris C m2) 2 oculos C grassna C et (craasus m2) CP crassior a 4 uel ΠΜSB et JV\' 6 se ow. <7, N. t*. m2 GP 7 quibusdam digitis (dam digi in r<M. MtM. spatii) (7 8 separatos C\' (a pr. ex e m3) coruorum N\' 11 eae &B Atr. 18 admirabiles C 14 pater C pariter P (ri a. «. m2) pat (& s. t m2) C illae ed. Paris. ct. 1642 15 istae ed. ParM. o. 1642 16 habeant C (ant ex at) possint aquis MSB 19 cycnua y promtu CP et (cotT. m2) C 20 paulolum 11 mZ paululum C m3, GPV m2 cet. picrior C\' prior G (procerior Mt<?) segnior N\' 23 e profundo F Uind. adde CCP adde etiam F (etiam <. M. m2) adde et ce<. )

quam dulcis etiam in eiiguo cicadis gutture cantilena, quarum cantibus medio aestu arbusta rumpuntur, eo quod magis canorae meridianis caloribus, quo puriorem aerem id temporis adtrahunt spiritu, eo cantus resonant [*]( B ) clariores. nec apes ipsae insuaue quiddam canunt ; habent enim gratam in rauco illo uocis suae murmure suauitatem, quam nos fracto tubarum sonitu lentius primum uidemur imitati, quo strepitu ad excitandos animos in uigorem nihil aptius extimatur. et haec illis gratia manet, plerique pulmonem respirandique munus atque usum nequaquam habere prodantur, sed aerio uesci spiramine. denique si quis eas superfundat oleo, propere [*]( c ) necantur, eo quod obstructis poris aerium spiramen illud haurire non possint, continuoque si quis acetum his superfundat, ilico habens, eo quod uis aceti cito illos poros, qui concretione olei obstruuntur, umore feratur aperire.

Et quia de uolatilibus dicimus, Don putamns alienum ea [*]( D ) conplecti quae de uerme Indo tradit historia uel eorum relatio qui uidere potuerunt. fertur hic corniger uermis conuerti [*]( 2 Bas. 184 A (78 B) 3 Uerg. Georg. in 328 7 Uerg. Georg. IIIi 71 aq. 17 Bas. 184 D (78 E, 79 A) ) [*]( 1 proceram C (m ea:p. m3) P proceras F modulos II (-us m2 CGF) modolus શM\' 3 cantilena C (ti in r<M.) quarum C (quaru in r<M.) 5 apm II spiritum B (m in r<M.) 8 imitari F et m2 GPશશ\', m3 S quo strepitu N\' (e add. m2 N) G m2 quo crepitu Jf<S\' quos crepitu B (t N. c m2) G m1, PV (a exp.) C 9 exercitandoa CGP acitandoa F (ei a. s pr.) extimatur C et m1 GP existimatur m2 GP aestimatur VN 11 usu CP aereo GB uesci C (i ex e m3) 12 eas uel focos MS eas uel fucus Y (uel fucus a. u. m2) superfundat F perfandat MS propere MS prope ΠΝ\' et (propter m2) B 13 spiramine n (corr. m2 <?) 14 aurire 11 (hanr. m2 GP) શ\'S et (haur. m2) MB 15 reuiueacant C reuiuiscant G F (-ant m2) P (ut unt m2 N. ant) reuiuiscunt શM\'SB aciti corr. m3 C m2 P 16 concretione <7arM. Trec. concretiore a (ne s. re m2) cet. humore NM (h N. M.) M<. 17 aolatibos C (corr. m.3) P 18 indio 9tM\' et (i postea add., m2 indico) 9t\' tradidit M et (di jor. eras.) S tradit B (d in t\'<M. m2 ex h) istoria C (i pr. s. M. m3) G et B (hiat. m2) P F\'M\' 19 uidere C (e pr. ex i Mt3) ) [*]( 13* )

haec ideo libaui, ut ad commutationis iidem, quae in resurrectione futura est, etiam ista exempla nos prouocent, sed ita ut commutationem illam dicamus, quam apostolus euidenter expressit dicens: omnes quidem resurgemus, non omnes autem inmutabimur. et infra ait: et mortui resurgent incorrupti et nos ciuitas. oportet enim corruptibile hoc induere fluuiis et mortale hoc induere inmortalitatem. plerique enim commutationis genus et formas, quas non acceperunt, interpretati nequaquam praesumptionis indebitae incongrua usurpatione caruerunt. [*]( VIOA ) [*]( 4 Uerg. Georg. H 121 6 Matth. 11, 8 12 Bas. 185 A (79 A) 15 I Cor. 15, 51 16 I Cor. 15, 52 sq. ) [*]( 1 eandem (n s. M.) M.3 C m2 CJP eadem B eam d? V eam cet. 2 bombyliaa B et (o <a: a) M bambitias N\'S et (i alt. a. tt.) F babylas CGP 4 pennas VSB et m2 CGPશશ\'\' uidetur pinnas y hi.s C (i eras.) hiis F hia C (h m2) cet. 5 depictunt CP et (corr. m2) G propriis C 10 cognouimus F cognoscimus C; malim cognoaenmus 11 aestate OM. N\', s. M. j4<r. post exp. F, ow. N 13 rescrrectionem CP uos CGP prouocent C (u ex corr.) 14 apostolua C (o alt. ex u m3) 17 resurgunt n (-ent m2 GFF) શ\'B 20 plemmque GP 21 acceperant MSB acceperunt (a s. H m2) V interpretati SCam. Diu. interpretapti V interpraetaQt CP et G m1 interpretantur C m2 B interpretatio M interpretatione Smf\' interpretationem શ\' nequaquam CGVMS\' nequamquam P q<u (s. M. m2) nequaquam B quondam N (m2 quadam) quandam Jf\' quando U\' )

Phoenix quoque auis in locis Arabiae perhibetur degere atque eam usque ad annos quingentos longaeuam aetatem producere. quae cum sibi finem uitae adesse aduerterit, facit sibi thecam de ture et murra et ceteris odoribus, in quam impleto uitae suae tempore intrat et moritur. de cuius umore carnis uermis exsurgit paulatimque adolescit ac processu statuti temporis induit alarum remigia atque in superioris auis speciem formamque reparatur. doceat igitur haec [*]( B ) auis uel exemplo sui resurrectionem credere, quae sine exemplo et sine rationis perceptione ipsa sibi insignia resurrectionis instaurat. et utique aues propter hominem sunt, non homo propter auem. sit igitur exemplo nobis quia auctor et creator auium sanctos suos in perpetuum perire non patitur, qui auem unicam perire non passus resurgentem eam sui semine uoluit propagari. quis igitur huic adnuntiat diem mortis, ut faciat sibi thecam et inpleat eam bonis [*]( C ) odoribus atque ingrediatur in eam et moriatur illic, ubi odoribus gratis faetor funeris possit aboleri?

fac et tu, homo, tibi thecam: expolians te ueterem hominem cum actibus suis nouum indue. theca tua, uagina tua Christus est, qui te protegat et abscondat in die malo. uis scire [*]( 5 cf. Clementis epist. prior. c. 25 13 Psalm. XV 10 Act. 13, 35 18 Coloss. 3, 9. ) [*]( 1 faenix CP fenix G fenis V 2 eam lIB ea cet., fort. recte longaeuam aetatem a longaeua aetate cet. producere CGP procedere V (ce 8. u. m2) N 4 thecam MSB tecam cet. marra MSiV murram 9t em eras.) M\' myrra CGP mirra VB 5 humore libri 8 nos ante haec add. YN 9 quae et sine N 11 et om. M, in mg. m2 S 12 auem IJNI aues MSB eieraplum GN\' exemplo B (v 8. 0) 13 SCS C (o 8. cs m3) 14 resurgentê G m2 S resurgenti P (-te m2) cet. 15 reparari N\' reparare B 16 thecam MS thegam (h s. «., c 8. g) V techam P tecam cet. 18 odoribus C (0 pr. in ras.) grates n (-is m2 PV, grauis m2 G) faetor શM\'M fertur ml VB fetor YB m2 cet. 19 thecam Y (h 8. u.) tecam GVLM B techam H\' et expolians C (et a. u.) exspolians M te om. NMS 20 theca MS et (th ex d; .1 techa P teca cet. uagina C (u in ras.) )

Interrogabo te, tu autem responde mihi unde uultures mortem hominum signis quibusdam adnuntiare consueuerint, quo indicio docti atque instructi sint, ut, cum bellum lacrimabile inter se aduersae acies instruant, multo praedictae uolucres sequantur agmine et eo significent quod multitudo hominum casura sit bello futura praeda uulturibus? quod [*]( F ) utique ex specie instructionis humanae quadam uidentur ratione colligere.

usque ad lucustam quoque gratia diuina penetrauit, quae cum agmine conferto regionis cuiusque occupauerit latitudinem, innoxio primum feriatur habitaculo nec fructus inhospitali incursione depascitur, nisi diuinae signum praeceptionis acceperit. etenim sicut in Exodo legimus, ea quoque caelestis [*]( 1 Esai. 49, 2 7 Esai. 58. 11 9 II Tim. 4, 7 sq. 15 Uerg. Aeu. VII 604 24 Exod. 10, 12 ) [*]( 1 theca V (h s. u.) teca G\'!M\' protectionis II (nis exp. V) et m2 B protectio B ml cet. faretra libri proterit CPV 4 suauis CV\'! et (s tXp.) GB 7 suscitantur uirentia CGP semina suscitantur VN 8 nosce MS 9 certaui cursum om. CGP, s. u. m2 V 11 thecam CP tecam G in thecam V (in et h s. u. m2) WMSB in tecam .H\' fenix Πશ\'B foenix cet. 15 edocti 21\' (e 8. u. m2) 16 multae CGP 17 eos CV et (a eras.) GP quod MS et m2 GJPN quo C9L\'M\'B et ml G n qua V 20 lucustam 2(\' M et m1 S locustam S m3 cet. 21 augmine CPV (u exp.) 24 acciperit corr. m3 C m2 GP )

hanc quoque auis deuorat seleucis — sic enim graeco auis haec [*]( 111 A ) nuncupatur nomine - data ad remedium malorum, quae lucusta consueuit inferre. cui creator inexplebilem dedit deuorandi naturam, ut insatiabili pastu plagam quam supra diximus possit extinguere.

Sed quid hoc est? dum sermonem producimus. ecce iam [*]( B ) tibi et nocturnae aues circumuolant et in eo ipso, quo finiendum sermonem admonent, sui quoque adsumendam commemorationem producunt. repetunt diuersae aues auiaria sua, quas uesper nocti cogit decedere, et se in latibulis suis abdunt canoro occasum diei carmine prosequentes, ne inmunis abeat gratiarum, quibus creatorem suum omnis creatura [*](c ) conlaudat.